SanteLOGie

Afscheid van de publieke omroep

Ja, ik weet het, het is 1 april, en wat nu gaat volgen komt hopelijk ook niet letterlijk zo uit.

Maar deze week gebeurden er twee dingen: twee boetes voor de Poetinzender Ongehoord Nederland werden ingetrokken en de vergunning van de NPO/NOS (en hoe dat ook weer heet) die tot nu toe vijf jaar gold, wordt voortaan twee jaar.

Dus dan vind ik, hypochonder die ik ben,  dat alle seinen op rood staan.

Ik denk bijvoorbeeld dat Arjen Lubach er al rekening mee houdt dat hij niet meer met zijn scherp satirische nieuwsshow op de tv zal komen: zijn laatste aflevering van afgelopen vrijdag eindigde met een totale afbraak van de programma-infrastructuur en een wanhopig dansen op de rand van vulkaan door de redactie en een heleboel aanhangers.

Een programma als ‘Even tot hier’ zien we ook niet meer terug, net zo min als Dit Was Het Nieuws. Onze beste cabaretiers: behelp je voortaan met hun Youtube-registraties, waar je ook de Praatjesmakers van Radio 1 kunt vinden. Ik wil zelfs zover gaan: de VPRO en BNNVara (links, elitair) hebben hun laatste seizoen zo’n beetje achter de rug, de nieuwe regering, die steunt op een overwegende meerderheid in de Tweede Kamer, kan met het grootste gemak aantonen dat die zendgemachtigden zich niet houden aan de geldende regels, en als het niet langs die weg kan, kunnen ook die regels nog wel even aangescherpt worden.

Zelfs radioprogramma’s als de Taalstaat en heel Radio 4 kunnen zich, om genoemde redenen, opmaken voor een harde strijd of zullen zelfs spoedig het onderspit delven.

Minister-president G. Wilders staat al een hele tijd te popelen om een van zijn idealen te verwezenlijken: het opheffen van de publieke omroep die hem en zijn achterban al tientallen jaren in hun ware gedaante toont en dus veel te schadelijk is voor hem en zijn partij. Maar omdat brave volgelingen van Geert, zoals Ongehoord Nederland, WakkerNL van De Telegraaf, MAX en de EO natuurlijk gewoon door zouden mogen gaan omdat ze geen of weinig kritisch staan tegenover de nieuwe regering, of in ieder geval niet geneigd zijn te wijzen op het gevaar voor democratisch Nederland die een rechtse regering gaat vormen, blijft de publieke omroep vermoedelijk in afgeslankte vorm wel bestaan.

En dat alles zal geheel geruisloos gebeuren, want van de mensen die nog altijd lineaire tv kijken zal het een worst zijn: die kijken sowieso vooral naar de commerciële zenders, waar ze alles krijgen wat ze willen: de Privé, de Story en de Weekend in tv-vorm, zeik- en geweldfilms, brave reportages over Hollands Glorie, schunnig rechtse programma’s als Vandaag Inside (of hoe heet die Schund) en sport.

Ja, ik weet het, het ziet er hier uit of ik overdrijf. Ik hoop het ook maar (al was het maar omdat Geert nog ver verwijderd is van het Torentje) maar zoals de gemiddelde Nederland schijt heeft aan het klimaat en denkt dat het wel los zal lopen met Poetin, is ook de oer-Hollandse publieke omroep absoluut niet veilig.

Wantrouwen

Een groot deel van wat inmiddels ‘bekend’ is geworden over de aanslag op het Crocus Pretpark in Moskou kan door iemand in mijn positie – achter een bureau in een werkkamer in een tuin ergens midden in een stil dorp in Zuid-Limburg – zelfs met het hele internet bij de hand, niet geverifieerd worden.

Hiermee kan mijn stukje van heden als geëindigd worden beschouwd. Tenzij ik me waag aan een paar speculaties die mij zelf niet meer loslaten.

Vrijdagavond, het theater stond nog in brand en er waren pas dertig slachtoffers geborgen verscheen Wladimir Wladimirowitsj Poetin op de Russische televisie en vertelde doodleuk dat de daders al waren opgepakt, terwijl ze onderweg waren naar Oekraïne. Dat land had zelfs al geregeld dat die daders veilig in hun vaderland konden terugkeren door in de landsgrens een doorgang voor ze open te houden.

Als de voorbereidingen voor die aanslag volledig aan de anders zo ijverig aanwezige geheime politie waren voorbijgegaan, hoe wisten de Russen dan wél dat er aan de grens tussen Oekraïne en Rusland een gaatje werd opengehouden – waarvoor dan? En die grens is 1565 kilometer lang en wat misschien nog meer indruk maakt: dat grensgebied is vrijwel helemaal in handen van… het Russische leger.

Goed. Maar dan begin ook je ook aan andere dingen te denken: zijn die vier die werden voorgeleid om staat van beschuldiging gesteld te worden geen willekeurige gevangenen die om andere redenen in elkaar geramd waren en zo voldoende indruk konden maken op eventuele andere kandidaat-aanslagplegers?

Poetin heeft inmiddels zijn standpunten gewijzigd en zoveel landen als daders aangewezen dat een opsomming van landen die géén terroristen hadden afgevaardigd naar Crocus gemakkelijker zou zijn geweest.

En het kan allemaal nog erger. Hadden de duizenden mensen die korte tijd na de aanslag een berg van enkele kubieke meters van allemaal rode en witte anjers en een paar wanstaltige knuffels kwamen neerleggen niet daartoe van staatswege een bevel gekregen, of een tegoedbon voor een liter wodka?

In de Angelsaksische wereld hebben ze er een uitdrukking voor: A distrustful character is an joy forever.

Blij dat ik daarmee gezegend ben. Laat Dilan en Kerrelijn en Geert maar oppassen. Ik heb ze door.

De man die Nieuwenhagen was

We dachten hem deze week nog in een flits gezien hadden, gezeten in een rolstoel, maar het was zo kort dat het misschien een vergissing was. Anders zou het weer een van die toevalstreffers zijn geweest, die het leven soms opfleuren maar meestal zijn sinistere kant laten zien.

Hoe dan ook: het was afgelopen 5 december precies elf jaar geleden dat ik hem voor het laatst gesproken had, op zijn 81^ste verjaardag. Zijn kortetermijngeheugen liet toen al ernstig te wensen over.

Over wie anders dan Wiel Gubbels heb ik het, Wiel, die Nieuwenhagen niet uitgevonden heeft, maar wel Nieuwenhagen wás. Wie deze ietwat afgeleefde voormalige mijnwerkersgemeente, tegenwoordig kwijnende wijk van de gemeente Landgraaf van eigen aanschouwen kent, zal begrijpen wat dat voor een prestatie was. ‘Nieuwenhagen, ga jij dáár wonen?’ vroegen andere Limburgers me bijna vijftig jaar geleden, implicerend dat je daarmee je doodvonnis zo’n beetje tekende.

Wiel wás Nieuwenhagen, want vanmorgen meldt een opvallende advertentie dat hij vorige week donderdag is overleden, 91 jaar oud. Een advertentie in een krant die Wiel maar niks vond, de krant die zijn geliefde Limburgs Dagblad had opgeslokt, en waar hij, de laatste jaren dat ik hem sprak, op zijn verjaardag of wanneer ik hem in het dorp tegenkwam, luidkeels kritiek op leverde.

Hij had vele jaren op de zetterij van de krant gewerkt en voelde zich er ook verantwoordelijk voor – als de journalisten op vrijdagavond weer eens geen weerstand hadden kunnen bieden aan de roep van Café Bijsmans in Heerlen maakte Wiel de krant zelf wel af, met inbegrip van het spitse dagelijkse grapje rechtsboven op de voorpagina – bijvoorbeeld Zuip-Limburg, als commentaar op een bericht over Limburgs drankgebruik.

Wiel schreef zelf voor een zeer lokaal periodiekje stukjes over de geschiedenis van Nieuwenhagen, uiteraard in dat prachtige dialect van de streek.

In verband met de naderende digitalisering van het zetwerk kwam Wiel terecht op de redactie en werd daarmee officieel journalist – hij bleef, mogelijk deels terecht, kritisch op de ‘echte’ journalisten, die bovendien ook nog bijna allemaal ‘Hollendere’ waren, die niets van Limburg wisten en nog minder van Nieuwenhagen. Zijn geboorteplaats, de plaats ook waar hij samen met zijn vrouw Louise een mooi en hecht gezin stichtte en waarvan met name zoon Frank het ver schopte: hij werd luitenant-kolonel bij het Korps Mariniers, hoewel Wiel uiteraard liever had gezien dat zijn zoon generaal was geworden.

Ik kreeg het trouwens ook flink te verduren. Om te beginnen stond mijn woning op grond die ooit van de familie van Wiel was geweest. (Maar hij heette ons toch hartelijk welkom, nadat hij ons dat te verstaan had gegeven). Verder was ik dus zo’n Hollender, sterker nog: een Itak én een Ziguinder, maar dat allemaal op een zachtmoedige toon waardoor het een beetje als eretitels klonk.

Aan de andere kant bracht hij nog wel eens een paar duivenkuikens bij ons thuis, keurig geslacht, exemplaren die het toch niet tot Barcelona en terug gered zouden hebben en dus in de soep of de braadpan konden. ‘Doevepiet’ was Wiel dus ook, dat was vrijwel onvermijdelijk. De duiven zijn ook te zien op de achtergrond van het door collega Karel Gerrits getekende portret, voorzien van een kloeke sigaar, dat de overlijdensadvertentie domineert.

Van de moderne techniek moest Wiel eigenlijk ook niet veel hebben – telefoneren ging trouwens ook moeizaam, gezien zijn, ook al door de herrie op de zetterij veroorzaakte doofheid. Niettemin vond hij het op ingetogen manier geweldig toen op zijn tachtigste verjaardag een beeldverbinding met het oliestaatje Brunei op het eiland Borneo tot stand kwam, waar een van zijn dochters toen woonde.

Vrijdag 22 maart is de uitvaartmis in de kerk, van waaruit de jaarlijkse Sacramentsprocessie vertrok waar Wiel uiteraard ook in meeliep. Daar zijn zijn vrouw, zijn vijf kinderen, ‘en al zieng klingkinger en achterklingkinger’.

Ik denk dat ik er ook wel welkom ben.

Een leven in auto's

Dat had ik, eerlijk gezegd, niet verwacht: dat ik nog eens over auto’s zou beginnen. Ik heb sinds 1959 een rijbewijs BE en sinds 1964 een auto in bezit, respectievelijk eigendom (zie voor het verschil het Burgerlijk Wetboek.) Ik ga niet zitten te tellen hoeveel het er zijn geweest, niet meer dan een stuk of vijftien, denk ik.

Je kunt er ook geen bijzondere voorkeur in ontdekken, tenzij je goed kijkt. Enkele Volkswagens, een DAFje, een Opel Kadett station, een Opel Record, een Renault 30, een Renault Dauphine, een Renault 5 (de enige auto die ik ooit nieuw kocht, met korting), een Volvo V40, tweemaal een Smart. Maar ook: tweemaal een Lancia, namelijk een Flavia van 1967 en een Berlina 2000 van 1974. Die twee, en de snel onder mijn kont wegroestende Citroen CX Break, die waren anders.

Ik denk dat de meeste mensen hun auto’s uitkiezen op grond van prijs, brandstofverbruik, snel optrekken en niet al te zeer opvallen vergeleken bij de andere auto’s in de buurt. Tegenwoordig ook nog voorzien van zoveel mogelijk elektronische grappenmakerij, natuurlijk.

Sinds ik, ergens in het midden van de jaren vijftig van de vorige eeuw, in een stille straat in Nijmegen, een Mercedes 300 SL zag staan, ging ik hangen naar ‘iets anders’. Kort daarna gevolgd door een oranje Studebaker Commander Coupé Cabriolet, eigendom van een Nijmeegse architect met bijpassende dochter. Zij veranderden mijn leven.

Intussen kon ik me ook duchtig uitleven in een groot aantal andere auto’s, omdat ik de autorubriek schreef voor de krant. Zo kwam ik bijvoorbeeld terecht in een Datsun 240 Z, waarmee ik ook meteen dat record vestigde: 240 km/u op een stuk autoweg tussen Zutphen en Arnhem. Verder noem ik nog een Renault Alpine, een Matra Simca Bagheera (die ik total loss reed, in de Bijlmer), de Matra 530 LX die ik geregeld te leen kreeg van een collega: om er eens lekker hard mee te scheuren, zodat hij niet ‘lui’ werd – de eigenaar zelf voelde zich niet voldoende gezond voor hoge snelheden.

En dan nog twee gedenkwaardige:  de auto waarmee die hangsnor, hoe heet hij, juist ja, Ilja Gort, rondrijdt, een Peugeot 504 cabriolet Pininfarina; en de auto waarmee ik een aparte relatie had: de Vauxhall Velox, die ik, om nu onnaspeurlijke redenen, vreesde, en waarin ik de 12 lessen ontving alvorens in één keer te slagen. (Kosten rijbewijs 90 gulden.)

Dus dacht ik wel eens aan een Maserati of een Lancia (maar ja, inmiddels Fiat) en met lichte heimwee aan de Renault 16 die ik in Nairobi huurde voor een tripje naar Uganda of de Chevrolet Malibu uit 1980 die ik mocht rijden.

En toen was er, om redenen die ik nog wel eens zal uitleggen, ineens de Volvo V40, in 2002 al zes jaar oud, op dat moment de enige auto in Zuid-Limburg die tweedehands te koop was met een automatische versnellingsbak. Onopvallend model, niet echt vintage Volvo, maar wel met de ongelooflijke betrouwbaarheid., Een ouderwetse reiswagen.

140.000 kilometer en 21 jaar verder kreeg ik er nog 5 euro voor, hetgeen me nog mee viel want hij reed nog prima maar was verder een lekkend wrak.

‘Je hebt helemaal nog niet over je nieuwe auto geschreven,’ meldde mij een oude vriend, die zelf niet geheel vrij is van autogekte. (Hij rijdt tegenwoordig zelf in een elektrische BMW).

Tja. Een VW Golf Plus was het geworden, heel modern gewoon op internet gekocht, hij ziet er gloednieuw uit, kleur ergens tussen duifgrijs en beige in. Keurige auto, geknipt voor het gebruiksdoel: pechvrij van A naar B en terug.

Mijn laatste auto, ook dat nog.

Nu proberen in 2027 het rijbewijs alsnog met succes te laten verlengen. (ik ben dan, mits nog in leven, bijna 88 jaar.)

En nog altijd niet gereden in een Mercedes 300 SL van 1955.

(NB: van al dat moois zijn op internet duizenden plaatjes te vinden.)

Betaal of...

Door Guido t’Sas

Cyber en cybercriminaliteit, wat is dat? Zo is het ongeveer gesteld met de gemiddelde mens van de 21e eeuw. Nochtans, de waarschuwingen voor digitale fraudeurs, afkomstig van onder anderen de banken, zijn niet van de lucht. En vergeet de verhalen niet van slachtoffers die uitroepen 'hoe heb ik zo stom kunnen zijn?' In de val getrapt van klootzakken die zomaar aan de deur stonden met een of andere smoes of online een hengeltje uitwierpen met het doel, de ander tot betalen aan te sporen, zo niet te dwingen.

Is aan de orde van de dag. Vorige week kreeg ik zomaar een SMS met de 'waarschuwing': direct je schuld van 1237 euro betalen! Kletskoek, ik heb helemaal geen schulden. Vandaag meldt de krant:

'Digitale fraudeur blijft meestal buiten schot' en: 'Rapport: te weinig kennis en ervaring bij de politie'. Dat laatste blijkt (uit de staart van het verhaal) in zoverre mee te vallen dat de cijfers uit het geciteerde, alarmerende rapport stammen uit een periode van voor 2020. De landelijke korpsleiding van de politie laat weten dat de vaardigheid inmiddels is verbeterd. Wat natuurlijk niet betekent (en da's natuurlijk mijn conclusie) dat voortdurende waarschuwingen niet op hun plaats zijn. Zie het lullige SMS-je in mijn digitale box.

Aarzel dus niet in concrete gevallen aangifte bij de politie te doen. Ik zou daar nog iets aan willen toevoegen. Moet het altijd een aangifte zijn? Ik vind dat ook onnozel lijkende gevallen, zoals dat SMS-je ter kennis van gespecialiseerde functionarissen moeten worden gebracht. Ter versterking van de 'kennis en ervaring'. Dat hoeft niet per door velen als 'te ingewikkeld' beschouwde chatboxen. Over dat laatste gesproken, ik ben onlangs van zo'n medium afgehaakt, nadat een zekere Chantal mijn vraag begon te beantwoorden met: 'Goeje vraag' en me vervolgens het bos instuurde. Nee, gewoon een mailadres van een deskundige politionele persoon, waar je met je ervaren gekkigheid terecht kunt. Is dat nou zo moeilijk?

Een rotspunt boven de Poolcirkel

Bodö – ik zoek straks wel even die o op met een streepje erdoor, hoe heet dat eigenlijk? Ja, een nulletje boven de a weet ik wel, dat is een olet, de a wordt dan uitgesproken als o in modder – maar dit alles uiteraard flink terzijde en ohne Gewähr.

Bodö, begin ik maar weer eens, is een stad in Noorwegen die zowaar tot de culturele hoofdsteden van Europa hoort, dit jaar, of zo. Ik zoek straks wel even op waarom, al lijkt het me dat je tegenwoordig wel erg eenvoudig Europese culturele hoofdstad wordt. Volgens mij is er dus al voldoende aanleiding om de gemeente waar ik woon ook een keer uit te roepen tot culturele hoofdstad, ik noem de Via Belgica, Pinkpop, dorpsgezicht Rimburg, Aad de Haas, die Russische schilder in Kasteel Strijthagen (natuurlijk eerst even informeren hoe hij staat tegenover Navalny), Frans Erens, de buurvrouw, noem maar op.

En waarom interesseert mij dat allemaal zo?

Omdat ik wel eens in Bodö ben geweest, inmiddels bijna 52 jaar geleden, een dag of drie, vier. Ik heb wel iets van de stad gezien: een primitief autowerkplaatsje waar mijn Renault 4 voorzien werd van een nieuwe startmotor.

Dat zit zo: de nacht voordat ik Bodö zou bezoeken – ik zou er eigenlijk ongezien voorbijknarren – sliep ik naast een donderende stroomversnelling, ik denk bij Fauske, maar pin me er niet  op vast. In die Renault 4 dus. Je sliep er heerlijk bij en ik stapte in de vroege ochtend monter achter het stuur, startte de motor, merkte dat dat ongebruikelijk moeizaam ging en begon te rijden – en ook dat ging wat je noemt ongebruikelijk moeizaam. Na enige tijd begon zich een enorme elektrische stank in de auto te verspreiden, ik stopte langs de kant van de eenzame weg, keek onder de motorkap – voornamelijk met de blik van een kip naar het onweer – er rookte iets en starten ging niet meer.

Hellup roepen had geen zin, geen dorp, geen huis, zelfs geen praatpaal te ontwaren en in Japan of China waren ze daarna nog vele jaren bezig de mobiele telefoon uit te vinden.

Ik keek om en zag een donkergekleurde Volkswagen stationcar aankomen met Duits kenteken. Ik legde de man achter het stuur uit wat de bedoeling was, hij was een zwijgzaam persoon, maakte vast, zei dat ik de kabel strak moest houden en begin te slepen. Zelden daarvoor en daarna heb ik mijn hart zo goed vastgehouden. Hij scheurde werkelijk als een gek over het bergachtig traject van een kilometer of zestig, zette me af bij die garage in Bodö, maakte de kabel los, zwaaide nog even en vertrok met onbekende bestemming.

In Bodö was behalve die garage ook een soort camping. Daar hadden we wel behoefte aan: de garagehouder, die inmiddels had vastgesteld dat de startmotor was doorgebrand doordat hij was blijven meedraaien met de motor – dat verklaarde veel – nam aan dat hij een dag of drie vier nodig had om aan een nieuwe startmotor te komen, vanuit zijn van godverlaten kunst- en cultuurstad op die in een woelige Atlantische Oceaan rotspunt stekende woestenij.

De camping bestond voor een deel uit van die typisch Scandinavische op hun kant liggende vaten, stugar genaamd, voorzien van twee bedden, waar je na een nacht of drie wel op uitgekeken was. Ik herinner me dat het regende en waaide en dat het er koud was – de poolcirkel was er verontrustend dichtbij:  een kleine honderd kilometer zuidelijker, en van Bodö namen we dan ook geen kennis. Ik denk dat ik gewoon een boek las.

Na vier dagen maar eens naar de garage en jawel: de reparatie was gelukt.

En toen kwam het aan op betalen. Ik toverde de ANWB Reis en Kredietbrief tevoorschijn, die bij de garagehouder op behoorlijk wat onbegrip stiet. In die zin dat hij niet van plan was die als betaling te aanvaarden. Mij bleef nog één mogelijkheid: een girobetaalkaart. Ik had daar op mijn Scandinavische trip tot dan toe aardig mee uit de voeten gekund, maar ook dit was niet voldoende.

Uiteindelijk accepteerde hij dat rare papiertje als betaling, omdat hij na mijn uitleg wel begreep dat er bij mij verder niets te halen viel.

Het duurde na thuiskomst nog wel een week of zes voor de 150 gulden die de reparatie had gekost, van mijn girorekening werd afgeschreven.

O, schone tijden van weleer.

Het was de laatste keer dat ik aan Bodö dacht.

Tot vanmorgen dus.

Op de website Visitnorway.nl las ik dit: ‘Bodø (hee, daar is het streepje!) is een levendige stad iets boven de poolcirkel met een perfecte mix van culturele evenementen en fantastische wandelroutes.

Ontdek hier hoe je je lange weekend helemaal in de stijl van Bodø kunt doorbrengen: culturele vrijdag, zaterdag met de locals en prachtige wandelingen op zondag.’

Tja, kwenie of ik daar die ruim 2600 kilometer (heenweg) voor zou gaan rijden. Je passeert dan wel Stockholm, veel leuker, joh.