SanteLOGie

Een Hollands bakje koffie

De pessimist plant een wijngaard, de optimist begint gelijk een koffieplantage. Dit gezegde luidde ooit anders, maar ik maakte er dit van na het lezen van een artikel over een paar optimistische Siciliaanse boeren die in de gaten hadden gekregen dat het Sicilië steeds moeilijk wordt om behoorlijke wijn te telen, en daarom maar eens begonnen te kijken of het telen van koffie misschien een beter idee zou zijn.

Ondanks dat het er ’s winters vooralsnog een beetje te koud is voor de koffiebomen, is gedurende tien maanden van het jaar het klimaat van Sicilië gunstig voor koffieteelt, hebben ze geconstateerd. En, goede chauvinisten als de Sicilianen noodgedwongen zijn, de koffie blijkt vleugjes Siciliaanse smaken, zoals naar cederhout en limoen, beweren ze.

Noem het licht overtrokken enthousiasme.

Meestal zijn de bessen van de koffieboom rood, zoals je vaak in reclame voor ‘eerlijke beloning van koffieboeren’ ziet. Maar de Siciliaanse koffietelers toonden me iets dat me meer bekend voorkwam: een zakje citroengele bessen.

In 1966 kocht ik bij een firma die in exotische zaden deed een handjevol zaden van de koffieboom, genaamd Coffea arabica nana. Het duurde een poosje voor de zaden ontkiemden, maar ze deden het en om een (heel) lang verhaal kort te maken: al die jaren sindsdien heb ik koffiebomen – fikse struiken met mooi, donkergroen glanzend blad – in huis gehad. Een enkeling hield het veertig jaar vol, begon op zekere dag te bloeien met stervormige witte bloemen die licht aangenaam geurden, en dan overgingen in eerst groene, daarna gele bessen, waarin steeds twee koffiebonen rijpten.

Het is opvallend dat de daaruit geoogste zaden gewoon nieuwe struiken leverden. Door de inteelt (denk ik) waren er exemplaren bij die extreem gevoelig bleken voor wolluis, maar in het algemeen kon ik links en rechts jonge planten uitdelen. Die het, o wonder, zelden goed deden. Het beste regime, stelde ik proefondervindelijk vast, was: zeer matig bemesten, kleine planten elk jaar verpotten, pas water geven als de aarde begint op te drogen. En in de winter boven de 10 graden houden, zoals de Siciliaanse boeren inmiddels ook begrepen hebben. Geen rechtstreekse zon, en dat had ik ooit op Java gezien, waar de koffiestruiken groeien op 800 of 1000 meter boven de zeespiegel, in naaldhoutbossen, die voor de nodige schaduw zorgen.

Op een dag, een jaar vijftien geleden, hebben we eens geprobeerd of van de bessen koffie zou kunnen worden gezet.

En jawel. De ‘schillen’ (die zoet smaken) van de bonen halen, de bonen op een warme plaats goed laten drogen, de bonen vervolgens in een droge koekenpan duchtig roosteren – ik wist toen al dat dat was om een overmaat aan cafeïne weg te ‘branden’ – malen en koffie van zetten.

Goed te drinken.

Maar we hebben het sindsdien nooit meer geprobeerd, ondanks behoorlijke oogsten.

De nacht nadat we de koffie hadden gedronken hadden, hebben we met wijd opengesperde ogen rechtop in bed gezeten en geen oog dicht gedaan.

Teveel cafeïne.

Nog een wonder dat we het overleefd hebben.

Maar ik ben er wel vast van overtuigd dat we, na de wijnteelt, ooit ook koffieteelt zullen bedrijven. D’Ouwe Van Elle kijkt er misschien al naar uit.

Alles kwijt

Niet dat het voor veel ophef heeft gezorgd, of dat iemand het zelfs maar opgemerkt heeft, maar ik wil toch even wijzen op het feit dat ik de laatste tijd wat minder de neiging heb getoond om door woord en geschrift kennis te geven van mijn mening over een en ander.

Dat komt ten eerste door het feit dat er veel te veel gebeurt en het echt dagwerk wordt overal iets van te vinden, bovendien heb ik de neiging te volstaan met verwijzen naar de geschriften van Sheila Sitalsing, Frank Heinen, Merel van Vroonhoven, Sander Schimmelpenninck, Kustaw Bessems, J.P. Geelen en De Betrouwbare Mannetjes, niet toevallig uitsluitend mensen die schrijven voor de Volkskrant – de krant waar ik al sinds 1 januari 1960 abonnee van ben en ik, afgezien van de Lokale Sufferd, van een heleboel kranten alleen maar de websites bekijk.

En dat is nog niet het ergste oponthoud dat ik ondervind, het is vooral het feit dat ik de hele tijd van alles kwijt ben en letterlijk hele dagen en ook nog delen van nachten ernaar op zoek ben, meestal essentialia zoals mijn wandelstok, mijn geruite pet en mijn auto- en huissleutels. En dan vermeld ik maar even niet de tijd die ik besteed aan het merkwaardige fenomeen dat De Limburger en de Aachener Zeitung geregeld mijn gebruikersnaam veranderen en wachtwoord met elkaar verwisselen. Of aan het vinden van een manier om een verkeerd ingevulde belastingaangifte terug te halen en opnieuw in te dienen.

Wat die geruite pet, wandelstok en sleutels betreft: ik heb in toenemende mate de neiging om eerst in de koelkast en de diepvries te kijken, daarna in de diverse vuilnisbakken, in alle jassen en broeken, al dan niet al meegewassen, om er uiteindelijk tegenaan te lopen op een volstrekt voor de hand liggende plek waar ik toevallig even niet naar gekeken had, gewoon, omdat het te veel voor de hand lag.

Ik noem een recent voorbeeld: gisteren de huissleutels met daaraan de sleutel van onze tweede auto die zich voornamelijk bezighoudt met stilletjes op de oprit staan. Het was allemaal een beetje warrig gegaan, ik moest op een bepaald tijdstip in een afgelegen ziekenhuis zijn voor een onderzoek en van de eerste auto bleek de accu in de voorgaande nacht leeg te zijn geraakt, vraag me niet hoe.

Veel gehannes dus, want om de accu van auto 2 te bereiken moet die auto bijkans gesloopt worden, nou ja, lang verhaal kort (nooit ‘land verhaal kort’ zeggen): samen met een te hulp gesnelde zoon en de buurman kregen we de accu van auto 1 weer aan de praat en reden we met enige spoed naar dat onderzoek.

Bij thuiskomt bleek mijn sleutelbos (voordeur, garagedeur, tuinpoortje, auto 2) spoorloos. Auto half gesloopt, overal onder gekeken, in de invallende duisternis met een zaklantaarn alle wegen   en paden gecheckt, de afdeling Gevonden Voorwerpen van het ziekenhuis gebeld, (alvast gekeken of er nog voldoende reservesleutels waren, en jawel), nog eens onder de mat in auto 2, niks.

Terwijl het zachtjes begon te regenen (let maar eens op: als je iets kwijt bent begint het heel vaak zachtjes te regenen of te sneeuwen) ging ik, mijzelf van alles verwijtend, naar bed waar ik direct in slaap viel, om tegen 3 uur wakker te schieten: had ik wel gekeken in het bergplaatsje in de linker voordeur van auto 2? Eerste reactie: doe niet zo gek, dan had je het wel gezien.

Dus om acht uur – het motregende nog steeds – uit de veren en naar buiten. De linkervoordeur van auto 1 geopend: hij start nog steeds. Onder het uitstappen keek ik in het bakje aan die deur: daar lag de sleutelbos met huissleutel, garagesleutel, sleutel tuinpoortje en die van auto 2, roerloos te wachten.

Die geruite pet, die ben ik ook al op vergelijkbare manier kwijt geweest. Die hadden we al opgegeven; op het punt dat ik ging checken of deze of gene firma een vergelijkbaar hoofddeksel tegen gepeperd tarief voorhanden had moest ik me bukken naast mijn bureaustoel op iets op te rapen, en zag ik de pet stilletjes (net als vanmorgen die sleutelbos) op 50 centimeter achter de stoel op een rij boeken liggen. Al een week.

Nou jullie weer.

Binnenkort toch maar eens de herinvoering van de dienstplicht.

Grotelijks belèèzerd

Door Guido t'Sas

Supermarkten en levensmiddelenproducenten hebben geweigerd vorige week naar de Tweede Kamer te komen om te praten over de hoge prijzen. De dames en heren politici willen wel eens weten waarom de prijzen van voedsel en andere producten vaak hoger liggen dan in buurlanden. 'Wie wordt hier gierend rijk over de rug van de consument,' vraagt met name de oppositie zich af. Tja, wie vraagt zich niet af, of we belazerd worden?

Belazerd. Dat is een woord dat we in onze jeugd niet mochten gebruiken. Onbeschaafd. Pas in de jaren zestig of daaromtrent werd het een begrip in het old boys network: 'grotelijks belèèzerd'. Tegenwoordig mag qua woordgebruik alles.

Als men zich nog mocht afvragen, waar het gevoel van belazering vandaan komt, al vóór de corona-pandemie smokkelden supermarkten met de inhoud van de door hen aangeboden producten. Bij voorbeeld acht voorgebakken pannenkoeken voor dezelfde prijs als voorheen tien stuks. Intussen is dit soort dingen, let maar op, een gewoonte geworden. Los van de prijsverhogingen in het algemeen. De stiekemerds die te laf zijn zich daarvoor te verantwoorden.

Kardinale vraag: wat doet de minister Beljaarts van Economische Zaken met de Prijzenwet die volgens Overheid.nl op 28 mei 2022 (op grond van vooraf opgestelde regels) is gaan gelden en nog steeds behoort te werken. Die wet stelt hem bij toenemende inflatie in staat, in samenspraak met de ministerraad, dat wel, tot allerlei maatregelen.

Interessant: in de jaren zestig van de vorige eeuw was men, begrijp ik, iets doortastender. Niet alleen de lonen beginnen in die periode te stijgen. Ook de prijzen starten een opmars en samen zorgen ze voor een opwindende spiraalbeweging. De inflatie kruipt naar 5%. En in '69 gaan de prijzen met ruim 7% omhoog.

De politiek werd nerveus. Prijsbeheersing stond toen hoog op de politieke agenda, De website wendingen.info citeert het volgende uit het Limburgs Dagblad van 9 april 1969: “De regering heeft een algemene prijsstop afgekondigd. De prijzen van alle roerende goederen en diensten zijn bevroren op het peil van 14 maart. De regering zegt deze maatregel te hebben moeten nemen om te voorkomen dat een verstoring van het algemeen sociaaleconomisch evenwicht zou ontstaan. Om de conjunctuur wat af te koelen en de inflatiespiraal te onderbreken heeft de regering voorts besloten tot onmiddellijke schorsing van de investeringsaftrek.”

Beljaarts en kabinet aan de bak aub.

Dit kan de Universiteit Leiden in haar zak steken

Onder de titel Se le università olandesi cancellano i corsi di italiano (Als de Nederlandse universiteiten hun cursussen Italiaans schrappen) schrijft het Turinese dagblad La  Stampa met volgende vlammende artikel:

‘Italië heeft geen geopolitieke betekenis en de Italiaanse taal heeft geen enkel maatschappelijk belang. Om die reden hebben de bestuurders van de (terecht beroemde) Universiteit Leiden (opgericht in 1575) hun voornemen aangekondigd om de vakgroep Italiaans, de enige die nog actief is aan de Nederlandse universiteiten, voorgoed te sluiten. Aan deze vermeende "redenen" worden er nog twee toegevoegd: Italiaans is geen voertaal op middelbare scholen in Nederland (onjuist: in 1971 werd het als keuzevak geïntroduceerd, net als Spaans en Russisch) en bovendien, wie had ooit gedacht dat het onderwijzen en onderzoeken van de Italiaanse cultuur kosten met zich meebrengt. Achter een schijnbare kostenanalyse verschuilen zich een decaan (een bedrijfssocioloog) en een vice-decaan (een economisch historicus), die er kennelijk van overtuigd zijn dat culturele en historische redenen er niet toe doen aan de universiteit.

Van de vele negatieve reacties op dit onfatsoenlijke voorstel zijn er minstens twee die het waard zijn om hier te worden genoemd. De eerste is van een Italiaanse egyptoloog die vloeiend Nederlands spreekt omdat hij lange tijd in Leiden doceerde voordat hij terugkeerde naar Italië als directeur van het Egyptisch Museum in Turijn, Christian Greco. En het was in het Nederlands dat hij een brief schreef aan rector Hester Bijl (wiskunde) waarin hij zijn ‘sterke afwijzing’ uitsprak, ook namens zijn rijke ervaring als onderzoeker en docent in Leiden, en waarin hij herinnerde aan het cruciale belang van het Italiaans ‘voor de academische wereld, voor de cultuur en voor de museale sector op mondiaal niveau’. "Het enorme historische en artistieke erfgoed dat Italië bewaart en de rol die het speelt in archeologisch onderzoek en in de bescherming van cultureel erfgoed", vervolgt de brief van de directeur van het Egyptisch Instituut, draagt ​​ertoe bij dat de Italiaanse taal en cultuur "een fundamentele pijler in het begrip van de Europese geschiedenis en beschaving" worden. Daarom zou de sluiting van de Italiaanse afdeling "een zeer ernstig verlies voor de Nederlandse cultuur" betekenen.

Zeer typerend voor het huidige klimaat in de Nederlandse hoge cultuur is het artikel over dit onderwerp (dat verscheen in HP-De Tijd) van de grote Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Hij kent Italië goed, waar hij boeken vol intelligentie en humor heeft gesitueerd, zoals La Superba en Grand Hotel Europa, die in het Italiaans zijn vertaald door Nutrimenti. Tegenover het miserabele argument van de Leidse bestuurders stelt Pfeijffer een actueel tegenoffensief: hij herinnert eraan dat in 1988 in Nederland de bevoegdheid tot het geven van les in het Italiaans op middelbare scholen werd ingevoerd en hij ontkracht de bejubelde bevestiging van het geringe economische en sociale belang van Italië vandaag de dag door gegevens en cijfers over de relevantie ervan in de G7, in de EU en in andere internationale contexten, alsmede de centrale geopolitieke rol van ons land op het immigratiefront in Europa, op één lijn te brengen. Bedenk dat er in Italië acht universiteiten zijn (van Turijn tot Napels, van Catania tot Triëst, van Rome tot Bologna, van Florence tot Milaan) die succesvolle cursussen in de Nederlandse taal en cultuur aanbieden. Maar zijn betoog wordt nog hartstochtelijker en overtuigender wanneer Pfeijffer, in de dovemansoren van een blind economisme, herinnert aan de cruciale rol van Italië in het samenspel van Europese culturen, van Rome tot de Renaissance; en tegenover de wreedheid van hen die vandaag de dag de geschiedenis willen negeren, stelt hij (in het Italiaans) de zeer verheven woorden die Dante in de mond van Odysseus legt: Fatti non foste a viver come bruti / ma per seguir virtute e conoscenza . Omdat de universiteit, die het bolwerk van vrijheid en denken zou moeten zijn, wordt gerund al een bedrijf met winstoogmerk, heeft de academie haar ziel verkocht aan de duivel, misschien wel onder het mom van bedrijfseconomen», concludeert Pfeijffer.

Helaas vindt in Italië ook een dergelijke degradatie plaats, maar volgens Pfeijffer heeft dit vooralsnog geen gevolgen voor het onderwijs in de Nederlandse taal. Ik vind dat onze regering haar Nederlandse gesprekspartners hierop moet wijzen en in het algemeen veel meer moet doen om de studie van onze taal en cultuur te verspreiden, in Europa en daarbuiten. Als Europa op het internationale toneel zo zwak is, zoals we dagelijks ervaren, komt dat ook door de al te wijdverbreide neiging om zich op te sluiten in de nauwe kring van nationale identiteiten, alsof het om zelfvoorzienende vestingen gaat en niet om de stemmen van een koor. We moeten er absoluut voor waken om Holland te imiteren door van deze helling af te glijden; maar ook om iets te doen aan de afwijking, die in dat, voor het overige met Italië bevriende land, veel meer schade toebrengt dan in Italië, en die dusdanig is dat het Nederland veel meer schade toebrengt. Is diplomatie (cultureel en anderszins) hiervoor niet ook nuttig?’

Noot: Het artikel is de vertaling Italiaans-Nederlands door de website van La Stampa door mij hier en daar verduidelijkt. Het niet-vertaalde citaat van Dante wil zoiets zeggen als: ‘je moet niet willen leven als wilden, maar streven naar deugd en kennis.’