SanteLOGie

Het einde van de regionale krant

Het spookbeeld dat de journalisten van het Limburgs Dagblad in juli 1972 voor ogen stond, lijkt nu toch werkelijkheid te worden. De titel van het huidige dagblad De Limburger wordt volgend jaar wellicht Telegraaf Limburg. Gelukkig is dat het inmiddels verdwenen Limburgs Dagblad bespaard gebleven.

Destijds dook de inmiddels al lang geleden overleden correspondent in Limburg van dagblad De Tijd Cor Bertrand een nieuwtje op: de aandelen van het Limburgs Dagblad waren voor een habbekrats te koop en de Holding Maatschappij De Telegraaf had er belangstelling voor.

Het spookbeeld: de toen net als nu rabiaat rechtse hetzkrant De Telegraaf zou onze eigen Sufferd in handen krijgen en er een Limburgse Telegraaf van maken. Het Limburgs Dagblad bevond zich in de nadagen van een roemruchte geschiedenis: door zich vierkant tegen het establishment te keren en de zijde van de mijnwerkers te kiezen had de krant een zekere faam opgebouwd als ferm regionale maar ook enigszins linkse krant die daarmee ook nog eens goed geld verdiende. Helaas hadden al die activiteiten ook erg veel geld gekóst en op dat moment in 1972 was de bodem van de schatkist duidelijk te zien en was de krant voor min of meer een appel en een ei te koop.

Ik ga hier niet die hele geschiedenis sindsdien weer eens ophalen – er zijn sindsdien ruim vijftig jaar verstreken, in die periode gingen eerst de advertentie-inkomsten voor een belangrijk deel naar reclame voor radio en televisie, en de nekslag leek al te worden gegeven door het ontstaan van het internet en zijn lelijke kinderen: de commerciële omroepen. De op papier gedrukte krant bewoog een beetje mee, het formaat werd kleiner, de redactionele kwaliteit werd groter, maar dat mocht weinig baten: het gratis online (fake) nieuws maakte de betaalde krant overbodig. Het papier werd duur, het vak krantenbezorger bestond voornamelijk nog als ‘oud ambacht’; de krant ging van hand tot hand, er kwam zelfs een Brits hedge fund aan te pas en sinds enige tijd is de krant eigendom van een Belgische firma.

Dat wil zeggen: het Limburgs Dagblad bestaat zelfs niet meer, net voor het honderdjarig bestaan eenvoudig afgeschaft, de meeste Limburgse kranten: Dagblad voor Noord-Limburg (Tante Bet), de Maas- en Roerbode (de Raas- en Moerbode) waren het LD al voor gegaan, over bleef De Limburger (De Leugeneer) en die is nu kennelijk ook het haasje. Om de winstgevendheid zeker te stellen moeten alle activiteiten in Amsterdam gecentraliseerd worden, er blijft een soort regionale redactie in Maastricht.

Net als mijn oude redactie, die van De Gelderlander, nu een kopblaadje is van het Algemeen Dagblad, zal ook De Limburger, ooit door de journalisten van het LD ‘het concurrerend pamflet’ genoemd, gevuld worden met kant en klaar uit Amsterdam aangeleverde inhoud, vooralsnog ook nog voor de papieren krant, maar allengs vooral online.

De regionale component wordt niet meer ingevuld op grond van gevoel voor eigenheid, maar om puur commerciële redenen.

Je kunt het betreuren, maar we hebben allemaal het vigerende stelsel van ‘wie rijk is en dat wil blijven of worden krijgt het voor het zeggen’ overeind geholpen en gehouden door ons stemgedrag.

Dus wat zeur ik eigenlijk.

Dikke biografie van Paul van Ostaijen

Door Guido t’Sas

Toen onlangs de canon van de Vlaamse geschiedenis verscheen, klonk onmiddellijk de klacht ‘Paul van Ostaijen staat er niet in’. Wat weer leidde tot grappen als ‘het bier en de frietkotten ook niet’. Laat nu toevallig, eindelijk kun je wel zeggen, net de biografie van de Vlaamse emancipator (in meerdere opzichten) zijn uitgekomen. Een turf van, inclusief voetnoten en namenregister, negenhonderd bladzijden, waaraan Matthijs de Ridder, met hulp van velen, tientallen jaren heeft gewerkt. Ondertitel: ‘De dichter die de wereld wilde veranderen’.

Paul van Ostaijen (1890-2028) was dichter, essayist en kunstkenner (zelfs enige tijd kunsthandelaar) en kan worden beschouwd als de Vlaamse emancipator bij uitstek. Hij verzette zich echter tegen de romantische Vlaamse actie en was een voorvechter van de modernistische (expressionistische) kunst. ‘Weg met de verbeelding van de werkelijkheid.’

Vader Hendrik van Ostaijen was een loodgieter uit het Noord-Brabantse Steenbergen (het duurde tot zijn volwassenheid aleer Paul tevens de Belgische nationaliteit kreeg) en zijn moeder kwam uit Belgisch Limburg.

De ouders raakten in goede doen met een winkel in Antwerpen. Paul werd gedoopt als Leopold, naar de Belgische koning, wat in die tijd de gewoonte was. Ging als Polleke en Pol door het leven, totdat hij vanzelfsprekend als tegenstander van de monarchie (en van het geloof en het burgerdom) daar afstand van nam.

Pauls strijd tegen het door de bourgeoisie gecultiveerde Frans mondde op een gegeven moment uit in de kreet Weg met Mercier, toen deze Franstalige kardinaal uit Mechelen (!) op nogal opzichtige wijze in een processie door Antwerpen liep. De justitiële gevolgen hiervan waren voor Paul mede aanleiding na de Eerste Wereldoorlog onmiddellijk met zijn ‘eeuwige liefde’, Emma (Emmeke) Clément naar Berlijn te vertrekken. Daar maakte hij de mislukte linkse revolutie na het afzetten van Keizer Wilhelm II mee. De hoop dat na de oorlog ‘alles zou veranderen’ werd de bodem ingeslagen.

Maar minstens zo belangrijk voor Paul waren wellicht de ‘bevrijdende’ cultureel-maatschappelijke ontwikkelingen die in die tijd de Duitse hoofdstad beheersten en de kunstenaarsbent (vooral schilders) waarvan hij deel uit maakte. Herhaaldelijk wegens zijn obstinaat gedrag van scholen gestuurd, was Van Ostaijen een autodidact en in die zin moet zijn jarenlang verblijf in Berlijn voor hem van essentiële betekenis zijn geweest. Hij las ook veel (Kafka!).

Er waren veelvuldige contacten met Nederlandse schrijvers, onder wie vriend Eddy du Perron.

Van Ostaijens biografie is niet in het minst interessant doordat ze een nauwkeurige beschrijving bevat van het door de Duitsers bezette Antwerpen in 1914-‘18, toen Paul een baantje had op wat heette het tweede bureel van het stadhuis. Tot dusver weten Nederlanders niet veel meer over WO1 dan de loopgravenoorlog aan de IJzer en de door Franstalige officieren daar opgejaagde Vlaamse soldaten.

Paul van Ostaijen stierf op nog maar 32-jarige leeftijd aan tuberculose, een ziekte die toen nog ‘de sluipmoordenaar’ werd genoemd en die al eerder in zijn familie hevig had toegeslagen

Het boek bevat een groot aantal schitterende zwart-witte portretfoto’s uit de Antwerpse archieven en kunstreproducties. Hieruit blijkt andermaal dat de Belgische fotografie rond de vorige eeuwwisseling (ondanks Breitner) enigszins voorlag op die in Nederland.

Ik heb ettelijke weken over de lezing van deze biografie gedaan en eerlijk gezegd bekroop me wel eens de bekende gedachte ‘schrijven is de kunst van het weglaten’. Maar wie ben ik en de bewaarde documentatie is onvoorstelbaar omvangrijk.

Mag het iets minder avontuurlijk?

Lollige grappen over opgefrommelde miljonairs, die kennen we nu wel, we kunnen ervan uitgaan dat ze er vermoedelijk vrijwel niets van gemerkt hebben en dat is dan weer prettig; geplet als een bierblikje door een kolom van 4000 kubieke meter water, dat weegt precies 4 miljoen kilo. En uiteraard is het volstrekt onverantwoordelijk om in zo’n apparaat, dat nooit fatsoenlijk is getest, te gaan zitten.

Niet geheel ongerijmd zijn uiteraard de vergelijkingen met rampen met vluchtelingen. Ook die betalen een vergelijkenderwijs achterlijk bedrag voor de overtocht en doen dat vaak ook op ondeugdelijk materiaal – het verschil is dat de vluchtelingen het niet doen om een leuk weekendje te hebben maar om hun hachje te redden.

Dus dan toch die vier (of vijf, dat is me nog niet helemaal duidelijk) die met dat duikbootje zijn omgekomen. Ik heb geen idee wat precies de kosten van de reddingsoperatie zijn geweest, maar ‘enkele miljoenen’ is een veilige schatting.

Alle omstandigheden in aanmerking genomen is er aanleiding om de betrokken nabestaanden gewoon een forse factuur te sturen voor de gemaakte kosten, men heeft toch maar mooi in een paar dagen tijd oorzaak en gevolg vastgesteld en een vèrgaande poging gedaan de waaghalzen levend thuis te bezorgen.

Dat jaagt de kosten voor deze grap natuurlijk wel omhoog, en dat is ook de bedoeling: zelfs voor krankzinnig rijke miljonairs worden de kosten bij een bepaald bedrag toch te hoog.

Bovendien: als je erop zou kunnen rekenen dat ze je, nadat je een krankzinnig risico hebt genomen, wel even komen redden, dan staat de deur open voor nog meer rijke gekken.

Op het Radio 1 Journaal hoorde ik vanmorgen een voorbeeld noemen waar je niet aan moet denken, namelijk: wanneer er een ongeluk gebeurt met zo’n vrolijk tochtje naar de ruimte en terug voor een paar seconden gewichtloosheid, moeten er dan koste wat kost pogingen worden gedaan de betrokken waaghalzen te redden? Zo dat al technisch mogelijk zou zijn?

Want ik denk dan aan dat plan van Elon Musk om een groep mensen naar Mars te sturen. Terug kunnen ze hoe dan ook nooit meer, als ze het al halen. En als er onderweg iets gebeurt waardoor ze Mars missen, wat zou er dan gedaan moeten worden ze alsnog te redden en op aarde terug te brengen?

En als we die vraag afgehandeld hebben, zijn er nog een paar dingetjes. Een zeiler die een solotocht om de wereld gaat maken, moet die vooraf niet gewaarschuwd worden: dit zijn ongeveer de kosten van een eventuele reddingsactie? Mensen die gaan skiën, bergbeklimmen of andere onverantwoorde risico’s nemen, moeten die kosteloos gered worden? Een veel duurdere verzekering is toch wel het minste dat je kunt eisen.

Je haalt het echte avontuurlijke op die manier wel uit het leven. Aan de andere kant: het wordt pas echt avontuurlijk als je geen vangnet gebruikt.

Het boerenkabinet

Wat ik van College Tour van gisteravond begreep dat is dat iemand die een jaar of zeven, acht over de havo heeft gedaan en daarna een vak is gaan uitoefenen waarvoor ze, op aanraden van haar vader, geen opleiding heeft gevolgd – en in dat vak, de communicatie, nooit in aanraking is gekomen met de noodzaak van hoor en wederhoor, noodzakelijk om dicht in de buurt van objectiviteit te komen – gewoon de grootste fractie in de Tweede Kamer dreigt te gaan leiden en daardoor zelfs minister-president te worden.

Die mevrouw, je hebt al begrepen dat ik het over haar heb, is Caroline van der Plas, dochter van Wil van der Plas, die ik kort als collega had, die sportjournalist was en aan wie dus nooit is gevraagd objectiviteit na te streven.

Je zult het haar nooit horen beamen, maar haar doel is natuurlijk feitelijke afschaffing van het democratisch bestel en vervanging daarvoor door een oligarchie, een regering door weinigen, in dit geval de ongeveer vijftigduizend melk- en slachtveebedrijven en hun toeleveranciers die daardoor kunnen verhinderen dat er maatregelen worden genomen om de kwaliteit van water, lucht en bodem van Nederland sterk te verbeteren, dat gaat immers ten koste van hun verdienmodel.

Dat het onder het bewind van Caroline daarheen gaat valt te zien aan het feit dat nu al het ontzag voor de macht van de boeren vrijwel grenzeloos is. Ze houden zich niet aan de regels van vergunningen, voorbeeld: het onbeperkt in de grond plempen van mest; terwijl de waterleidingbedrijven steeds harder roepen dat er zuinig omgesprongen moet worden met grondwater zegt niemand er iets van dat boeren geheel gratis tienduizenden liters water uit de grond pompen en over hun land spuiten, zodat hun koeien goedkope maïs kunnen eten.

Met duizenden tractors dagenlang het Nederlandse verkeer op zijn kop zetten, dreigen met geweld als ze hun zin niet krijgen en dat de politie ‘sympathie heeft voor de boeren’ en dus niets doet tegen misdrijven als het verspreiden van mest en afval op de openbare weg en het in brand steken van autobanden, dan weten die vijftigduizend dat ze feitelijk al gewonnen hebben. Ja, een paar boeren hebben een taakstrafje gekregen, maar daar lachen ze om. Dus nu eerst die stomme burgers nog eens massaal op Caroline laten stemmen en klaar.

Nu ze een meerderheid hebben in de staten van bijna alle provincies is het ook al niet meer nodig om gezagsdragers te intimideren: ze zijn al begonnen met provinciale wetgeving geheel naar hun belang te richten en dat gaat, als Caroline in het torentje zit, ook landelijk beleid worden.

Ik heb kennissen die zeggen: we moeten haar een kans geven.

Maar ik hoor die al piepen als de waterleidingfirma moet zeggen: helaas, vandaag geen leidingwater.

Vooral degenen die haar een kans willen geven en dus op haar stemmen – vooral omdat het ‘een te gek leuk mens is’ – zullen merken dat ze een hoogst onverantwoorde keuze maken, waarvan de gevolgen niet zo gemakkelijk terug te draaien zijn.

Het is vooral te hopen dat de Haagse praktijk toch iets te standvastig is om zonder meer alle plannen van BBB te realiseren, en dat daardoor de steun voor Caroline van de meer radicale boeren wankelt.

Graag nog voor het boerenkabinet beëdigd is.

Ze hadden er nooit aan mogen beginnen

We zaten opgepropt met veertien anderen in een achtpersoons busje dat met levensgevaarlijke capriolen de Javaanse Vorstenlanden doorsneed. Aan de buitenkant van het busje hing, met één voet op de treeplank, de jeugdige conducteur die aan één stuk door luidkeels de bestemming van vandaag declameerde: ‘Yogya, Yogya, Yogya.’ Nee, het was al een hele tijd geen Djokja meer.

Het was februari 1978 en de derde week van onze reis over Java en Bali, nog niemand had tot dan toe het initiatief genomen na het antwoord op hun vraag: ‘Where you come from Sir?’, dat luidde ‘Belanda’ een opmerking te maken over de ietwat ongemakkelijke relatie die Nederland nog altijd had met Indonesië. Nederland, dat Europese land dat  kort na Kerstmis 1949, zo ongeveer als laatste in de wereld, tot de conclusie kwam dat er een einde moest komen aan de bezetting van het rijk der achttienduizend eilanden, de Gordel van Smaragd, Insulinde, aan de andere kant van de wereld.

Maar toen deed er een het ineens wel. ‘You know that your government occupied our country for more than threehundred years?’ vroeg de jongen naast me in het busje. Wat kon ik anders dan het volmondig beamen? En ik besloot een zeurderig ‘ja, maar’ achterwege te laten. Ook al omdat na ‘occupied’ niet ook ‘exploited’ volgde. Het busje reed hard door, nu langs een groot gebouw met daarop de tekst ‘Pabrik Beton dan Tegel’.

Ik moest aan deze scène denken toen onze geliefde premier Mark Rutte gisteren uitsprak dat de Nederlandse regering van nu af erkende dat de Negara Kesatuan Republik Indonesia, oftewel de Eenheidsstaat Indonesia feitelijk al bestaat sinds 17 augustus 1945, toen vrijheidsstrijder Soekarno op het Koningsplein in Batavia de onafhankelijkheid uitriep. (Het Koningsplein werd korte tijd later Medan Merdeka, het Vrijheidsplein, in Jakarta.) Die onafhankelijkheid bestond dus niet pas sinds die treurige, duistere 27^ste december 1949, toen Nederland besloot dat er niets anders meer opzat dan met hangende pootjes af te druipen.

De rest is bekend – Nederland begon ondanks de armoede die het eigen land teisterde, nadat het deels verwoest en ontredderd uit de Tweede Wereldoorlog was gekomen, een dure strafexpeditie op te tuigen om de ‘opstand’ aan de andere kant van de wereld neer te slaan. Het kostte duizenden Nederlandse dienstplichtigen en nog veel meer Indonesiërs het leven en iedereen met een helder verstand kon zien dat het op een fiasco moest uitlopen.

Het duurde nog jaren voor er gesproken mocht worden over de waanzin van deze expeditie, en al helemaal over het gedrag van de Nederlandse dienstplichtigen tegenover de bevolking aldaar heerste stilzwijgen. Tja, wat denk je – het was immers oorlog?

Maar ondertussen moeten we ook eens aan denken dat 1949 of 1945 of welke andere datum dan ook nergens op slaat – Nederland heeft 350 jaar geleden botweg een staat, die je naar de omstandigheden van toen als onafhankelijk zou kunnen omschrijven onder de voet gelopen (voor zover dat mogelijk is met een eilandenrijk dat vijftig keer zo groot is als Nederland), met straffe hand onderdrukt, vernederd en op grote schaal uitgebuit. En zich daarbij niet ontzien de bevolking van het land als slaven te laten werken en in alle uitingen totaal racistisch te werk ging.

Dus Mark & Willem, nog maar eens achter dat katheder, nu niet stotteren, en erkennen: dit hadden onze voorvaderen nooit mogen doen, we hadden aan de andere kant van de wereld niets te zoeken. Wat wij gedaan hebben is een soort van groot kwaad dat wij later en tot de dag van vandaag vooral anderen zijn gaan aanwrijven. Wil het ons alsnog vergeven.

Ik hoor intussen dat de bevolking van Indonesië niet eens in de gelegenheid is kennis te nemen van de ‘diepe’ excuses van Rutte, en als ze het wel horen de schouders zullen ophalen – ze hebben wel iets anders aan hun hoofd.

Grote kans trouwens dat de jongen uit het busje intussen zetelt aan de rechterhand van Allah, of hoe zeg je dat plechtig.

Soedah, laat maar.

Een angstaanjagende etalagepop

Mark Rutte had het heel goed aangevoeld – net als de Italianen hield hij zich aan de goede oude regel: over de doden niets dan goeds, of beter: Nient'altro che buono per i morti, of zoals de oude Romeinen al wisten: de gustibus non disputandum est.

Ik heb het over het overlijden van Silvio Berlusconi. ‘Een karaktervol mens, een markant en gepassioneerd politicus’ noemde Rutte hem, en gezien vanuit de VVD klopt dat uiteraard als een bus, dat is niet ‘condoleren zoals het hoort’, zoals iemand op Twitter deze boodschap noemde, dat is gewoon de werkelijkheid van onze eigen conservatieve partij.

Ik heb gisteren afwisselend naar publieke omroep Raiuno en naar Berlusconi’s eigen commerciële zender TG5 gekeken. Op Raiuno rechttoe rechtaan de feiten, ik hoorde onder andere de mening dat Berlusconi vooral ten opzichte van het buitenland veel voor Italië heeft betekend. Op TG5 urenlang lofzangen – fascinerend waren vooral de filmpjes waarin Berlusconi, zich permanent kapotlachend, door de recente geschiedenis heen slaat. Hij draagt zelf de eerste Europa Cup van zijn eigen voetbalclub AC Milan, hij kust zowel George Bush als Vladimir Poetin, ook een keer tegelijk en volgens TG5 was dat de manier waarop je eventjes met een paar kusjes en schouderklopjes de Koude Oorlog afhandelt. Zowel Bush als Poetin zie je denken: daar heb je die maffe spaghettivreter weer.

Een onderwerp dat herhaaldelijk ter sprake kwam: de betekenis die Berlusconi zichzelf toedacht voor de Italiaanse cultuur, en dan met name de film. Daarbij werd één film genoemd: La Grande Bellezza, met Toni Servillo als de vermoeide society-journalist.

Uiteraard werd geen melding gemaakt van een film waarin diezelfde Servillo Berlusconi speelt, Loro, want die tekent op pijnlijk scherpe manier hoe Berlusconi werkelijk was, en ik haal hier enkele passages aan uit de recensie die ik van die film schreef:

‘Loro slaat vooral op de ‘entourage’ van Berlusconi, enerzijds de slijmballen die over zijn rug iets willen bereiken, in de politiek of in de economie of beide, en de horden clowns en sletten die het op diverse punten hebben gemunt op de invloed van Il Presidente of Il Cavaliere als opstapje naar rijkdom en/of macht. En Sergio Morra is de verbindende figuur, de pooier uit Bari die de hoeren levert voor de bungabunga-feestjes van Berlusconi, en die van die positie gebruik probeert te maken om bovenaan de lijst van kandidaten voor het Europees Parlement te komen.

Morra zorgt dat hij tijdens zo’n feest van Silvio naast hem komt te zitten en begint dan meteen weer over die grote wens van hem. Berlusconi schiet uit zijn slof: hij heeft een feestje, hij verbiedt Morra zijn (toegegeven: platte) lol te bederven door over politiek te beginnen. Cruciaal is die scène omdat Berlusconi in de film naar voren komt als iemand die natuurlijk wil genieten van de bewondering die hem ten deel valt, maar vooral de eenvoudige burgerman wil zijn die hij ten diepste is, iemand die een ietwat (nou, ietwat) ordinaire smaak heeft wat betreft vrouwen, muziek, kunst en zo voort.

Je ziet de vergelijking met Donald Trump ook al aankomen, die ook tot uitdrukking komt in de scène waarin Berlusconi’s echtgenote, het gerotzooi van de grote man kotsbeu, hem voor de voeten werpt dat hij liegt als hij zegt dat hij zijn imperium zelf heeft opgebouwd, en impliceert dat hij daarmee haar bewondering verdient. ‘Je hebt van je vader 113 miljard lire gekregen, dan kun je wel iets opbouwen,’ zegt ze. Bovendien is er bij dat opbouwen nogal wat scheef gegaan zodat Berlusconi van een groot aantal politieke en economische misdrijven wordt verdacht; hij is alleen maar de politiek in gegaan om zo onschendbaar te zijn voor het geval hij vervolgd wordt. En dat hij daardoor zijn macht kon vergroten en het tot premier schopte was niet essentieel maar wel meegenomen.

Hij blijft vooral een toeschouwer op de door hem in zijn Sardijnse villa aangerichte feesten met honderden half blote meisjes. Hij mag op die feestjes graag opscheppen met zijn zangkunst – Napolitaanse liedjes – en met zijn vuurwerk en, oh wat een afgang, zijn ‘vulkaan’ in de tuin met afstandsbediening, die als hij uitbarst een nogal natte scheet blijkt te zijn.’

Heel even scheert de verslaggeving op TG5 langs het randje als een opname vertoond wordt waarin Berlusconi een oude mop vertelt, die van het vliegtuig dat gaat neerstorten en er een parachute te weinig aan boord is, wel een rugzak – en wie springt naar beneden met die rugzak: de beroemde politicus die de wereld zou redden – hij bedoelt er zichzelf mee.

Tientallen keren zag je oude en nieuwe fragmenten met Il Cavaliere als middelpunt: van een kalende, ietwat nondescripte zakenman tot uiteindelijk een man die een spectaculaire transplantatie heeft ondergaan: hij heeft zijn hoofd geruild voor de kop van een eeuwig grijnzende, eeuwig jeugdige, maar tevens angstaanjagende etalagepop.

Je moet goed lúisteren

Het hangt sterk van de wind af, of we er iets van horen. Een matige oostenwind maakte gisteravond dat we nauwelijks iets vernamen van het concert van Bruce Springsteen. Duimen dat er volgend weekeinde ook zo’n windje staat, want dan hebben we hier Pinkpop. Pinksteren 2023 hoort alweer tot een grijs verleden, maar de verhuurders van populaire zangers en muziekgroepen zijn tegenwoordig de baas, dus die zeggen: je zit te vroeg met je Pinkpop. Onze vedetten treden pas op ná half juni. Maakt nauwelijks iets uit, want het symbool van dat oeroude festival is een roze pop, die met Pinksteren weer geen merkbaar verband heeft.

En als je drie dagen lang niet per se aan het verkeer moet deelnemen in je eigen dorp merk je er niks van, zelfs niet bij zuidwestenwind – waardoor we in afgelopen decennia in onze eigen tuin gewoon Mick Jagger en Jo Cocker hebben horen zingen.

Vanmorgen maakte dagblad De Limburger gewag van Springsteens optreden met een grote foto op de voorpagina, die meteen ook een wonderlijk aspect van zulke concerten illustreert: op de foto zie je een enorm beeldscherm dat op het podium staat met daarop de bezoekende menigte, die voor de somma van rond de tien miljoen euro kaartjes had gekocht, en op de voorgrond de ruggen van Springsteen en een van zijn medewerkers. Als je goed keek zag je daaronder, piepklein, bijna onzichtbaar, ‘The Boss’ van de voorkant. Op de website van de krant een uitvoerig artikel, noem het een recensie, met daarbij meerdere foto’s waarop vrijwel steeds te zien is dat die enorm schermen wel degelijk zin hebben, ja zelfs het hele bezoek aan het concert zin geven: het terrein van Megaland Landgraaf is zo groot, dat mensen die een beetje achteraan staan zonder die schermen slechts zouden kunnen gissen wat zich op het podium afspeelt.

Dat wordt dan weer een beetje, nou, een beetje, goedgemaakt door de ongelooflijke kolereherrie die uit luidsprekers brult, volgens de schrijver van het artikel zelfs nog beter dan andere jaren.

Die schrijver maakt ook gewag van een Hollandse ziekte, vertaald in goed Engels Dutch disease, die inhoudt dat een groot deel van het publiek in het geheel niet in trance, of met tranen in de ogen met de optredende artiest meeneuriet of -brult, maar dat het de gelegenheid te baat neemt om een boom van jewelste op te zetten, over het weer, over Rutte, over voetballen en fietsen, over Annemarie Jorritsma en zo nog het een en ander, soms verstoord achterom kijkend naar die vent die op het podium herrie staat te schoppen, waardoor de discussie een moeizaam karakter krijgt.

Het is eigenlijk ongelooflijk: je maakt een soms lange reis, je legt een vermogen neer voor de toegang en nog eens een vermogen voor een klein aantal biertjes en dan bestaat je avond uit pogingen luid schreeuwend je standpunten ten aanzien van sport en politiek te presenteren, bóven het mechanisch geweld uit vanaf het podium.

Snap jij, snap ik het.

Of mis ik weer eens iets?

Natuurlijk. Ik ben ooit eens terecht gekomen op het concert van een West-Afrikaanse zanger, in een smoezelig zaaltje in Brunssum. Ook daar moest je staan en ook daar was het publiek gekomen voor van alles, maar zeker niet voor de muziek. Ik bekloeg mij daarover bij de organisatie, die géén begrip toonde. ‘Onze mensen hebben zich geweldig geamuseerd,’ was de reactie.

Ónze mensen, jawel.

Een vergeten jubileum

Door Peter Stiekema

Ik kwam er vandaag, zaterdag 10 juni, achter dat ik een soort jubileum ben vergeten, nou ja, over het hoofd heb gezien. In mei 1973 trad ik namelijk als leerling-journalist in dienst van het Brabants Dagblad, nadat ik de bijna twee jaar die daaraan vooraf gingen als werkstudent werkte bij een benzinestation in Veghel. Het was er niet druk en zo kon je eigenlijk behoorlijk studeren, terwijl je ook nog twee gulden per uur verdiende.

Voor degenen die niet meer weten hoeveel twee gulden waard was in euro's: ongeveer 91 eurocent. Maar toen kon je met 1 gulden nog aanzienlijk meer kopen dan nu met 1 euro.  Benzine kostte destijds bij voorbeeld twee kwartjes per liter en diesel zelfs iets van 22 ouderwetse centen.

Het is kortom, nu dus 50 jaar geleden dat ik mijn loopbaan in de journalistiek startte, die mij, na het Brabants Dagblad, brachten bij het Dagblad voor Noord-Limburg, de KRO-radio-actualiteitenrubriek Echo, nogmaals het Brabants Dagblad, het Limburgs Dagblad en De Limburger.  Bij die laatste twee kranten maakte ik zo'n twintig jaar deel uit van de hoofdredactie. Inmiddels ben ik al geruime tijd met pensioen en houd mij onledig met het produceren van stukjes als het onderhavige. In september hoop ik 72 jaar te worden, hetgeen inhoudt dat ik bij mijn journalistieke start in 1973 de leeftijd van 21 jaar en 7 maanden had bereikt. Zo jong en nog veel te leren.

In die halve eeuw is er veel veranderd, in Nederland en in de wereld. We hebben diverse premiers de revue zien passeren, Den Uyl, Van Agt, Lubbers, Kok (wiens extra belastingkwartje op benzine voor de snelle kweekreactor in Kalkar we nooit terug hebben gekregen)  Balkenende en tenslotte Mark Rutte. (Wellicht heb ik nog eentje vergeten, die heeft dan in ieder geval geen enkele indruk op mij achtergelaten.) Met afstand is Mark Rutte de beroerdste premier, die we ooit hebben gekregen, maar inmiddels is hij wel 13 jaar aan de macht, hetgeen in Nederland nog nooit eerder is gebeurd. Ook Balkenende was een complete mislukking als premier (de slogan 'Bakken ellende met Balkenende' komt nog uit mijn hoofd, of is, zo u wilt, van mijn hand), maar hij hield het gelukkig niet zo lang vol als zijn opvolger.

Het Groningendebat dat afgelopen woensdag en donderdag plaatsvond, was uiteraard het geschikte moment om Rutte de doodsteek (als premier dan) te geven, maar ook nu ging dat weer niet door. De coalitiepartijen  VVD, CDA, D66 en CU, zijn dermate doodsbenauwd voor nieuwe verkiezingen dat ze liever nog een jaar of twee doormodderen. Want doormodderen blijft het. En Groningen kan misschien beter alle hoop maar laten varen.

Ook werd er de laatste dagen nogal hoog opgegeven van het deze week gesloten EU-akkoord om de asielzoekersproblematiek op te lossen, maar dat is natuurlijk de zoveelste lege huls, om niet te spreken van dode mus. Rutte reist dit weekeinde naar Tunesië om daar de regeringsleider te ontmoeten om nieuwe afspraken te maken voor opvang in de regio, maar dat wordt natuurlijk helemaal niks en gaat waarschijnlijk miljoenen smeergeld kosten. Afgelopen week bleek tevens dat het akkoord dat Nederland met Marokko heeft gesloten voor de terugsturen van Marokkanen zonder verblijfsvergunning slechts een kleine veertig retourzendingen heeft opgeleverd in anderhalf jaar tijd. Een wassen neus dus.  Bovendien zal het EU-akkoord pas op z'n vroegst ergens in de zomer van volgend jaar mogelijk iets van resultaat opleveren en dan zijn we inmiddels weer een kleine 70.000 verse asielzoekers rijker.  Er dreigt meteen al een nieuw probleem te ontstaan omdat in veel Afrikaanse landen keihard wordt opgetreden tegen het homoseksuele deel van de bevolking. Dat leidt tot nieuwe asielstromen, die om vervolgingsredenen maar moeilijk kunnen worden tegengehouden.  Voordat je het goed en wel in de gaten hebt is er dan  iedere dag een Gay Parade op de Nederlandse binnenwateren.

Ben blij dat ik ondertussen naar België geëmigreerd ben, waar het, in ieder geval nu nog, prettig wonen is. En over 50 jaar zien we dan wel verder. Hoewel, 122 jaar zal ik wel niet worden. Hopen we toch maar.

Vroege lopers van het Pieterpad

Opeens drong het besef tot me door: wij, Djamila, de kinderen (van toen 8 en 4 jaar) en ikke mogen ons gerust rekenen tot de early adapters van het Pieterpad. Dat pad van bijna 500 kilometer loopt van het Groningse Pieterburen naar de top van de Limburgse Sint Pietersberg, en aldaar kun je, vlak voor die top, zelfs een diploma ophalen. Ik heb dat ooit gedaan maar waar het gebleven is? Geen idee.

Het pad, ooit ‘aangelegd’ door twee Tilburgse vriendinnen bestaat dezer dagen veertig jaar, wij liepen het tussen het najaar van 1990 en de Pinkstervakantie van 1993.

Soms sla ik het plakboek nog wel eens open dat ik er destijds van maakte. Wat een onderneming.

De eerste etappes liepen we eind 1990 en begin 1991, vanaf het station van Maastricht via Valkenburg, Spaubeek, Sittard, Sint Odiliënberg en Venlo, op een aantal zondagochtenden – met trein en bus van huis naar de route, aan het eind van de wandeling met trein of bus naar huis. Van Venlo tot Broekhuizervorst kampeerden we zelfs één nacht in Midden-Limburg.

We wandelden toen al jaren elk weekend ergens in Limburg en in vakanties rond een in Tirol gehuurd huis; en we hadden in de zomer van 1990 een veel zwaardere route gelopen – niet helemaal gehaald trouwens – het Llwybr arfordir (niet proberen uit te spreken) het kustpad van Zuid-Wales; kort samengevat: de hele dag bergop, bergaf, een kind (van toen 3 jaar) dat er al vanaf het begin de brui aan gaf; en pa en ma veel te zwaar bepakt en bezakt, bij veel te warm weer en op primitieve campings. Een schitterende wandeling die ons rijp maakte voor het Pieterpad.

Een goede voorbereiding was dat inderdaad, zodat we op 12 augustus 1991 de trein naar Groningen namen en de bus naar Pieterburen, in de rugzakken alleen het hoognodige; eerste nacht in Domies Toen, de tuin van de dominee en de eerste dag meteen tegenslag: regen.

Gelukkig wilde de jongste zoon (al 4) nu wel lopen, de oudste van 8 jaar droeg de rugzak met de Pampers van de jongste, we hadden voor onderweg enig vertier gepland zoals Ponypark Slagharen, de dierentuin in Emmen en wat tegenwoordig Avonturenpark Hellendoorn heet. En hier en daar rooiden we wat aardappelen voor de jongste.

Zoals we in Wales al hadden geleerd, moesten de etappes niet al te lang zijn, de langste was een kilometer of 12 en wat vooral moest worden voorkomen: dat we zouden verdwalen, dus iedereen keek scherp uit naar de witrode streepjes langs de route – dat raakte zo ‘ingeburgerd’ dat we vandaag de dag nog altijd in koor roepen ‘Pieterpad!’ als we ergens die streepjes zien. Tot in Italië en Frankrijk toe.

Nogal wat mensen langs het pad die ons zagen lopen keken soms wat zuinig: je hoorde ze nog net niet zeggen ‘die arme kinderen’. Die arme kinderen waren onvermoeibaar, na elke etappe was er een camping met speeltuin en terwijl Djamila en ik ‘moe maar voldaan’ neerzegen naast de snel opgezette tentjes waren die twee alweer aan het jakkeren op de speeltoestellen.

(In Wales ging het er wat anders aan toe, daar zagen voorbijgangers het positieve opvoedkundige aspect. ‘Makes me remember my own two boys’, voegde een keurige oudere heer ons daar toe.)

Helemaal maakten we het Pieterpad toen niet af. We liepen in bijna drie weken van Pieterburen naar Berg in Gelderland, het was bijna eind augustus en het werd veel te warm. Dus met bus en trein naar huis.

Daarna deden we onder andere wandelvakanties in Oostenrijk. Het Pieterpad maakten we pas af in de Pinkstervakantie van 1993. Van Braamt in Gelderland tot de veerpont in Broekhuizervorst. En het allerlaatste stukje, van station Maastricht tot de top van de Sint Pietersberg, nog een jaar later.

Precies dertig jaar geleden konden we ons rekenen tot de vroege lopers van het Pieterpad.

Een kleine bekentenis: een stukje in Drente van zes kilometer deden we met de bus; we hadden geen proviand kunnen inslaan doordat de campingwinkel waar we op gerekend hadden er niet meer was.

Misschien volledigheidshalve ooit nog eens doen.

Avonturen aan het Lago Maggiore

Leuke ervaring was het vorig jaar: de westelijke oever van het Lago Maggiore, ooit de plek waar de Noord-Europese haut chic (en wat zichzelf daartoe rekende) de zomer doorbracht, in het eigen tweede huis, het paleis van kennissen uit dezelfde categorie of anders wel in de vijfsterrenhotels die in vrijwel onafgebroken rijen de gewone voorbijganger het zicht op het meer benemen, en daarmee op de oever aan de overkant en uiteraard op de Borromeische eilanden zoals Isola Superiore, Isola Madre (gewoon iemands tuin van zestig hectare) en uiteraard Isola Bella.

Menige Duitse kunstenaar vond er een nieuwe woonplaats na de opkomst van Hitler, zoals Erich Maria Remarque, die tot kort daarvoor trouwens gewoon Remark had geheten.

Inmiddels heeft het publiek dat op haastige rondreizen per bus en dito vaartochten de omgeving verkent, verdacht veel weg van de eenvoudige kampeerder die nog altijd het Gardameer de voorkeur geeft, en ook tussen Locarno – aan de Zwitserse oever van het meer – Stresa en Arona zijn er veel campings en etablissementen waar men ook de eenvoudige Franse, Britse, Nederlandse en Duitse kampeerder van harte welkom heet maar nog altijd graag de tarieven hanteert die vroeger gebruikelijk waren.

Voor ons is het vooral zo ongeveer de dichtstbijzijnde plaats in Italië, namelijk op 860 kilometer van huis, desgewenst in één dag te bereiken.

Als het mooi weer is dan kan het er goed toeven zijn, er is veel te bezichtigen, eindeloos te wandelen en te fietsen, eventueel te zwemmen, vooral goed van eten en drinken, wij gingen erheen met het oog op een dagelijkse lunch in steeds weer een andere eetgelegenheid bij voorkeur al fresco, op het terras, en dat kan zelfs in de kleinste dorpen. Of anders neem je de boot naar het volgende dorp.

Dat was allemaal vorig jaar september, en het was mooi weer.

Het is mooi aan het Lago Maggiore, als het mooi weer is.

Wij hadden enkele buren gek gemaakt met onze verhalen over ons eerste verblijf aldaar.

En ze konden bijna niet wachten.

Als het maar mooi weer is.

Maar daar twijfel je niet aan, voor veel mensen is Italië het land van de eeuwige zon en zo.

Behalve dat dat gewoon niet waar is – grote delen van Italië hebben een hoogst wisselvallig klimaat, waar je in de zomer nog sneeuw kunt tegenkomen, maar meer nog hevige regenval, met bijpassende aardverschuivingen, afgewisseld met grote broeierige hitte die de grote steden onbewoonbaar maakt en de bewoners doet vluchten naar de bergen en de zee.

Om kort te gaan: we hadden voor drie weken in mei een prominente plek gereserveerd op een camping in Baveno.

Bij aankomst was het zelfs goed weer. Maar daarna begon het: van de negentien dagen waren er minstens drie waarop je niet naar buiten kon; dat waren de dagen met doorgaande druilerige regen, die gepaard gaat met een temperatuur van een graad of 12 a 13. Een onder hoongelach van derden meegesleepte elektrische kachel bracht uitkomst. Ook waren er minstens tien dagen waarop de zon even tot goed of zelfs stralend te zien was. De temperatuur steeg geen enkele keer boven de 20 graden, voor de rest was het wisselvallig, zoals ik al zei.

We zaten een middag met dikke jassen aan in het voortentje van de caravan van de buren en tuurden door de regenvlagen naar het meer dat er grauw bij lag met een zeegang die we kenden van de Noordzee.

Dat was niet de bedoeling.

Ze bleven beleefd tot de dag na ons vertrek en zochten, net als wij trouwens, daarna hun heil in landen waar de eeuwige zon wel degelijk schijnt: Duitsland bijvoorbeeld; wij reden zelfs meteen door naar Nederland, waar regen intussen slechts een vage herinnering was en de zon vrijwel dagelijks stond te knallen aan het firmament.

Of we nog eens gaan?

Tja. Wijn, kaas, ham, worst en fantasierijke menu’s in restaurants, kleine slordige boekhandels die niettemin alles hebben, het majestueuze meer met de handige bootdiensten.

Ik heb inmiddels de dagelijkse bezichtiging van de webcams in die buurt hervat.

Je weet maar nooit.