SanteLOGie

Het massatoerisme is overal

Door Guido t’Sas

Het massatoerisme is overal. Dat constateer ik aan de hand van berichten van de Vlaamse radio over duizenden Belgen die momenteel urenlang vaststaan op onder meer de weg van Antwerpen naar Knokke. Er zijn daar ongelukken gebeurd dus wie per auto verkoeling wil zoeken aan de kust wordt aangeraden voldoende water mee te nemen of, nog beter, helemaal niet te gaan. Schrale troost: er worden flesjes water uitgedeeld. Aan zee is het trouwens door de aflandige wind niet minder warm dan in het binnenland.

Iedereen kent langzamerhand de verhalen over inwoners van Barcelona die de toeristen toeroepen 'ga naar huis'. En die over Venetië, waar je op drukke dagen moet betalen om er de stad in te mogen. Ilja Leonard Pfeiffer heeft aan het massatoerisme daar, in zijn boek Grand Hotel Europa, schitterende satirische passages gewijd.

Ten onzent is het ook raak. De Waddeneilanden. Texel wordt sinds jaar en dag overstroomd door Hollanders en Ameland noteert 650.000 verblijfstoeristen per jaar. In Giethoorn is het filevaren met de bootjes. Ja, de rusticiteit zoals daar gezien in het zwart-witte filmsucces van de vorige eeuw, Fanfare, is inderdaad pure nostalgie.

Ik ben, met mijn voorkeur voor non fictie geen geheide romanlezer. Vandaar dat ik nu pas verwijs naar een al 25 jaar oud boek van de in Rome woonachtige Rosita Steenbeek. Daarin komen passages voor over een gebied in Toscane waar het wemelt van de overblijfselen van de Etruskische beschaving die aan die van de Romeinen vooraf ging. Necropolissen (dodensteden) en graftombes, omringd door een fabelachtige, ongerepte natuur. Daar wil 'de economie' op los, met voorspelbare gevolgen voor het groen en de rust in die gebieden plus de aanpalende monumentale stadjes. Een kwarteeuw geleden dus al. In hoeverre deze voorspelling is uitgekomen zou ik moeten nagaan.

De lezer kent natuurlijk het lied Het Dorp, gezongen door Wim Sonneveld op tekst van Friso Wiegersma. 'Een kar die ratelt op de keien' en vooral 'Langs het tuinpad van mijn vader zag ik de hoge bomen staan.' Dat was realiteit in het Deurne van het midden van de vorige eeuw, waar Huize (inmiddels museum) De Wieger staat en waar het tuinpad zich bevindt. In de krant heb ik gelezen dat er initiatieven bestaan om de boel daar op te leuken. Mag ik m'n hart vasthouden?

Alweer een LD-icoon overleden

Hoe lang is het niet geleden dat ik hem voor het laatst heb gezien en gesproken – ik denk in 1992, en ik herinner me zelfs het onderwerp waarover we het kort hadden, in café Bijsmans in Heerlen. Hij leidde zijn vraag aldus in: ‘Jij hebt toch ook kinderen gekregen met je echtgenote? Hoe ging dat?’ Rare vraag natuurlijk, waar bemoei je je mee, maar met Frans Welters hoefde je er niet op te rekenen dat hij zich tactisch of diplomatiek uitdrukte. Ik begreep uit het vervolg dat hij met zijn toenmalige vriendin in discussie was over de vraag of zij tweeën aan kinderen zouden beginnen. Mijn legendarische reactie was dan ook: ‘Als vrouwen kinderen willen, dan krijgen ze die.’ Voor zover mij bekend is het er niet meer van gekomen, en waar bemoei ik me trouwens mee.

Frans was een persfotograaf in Zuid-Limburg, aanvankelijk bij het Limburgs Dagblad en in 1972 wegens overname van de krant door de Holdingmaatschappij De Telegraaf overgestapt naar wat toen nog De Nieuwe Limburger heette. Hij was zo’n fotograaf die de iconische foto al had gemaakt vóór dat het onderwerp zich daartoe leende. Hij is vanmiddag overleden in zijn woonplaats Maastricht, hij was 16 juni jongstleden 86 jaar geworden. Uit zijn omgeving had ik vernomen dat hij al enige tijd sukkelde met zijn gezondheid.

Frans, voluit Franciscus Joseph Willy Louis Adolf Welters, was een kundig schaker, en buiten zijn bijzondere vaardigheid als persfotograaf ook een ongelooflijke pestkop. Waar hij ook enige faam mee opbouwde: als hij een ongeteld aantal pilsjes gedronken had kon hij langdurige, volstrekt onbegrijpelijke monologen ophangen, naar ik aanneem van zwaar filosofische aard.

Ik was enkele jaren, tussen 1967 en 1972, goed bevriend met hem, menig weekend vergezelde ik hem naar allerlei lokale en regionale onderwerpen waarmee de maandagkrant gevuld werd, het varieerde van schutterijfeesten tot sport – eenmaal duwde hij mij een camera in de hand en posteerde me achter het doel van MVV in stadion de Geusselt in Maastricht, waar Ajax kwam spelen. Als Cruijff en Neeskens, hele graspollen rondschoppend op het doel af daverden, was het de bedoeling dat ik een foto zou maken van het onvermijdelijke doelpunt; maar anders dan Frans was ik aanzienlijk minder onverschrokken en rende ik in een paniek een eind achteruit of opzij omdat ik vreesde voor mijn gezondheid. Of we daarbij een wereldfoto gemist hebben herinner ik me niet.

Een ander onderwerp herinner ik me goed: we waren in oktober 1972, toen het LD dus verkocht was aan de hoogste bieder, getweeën afgevaardigd om de bij de koop inbegrepen nieuwe hoofdredacteur Pierre Huijskens in Roermond te ondervragen naar zijn bedoelingen met de krant. Nog zo’n eigenschap van Frans: tijdens interviews maakte hij niet alleen de foto’s, maar nam hij ook intensief deel aan het gesprek. Het gesprek duurde, mede daardoor, een uurtje of zeven en we dronken met zijn drieën twee flessen whisky leeg. De journalistiek had toen nog een romantische inslag.

Het wonderlijke was dat de ‘vriendschap’ met Frans’ vertrek naar Maastricht een abrupt einde vond.

Ook veel grootse prestaties leverde hij, bij mijn weten, niet meer. Dat was toch meer iets van zijn periode bij het LD. In1963 was hij als enige persfotograaf naar Skopje in Bosnië gereisd waar toen een verwoestende aardbeving had plaatsgevonden. Zijn foto’s kregen veel aandacht in de nationale en internationale pers. En in de jaren tussen 1965 en 1972 daarna legde hij op dramatische wijze de teloorgang van de kolenmijnen in Limburg in prachtige zwart/wit foto’s vast. Van beide exploten zijn, naar ik verneem, tentoonstellingen georganiseerd en boeken uitgegeven.

Hij moet ook grote aantallen prachtige foto’s hebben gemaakt in Marokko, waar hij in de jaren zestig en zeventig steevast heen reed en ook een vriendenkring had opgebouwd. Nooit meer iets van gezien.

Allemaal voorbij. Wij achtergeblevenen strompelen welgemoed verder naar de honderd.

PS: Mij blijkt intussen dat prof. Wiel Kusters een biografie van Frans heeft geschreven, getiteld 'De witte helm'. Ik citeer de flaptekst van dat boek: September 1944. Geallieerde troepen rukken op in Zuid-Limburg. De NSB-burgemeester van Sittard slaat op de vlucht en zoekt met zijn gezin een heenkomen in Duitsland. Frans Welters, de zesjarige burgemeesterszoon wordt geconfronteerd met liquidaties, bombardementen en vooral veel angst en onrust. Hij ziet dingen die hij niet kan duiden, maar die hem nooit zullen loslaten. Beelden die hem tot een sociaal bewogen fotograaf zullen maken, steeds op zoek naar de overlevenden in een rampgebied, maar ook naar het niet-begrijpende kind dat hij was. Het kind met de witte helm, dat door de puinhopen van het verwoeste Duitsland liep. De witte helm. Een beeldverhaal bevat in feite een tweetal verhalen, een in woorden en een in foto's. We zien via de foto's hoe Frans Welters de wereld om hem heen bekijkt en we lezen daarnaast een indringend en persoonlijk verhaal over het leven van de fotograaf zelf, subtiel verwoord door dichter Wiel Kusters. 

Leuks uit de Volkskrant

Leuk hoor, het columnistensmaldeel van de Volkskrant, die elkaar in hun respectieve columns te lijf gaan. Zoals Sander Schimmelpenninck jongstleden maandag Eva Hoeke even kort te grazen nam – die haar protest tegen haar ontslag aanvocht in een soort column die door de Volkskrant geweigerd werd – en vandaag is het de beurt aan Max Pam om een sneer uit te delen aan Dan Afrifa over diens dinsdag op de voorpagina aangehaalde zin: ‘Ironie is de goedkoopste manier is van omgang met het leven’. Diepzinnig en onbegrijpelijk en ook overigens zegt hij mij helemaal niks, net zo min als die andere invaller, Valentina Tóth. Ik had bijna gezegd: dat kan ik beter, maar dat is natuurlijk ironie.

Nee, ik wilde het alleen even hebben over iets anders: het stukje van Michael Persson uit de Volkskrant van maandag, waarin deze enkele losse overweginkjes te berde brengt over het vraagstuk: hoe krijgen we de mensen zo ver dat ze niet meer massaal op vakantie gaan naar de keiharde traditionele vakantiedoelen.

Ik begin met een citaat waar ik vragen bij heb: ‘Reizen is geweldig. De kennismaking met andere culturen verruimt het denken, de ontmoeting met de ander vergroot de empathie, een tocht door de natuur biedt ander avontuur en op een strand met een palmboom voelt zelfs de bries anders.’

Op wier vakanties doelt Persson hiermee? Toch niet veel meer dan, ik doe maar een schatting, twee procent van de Nederlandse vakantiegangers. Voor de rest heeft Persson ook wel een opmerking: ‘We gaan steeds vaker op reis om elders meer van hetzelfde te zoeken, yoga op Bali, een hamburger in Barcelona, bier in Amsterdam.’ (Bij dat laatste vergeet hij de drugs.) Anders gezegd: die andere culturen zullen veruit de meeste mensen aan de reet roesten, als ze al van het bestaan ervan op de hoogte zijn.

Dus we zijn dan bij een verklaring van  de reislust van maximaal een procent of vijf: de mensen die buiten Barcelona, Lissabon, Rome (kijk naar de live webcams bij de Spaanse Trappen en bij de Trevi-fontein) en Venetië ook naar Volendam en Giethoorn gaan/komen.

Meer dan negentig procent van de Nederlandse vakantiegangers gaat naar een plek waar de drank goedkoop is, je je voor een habbekrats vol kunt vreten en waar je vooral Nederlandse supermarkten, Nederlandse kroegen en andere Nederlanders, zowel personeel als toeristen, tegenkomt. En wat de jeugd betreft is dat allemaal nog een stukje erger, die willen behalve drinken ook neuken en als het kan met geestverwanten op de vuist.

Nog een onderdeel van dit segment is tweeërlei: de mensen die naar een all inclusive resort gaan, liefst elk jaar hetzelfde, en daar hun dagen doorbrengen met liggen in de zon en wachten op het volgende buffet, dat bij voorkeur niet al te exotisch moet zijn. Een zijtak hiervan zijn de mensen die er vooral komen om van 8 uur in de ochtend tot 7 uur ’s avonds in de zon liggen, en tevreden naar huis te gaan met een geheel donkerbruin gelooide huid.

Persson beveelt aan, de toeristenbelasting te verhogen en de vliegreizen duurder te maken. Goed idee. Nog beter idee: toeristische vliegreizen onmogelijk maken, de steden waar de meeste toeristen de inwoners het leven onmogelijk maken, nagenoeg afsluiten voor toeristisch verkeer.

Maar ja. Dan reken je toch buiten de waard. Want de waard en zijn collega’s in de horeca en de prullariahandel mitsgaders de vliegmaatschappijen, zijn degenen die er natuurlijk  niks van willen weten, die willen twee, en als het kan driemaal zoveel toeristen. Zie voor dit onderwerp de recente geschiedenis van Venetië: hoeveel moeite het heeft gekost de verwoestende cruiseschepen buiten de stedelijke wateren te houden, hoeveel tijd het heeft gekost om te komen tot een toegangsprijs voor de stad – en dan is het een bedrag geworden dat alleen op heel drukke dagen wordt geheven en nog minder is dan de toeristenbelasting voor een toeristisch verblijf in (op?) Urk.

Heimwee naar Insulinde

Als Wieteke van Dort vandaag de dag met het briljante idee zou zijn gekomen om op te treden als Tante Lien (‘adoe seg, kassian ja’) zou ze waarschijnlijk een veroordeling wegens discriminatie nog net kunnen ontlopen door het hele schunnige idee te laten varen. Tante Lien zou je langs die weg de vrouwelijke versie van Zwarte Piet kunnen noemen.

Maar Tante Lien was inmiddels ook wel enigszins bedaagd geraakt, het is alweer enkele jaren geleden dat Wieteke van Dort alleen nog voor nostalgische gestemde maar vooral oeroude Indische Nederlanders optrad als dat vrouwtje met strak naar achteren gebonden haar, een brilletje half op de neus, sarong en kebaja aan en dat onnavolgbare met veel Maleise woorden doorspekt Nederlands (of andersom). Ik heb in 1978 in Yogyakarta nog een hele groep mensen gesproken die dat mengtaaltje (er zat ook een flinke dosis Javaans bij) tot in de perfectie beheersten.

Talloos waren de redenen dat Nederlanders naar Indië gingen. Maar 99 procent daarvan waren de planters die het erom ging over de ruggen van de ‘inlanders’ zo snel mogelijk zo rijk mogelijk te worden en dan snel terug naar Nederland begaven om er een villa in het Gooi of in Wassenaar te bouwen, en eindelijk weer gewoon bloemkool, sperziebonen, aardappelen en tot snot gekookte andijvie en spinazie te kunnen eten.

Dat beeld: Nederlanders waren uitbuiters, rovers, slavendrijvers, zelfs moordenaars geweest in Insulinde, dat is de laatste jaren opgeld gaan doen, en begrijp goed: dat is in orde. En daar paste geen Hollandse humor bij, en Hollandse humor was het, wat Van Dort deed.

Maar dat doet geen recht aan de mensen die, wellicht een beetje naïef, naar Indië gingen als leraar, toneelspeler, journalist, arts, verpleegkundige, archeoloog, historicus, mensen die het land en de mensen bijna verafgoodden, die al snel in sarong en kebaja liepen en een voorkeur kregen voor de uiterst gevarieerde keukens van dit enorme land van de achttienduizend eilanden. Wie er een beetje over nadenkt zal begrijpen dat onder die Nederlanders al dat niet van ‘gemengd bloed’ die in ‘Indië’ geboren waren een onuitwisbare heimwee bestond naar dat groene, groene land met dat groeizame klimaat, die mooie mensen, die vulkanen en elke dag onweer, en dat ze, na na lang beraad naar Nederland waren gereisd en het niet konden laten die sfeer op te roepen door zich te bedienen van de taal van die maatschappelijke laag in het koloniale rijk die niet gekomen was om te roven en uit te buiten: Indo’s, Indische Nederlanders en gewone Nederlanders. En dat met name Wieteke haar Tante Lien juist bedoelde als uiting van dat onuitwisbare heimwee. Dat intussen ten onrechte verdacht is geworden.

Natuurlijk kon je het zien als ‘de spot drijven met het lot van een geknechte volk’ – in Indonesië leren ze op school dat ‘my country was oppressed by the Dutch for more than three hundred years,’ zoals een jongen geheel ongevraagd zei nadat hij naast mij was gaan zitten in een busje dat onderweg was van Bogor naar Bandoeng.

Ik moest aan dat alles denken toen ik vanmorgen het bericht hoorde van haar overlijden, vlak na het verhaal in de krant dat melding maakte van het feit ze in Indonesië, tot en met de verre Molukken, gék zijn op het Nederlands elftal…

Die keer dat...7 en slot

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nu hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

En toen was er ook die keer dat we op het idee kwamen dat het bezit van een camper misschien een goed idee zou zijn. Zonder verdere omhaal kochten we een Volkswagenbusje dat op dat moment, in oktober 1992, vijf jaar oud was en als taxi had gefungeerd. Jaren later kwamen we er achter dat de auto op dat moment tegen de half miljoen kilometers gereden moest hebben.

Maar dat wisten we dus niet, net zoals we niet wisten waar of door wie zo’n busje kon worden omgebouwd tot een camper. We reden een paar maanden besluiteloos rond tot we op een keer, toen we boodschappen gingen doen in Duitsland, een bedrijf passeerden (het was in Kohlscheid, gemeente Herzogenrath) waar enkele campers buiten stonden.

Het bedrijf bleek een firma te zijn die VW-busjes ombouwde tot camper. Of duidelijker: het had een stevig zwart besnorde werknemer in dienst die Emil Groen heette en Duits sprak met een zwaar accent: hij was Roemeen van afkomst. Met Emil en zijn baas kwamen we snel tot zaken: er bestond een uitgekiend systeem van ombouwen van zo’n busje tot camper. We leverden de auto in januari 1993 in en konden met Pasen dat jaar met de buitengewoon vakkundig verbouwde bus naar Italië.

Enkele maanden later vervoegden we ons weer bij Emil, nu om er een verhoogd dak op te laten zetten en daarna zagen we hem jaren niet meer, mede doordat het bedrijf failliet ging. In 1998 werd de camper total loss gereden door de chauffeur van een taxibus die niet goed uitkeek. Ook het interieur van de camper was zwaar beschadigd.

Op zoek naar iemand die dat kon herstellen (ondertussen werd de auto zelf onderhanden genomen door een carrosseriebedrijf) kwamen we terecht bij een bedrijf in Gronsveld, waar we een oude bekende ontmoetten: Emil Groen! Die de meubels vakkundig herstelde.

In 2003 ontstond de behoefte aan een wat grotere camper, ditmaal voorzien van een heuse badkamer. Via Marktplaats verkochten we het busje en kochten we de Arca Scout 340 – op dat moment elf jaar oud – waaraan we enkele wijzigingen wilden aanbrengen en een nieuwe luifel. Daarvoor meldden we ons bij de kampeerwinkel Stassar in Brunssum, en je raadt het misschien al: daar bleek Emil te werken die opnieuw voorbeeldig vakwerk leverde.

Bij de problemen die we in de vorige afleveringen van deze serie aanstipten hadden we geregeld ook de gouden handjes van een goede camperbouwer nodig, en die vonden we uiteraard bij Emil Groen, die intussen een bedrijf was begonnen en daar vooral gloednieuwe bestelbussen ombouwde tot campers, met name voor mensen met bijzondere wensen.

Hij verbouwde in de loop van de jaren van alles naar onze wens – er zit bijvoorbeeld een geheime kast in – bestreed lekkages, hield het sanitair in orde, deed van alles met het elektrisch systeem en met de gasverwarming.

Tot we begonnen te aarzelen of we wel verder moesten met die pechcamper; Emil vond ons dapper dat we er gewoon mee doorgingen, herfst vorig jaar loste hij nog een geniepig probleempje met elektrisch systeem op; bij die gelegenheid deelde hij ons mee dat hij met het bedrijf ging stoppen, hij had intussen de pensioengerechtigde leeftijd bereikt.

Dat gaf ons mede het laatste duwtje om de camper weg te doen: hoe konden we hem houden zonder de hulp van Emil Groen?

Dus zodoende.

 

 

Die keer dat… 6

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Die keer dat we weer eens onderweg waren naar Italië. Dat betekent uiteraard niet dat we onderweg niet even afstappen. Ditmaal stopten we bij het museum Vitra in Zuid-Duitsland, om precies de zijn: in Weil am Rhein. Vitra is eigenlijk een combinatie van een aantal musea en opleidingsinstituten, alles over moderne architectuur en meubelontwerp, denk daarbij aan Rietveld en Eames.

Daarover later misschien meer, vandaag gaat het over het moment waarop we, na veel gezien en genoten te hebben, weer in de camper stapten. We stonden zo geparkeerd dat we een stukje achteruit moesten, en dan op weg.

En dat lukte dus niet. De achteruitversnelling liet zich niet inschakelen.

Ik kende wel de verhalen over de versnellingsbak van deze Fiat Ducato 1900 Diesel: de Italiaanse ingenieurs waren daarbij aan het knutselen geweest, iets van een geïmproviseerde vijfde versnelling die gebruik maakte van het tandwiel van achteruit – ik ruil deze omschrijving graag voor een betere.

Dus u begrijpt het al: de Wegenwacht erbij. De Duitser die er al snel was trok de auto een eind achteruit, we konden daarna zelf rijden, volgden de Wegenwachter naar een Volkswagengarage waar de auto op de brug ging. De grote technicus van het bedrijf knutselde een uurtje aan de versnellingsbak, inde 150 euro en deelde mee dat het allemaal in orde was.

We reden door naar de camping aan de Sempachersee in Zwitserland, de volgende ochtend vandaar via de Gotthardtunnel naar Italië en vlak nadat ik had gekozen voor de kustweg naar het zuiden, de Via Aurelia, begon de versnellingsbak rare dingen te doen. Het lukte nog wel om te schakelen, maar ik moest enorm rukken aan de versnellingshandel om een beetje op gang te blijven.

Uiteindelijk lukte het – vraag niet hoe – om terecht te komen op de parkeerplaats van camping Albatros in San Vicenzo. Daarna opnieuw een wegenwachter geraadpleegd – verwachtte enkele dagen reparatie en huurde alvast een stacaravan – die enkele minuten onder de auto dook en meedeelde dat de boel gerepareerd was, en of ik maar even wilde proberen. En inderdaad: een kort ritje in de buurt wekte de indruk dat we weer boven jan waren.

Een paar dagen later nog naar een camping in Follonica, en vandaar welgemoed naar huis, via een stop van enkele dagen in Bergamo, mooie camping daar, trouwens.

Alvorens de weg naar te nemen nog even bij een supermarkt het een en ander inslaan, waarbij ik nogal veel moest schakelen, maar het ging goed.

Getankt bij het tankstation Bellinzona Sud in Zwitserland en u raadt het al: bij een poging achteruit te rijden weigerde de versnellingsbak dienst.

Om een lang verhaal kort te maken: ik kon, achter de wegenwachter aan, naar een camping rijden: de volgende dag naar een garage – vooruit ging nog altijd – en toen ze daar een paar uur geknutseld hadden deed de hele versnellingsbak het niet meer en werd er besloten de camper op een bergingswagen van de ANWB naar Nederland te rijden. (Dat duurde een maand). Ik kon met de trein terug naar Italië om in Como een leenwagen – een prachtige BMW- 5-serie op te halen.

Nadat de camper terug was in Nederland deed de man met de gouden handjes, Emil Groen, in Brunssum nog een poging maar uiteindelijk werd het duidelijk: de versnellingsbak moest gereviseerd worden, á 1900 euro.

Later ging het nog een keer mis, á 900 euro, maar daarna waren alle problemen uit de wereld, behalve die keer dat…

Die keer dat… 5

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Dan was er die eerste keer, toen we de camper pas hadden, in de winter van 2003 op 2004. We hadden kennissen die in de Algarve overwinterden, en die al vaker aangedrongen hadden op een bezoek aan de riante villa waarin zij daar overwinterden.

We vertrokken dus op 12 februari en op diezelfde dag deed zich een ‘klein’ pechgeval voor. Bij het controleren van het oliepeil draaide ik de vuldop niet goed aan (het zou me in later jaren nog vaker gebeuren) en bij aankomst op de gemeentecamping van Rambouillet ben ik dus nogal bezig geweest de achterkant van de camper vetvrij te maken. Vakantie!

Dan Bordeaux, Bilbao, Burgos, Madrid (eindelijk een beetje zon en warmte), Toledo, Córdoba (de Mezquita!) Sevilla. En naar Portugal, Armaçao do Pera, alwaar we vier dagen verbleven bij onze kennissen.

En daar sloeg ook het noodlot toe (niet overdrijven). Ik kreeg een spectaculair geval van jicht aan de linkervoet, let wel, de voet die nog enige honderden keren de zware koppelingspedaal van de camper zou moeten indrukken, voor we weer thuis waren.

In de buurt was een Nederlandse arts gevestigd die zich het lot van de aldaar overwinterende landgenoten aantrok, en die kon niet veel uitrichten, behalve pijnstillers voorschrijven, en zo namen we afscheid van onze kennissen.

Lissabon, Coimbra, Salamanca, de tragische camping aldaar waar enkele Britse caravanners en camperaars zich zaten af te vragen of regen en kou ook op hun eigen desolate eilanden te verduren zou zijn geweest, en hun honden op de camping lieten poepen.

Moedig voorwaarts! Via Tordesillas (waar ooit de wereld werd verdeeld tussen Spanje en Portugal) en Burgos naar Santo Domingo de la Calzada, waar we ontdekten dat zo’n warme naam niks garandeert. Kort voor aankomst op de camping aldaar begon het te sneeuwen.

Het was koud, de verwarming van de camper niet zo goed als verwacht, maar een fles wijn bracht uitkomst.

Ruiten krabben. Pamplona, Bordeaux, Parijs, terwijl ik zat te verrekken van de pijn aan de dik opgezwollen, knalrode, gloeiend hete voet. Vlak voor Parijs getankt – en toen startte de motor niet meer. We maakten de eerste keer gebruik van de diensten van de Wegenwacht – dat die haar zegenrijke werk nog lang moge verrichten – en toen bleek dat een laat gevolg van de bovengenoemde scheve dop ons parten speelde: de olie was langs het motorblok druipend terecht gekomen op de startmotor, die daardoor dienst weigerde; de opgedoken dépanneur rekende 72 euro.

Het laatste stuk naar huis was een heldhaftige rit tegen een sneeuwstorm uit het Oosten. En de claxon ging kapot. Het was 28 februari, en we hadden 5600 kilometer gereden.

Thuis meteen naar de huisarts, waar ik de tot op dit moment nog voortdurende medicatie aanving met allopurinol. Hij stribbelde nog een beetje tegen: ‘je moet dit je hele leven blijven slikken’, maar ik  slik zoveel dingen mijn hele leven, dat kon er nog wel bij.

Nooit meer jicht gehad.

Die keer dat… 4

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Je kunt niet zeggen dat we die camper maar ongebruikt lieten staan. En dus was er die keer dat we hadden bedacht dat een reis via Barcelona, Granada en Sevilla naar de Algarve wel een goed idee kon zijn. Ik had ook een doel voor ogen: we zouden op bezoek gaan bij een kennis, en ik zou twee interviews maken voor een camperblad waar ik toen voor werkte.

Vlak voordat we Valencia zouden binnenrijden gingen we tanken. En toen liepen we in een taalkundige val. (Nou ja, we: ik dus). In Spanje is diesel ‘gasolio’, en benzine ‘gasolina.’ Dus je voelt hem al aankomen: ik tankte vrolijk 38 liter gasolina in de dieseltank en we gingen welgemoed onderweg. Na veertig kilometer moest ik even stevig remmen en toen begon de motor een enorm bonkende herrie te maken. In een flits zag ik de inrit van een tankstation, stuurde erin – in de vrijloop met gestopte motor – parkeerde daar nog net en realiseerde me meteen wat er gebeurd was.

De ANWB gebeld, als gebruikelijk verscheen binnen een half uur een bergingswagen. We werden opgeladen en er begon een reis door de buitenwijken van Valencia, waar we letterlijk ons hart vasthielden, want ze hebben daar behalve smalle straatjes ook laaghangende balkons. Gelukkig raakten we niks en stopten in een stille straat, waar de camper werd afgeladen en geparkeerd voor een garagebedrijf dat huiselijk onderdeel was van een stel rijtjeshuizen.

Het was inmiddels na één uur namiddag, en dus kon de ‘reparatie’ nog even niet: in Spanje doen ze aan siesta. Op 4 uur konden we terecht. En er was troost: een paar huizen verderop, zei de garagist, was een restaurant waar wij zouden kunnen genieten van het menù del dia.

Dat was nog eens ontdekking, dat menù, bedoel ik. Voor de somma van zeven euro vijftig pp kregen we een bordje soep, een kipschnitzel met frieten en sla, brood, een toetje, een karafje water en een fles wijn.

Het was er gezellig, het garagepersoneel zat er ook te schransen.

We hebben er, na gedane zaken, een paar stoelen uit de camper bijgehaald voor onze eigen siesta op de stoep voor de garage en om stipt 4 uur begon de operatie.

Verbijsterd keken wij toe hoe de garagist een slangetje in de tank stak, de daarin aanwezige brandstof met zijn mond opzoog en de inhoud van de tank eenvoudigweg in een naburig rioolputje liet lopen. Heel zuinig deed hij daarna twee liter diesel in de tank en wees naar een tankstation een paar kilometer verderop, waar we meer konden tanken.

Die nacht kampeerden we ergens in het midden van niks, en van Valencia hebben we nooit, tot op de dag van vandaag, meer iets gezien.

Die keer dat… 3

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Die keer dat we, nog in Duitsland, maar onderweg naar Tsjechië, Slowakije en Hongarije, gingen tanken en ik ontdekte dat de voorbumper nat was, terwijl het niet geregend had (dat gebeurde toen nog wel eens). Ik wist het op dat moment niet, maar dit wordt een verhaal dat vooral gebaseerd is op de neiging om grote problemen te bagatelliseren.

Dus: we hadden wellicht wat hard gereden, en daar was het koelwater te warm door geworden en was een beetje overgekookt. Dat zou uiteraard al hebben moeten duiden op ernstige problemen, maar we reisden vrolijk verder en losten het probleem op door geregeld koelwater bij te vullen.

Thuis (via Oostenrijk) ging ik toch maar naar de garage, de motor werd ‘afgeperst’, er was niets bijzonders te vinden. Een volgende trip leerde hetzelfde euvel op, en het bleef dus navullen.

Enkele maanden later gingen we naar Italië. Bij Bellinzona in Zwitserland vond ik dat de temperatuur van de motor erg opliep. De ANWB gebeld, een wegenwachter dook snel op (als gebruikelijk, wat een organisatie) en attendeerde me op een defect van de vuldop van het koelsysteem. Hij adviseerde snel een nieuwe vuldop te halen, en dat lukte bij een Fiatgarage in Levanto, aan de Ligurische kust.

Even leek het probleem opgelost, we kwamen keurig thuis maar tijdens een trip naar Normandië moesten we omkeren: weer te warm koelwater. In de garage thuis keken ze er nog eens na, deden iets, en verdomd, het leek verholpen.

Weer enkele weken later gingen we dus welgemoed onderweg naar Ameland, waar we een plek op een kampeerplaats hadden gereserveerd. Ter hoogte van Zwolle zag ik de wijzer van de thermometer opnieuw ontoelaatbaar oplopen. ANWB erbij: de auto werd op een bergingswagen naar een Fiatgarage in Zwolle gebracht, we kregen een Ford Focus als vervangende auto en daarmee konden we naar huis – uiteraard niet naar Ameland.

Een week later kregen we bericht van de garage in Zwolle: ze hadden de motor nog een afgeperst, een paar pittige proefritten gemaakt met de camper en ze hadden niets kunnen ontdekken. Het was dus in orde, het tarief was 300 euro. Wij met de trein naar Zwolle, helemaal opgelucht – maar dat was te vroeg gejuicht, want we waren nauwelijks onderweg toen de temperatuur weer opliep tot ver boven de 90 graden. Gelukkig kreeg ik een ingeving: misschien was het goed om voor de reis naar huis de hoogste versnelling, de vijfde, niet te gebruiken.

Onderweg nog een keer wat koelwater toegevoegd – en daarbij liet ik de essentiële vuldop vallen. Gewoon weg! Opnieuw de Wegenwacht erbij: de wegenwachter vond de vuldop ín de voorbumper, en toen  weer door naar de garage in Landgraaf – in Zwolle hadden ze óf niet goed gekeken, of helemaal niet, was de conclusie.

Enkele dagen later kwam de oplossing: ze hadden in Antwerpen een motorblok gevonden dat vermoedelijk 150.000 km oud was, goed in orde leek en ‘slechts’ 1800 euro kostte, exclusief montage. ‘Ja doe maar,’ was het enige mogelijke antwoord.

En van koelingproblemen hebben we in de sindsdien verstreken elf jaar niks meer vernomen.

Hetgeen niet wil zeggen dat er geen andere problemen waren. Daarover later meer.

Die keer dat… 2

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Die keer dat we moesten wegrijden van de camping in de buurt van de vissershaven Bermeo in Noord-Spanje (we waren naar het Guggenheim Museum in Bilbao geweest) was trouwens geen geval van motorpech, maar werd opmerkelijk doordat de camping in een soort kuil lag en de weg eruit steil omhoog liep, Z-vormig was, en bovendien glad door de regen.

Het was zeven uur in de ochtend en we wilden snel weg, eigen huis en haard riepen na een mooie reis door Spanje en Portugal.

Ik had ’s nachts al een strategie liggen bedenken om die steile weg te beklimmen: in zijn één, volgas er tegenaan, niet schakelen, dan moest het lukken.

Dus niet. Ik draaide de kampeerplaats op de vrijwel lege camping uit, gaf inderdaad flink gas en reed omhoog. Na de eerste bocht merkte ik: dat gaan we niet halen, en direct daarna kwamen we tot stilstand. Ik trok de handrem stevig aan, liep de helling verder op naar het huis van de beheerder, belde daar aan; het duurde een paar minuten en daar stond hij: pyjama, haren recht overeind en in een onheilspellende bui.

Of hij even met de tractor wilde komen, om de camper omhoog te trekken. Hij keek me aan om te controleren of ik misschien gek was geworden. Ik vergat nog te vermelden dat hij inderdaad een tractor had voor de door mij gewenste activiteit, die helling was echt flink steil. Hij keek omlaag, waar hij de camper ontwaarde. ‘Tien uur,’ zei hij. ‘En laat hem daar niet staan.’

Ik zal niet herhalen wat ik tegen hem zei in mijn ‘s zondagse Spaans, maar het raakte hem niet, de deur ging dicht.

Hoe deden die vliegtuigen dat ook weer, was een gedachte die mij bekroop.

Jawel, een lange aanloop, en dan rotatie. Dat laatste gaat met een camper niet, denk ik, maar het bracht me wel op een oplossing.

Ik liet de camper voorzichtig achteruit terugglijden, en reed verder achteruit. Je moet ook nog even weten dat er dwars over de camping een rechte weg van een paar honderd  meter me lag aan te lokken voor een rol als startbaan.

Ik reed dus achteruit tot aan het hek dat de camping begrensde, en terwijl de weinige kampeerders zich afwachtend opstelden langs de weg, schakelde ik in en gaf volgas. Onderaan de helling had ik een snelheid van 40 km/u, nog steeds in zijn één, en driftig sturend, de gaspedaal bijna door de bodem drukkend, reed ik omhoog. Bocht een, recht stuk steil omhoog, bocht twee – ik stond alweer bijna stil, maar ik had het laatste min of meer vlakke deel van de uitrit bereikt.

De slagboom ging braaf omhoog en wij reden weg, linksaf, richting Santander…

Ik kan me er nu nog verkneukelen met de gedachte dat de beheerder om tien uur verongelijkt mompelend met de tractor naar beneden reed – om daar te constateren dat de vogel blijkbaar gevlogen was.

Die keer dat… 1

 

Tweeëntwintig jaar lang zijn we eropuit getrokken met onze Arca 340 Scout camper, bouwjaar 1994. Nij hebben we hem weggedaan. Met name de motor, een Fiat Ducato 1.9 liter Turbo Diesel, leverde ons vele mooie streken. In dit serietje stukjes laat ik enkele ‘avonturen’ de revue passeren, zodat je weet hoe je op bijzondere plekken terecht kunt komen door puur motorpech.

Dan eerst maar eens die keer dat we een rondrit door het vasteland van Griekenland hadden gemaakt en in afwachting van verscheping naar Venetië vanuit Igoumenitsa nog enkele dagen doorbrachten op een camping bij het schattige kustplaatsje Parga.

Bij het inrijden in de oprit van de camping klinkt een laag gebrul vanonder de motorkap. Ik vermoed meteen al wat er aan de hand is, ik heb het eerder gehoord. En inderdaad: de uitlaat is losgeraakt van de motor. En die uitlaat was pas gerepareerd, in Landgraaf. Ik bel de garage die laconiek meedeelt dat er misschien iets mis is met een van de motorsteunen, waardoor de motor meer beweegt.

Wat dan alleen nog maar rest: de ANWB. Die direct in actie komt, binnen tien minuten hebben we een Griekse wegenwachter aan de telefoon die vloeiend Duits spreekt en meedeelt binnen een uur bij ons te zijn. En inderdaad: hij trekt de camper zonder veel omhaal op de bergingswagen en nodigt ons drieën uit naast hem in de cabine plaats te nemen, hetgeen net gaat, want er zijn eigenlijk maar twee plaatsen.

We gaan zestig kilometer rijden, naar Preveza, waar hij zijn thuisbasis heeft; terwijl hij rijdt gaat hij in rad Grieks de telefoon te lijf: er moet iets georganiseerd worden en het is al bijna sluitingstijd.

In Preveza aangekomen blijkt de Duitser – ooit na een vakantie in Griekenland blijven hangen wegens een daar ontmoete geliefde –  een eigen autosloopbedrijf te hebben.

Op de plaatselijke ‘autoboulevard’ staat een uitlaatspecialist al klaar. De camper is te hoog voor de werkplaats maar geen nood, de specialist verdwijnt met lasapparaat en zonder lasbril liggend onder de camper (maar hij kijkt gewoon even opzij als het lasapparaat in werking is.) In een mum van tijd is hij klaar, komt onder de auto uit en zegt: ‘De reparatie is gelukt, maar u kunt er niet mee rijden want er ontbreekt een motorsteun.’

Wat nu? Onze Duitser zorgt dat we, voorzichtig rijdend, voor de nacht kunnen parkeren op het terrein bij zijn sloopbedrijf, waar we ook een rondleiding krijgen langs de wrakken. Hij soms precies op hoeveel doden en gewonden gevallen zijn bij de ‘vervaardiging’ van de wrakken, eet nog een souvlaki mee van onze inmiddels gestarte barbecue, en gaat dan op zoek naar een motorsteun. ‘Zal een probleem worden, want in Griekenland is dit type Fiat niet vaak geïmporteerd, laat staan gesloopt, maar ik zal zien.’

De volgende morgen goed nieuws: hij heeft wonderwel een passende steun gevonden, en een garagist – de plaatselijke Citroëndealer – bereid gevonden het ding te monteren. Tevens hebben zijn kippen hun best gedaan op de eitjes voor ons ontbijt.

Voorzichtig naar de Citroëndealer, die ook weer eigenhandig met de steun onder de camper kruipt, een minuut of tien sleutelt, er onderuit komt, zegt dat we bij aankomst in Italië een Fiat-garage ernaar moeten laten kijken. Alles bijeen zijn we… dertig euro kwijt.

Bij Fiat in Venetië vonden ze allemaal prachtig en de motorsteun heeft nog jaren gesteund, tot er in 2016 een nieuw motorblok in de wagen kwam. En de garagist in Landgraaf heb ik nooit meer aangekeken.