Door Guido t'Sas
Wijlen Ton Brouwers, meer dan 25 jaar hoofdredacteur van het Eindhovens Dagblad, (ED) verbood in zijn tijd nog een snipper over carnaval in de krant van Aswoensdag (de dag erna). Jammer voor de carnavalsvereniging in Budel, want die pleegt haar optocht altijd op dinsdag te houden, maar het was niet anders. Een groot verschil met de situatie vandaag, nu het ED met zo ongeveer 80% van de Nederlandse dagbladen in handen is van de Belgische familie Van Thillo, opererend onder de naam De Persgroep (DPG). Want de filosofie van dit conglomeraat luidt: brengen wat de lezer wil. Dit ontleen ik aan het pas verschenen boek De Belg van Mark Koster. Ondertitel: ‘Christian van Thillo, de mediakoning van de Lage Landen’.
Koster wil maar zeggen: met het verlies aan pluriformiteit bij de Nederlandse pers is ook een stuk cultuurgoed verloren gegaan. Om nog even terug te grijpen naar het ED, die krant is nu een verlengstuk van het in Rotterdam gemaakte Algemeen Dagblad (AD) en ik heb uit De Belg begrepen dat veel regionaliteit in het kopblad (zo worden de onder ‘Rotterdam’ draaiende regionale kranten ook aangeduid) te danken is aan het verzet van een inmiddels afgezwaaide hoofdredacteur. Hoe dat precies zit wordt niet duidelijk, maar het dagblad De Limburger zou zich met succes tegen een overname door DPG hebben verzet. Brabants Dagblad (Den Bosch/Tilburg), BN-DeStem (West-Brabant) en de Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) zijn er wel bij.
Schrijver Mark Koster presenteert zich als ‘onderzoeksjournalist en mediacriticus’. Hij fileerde eerder de mediatycoon John de Mol en diens familie. Koster is medeoprichter van het platform Follow the Money. De Belg is een biografie van de regelmatig als ‘charmant’ getypeerde Christiaan van Thillo, met van alles erop en eraan; kortheidshalve van de puberteit van het rijke uitgeverszoontje tot heden. Het is geen wetenschappelijk boek, maar een journalistiek verhaal van meer dan 400 bladzijden. Niet afstandelijk geschreven, maar gekleurd naar de opvattingen van de auteur en de meeste van diens zegslieden. Hij sprak met meer dan honderd betrokkenen in Nederland en België.
Er rijst een weinig flatteus beeld op van de overname door ‘de Belgen’ van Het Parool, de Volkskrant, Trouw, en AD. En van het opereren van Van Thillo ook op de mediamarkt in België. Niet zelden met hulp van de landelijke en regionale politiek; de man heeft heel wat lijntjes lopen naar wat daar heet De Wetstraat (Brussel). In Nederland houdt de politiek zich doorgaans koest, met uitzondering van het kamerlid Pieter Omtzigt, die heeft getuigd van zijn zorgen over de persverschraling en de gevolgen daarvan voor de democratie.
De regionale kranten zijn overgenomen van het naar ’t heet zieltogende uitgeversbedrijf Wegener in Apeldoorn en ronduit scandaleus, destilleer ik, is daarbij de gang van zaken bij het Gelders/Overijsselse dagblad De Stentor, waar menigeen de laan uitvliegt. Want je hebt – en dat speelt ook bij landelijke titels als de Volkskrant – integere volhouders en hen die in het boek worden aangeduid als ‘onderknuppels’ en ‘meelopers’, die niet vies zijn van de bonussen en andere revenuen, waarmee hun ‘solidariteit’ wordt beloond.
Het spreekt vanzelf dat de situatie in België, niet veel anders is. Een topfiguur daar die zich heeft vergaloppeerd met seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt weliswaar ontslagen maar met loftuitingen uitgezwaaid en zijn gedoe blijft – in tegenstelling tot dat van anderen – ‘natuurlijk’ uit de DPG-kolommen. Zoals ook de scheve schaats van een enkele top-politicus, wiens solidariteit kennelijk onmisbaar is.
Van Thillo, die ook de Vlaamse commerciële tv-zender VTM en een aantal populaire radiozenders in bezit heeft (licenties vlot verkregen van die aardige overheid; ik betrap me erop het timbre van Koster min of meer te imiteren) aast nu, niet voor de eerste keer, op RTL, momenteel in bezit van het Duitse mediaconglomeraat Bertelsmann. ‘Want tv is iets anders dam kranten’, heb ik uit een recente discussie opgevangen; een drogredenering want zie de verbintenis tussen VTM en Het Laatste Nieuws.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), naar mijn smaak iets te weinig aanwezig in De Belg, heeft haar waarschuwende vinger opgestoken, maar iets aansprekender is wellicht het verhaal van de freelancefotograaf Ivo van der Bent, die in Nieuwsuur zijn verbijstering uitsprak ‘dat DPG wel 1,1 miljard euro wil neertellen voor een televisiezender, maar mij en mijn collega’s uitperst’. Een soortgelijke klacht komt van de schrijvende freelancers, voor wie de NVJ zich overigens wel sterk maakt.
De fotograaf heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) gealarmeerd. Ook van deze instantie hebben we ot nu toe niet zoveel gehoord. Ligt het in Nederland wellicht nog gemakkelijker dan in België?