SanteLOGie

Behulpzame mensen

Dit jaar, nee: vorig jaar natuurlijk, toen gebeurde het. We waren na een lange autorit aangekomen op een camping in Italië waar we een  huisje (formaat stacaravan) hadden gehuurd; het was al donker en het regende een beetje. We reden tot vlak bij het vakantieverblijf en toen kwam de mevrouw van de receptie ons achterna: of ze kon helpen met de bagage?

En dan ben ik er zo eentje die in zijn beste Italiaans tegen die goedwillende mevrouw blaft: ‘Als ik hulp nodig heb bij het uitpakken van de bagage, dan zou dat aanleiding zijn geweest niet op vakantie te gaan!’

 Ze deinsde een beetje geschrokken terug, zei nog dat ze nog een paar uur aan de receptie zou zitten dus als er iets was: kom me halen.

En ik schrok ook een beetje van mijn uitval.

En het is zo eenvoudig: mensen zijn behulpzaam, zeker als ze een stel zien waarvan de een halfzijdig verlamd en is en ook niet zo piep meer en de andere duidelijk  zichtbaar tegen de negentig.

Tot vandaag hield ik vol dat ik geen hulp nodig had en het wegwuifde als het werd aangeboden.

Djamila vindt dat flauw van mij en ik ben langzaam tot de conclusie gekomen dat ze daar gelijk in heeft.

Dus vandaag gingen we groot boodschappen doen bij de Jumbo. Wij mogen daarvoor een gehandicaptenparkeerplaats gebruiken, die voor de gelegenheid nog dik onder de sneeuw zat.

In de winkel stonden de literflessen San Pellegrino-water heel hoog en achteraan het schap. Daar kan ook een jonge dertiger van twee meter lang niet goed bij, maar ik dus wel: ik heb namelijk een wandelstok en ik haak die flessen dus naar me toe. En andere klant van de zaak, een vriendelijke jongeman, schoot me niettemin te hulp: ‘Kan ik u helpen, meneer?’ en indachtig mijn gewijzigd standpunt in dezen zei ik vriendelijk: ’Dank je wel, maar zoals je ziet lukt het wel.’

‘Handig,’ antwoordde hij. ‘Maar als ik moet helpen…’ Ik had de flessen intussen bij elkaar geharkt en groette hem.

We hadden nogal wat aangeschaft – dan hoeven we de komende week niet meer hierheen, gezien de sneeuw.

Dus we hadden een vol en loodzwaar vouwkrat en een in de winkel gevonden grote doos, die ook vol was.

Op de parkeerplaats zocht ik de beste mogelijkheid om in die sneeuw toch zonder uit te glijden die spullen achterin de auto te laden. Ik voelde daarbij dat ik me vastreed, achteruit in de sneeuwhoop, en toen ik uitstapte had een man met een fikse snor en een jaar of tien jonger dan ik, de achterklep al open gemaakt en stond de boodschappen in te laden. Gewoon, gezien dat wij, zoals ze hier in Limburg zeggen, twee hampelaars waren die hulp behoefden, en behalve dus dat ik nieuw beleid in praktijk bracht, was ik ook echt dankbaar. We dankten dus hartelijk, wensten nog een fijne zondag, en stapten in.

Geen beweging in de auto te krijgen, de wielen slipten gewoon door in de sneeuwberg waarin ik terecht was gekomen.

Het stel dat ons al geholpen had kwam terug, en van twee kanten kwamen oudere en jongere heren aansnellen die gretig tegen de auto begonnen te duwen en aanwijzingen te geven hoe te sturen, en binnen de kortste keren kon ik nog net uit het raam roepen dat ze toch vooral hun zondag op aangename wijze moesten voortzetten en reden wij rustig naar huis.

De mensen zijn wel degelijk aardig en behulpzaam.

Misschien stemmen ze gewoon op de verkeerde partijen.

Artikel 5

Interessante mogelijkheid: Nederland valt België binnen om door annexatie van Vlaanderen een Groot-Nederlandse Republiek te stichten. Na bijna tweehonderd jaar eindelijk gerechtigheid! (Het zou me verwonderen als er in het huidige Nederlandse kabinet geen figuren zitten dit wel het overwegen waard zouden vinden.)

Beide landen zijn lid van de NAVO, dus in dat geval wordt België aangevallen door een andere staat en treedt, neem ik aan, artikel 5 van het NAVO-verdrag in werking: een aanval op een van de leden is een aanval op allen. Frankrijk en Duitsland zijn de eerst aangewezenen om hierin op te treden – een peulenschilletje, neem ik aan. Duitsland krijgt als beloning de Belgische Ostkantons.

Klets niet, man.

Nee meneer. Het was maar gedachtenspel.

En ook weer niet.

De nieuwste gek op het wereldtoneel, ene Donald Trump, die eerst deze week nog een veroordeling aan de broek krijgt en meteen daarna geïnaugureerd wordt als de 47^ste president van de Verenigde, is van plan, desnoods gewapenderhand, zich meester te maken van het Panamakanaal, Canada en Groenland.

Van het Panamakanaal weet ik het niet zo goed, maar Canada en Denemarken, waarvan Groenland een soort kolonie is, zijn lid van de NAVO, en dus treedt opnieuw artikel 5 van het NAVO-verdrag in werking. Nederland stuurt dertig helmen, vijftig kogelvrije vesten, een afgedankte onderzeeër en een dito stel inmiddels kolengestookte F-16’s naar Denemarken, dat hartelijk dankt voor deze geweldige steun.

En vervolgens aldus gesterkt ten strijde trekt tegen de Amerikaanse voormalige bondgenoot. Het zet zijn hele leger van momenteel 35000 manschappen aan wal – Groenland is grotendeels voor normale mensen absoluut onbewoonbaar en als dat legertje van Denemarken dat land moet gaan bezetten, krijgt elk manschap 70 vierkante kilometer ijs, rotsen, zeehonden en ijsberen ter verdediging aangeboden, vermoedelijk met de blote handen.

Hoe heet toch dat liedje? ‘Die zien we nooit meer terug’.

Nou ja, misschien kunnen Frankrijk en Engeland hun atoombommen uit het vet halen – de consequenties daarvan hoef ik, denk ik, niet uit te spellen – het resultaat ligt voor de hand. Vervolgens is Canada aan de beurt, ook al zo’n lap voornamelijk onherbergzaam moeras en dennenbomen. En wat dachten jullie van de (voormalige) Nederlandse Antillen? Nou ja, daar zal in Den Haag niemand rouwig om zijn: opgeruimd staat netjes.

Na afloop van de veldtocht moeten de Europese NAVO-partners door de VS worden gestraft, dat ligt voor de hand, en dat laat Trump gaarne over aan zijn vriend en geestverwant Poetin. Eerst gaat Oekraïne eraan, daarna de Baltische staten en Polen; Slowakije en Hongarije bieden zichzelf aan en dan blijft er van de Europese Unie weinig effectiefs meer over. De Unie valt, onder gejuich van Le Pen, Wilders, Meloni, een stel Oostenrijkse en Belgische nazi’s en meer van dat straattuig, uit elkaar. Mede omdat er nog wel enkele leden al staan te popelen om zich, in Hongaarse stijl, bibberend aanbieden in Washington, onder verwijzing naar hun vele onvervangbare culturele attracties voor Amerikaanse toeristen.

En dat is dan nog tot daar aan toe.

Opdracht aan de lezers: voeg hier 500 woorden toekomstige rampspoed aan toe. (Dat onze welvaart volledig naar de ratsmodee gaat is uiteraard al geen onderwerp meer. Het verdwijnen van de Warme Golfstroom is ook al bekend.)

Zonpaandelen

Eerst hadden we de stroomproducenten die zonder overleg de zonnepaneelbezitters opzadelden met soms torenhoge ‘terugleveringskosten’. (Niet allemaal: mijn leverancier, Greenchoice, heeft ‘terugleveringskosten’  wel op de factuur staan, maar dan als 0 euro.) En nu komen Geert Wilders en zijn kornuiten met het afschaffen, over twee jaar, van de salderingsregeling (waarbij de teruglevering van stroom (aan de stroomverkoper) werd afgetrokken van de van die stroomverkoper afgenomen stroom.

Laten we eens even kijken hoe dat zit bij een modale panelenbezitter, ikke dus; ik moet er meteen eerlijkheidshalve bij vertellen dat mijn panelen inmiddels bijna 13 jaar oud zijn en al na zes jaar hun hele investering hadden terugverdiend, mede dankzij het feit dat wij de panelen zelf op het dak hebben gezet en daarmee zestig procent van de kosten hebben bespaard.

Nemen wij het jaar 2024; een rampjaar wat betreft de opbrengst van 24 panelen: nog nooit in de afgelopen 13 jaar bleef de opbrengst steken onder de 5000 kWh, maar nu dus wel, te weten op precies 4930 kWh. Om dat even in perspectief te plaatsen: de meeste van die jaren was de opbrengst rond de 5500 kWh, vorig jaar zelfs 6049 kWh.

Van genoemde 4930 kWh hebben 3302 kWh teruggeleverd en zelf dus 1628 kWh gebruikt. Daarnaast namen we 4146 kWh af. Met de netto-afname na teruglevering van 844 kWh samen 5773 kWh verbruik. Dat is dus het nettobedrag waarvoor wij alles hebben gedaan, inclusief de verwarming van het huis (met airco): de CV is al jaren alleen maar standby en gaat pas aan als de temperatuur in de woonkamer daalt onder 13 graden; hetgeen heeft geresulteerd in een gasverbruik van 511 kubieke meter, voor koken en warm water. (Ter vergelijking; toen we het huis in 1977 betrokken was het gasverbruik 4500 kubieke meter, en vóór de zonnepanelen was dat al gedaald tot ongeveer 2000 kubieke meter.)

Hoe dat allemaal gaat uitpakken in de komende twee jaar, Daar valt nog helemaal niks over te zeggen. Ik noem als voorbeeld de enorme prijsstijging afgelopen december, zonder dat we daarvan op de hoogte zijn gesteld.

En dat heeft niet alleen te maken met de toestand in de wereld, maar vooral door de nieuwe gewoonte om fikse prijsstijgingen eenvoudig niet aan te kondigen: dat hoort nu eenmaal bij de uit de hand gelopen bandieterij van het neokapitalistisch systeem.

Je kunt nog beter aandeelhouder worden van een firma die gas en elektriciteit levert dan bezitter van zonnepanelen.

Toch nog een tikfoutje

Niet elk jaar doe ik verslag van de jaarlijkse herlezing van De Avonden van Gerard Reve. Deze keer is er alle aanleiding toe. Ik ben ditmaal keurig op tijd, ik ben aangeland bij dinsdag 31 december – dat is niet alleen dag en datum van vandaag, maar ook van de dagen in 1946 waarin De Avonden zich afspeelt.

De aanhef van het boek gewaagt van die datum: zondag 22 december 1946, en ditmaal, december 2024, valt die datum opnieuw op zondag. Ik vond dat heel bijzonder en ik heb dan ook op 22 december, toen wij vooraf aan het jaarlijkse Kerstdiner van mijn clubje journalisten van het niet meer bestaande Limburgs Dagblad, het glas hieven bij wijze van aperitief. Ik las de eerste twee of drie pagina’s voor, waarin ‘de held van deze geschiedenis, Frits van Egters’ probeert te ontkomen aan zijn dromen en tevens poogt bijtijds op te staan.

Hoe prettig is het, een boek te lezen waarin de chronologie niet alleen belangrijke rol speelt, maar ook nog gelijk loopt met de vigerende kalender!

Ik heb al eens beweerd dat ik steeds weer nieuwe dingen ontdek in dit roemruchte debuut, en dat was – is, want ik heb het nog niet uit – ook ditmaal weer het geval.

En dan nog dit. Waarom heet het boek De Avonden? Buiten de dromen van Frits, die inderdaad de hoofdrol vervullen, zijn het ook de avonden waarop Frits, min of meer op de vlucht voor de venijnige ruzies tussen zijn ouders, zijn broer en zijn vrienden bezoekt. Eigenaardige visites: Frits is doodsbang dat er stiltes zullen vallen en begint dan de stomste dingen te vertellen, met een paar hoofdthema’s: oorzaak en gevolg van toenemende kaalheid in het bijzonder, en in het algemeen de voor- en nadelen van medische behandelingen, en vaak eindigend met het vertellen van gruwelijke maar vaak nogal afgezaagde grappen.

Afgezaagd: alle, en ik benadruk álle grappen in het boek kende ik voor ik het boek las; op de hbs, als werkstudent en in militaire dienst werden ze tot op de draad versleten door herhaling en dat was, ik herhaal, vóór ik De Avonden ooit las. (Ik meen dat het op de hbs verboden was voor de literatuurlijst – de Nijmeegse instelling was katholiek tot op het bot en boeken van een homoseksuele schrijver die ook nog eens gods naam ijdel gebruikte, konden de roomsche toets vermoedelijk niet zonder ongelukken doorstaan.

Steeds nieuwe dingen ontdekken: zelfs een tikfout kwam ik tegen, maar ik lag in bed zonder een notitieblok en pen onder handbereik, laat staan een pluche konijn, zodat ik niet meer weet hoe die fout luidde. Jammer.

Vandaag lezen over hoe de Oudejaarsavond anno 1946 in Amsterdam verliep. Van ME was geen sprake, ambulances rukten niet uit, voor die ene eenzame vuurpijl die Frits boven de stad ziet als hij weer eens naar een vriend onderweg is.

Ik neem dus nog een slokje uit de sjampoepelfles (nee, geen vruchtenwijn) en een oliebol.

Want ook dat moet.

Alleen maar niet eenzaam

Mijn schoonmoeder, die alweer jaren geleden overleed op de leeftijd van bijna 105 jaar, had één bezwaar tegen zo oud worden: dat van je oorspronkelijke kring van familie, vrienden en kennissen op een gegeven ogenblik niemand meer over was, ze hadden allemaal hun intrek genomen onder de grond of in een vaas.

Met enig rekenwerk ben ik er onlangs achter gekomen dat ik niet alleen iedereen van het gezin waarvan ik ooit deel uitmaakte heb overleefd, maar ook precies op welke dag dat realiteit zou worden, te weten op 30 december 2024. Vandaag.

Vandaag is het 48 dagen na mijn 86^ste verjaardag, mijn moeder overleed op 13 december 1990, 48 dagen na háár 86^ste verjaardag, aan een longembolie – kort nadat zij mijn twee zussen, toen 60 en 49 jaar en formeel vrijgezel, vanuit haar bed in het toenmalige Canisius Ziekenhuis in Nijmegen, had toegevoegd dat zij, gezien hun door haar niet goedgekeurde haardracht, ‘nooit aan een kerel zouden komen’.

Mijn vader was toen al ruim acht jaar overleden, enkele weken voor zijn 79^ste verjaardag, en dat was nog mooi: door het door hem grondig gehate werk in het bouwvak had hij in ernstige mate stoflongen opgelopen. Een val van een trap en daarop volgende weigering een arts te raadplegen – ‘als je naar de dokter gaat ben je ziek’ – op 6 juni 1982 overleed ij in zijn woning aan de Thijmstraat in Nijmegen, mogelijk ook nog geteisterd door een toenmalige hittegolf.

Na mijn moeder ging het snel: op 30 april 1997 overleed mijn broer Berry, vlak voor zijn 53^ste verjaardag, aan alvleesklierkanker, zeer betreurd door een grote groep studenten van de mode academie in Arnhem, waar hij niet lang daarvoor een nieuwe roeping had gevonden in het onderwijs, na de zakelijke ondergang van zijn carrière als mode-ontwerper.

In de vroege ochtend van 30 mei 2005 overleed mijn oudste zus Josè, 74 jaar, vermoedelijk aan de gevolgen van de combinatie van aangeboren chonische bronchitis, straf rookgedrag en angst om de waarheid uit de mond van een arts te vernemen, in haar woning op de Mookerhei.

En tenslotte is het alweer negen jaar geleden toen, op 18 november 2015, mijn jongste zus Lidia, vrijgezel, reisleidster en fervent tegenstander van de Belastingdienst, overleed aan de complicatie na een operatie aan een kankergezwel in de buurt van de alvleesklier. Ze was ook 74 jaar.

Zodat ik alleen, maar bepaald niet eenzaam ben overgebleven van dat jolige Nijmeegse migrantengezin, en tot mijn geluk alleen nog maar mensen om me heen heb die iets, en vooral ook vele jaren, jonger zijn dan ik.

Ik tel mijn zegeningen.

En ik neem nog een oliebol. Want dat moet.

Een heel klein inbrekertje

Wat ik al die tijd verwacht had, kwam niet uit, niet helemaal althans. Dat je je in je eigen huis ineens heel onveilig voelt. Na een inbraak. Wat domineert: dat je je probeer in te denken in de overwegingen van de inbreker.

Nou goed, de angst is er toch een beetje. Dat je ’s nachts naar het toilet moet – dat is naast je slaapkamer – en dat je dan even denkt: die vent (ik houd het er maar op dat het een man was) kan nu stilletjes in het donker achter de openstaande deur van de kamer aan de overkant staan, zoals hij gedaan moet hebben toen ik in de nacht van maandag op dinsdag naar het toilet ging en één ding bewust waarnam: dat de deur van de badkamer, die altijd gesloten is, op een kier stond. Ik sloot hem en ging weer slapen.

De volgende ochtend maakt Djamila me enigszins verontwaardigd wakker: ‘Wat heb je met mijn koffertje en met mijn tas gedaan?’ Niks, zei ik, terwijl ik, nog nietsvermoedend, een badjas aanschoot. Ik de werkkamer stond genoemd koffertje onder haar bureau, de tas, die daar nooit staat, óp het bureau, met de portefeuille ernaast.

Ik keek naar de buitendeur: twee grote, grove boorgaten op ooghoogte, de dievenklauw open. Toen zag ik een leeg kartonnen doosje, dat altijd hoog in de boekenkast staat, op een tafel liggen.

Waar het koffertje tot dan toe was geweest, wist ik niet eens, maar Djamila wees het me aan: het had onderin een kleerkast in de kamer naast de werkkamer gestaan. Hier was dus iemand doelbewust naar die kast gelopen, had het koffertje eruit gehaald en op het bureau geopend – er zat sinds jaar en dag niets anders in dan wat oude papieren en dito foto’s. Wat er met de inhoud van de portefeuille was gebeurd: geen idee, maar er was niets uitgehaald.

Verdere inspectie leverde op dat er een gat was geknipt in het gaas van het hek rond de tuin.

Merkwaardig: voor de deur waardoor de onverlaat was binnengekomen staat normaal een tweezits bankje met daarvoor een glazen terrastafel. Op de zitting van het bankje waren duidelijk de afdrukken van modderige voeten te zien en zaagsel van de boorgaten. Maar bankje en tafel stonden keurig tegen de gevel, bij vertrek had de dief dus die moeite genomen.

Hoe lang was hij binnen geweest?

Ja, hij was de gang naar de voordeur gelopen en had de tas van Djamila gehaald én, zoals we enkele uren later ontdekten, de plastic spaarkoe waarin we sinds jaar en dag overtollig muntgeld in deponeerden. Die vormde, bleek later, de buit. Of was er toch iets gedaan met de ID-kaart van Djamila en haar pinpas?

Buiten het bankje waren nergens voetsporen te vinden.

Drie politiemannen in vol ornaat stonden even later voor de deur en vroegen ons het hemd van het lijf – bijvoorbeeld ook: komt er wel eens iemand in huis die rondgekeken kan hebben? Goede vraag: de wetenschap dat het koffertje daar moest staan waar het stond, dat er een dievenklauw op de werkkamerdeur zat, dat er misschien iets interessants in de lege kartonnen doos zat, hoe wist de dief dat? Waarom werden alleen spullen van Djamila aangepakt en niet die van mij? Mijn bureau was niet aangeraakt, terwijl er een paar dingen op lagen waar een ‘normale’ dief belangstelling voor zou kunnen hebben.

Wat we met de plantenkas in de tuin deden? Ook al een goede vraag, als ik zou zeggen: wiettelen, zou de hele zaak in een ander daglicht komen te staan. Maar ik antwoordde naar waarheid: om gevoelige planten te overwinteren.

De eerste nacht daarna gingen de telefoons mee naar bed, gingen alle deuren op slot en gebarricadeerd. Djamila dacht dat ze niet zou kunnen slapen, maar dat viel mee.

Ik piekerde wel een poosje, met name over de mogelijkheid dat iemand die wij alleen in huis vertrouwd hadden gegevens kon hebben doorgespeeld.

De buurman meldde gistermorgen dat de onze de enige inbraak was geweest in onze woonplaats.

En later op de dag meldde de politie dat zij de zaak niet gingen onderzoeken: ze hadden wel iets anders te doen.

Waar ik begrip voor heb.

Hoewel: ik had nog welk een interessant vermoeden: dat de inbreker een heel klein persoontje moet zijn geweest. Misschien toch een poging van mij de boel te bagatelliseren. Want er komt toch af en toe woede in je op: hoe haal je het in je hoofd om je met relatief grof geweldig iemands huis binnen te dringen en rond te snuffelen naar geld, want daar ging het duidelijk om.

Het vervullen van idealen

Ideaal hoor: je wekt zelf de stroom op die je nodig hebt om je broodjes te bakken, de was te doen en te drogen, de airco te laten koelen en verwarmen, je elektrische auto op te laden,  je koffie te zetten, je voedsel te bereiden.

Inderdaad ideaal: maar dan alleen in de maanden april tot en met september en als het al die maanden overdag eindeloos zonnig is. En als je dan stroom overhoudt verkoop je dat overschot aan de elektriciteitscentrale, die er best een paar centen per kilowatt voor over heeft.

Je zonnepanelen moeten daar allemaal voor zorgen. 

De oplettende lezer zal intussen wel gemompeld hebben: als de zon de hele dag schijnt kun je de was ook aan de waslijn, op de bleek of aan de wasmolen drogen, maar ja, dan stuur je van 1 januari 2027 dus weer onnodig je stroom, opgewekt met je peperdure zonnepanelen-installatie, naar de elektriciteitsproducent die er niet eens ‘dank je wel’ meer voor zegt, en vervolgens zo duur mogelijk verkoopt aan wie het maar wil hebben – bijvoorbeeld tegen marktconform tarief aan de producent van de stroom. Jij en ik dus.

Je reinste diefstal, als u mij niet kwalijk neemt.

En dan hebben we het nog niet over de periode van eind september tot eind maart, wanneer dag en nacht heel veel stroom nodig is om te verwarmen, tenzij je zwaar geïsoleerd hebt, en waarin toch gewassen en gedroogd moet worden, ook als maandenlang de zon zich niet of heel bleekjes laat zien. Ik noem  uitdrukkelijk verwarmen ook: we moeten toch van het gas af?

Kortom: de afschaffing van de saldering per 1 januari 2027 zal een einde maken aan een van de succesvolste acties die een eerzame burger kan plegen in de strijd tegen de klimaatverandering: de zonnepanelen; ik hoor dat de eerste daling in de verkoop van de panelen inmiddels al is gesignaleerd, en zal helemaal stoppen op 1 januari 2027, schat ik zo in.

Je kunt het ook zo zien: het kabinet Wilders is van plan twee belangrijke wensen van het PVV-electoraat in vervulling te doen gaan: al die zwarte luitjes, met name daaronder de moslims, het land uit en niet meer terugkomen; een wens die vooralsnog een wens blijft, het gehannes van mevrouw M. Faber geeft er weinig vertrouwen in dat het ooit zover komt, dus de vervulling van die wens blijft voorlopig een wens.

Maar de wappies onder de Wilderskiezers zullen blij zijn: de regering verklaart dan wel (nog) niet dat de wereld een platte pannenkoek is, dat gedoe met die zogenaamde klimaatverandering hoort tot het verleden. Geef nog eens gas!

Netflix-serie Honderd jaar eenzaamheid

‘Vele jaren later, staande voor het vuurpeloton, moest kolonel Aureliano Buendía denken aan die lang vervlogen middag, toen zijn vader hem meenam om kennis te maken met het ijs.’

Van echt goeie boeken ken je de eerste zin van buiten. Deze kende ik niet van buiten maar ik had er wel vage herinnering aan – het is de eerste zin van de roman Honderd jaren eenzaamheid van de Colombiaanse schrijver Gabriel Garcia Marquez.

Aureliano is de tweede zoon van José Arcadia Buendía en Úrsula Iguarán, hij is geboren met de ogen wijd open en hij heeft voorgevoelen die uitkomen. Anders dan de ouders van Úrsula, die vonden dat hun dochter onder haar stand trouwde, dachten, kregen de Buendía’s geen leguanen als kinderen en ook geen kinderen met varkensstaarten; wat ze wel kregen was aanleiding tot een van de mooiste romans in magisch realistische stijl uit de wereldliteratuur – en nu ook tot een zestiendelige serie op Netflix, waarvan de eerste acht delen van elk ongeveer een uur (de rest is nog niet beschikbaar) ik deze week bekeek.

Het boek las ik omstreeks 1998 en ik moet eerlijk bekennen dat ik me er weinig van herinner, behalve een gevoel dat de inhoud me destijds zeer had aangegrepen. De daarin opgevoerde sfeer is wonderbaarlijk goed overgekomen in de serie, zelfs de ‘romantische’ scènes (ik neem aan ten behoeve van de film ten opzichte van het boek nogal aangedikt) hebben dat magische dat het boek kenmerkt.

De roman heeft een historische (en naar verluidt ook autobiografische) achtergrond: het Zuid-Amerikaanse Colombia in de negentiende eeuw in de periode waarin in Zuid-Amerika revoluties en contrarevoluties aan de orde van de dag waren.

De familie Buendía onttrekt zich lange tijd aan de strijd tussen ‘liberaal’ en ‘conservatief’ door, samen met een groep andere mensen, het oerwoud in te trekken en in een moerasgebied het dorp Macondo te stichten, een soort anarchistische enclave; maar de politieke strijd bereikt uiteindelijk toch ook het dorp. De familie Buendía breidt zich intussen sterk uit, ook door, laten we maar zeggen, ongebruikelijke of onregelmatige toevoegingen.

Het contact tussen Macondo en de buitenwereld komt overigens al eerder al eerder tot stand door ongeregelde bezoeken van een grote groep zigeuners, die de familie Buendía kennis laten maken met fenomenen als magnetisme en het vergrootglas. De leider van de groep, Melquiades blijft uiteindelijk inwonen bij Buendía, en leert vader en de kinderen het zoeken naar de schepping van goud en zilver, het maken van foto’s en hoe ijs eruitziet.

Marquez, overleden in 2014, had uitdrukkelijk verboden dat het werk zou worden verfilmd, bang als hij was dat het gedaan zou worden met Amerikaanse acteurs en gesproken in Amerikaans Engels. Uiteindelijk wist Netflix met de familie van Marquez tot overeenstemming te komen: de serie is gemaakt met (voortreffelijke en raak gecaste) Colombiaanse acteurs, opgenomen in Colombia, gesproken in Colombiaans (en dus volstrekt onverstaanbaar) Spaans. Volgens Marquez zelf is het boek ook een sleutelroman. Hij zei ooit: ‘De meeste critici realiseren zich niet dat een roman als Honderd jaar eenzaamheid een beetje een grap is, vol signalen voor goede vrienden, en daarom nemen ze, met een zelfgekozen recht zich er op te mogen laten voorstaan, de verantwoordelijkheid op zich om het boek te decoderen en daardoor het risico te lopen zichzelf vreselijk voor gek te zetten.’

Gezien het feit dat wij niet behoren tot Marquez’ intieme kennissenkring, is het niet nodig dat wij ons verdiepen in de details van de sleutelroman, en mogen we ons dus vermeien in een sfeer als die van Bertolucci’s Novecento, en achteloos voorbijlopen aan zwevende wiegen, mislukte executies en een zak met voorouderbotten die zelf ergens ‘heenloopt’.

Laten we er nog maar een nemen

Onder de titel ‘Blijf van hun avvekaatje af’, schreef leermeester en collega Guido t’Sas pas geleden op zijn weblog het volgende stukje, naar aanleiding van de ophef die ontstond door het ‘nieuws’ dat in een verzorgingstehuis in Maassluis sinds kort een alcoholverbod van kracht was.

‘ Ouderen zouden de alcohol moeten afzweren, zo luidt de nieuwste trend. De eerste gedachte die me bij het lezen van deze berichten opkwam was: blijf van hun avvekaatje af. Laten we het er eens rustig over hebben.

Wel eens zo'n bezoekje of feestje meegemaakt, waarop oma dat gele spul naar binnen werkte? Genietend tijdens de conversatie? Láát ze toch. Er wordt al zoveel als 'ongezond' aangemerkt, dat het leven of wat daarvan nog rest veraangenaamt. Die cultus herinnert me aan een toneelstuk van mijn vader, waarin een oude man zwijgend aardappelen zat te schillen, totdat hij het laatste exemplaar in de emmer gooide met de woorden 'Dan maar kapot!'

Nu ik het toch over m'n vader heb, die haalde de 89. Een van de laatste keren dat ik hem bezocht, daalde hij de trap af grijnzend, met een fles oude jenever als een baby in z'n armen. Hij nipte er meer van dan goed voor hem was, maar bleef helder van geest tot op z'n sterfbed.’

Dat stukje las ik vanmorgen pas, op de dag dat 34 jaar geleden mijn moeder overleed; ze was om mij niet bekende redenen opgenomen in het toenmalige Canisius Ziekenhuis in Nijmegen, en toen ik, reagerend op een alarmsignaal van mijn oudste zus, daar aankwam, was ze juist overleden aan een longembolie.

Ze was 86 jaar en 48 dagen oud – ik hoop die leeftijd op 30 december te bereiken – en ze kon al ruim acht jaar, sinds het overlijden van mijn vader in juni 1982, niet meer zelfstandig wonen, laten we het maar zo uitdrukken. Ze rookte al een tijd niet meer, maar ze dronk steeds vaker graag een biertje.

Hoe ze daartoe kwam is mij niet bekend, ‘bij mij thuis’ werd wijn en grappa gedronken, bij ontstentenis aan dat laatste drankje ook wel eens vieux, in de wandeling cognac genoemd.

Mijn jongste zus – ook alweer negen jaar in de hemel – leidde, als reisleidster, een soort uithuizig bestaan, maar geregeld landde ze voor een paar weken aan in Nijmegen waar ze de regie ter hand nam: dat bier ging als eerste de deur uit en ook overigens zag ze voor mijn moeder toe op wat ze zelf als een gezond dieet beschouwde.

Protesten van de overige kinderen, namelijk dat je iemand die een eind in de tachtig is zijn laatste lolletje niet moet ontnemen, waren wat haar betreft gericht aan dovemansoren. Gelukkig bleef de schade beperkt doordat mijn zus al gauw weer naar haar werk in de skiërij in Zwitserland moest en kon er dus weer een biertje gedronken worden.

Of dat oorzaak is geweest van die fatale longembolie, daar waag ik me niet aan. Maar als het een rol heeft gespeeld: het is een mooie, schone en vlotte manier om aan je onvermijdelijke einde te komen.

Ik neem er nog eentje en hoop dat die embolie nog lange tijd uitblijft, en ik denk dat Guido er net zo over denkt, want hij is al 90 jaar.

Proost!

Een gemiste kans

Gisteravond zat ik ietwat verveeld naar de laatste verklaringen te kijken die werden afgestoken in de Tweede Kamer over de begroting van het kabinet-Wilders. En ik moest denken aan die datum in oktober 2010, toen twee eminente Limburgers zichzelf voor aap zetten, niet alleen door elkaar bijna snikkend in de armen te vliegen, maar vooral omdat die twee en een groot deel van de rest van het CDA vonden dat een kabinet Rutte-Wilders best een goed idee zou kunnen zijn.

Dat was het niet, Wilders kan alleen een kabinet hebben waarin hij de baas is, en dan alleen nog een kabinet dat hem rechtstreeks het dictatorschap mogelijk maakt. Hij liet Rutte I dan ook bij de eerste de beste gelegenheid eenvoudig op zijn bek gaan.

Veel partijen in het land hebben daardoor het lesje geleerd en een feitelijk cordon sanitair opgetrokken rond de radicaal-populistische eenmanspartij. (‘Dit is Nederland. Nederland is van ons.’)

Alleen het CDA heeft er niets van geleerd, en zelfs Henri Bontenbal, die wel een verstandige man leek, ging deze week de weg van Camiel Eurlings en Maxime Verhagen, door de begroting van onderwijs weliswaar een slechte begroting te vinden, maar toch, na zijn persoonlijk ingrijpen, een mínder slechte begroting, die daardoor toch zijn goedkeuring kon wegdragen. Waarbij ik terzijde wil opmerken dat rond de spectaculaire bezuinigingen de scherpe rottingsgeur hangt van ‘immigranten pesten’, zoals veel van de maatregelen, nu officieel goedgekeurd, van kabinet Wilders.

Waarbij mij ook opviel dat het vuile werk werd gedaan door een naamloos Kamerlid en niet door de fractieleider van het CDA zelf.

Datzelfde Kamerlid had ook nog de brutaliteit het standpunt van Frans Timmermans (GroenLinksPvda) iets te vinden van een vorige generatie, die blijkbaar inmiddels had afgedaan en plaats had gemaakt voor iets moderns, iets cools. Democratie is mooi, maar je moet het niet overdrijven, zoiets.

Waarmee een gouden kans werd gemist het kabinet met veruit de meeste incompetente en deels ook kwaadaardige domkoppen uit de vaderlandse geschiedenis met pek en veren de laan uit te sturen, de minister van Buitenlandse Zaken niet te na gesproken. (Nou ja, ik wil ook niet te ongenuanceerde overkomen.)

Eén klein lichtpuntje – noem het een kerstkaarsje – is wel overgebleven – buiten de politieke zelfmoord van het CDA – en dat is dat iedereen weet dat het cordon sanitair rond Geert Wilders bij de eerste de beste gelegenheid en nu definitief moet worden gehandhaafd en versterkt, wegens diens gevaar voor het land en het beeld van het land in de wereld en de kans dat hij van Vladimir Poetin de Nederlandse Defensie (te) kort moet houden.

Nu moeten de kiezers dat nog willen, natuurlijk.