Door Peter Stiekema
Het is vandaag, op het moment dat ik dit schrijf, 5 mei 2025, 80 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd door vooral Amerikanen, Canadezen en Britten. Een moment om bij stil te staan. Dit jaar leverde dat zelfs een vrije dag op. Want zuinig Nederland viert zijn bevrijding tegenwoordig slechts om de vijf jaar met een vrije dag. Kennelijk is de zwaar bevochten vrijheid sinds 1945 nu geen jaarlijkse feestdag meer waard, tenzij je ambtenaar bent.
Nu is de situatie in de wereld echter dermate veranderd en er op diverse plaatsen oorlogen zijn of dreigen, die ook nog eens gemakkelijk aan elkaar te koppelen zijn en een wereldramp kunnen veroorzaken, We zouden er wat vaker bij stil moeten staan dat we nu min of meer in vrijheid kunnen leven. Wij hebben daarbij nog steeds onze hoop gevestigd op de Amerikanen, maar met een volslagen gek aan de macht in de VS, met andere geestelijk gestoorden om zich heen, zou ik daar maar niet al te veel op rekenen.
Maar zelfs mét de steun van de Amerikanen is het lang niet zeker dat een Europese oorlog gewonnen kan worden. De geschiedenis van de laatste vijftig jaar verschaft alle argumenten voor die stelling.
Het is alweer vijftig jaar geleden dat de VS na ruim 10 jaar een bittere strijd in Zuid-Vietnam voerde tegen Noord-Vietnam en dat leidde tot bebloede koppen voor de Amerikanen en onwaarschijnlijk veel doden door Agent Orange, zoals de VS- bombardementen met ontbladeringsmiddelen ook wel werden genoemd in heel Vietnam. Want de verpletterende nederlaag van de VS, of de bevrijding van Zuid-Vietnam (zoals de Noord-Vietnamezen het noemden) vond 50 jaar geleden plaats, om precies te zijn op 30 april 1975, de verjaardag van onze ex-koningin Juliana, maar dat kan slechts toeval geweest zijn. Een zware nederlaag voor het prestige van de VS als militaire grootmacht, dus je zult Donald Trump niet over dit echec horen. Het beeld van de laatste helikopter die opstijgt van het dak van de Amerikaanse ambassade in Saigon, met de laatste vluchtelingen bungelend aan het onderstel, zal velen nog helder voor de geest staan.
Ook in Afghanistan hebben de Amerikanen overigens een zware nederlaag moeten erkennen, en wel in de strijd tegen de Taliban. Dat gebeurde in augustus 2021, dus amper vier jaar geleden. De Amerikanen lieten de Afghanen simpelweg in de steek, zoals ze met de Vietnamezen hadden gedaan. Twintig jaar nadat de Taliban van de macht verdreven werden door de VS-troepen, namen de islamitische strijders op zondag 15 augustus 2021 opnieuw de Afghaanse hoofdstad Kaboel in, waar ze zich tegen de avond installeerden in het presidentieel paleis.
President Ashraf Ghan was het land eerder die dag ontvlucht en Amerikaanse burgers en soldaten trokken in paniek naar het vliegveld van Kaboel in een poging het land zo snel mogelijk te verlaten. Een menigte Afghanen, wanhopig om weg te geraken, verzamelde zich op de landingsbaan.
De machtsovername van de Taliban stond toen al een tijdje in de steigers. In mei 2021 hadden Taliban-strijders een offensief gelanceerd dat hen bijna heel het platteland van Afghanistan en de belangrijkste grensovergangen opleverde. Deze maand mei drongen ze de stedelijke gebieden binnen en in de 14 dagen voor ze Kaboel bemachtigden, veroverden ze alle provinciehoofdsteden van Afghanistan.
Ook de Russen hadden al vóór de Amerikanen, geleerd, dat het met de Afghanen slecht kerseneten was. Toen de Sovjet-Unie Afghanistan in december 1979 binnenviel, kreeg het islamistisch verzet een nationalistische dimensie, waardoor het aan populariteit won. Moslims werden in de bredere regio gerekruteerd om in Afghanistan te komen vechten. De fundamentalistische verzetsstrijders (moedjahedien, waar later de Taliban uit voortkwam) , die vanuit uitvalsbasis Pakistan opereerden, werden gesteund door buitenlandse machten zoals Saoedi-Arabië, Pakistan én de VS. De VS wilden voorkomen dat de Russen te veel macht in Afghanistan zouden krijgen en financierden grootscheeps wapenleveranties. In 1989 zagen de Russen het onmogelijke van hun activiteiten in en verlieten het land ijlings.
De Amerikanen zagen toen hun kans schoon en vielen in 2001 Afghanistan binnen, kort na 9/11 2001, om het land in 2021 in grote haast te verlaten. De kans dat ze er ooit nog terugkeren lijkt me niet groot. De nieuwe geopolitiek van Trump zal daar geen aanleiding voor zien, tenzij er grote financiële winsten te behalen zijn, zoals die zeldzame metalen voor de auto- en ruimtevaartindustrie van Elon Musk. Maar dan zal hij het toch op een akkoordje moeten sluiten met de Taliban.
En of paus Pias I daar brood in zou zien lijkt me te betwijfelen.
Laatste reacties