SanteLOGie

Giroblauw past bij Bouwman

Door Peter Stiekema

Het Giroblauw uit de Ronde van Italië, ook wel Giro genaamd, past bij Koen Bouwman (28). Hij was absoluut de beste Nederlandse renner met twee etappeoverwinningen en de (blauwe) bergtrui. Hij is de vierde Nederlander die het eindklassement en de klimmerstrofee in een grote ronde mee naar huis mag nemen. Eerder deden dat Joop Zoetemelk (Ronde van Spanje) Steven Rooks en Gert-Jan Theunisse (beiden in de Ronde van Frankrijk) en nu dus Koen Bouwman uit Ulft (Achterhoek). Bijnaam: de ijsvogel van Ulft.  In mijn optiek was hij ook de  meest aanvalslustige coureur van de Giro. Twee van zijn vluchtpogingen werden beloond met fraaie etappezeges.

Merkwaardigerwijs wees de jury Mathieu van der Poel aan als meest strijdlustige renner. Hij was weliswaar veel in de aanval maar dat leidde tot weinig. De eerste drie dagen van Mathieu waren het vruchtbaarst, met een etappezege, drie dagen de roze trui en een tweede plek in de eerste tijdrit. Daarna was het toch vooral vechten tegen de bierkaai, met veel verspilling van krachten en geintjes op 1 wiel.

Jarenlang, vanaf zijn jeugdjaren, vocht Mathieu vele oorlogen uit met Wout van Aert. Dat leidde tot beklijvende duels in de cross, met vier prof wereldtitels van Mathieu, tegenover drie van Wout. Maar de laatste jaren blijkt Van Aert toch een aanzienlijk betere klimmer, die zelfs in staat is overwinningen te boeken in het hooggebergte. Van der Poel werd tijdens zijn ontsnappingen  in de Giro telkens gelost als er meer dan één steile berg op het parcours te vinden was.

In het UCI-klassement staat Mathieu deze week op plaats zeven. Pogacar staat op 1, Van Aert op 2 en Roglic  op 3. Zij hebben veel meer punten dan Van der Poel, dus de top van dat klassement lijkt voorlopig ver weg. Ook de zeer jonge Remco Evenepoel,, Carapaz en Mohoric staan nog voor de kleinzoon van Raymond Poulidor. Hij blijft natuurlijk een fantastische coureur, vooral door zijn nietsontziende aanvalslust, maar hij zou toch wat minder met zijn krachten moeten leren smijten. Op naar de Tour dan maar  en hopelijk daar wat meer succes.

Nog even terug naar Koen Bouwman. Bouwman behaalde zijn eerste professionele overwinning in de Dauphiné van 2017. Ook toen een bergrit. Daarna was hij vooral knecht van kopmannen als Roglic, Kruijswijk en Van Aert. Doordat de voorziene kopmannen van zijn ploeg Jumbo-Visma, Tom Dumoulin  en Tobias Foss dit jaar in de Giro volkomen faalden, lag de weg ineens open voor de kwaliteiten van Bouwman. Hij maakte daar dankbaar gebruik van en is nu ineens een grote meneer geworden.  Het grote geld ligt op hem te wachten. Zo niet bij Jumbo-Visma, dan toch zeker bij een andere ploeg. Hoopvol is ook het rijden van twee 22-jarige Nederlanders Thijmen Arensman en Gijs Leemreize. Sterke klimmers met goede tijdritbenen. Zou een van die twee ooit eens in staat kunnen zijn de Tour de France te winnen? Hoop doet leven maar we hebben al zoveel potentiële Nederlandse Tourwinnaars zien sneuvelen (Gesink, Mollema, Kruijswijk). En op Tom Dumoulin ga ik mijn geld evenmin meer zetten.

De arme camperaar

Ach gut, nou hadden ze bij tienduizenden een camper gekocht, soms voor wel meer dan een ton, en nu komt de droom niet uit: van vrij rondzwerven en doen en laten waar je zin hebt, bewonderend en afgunstig nagekeken door het gewone volk dat géén camper heeft, blijkt dat je gewoon een plaats op een camping moet reserveren, en blijkt dat je daar in het hoogseizoen zelfs behoorlijk vroeg voor moet zijn.

Zodat er weinig terecht komt van je dromen – ’s morgens niet weten waar je ’s avonds zult slapen, bij het wakker worden je realiseren dat je eenzaam en alleen aan dat doodstille meer staat met in de verte de blauwe bergen in de ochtendzon – er loopt een ree, zomaar langs je camper.

En jij ligt of zit (of staat) in dat luxueuze huis op wielen, met die comfortabele bedden, die zithoek, met die volledig toegeruste keuken waar de croissantjes veelbelovend opzwellen in de oven.

De realiteit is flink anders.

Oorspronkelijk was de camper niet veel meer dan een mobiele tent, je kon inderdaad van camping naar camperplaats en weer naar een camping zwerven, je bleef een of twee nachten en dan weer verder, je maakte lange wandelingen tussendoor, of je richtte een barbecue annex bacchanaal aan, of je las gewoon je boek uit. In elk dorp en elke stad kon je gewoon op de parkeerplaats van een personenauto terecht, desnoods sliep je daar een nachtje als niemand keek.

De dromen van mensen die zich een camper van enig formaat kunnen veroorloven – je ziet gewoon in het wild campers die tussen de 3 en 5 ton kosten – maar die noodgedwongen maanden tevoren moeten reserveren op dat ene plekje voor de Pinksterdagen en eenmaal aangekomen op de camping de deur uit moeten om de stekker in het stopcontact te steken – wat een armoe.

En ik kan er over meepraten, het is dit jaar dertig jaar geleden dat ik een VW-busje aanschafte en liet ombouwen, totale kosten toch 45000 gulden. We hebben er tien jaar mee rondgereden, je kon toen inderdaad onaangekondigd van camping naar camping rijden in heel Europa, ook in het hoogseizoen, er was altijd plaats. Daarna waren er omstandigheden waardoor we een iets beter camper moesten hebben die de handicap had niet op alle parkeerplaatsen zomaar terecht te kunnen. Maar nog jaren bleef het mogelijk vrijuit te zwerven.

Op een trip met een gehuurde camper in de Verenigde Staten zagen we wat de recente camperaars voor ogen hadden: honderden mensen die gewoonweg in hun camper woonden, en in ieder geval maar wat rondzwierven, inderdaad genoemde meren en bergen uitkozen en er tijdje bleven, terwijl een beer hun vuilnisbak plunderde.

Stel je dan even de wijde ruimte van Californië voor, of van Colorado, of Texas, of de staten in en rond de Rocky Mountains, en vergelijk dat met Nederland: een dichtbevolkte stadsstaat waar in de meeste uit de Middeleeuwen stammende centra niet eens echt rekening wordt gehouden met gewóón gemotoriseerd verkeer (ik denk aan Amsterdam, Den Haag, Haarlem) laat staan met de bakbeesten van campers die je nu veelal ziet rijden.

Een advies dat voor de hand ligt: haal de camper tevoorschijn als het vakantieseizoen al lang achter de rug is, respectievelijk voorlopig nog niet begint.

En maak dat het laatste waar je in je wanhoop aan denkt de enkele reis naar de Spaanse kusten is – waar de armoedigste woonwagenkampen van Europa te vinden zijn waar al sinds jaar en dag campers – vaak ooit geïmporteerd uit Amerika – staan weg te rotten te midden van een spectaculaire verzameling dekzeilen, oude banden, gescheurde luifels, bestrating met onkruid en zwerfhonden.

_______

hhBest

Boek & Film 

Het heilloze pad in de doodlopende straat

Vandaag een nieuw hoogtepunt in de geschiedenis van de doodlopende straat – nog een geluk dat wij daarvoor niet de Duitse term Sackgasse gebruiken, want wat moet je daarmee wanneer je je op het mijns inziens heilloze pad begeeft van de aanpassing van de taal aan moderne ontwikkelingen zoals het gendergedoe (sorry hoor!) en het wokegedoe (sorry hoor!)

Aanleiding voor dit stukje is het feit dat taalcolumnist Jan Kuitenbrouwer van de Volkskrant het veld heeft moeten ruimen. Waarom is officieel niet bekend. Uit opmerkingen op Twitter maak ik op dat Kuitenbrouwer het niet eens was met door de eindredactie van de krant voorgestelde correcties in zijn recente column en dat de hoofdredactie van de Volkskrant die niettemin wilde doorvoeren. Kuitenbrouwer plaatste vanochtend zijn stukje op Twitter, het is hier te lezen.

Ik ben ruim 62 jaar abonnee van de Volkskrant en als het per se moet wil ik wel zeggen: het is de beste krant van Nederland, al hangt dat oordeel wel af van de definitie die je aan ‘de beste krant’ wilt geven. Met een kleine verschuiving verhuist de titel al naar NRC Handelsblad – maar dan hebben we het wel gehad, al het andere dat in Nederland op het gebied van dagbladen wordt geproduceerd ligt al minstens twee ronden achter. Een aanzienlijk deel is al tijden geleden in de grintbak beland – ik noem het AD.

Op zich kan ik me wel voorstellen dat beroepsgroepen die zich geconfronteerd zien met het feit dat de mensheid weliswaar ruwweg bestaat uit mannen en vrouwen, maar dat er ook veel tussenvormen zijn die we zijn gaan samenvatten onder de ‘term’ LHBTIQA+ en die staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse, queer/questioning en aseksueel/aromantisch. Mij hindert het een beetje dat het weer eens in het Engels moet, hoewel dat weer veel verklaart: de gretigheid waarmee in Nederland zeden en gewoonten uit eden ultraconservatief land als de Verenigde Staten worden overgenomen.

Wat mij daar tevens bij opvalt is dat die ‘indeling’ van het mensdom uitsluitend gebaseerd is op seksuele kenmerken van mensen. Waar blijft BKBZRGW? Blond, kastanje, bruin, zwart, rood, grijs en wit – haarkleur dus, hetgeen de deur opent naar een schier eindeloos aantal acroniemen van andere verschillende zichtbare en onzichtbare kenmerken van mensen.

Voor de Volkskrant heeft dat er nog niet toe geleid de term ‘vrouw’ te vervangen door ‘mens met baarmoeder’ – zie het stukje van Kuitenbrouwer – maar ik erger me al voldoende aan het feit dat de krant sinds een aantal jaren in de namen van beroepen de vrouwen heeft afgeschaft: schrijvers, schilders, columnisten, elektriciens hebben we nu, schrijfsters, schilderessen, columnistes en elektriciennes bestaan niet meer. Het zou mijn voorkeur hebben die onzin terug te draaien, gewoon, omdat van de samenleving in de dagelijkse spraakgewoonten het onderscheid gewoon blijft maken en daar, mijns inziens, niets fouts aan doet. Ook al niemand er iets aan heeft. Ik zou me zelfs kunnen voorstellen dat een schrijfster het raar vindt om schrijver genoemd worden.

Kuitenbrouwer noemt ook het fenomeen ‘genderneutraal toilet’. Op zich niks bijzonders, hier in huis hebben we twee genderneutrale toiletten. Maar zelfs daar is wel wat tegen in te brengen. Een openbaar vrouwentoilet heeft bijvoorbeeld een geheel ander gebruikspatroon dan een openbaar mannentoilet, dat doe je niet teniet door die hypercorrecte term ‘genderneutraal’ te gebruiken.

Ik dwaal af.

Misschien kan de hoofdredactie van de Volkskrant eens wat meer letten dagelijkse spelfouten en niet-kloppende zinsconstructies in de krant, dan al te zeer lobbygroepen naar de ogen te kijken en het redactioneel handboek daarbij aan te passen.

Ik zei het al: het is een Sackgasse. Of misschien SackVulvagasse.

_________

hhBest 

Boek & Film 

Een primitief gevoel van gerechtigheid

Dat zou zijn vader wel een heel interessant toeval hebben gevonden – dat Willibrord Fréquin, zijn oudste zoon, op Hemelvaartsdag naar de hemel zou varen. Of Willibrord ook zo poepkatholiek was als zijn vader – kardinaal Alfrink zat geregeld aan de dis in huize Fréquin op de Kwakkenberg in Nijmegen – dat weet ik niet, zou best kunnen en misschien heeft Willibrord die datum er voor een laatste grap bij gedacht. Ik weet het niet en ik vind het van weinig belang.

De laatste keer dat ik Willibrord sprak was bij de begrafenisplechtigheid van zijn vader, eind oktober 1998. Het verwonderde me toen dat hij mij nog bleek te kennen, veel contact had ik niet met de zoon van mijn toenmalige baas gehad.

Op- de redactie van De Gelderlander ging het verhaal dat Willibrord bij de KRO geïntroduceerd was via het lidmaatschap van zijn vader van een panel bij het actualiteitenprogramma Brandpunt, een panel dat aan het eind van de uitzending het nieuws placht te analyseren. Willibrords schoolcarrière was destijds niet buitengewoon succesvol verlopen, en zijn vader zorgde er op die manier voor dat Willibrord alsnog een carrière kon beginnen, al was het maar als krullenjongen bij de omroep.

De rest is uiteraard geschiedenis.

Willibrord leek uiterlijk enorm op zijn moeder, maar hij had de primitieve brutaliteit die de loopbaan van zijn vader, hoofdredacteur van het Nijmeegse dagblad De Gelderlander kenmerkte. Primitief was een sleutelwoord, Willibrord ging in zijn journalistieke werk, met name in zijn programma’s waarin hij (vermoede) criminelen aan de kaak stelde zeldzaam rechtstreeks te keer, met als gevolg dat hij enkele malen net iets te ver ging en een overhaaste vlucht de enige oplossing bleek. Primitief was ook het gevoel van gerechtigheid dat hij daarbij ten toon spreidde.

Fréquin was de vleesgeworden personificatie van Robbedoes en Kuifje, hij was een soort stripfiguur met zijn monumentale gestalte en de jongensachtige manier waarmee hij vaak aan de slag ging. Ik genoot altijd van zijn sterke Ernems/Nimweegs accent.

Rond 2003 verdween hij, na een woelige carrière waarin hij zelden serieus werd genomen door zijn vakgenoten, min of meer van het toneel, althans als de onorthodox werkende tv-verslaggever. Daarna schreef hij nog columns en onlangs nog deed hij mee aan een reisprogramma met andere oudere heren uit de tv-wereld.

Hij leek me in de privésfeer een aardige vent, hoewel hij getrouw zijn vader navolgde in de vooroorlogse manier van omgaan met vrouwen. Daar kom je vandaag de dag niet meer mee weg, net zo min als zijn al even dekselse vriend Van der Gijp. Maar zijn vader was, naar verluidt, trots op hem – het was toch nog goed gekomen, met die deugniet.

Wie wil zo’n slotsom nou niet? Op Hemelvaartsdag?

______

hhBest

Boek & Film 

Schrijven als eerste levensbehoefte

Door Guido t’Sas

Het mag dan een cliché zijn, iemands bijzondere kwaliteit aan te duiden als ’tweede natuur’, het staat onomstotelijk vast dat schrijven (en lezen) de eerste levensbehoefte was van Hella Haasse (1918 – 2011). Ik leid dit af uit haar biografie, waaraan de journaliste Aleid Truijens acht jaren heeft gewerkt. Een boek van meer dan 500 bladzijden, waarmee we de schrijfster Hella S. (van Serafia) Haasse grondig leren kennen.

Leven in de verbeelding – Hella S. Haasse geeft me niet in de laatste plaats een gevoel van kleinheid, omdat ik relatief weinig van haar heb gelezen: wel haar romandebuut (1948) Oeroeg, Het woud der verwachting, Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakters, Schaduwbeeld of Het geheim van Appeltern, Heren van de thee, in hoofdzaak boeken waarin Haasse zich onderscheidt in het onderzoeken van de werkelijkheid (archieven) en veronderstellend of vragend te werk gaat, in gevallen dat iets niet vaststaat. Dat alles in een sublieme, heldere stijl die haar tot een van de belangrijkste Nederlandse schrijvers van de vorige eeuw maakt.

Het ging in de tweede helft van die eeuw altijd over ‘de grote drie’ (Hermans, Mulisch, Reve – mannen). Pas toen Haasse rond de negentig was, werd zij beschouwd als De Vierde. Eerder viel haar werk soms de raarste kwalificaties ten deel, zelfs dameslectuur. Niet iedere recensent wist dat werk te doorgronden en het duurde ook lang voordat men haar vermogen tot vernieuwing onderkende.

Hella Haasse werd geboren in Nederlands-Indië, door haar biografe consequent met koppelteken geschreven, wat het ‘bezittelijke en koloniale’ ontkracht. Ze bracht er haar vroege jeugd en haar tienertijd door in de beschermende sfeer van een conservatief gezin. Haar vader was een hoge bestuursambtenaar, haar moeder beroepspianiste. De vader was in Indië medeoprichter van een fascistische organisatie, wat tot de a-politieke Hella pas later doordrong. Ze was evenmin activiste en vond dan ook pas laat erkenning als feministe avant la lettre. Haar onbezorgde jeugd – middelbare schooltijd met fuiven (zoals feestjes in de jaren dertig werden genoemd) eerste verliefdheid, kampeertochten en succesvolle ’toneelspelletjes’ bepaalden aanvankelijk, naast de boeken die ze van haar vader uit diens bibliotheek mocht lezen, haar gedachtewereld. Het Javaanse landschap is haar altijd bijgebleven – ze zou op haar wens met het door haar meegenomen doosje aarde worden gecremeerd.

Haasses visie op Indië en het latere Indonesië is niet altijd goed begrepen. De soms felle kritiek jegens het daarop gebaseerde werk (te beginnen met Oeroeg) werd door haar en niet alleen door haar als onrechtvaardig ervaren. Ze is, daartegenover, vele malen ook internationaal gelauwerd: tot en met de Prijs der Nederlandse Letteren en de P.C. Hooftprijs.

Het a-politieke openbaart zich ook in Hella’s activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze maakte toen deel uit van een beroepstoneelgezelschap en werkte samen (vooral teksten) met Wim Sonneveld, gebruik makend van de collectieve aanmeldingen van die gezelschappen bij de Cultuurkamer. Zonder lidmaatschap daarvan mochten theatermensen van de bezetter niet in het openbaar optreden. De kwestie heeft tot verwijdering geleid tussen Haasse en de actrice Elisabeth Andersen.

Aleid Truijens is een kenner van Hella’s werk dat vaak een autobiografische inslag heeft. Ze kon bovendien voor de biografie beschikken over ontelbare bronnen, waaronder interviews, gesprekken met onder anderen redacteuren van uitgeverij Querido, talrijke vrienden en Haasses twee dochters. Daarnaast had ze toegang tot Haasses persoonlijke aantekeningen, in het bijzonder die in het zogenaamde zwarte schrift.

De schrijfster had wat men noemt ‘een moeizaam huwelijk’ met de rechtlijnige jurist Jan van Lelyveld, maar ze bleven bij elkaar en er ontstond een opleving toen ze enkele jaren woonden in een dorpje in de Val d’Oise, vlakbij de Noord-Franse stad Senlis. Opmerkelijk: toen het echtpaar was teruggekeerd naar Amsterdam, vond Hella de stad sterk in haar nadeel veranderd. ‘Niet meer mijn wereld’ zou ze ook aan het eind van haar leven zeggen over de (inter}nationale ontwikkelingen – de aanslag op de Twin Towers (9/11) bij voorbeeld had haar totaal van streek gebracht.

Hella Haasse overleed op 29 september 2011 om zes uur ’s avonds. De woorden van haar vriend de acteur Willem Nijholt na het afscheid troffen mij: ‘Ze zei tegen me: “Ik ga dood, Willem, ik ga echt dood…” Maar daar liet ze op volgen, met iets stouts in haar ogen: “Maar ik ben wel nieuwsgierig.” Lief hè? Ze had veel gevoel voor humor. Ze was menselijk, ze begreep zoveel. Daarom schreef ze ook zo mooi. Ze begreep de mensen.’

Daar dauwtrappen wij niet in

Destijds was de wereld, wat zeg ik, het universum, nog overzichtelijk. Je had de aarde, een eindje daarboven de hemel en (hopelijk) een heel eind eronder de hel.

Destijds ging je, net als nu, uiteindelijk dood. Toen gebeurde dat op een heel bijzondere manier: alleen het lichaam ging dood, de ziel niet, die scheidde zich af van het lichaam – dat werd althans aangenomen, zien kon je het natuurlijk niet – en die ging dan alsnog dood wanneer hij of zij naar de hel ging, ik bedoel, als je hoort wat zich daar afspeelde, dat overleefde echt niemand.

En anders ging je naar de hemel, waar je je dan tot in alle eeuwigheid kapot verveelde, zodanig dat je net zo goed dood had kunnen zijn.

(Later is daar nog een tussenstation bijgekomen, het vagevuur, de louteringsberg, purgatorium, limbo, voorgeborchte, voor de twijfelgevallen. Tegenwoordig zouden we dat een amendement op het wetsontwerp noemen, gevolg van een succesvolle lobby.)

En dan zijn er twee uitzonderingsgevallen op de uitzonderingen, en die worden in de roomsche kerk gevierd tien dagen voor Pinksteren (vandaag dus) respectievelijk op 15 augustus: de hemelvaart van Jezus die ‘met lichaam en ziel ten hemel werd opgenomen’, waarvan zijn apostelen ooggetuigen waren, en die van zijn moeder Maria, waarvan wij niet weten of er iemand bij was, of dat het er ergens in de negentiende eeuw bij gefantaseerd is.

Ben ik de enige bij ie de vraag rijst: wat moesten ze in de hemel met die twee lichamen, was er dan te eten, waren er toiletten, douches? Gingen die dan na een tijdje toch dood? Woonden moeder en zoon samen in een apart hemels onderkomen waar aan de bijzondere samenstelling van het gezin recht kon worden gedaan? Wat een gedoe eigenlijk – als je er even over nadenkt ga je warempel nog twijfelen aan die verhalen.

Temeer omdat de samenstelling van het universum inmiddels iets ingewikkelder is gebleken, en als er iets is gerezen dan is het wel twijfel aan zo ongeveer alles.

Niettemin zijn er nog hele volksstammen die wel degelijk geloven dat een en ander zich daadwerkelijk als boven beschreven heeft afgespeeld – en die op de achterste benen zouden staan als besloten zou worden om die hinderlijke onderbreking van de werkweek, Hemelvaartsdag, maar eens af te schaffen.

En het allerwonderlijkste is nog dat wanneer andere godsdiensten komen aankakken met hún eigen fake news, ze door de roomschen smalend in het gezicht worden uitgelachen over zoveel onzin.

Waarmee we weer aangeland zijn bij de oorlog in Oekraïne, die in essentie gaat over de vraag wie er gelijk heeft: orthodox Moskou of orthodox Kiev.

En dan de interessantste vraag: waarom moeten we op Hemelvaartsdag om vijf uur ’s morgens op om te gaan dauwtrappen?

________

hhBest

Boek & Film 

Vergeefse reis naar Sittard

Het is maar een auto. Maar we hebben er bijna twintig jaar mee opgetrokken, ongeveer 130.000 km mee gereden, nauwelijks kosten of pech mee gehad. Hij ziet eruit als een varken dat net een modderbad heeft genomen, let wel: van binnen en van buiten. De airco werkt allang niet meer, de automatische versnellingsbak heeft daarentegen nog nooit iets van zich laten horen. Aan de rechterzijde bladdert de lak er enthousiast vanaf, aan de voorkant ontbreekt een kunststof spoiler, onder de auto ontbreken een paar plastic platen die ooit de onderzijde beschermden tegen van buiten komend onheil.

Hij is op Ameland geweest en in Amiens en Aken, in Metz in Frankrijk en een nietig dorp in Zuid-West-Engeland. En in Haarlem en Den Haag natuurlijk; drie keer in Italië, waarvan tweemaal via Zwitserland: de Zwitserse autowegstickers van 2010 en 2022 zitten nog op de voorruit.

Met het klimmen der jaren, onze jaren, wordt het in- en uitstappen steeds moeizamer, wegens de lage instap.

Mag ik voorstellen: de Volvo V40, nachtblauw van kleur, tegen de 250.000 km op de teller. En wij, nee, duidelijker, ik noem hem de Oude Schicht, naar de auto van Ollie B. Bommel.

Hoe langer hij er staat, hoe beter en stoerder ik hem vind. In de eerste twee weken van mei bracht hij ons schijnbaar moeiteloos naar Toscane en terug. Hij is in de loop van de jaren wat luidruchtiger geworden en, mede daarbij geholpen door mijn nieuwe gehoorapparaten, hoorde ik toch een aantal geluiden van onder de motorkap die er eerder niet waren. Geroffel, dat komt nog het meeste in de beurt.

En toen gebeurde er iets waar ik niet op had gerekend: na het tanken bij een Duits tankstation zag ik een oplichtend oliekannetje op het dashboard, en de peilstok liet zien: geen meetbare olie meer aan boord.

Er ging een liter olie in en daarna hebben we weer enkele honderden kilometers gereden en de olie is nog op zijn post. Maar mensen die deskundiger zijn dan ik zeggen dat dat plotselinge oliegebruik toch kan duiden op een ernstig probleem.

Dus op zoek naar een nieuwe, nou: andere auto. Ik droomde alweer van Maserati’s of Lancia’s en die zijn er wonderlijk genoeg ook nog, waarvan enkele betaalbaar. Maar alleen als je verzot bent op moeilijkheden moet je vooral zo’n auto kopen.

Mijn verstand zegt: kom op, een auto is een auto, de vereisten zijn: zuinig, niet te oud, niet te duur, vier of vijf deuren, zo weinig mogelijk kilometers. Merk onbelangrijk.

Ik krijg hulp van diverse zijden. Ik overweeg een Mercedes 160, maar Mercedes, zeggen de helpers, is duur in onderhoud. Ik zeg: een Mercedes gaat niet kapot.

Dan is er een Citroën C4 Picasso. In Sittard. Over smaak valt niet te twisten, maar de prijs is wonderlijk laag. Er naartoe, ritje van 25 kilometer. Zo’n bedrijf waar ik niet graag komen: enorm groot en glimmend, zeg maar gerust patserig, dealer van vele merken, een receptie als die van een vijfsterrenhotel.

Ik kwam voor een proefrit, maar daar komt het niet van. ‘Eh, er brandt een lampje, de motor is defect, denken we.’ Zet dat er dan bij op je website, denk ik. En ik zeg: ‘Dus als ik zeg, ik koop hem als hij gerepareerd is, dan komen we tot zaken?’ ‘Eh, nee,’ zegt de verkoper. ’U moet hem eerst kopen en dan gaan we repareren.’ Een beter voorbeeld van een kat in de zak waar ik op klaarlichte dag in zou moeten trappen kan ik niet zo gauw bedenken.

In de gauwigheid zie ik nog een ander groot probleem opdoemen.

Moet ik eerst even vertellen dat mijn echtgenote haar linkerhand en linkervoet niet kan gebruiken. Als we een auto kopen moet allereerst de richtingaanwijzer verbouwd worden zodat hij rechts kan worden bediend. Maar ik zie dat bij deze Citroën ook de ruitensproeierknop links zit, en de knop van de cruise control ook. Er zijn bedrijven die zich toeleggen op het wijzigen van een auto voor een gehandicapte, maar daar hangt een prijskaartje aan en je maakt de auto ermee onverkoopbaar. (Mijn zoon G. mompelt op Whatsapp: ‘onverkoopbaar maakt op zich niks uit, dat wordt ie in jullie handen toch wel.’)

Als dan ook nog blijkt dat de aangeprezen automaat slechts een halfautomaat is, zeggen wij, onder het motto ‘vergeefse reis naar Sittard’ beleefd goeden dag en lopen zachtjes binnensmonds vloekend naar de auto waarmee we gekomen zijn. Het regent ook nog.

Tijd voor een denkpauze. Waarom zouden we eigenlijk een vierpersoons auto moeten hebben (we hebben ook nog een tweepersoons)? Tja, om grote dingen te vervoeren en om af en toe de kleinkinderen uit school te halen. De Volvo heeft de afgelopen zeven jaar voornamelijk stilletjes op de oprit gestaan, en dan zou ik zevenduizend euro (zevenduizend euro is voor mij een hoop geld) moeten uitgeven om weer een grote auto stilletjes op de oprit te hebben staan, altijd klaar om uit te rukken.

Nu nog vrienden en magen, die elke keer weer vol afgrijzen naar de Oude Schicht kijken en roepen dat het tijd wordt voor iets anders, ervan overtuigen dat die gore bak nog altijd rijdt als een zonnetje.

En hem daarna afraggen, tot de dag dat zich een grote reparatie voordoet (die we niet laten uitvoeren) en de Oude Schicht tot onze tevredenheid kan worden afgevoerd naar de sloop.

Zo.

Waar hadden we het ook weer over?

_______

hhBest

Boek & Film 

Het Kremlin in Limburg

Wanneer zal het geweest zijn? Ergens midden jaren tachtig, schat ik. Ik was op de redactie van het Limburgs Dagblad in Heerlen onder meer belast met de begeleiding van de stagiairs van de opleidingen in de journalistiek, voornamelijk mensen die werden gestuurd door de Academie voor Journalistiek in Tilburg, maar ook wel studenten van de School voor Journalistiek in Utrecht.

Twee van die stagiairs sprongen er tijdens die stageperiode uit: Step Vaessen en Joep Dohmen. Step was afkomstig uit Simpelveld, Joep uit Heerlen. Beiden gingen ze tijdens de stage onverwijld als volwaardige verslaggevers aan de slag. Step verdween al snel voor haar tweede stage naar de NOS, Joep kreeg een proefperiode aangeboden op de deelredactie Heerlen van het Limburgs Dagblad.

Joep was een belangrijke aanwinst voor de krant. Maar dat vond iemand juist bezwaarlijk. Het was iemand die hoorde tot de ultraconservatieve kliek mensen in Roermond en elders in Limburg die geregeld met enig leedwezen moesten toezien hoe de journalistiek achter dingen kwam die men liever binnenskamers had willen houden. Het was nota bene de directeur van de krant, voormalig wijnhandelaar Jos Drehmanns – dat hij in alle eeuwigheid in vrede moge rusten – op de redactie was men algemeen van mening dat wij hier te doen hadden met een slager die zijn eigen product haatte.

Anders gezegd: hij haatte de publiceerlust van ‘zijn’ journalisten – hij heeft het zelfs ooit bestaan mij bij zich te roepen en mij te verzoeken ‘het een beetje rustig aan te doen’ met mijn berichtgeving over een ernstig conflict rond de Pepijnklinieken in Echt, waar conservatief Roermond een dikke vinger in de pap had. Ik weigerde uiteraard.

Drehmanns had kennelijk in de gaten wat voor vlees hij met Dohmen in de kuip had en verordonneerde dus dat Joeps proeftijd, helaas helaas, niet kon worden omgezet in een vaste baan: er was geen geld voor.

Joep verdween van het toneel in het Heerlense LD-gebouw, kwam naar ik meen een tijdlang terecht bij De Limburger in Maastricht en belandde al snel waar hij thuishoorde: op de redactie van NRC Handelsblad. Voor de rest van de geschiedenis verwijs ik naar het Wikipedia-lemma van Joep Dohmen.

Ik kwam Joep nog eenmaal tegen in de trein: hij woonde toen nog – misschien nog altijd – in Heerlen en pendelde per trein naar Amsterdam. Een vriendelijke lachende krullenbol, bedaard en op zijn gemak. Ik zag vandaag tot mijn verbazing dat deze jeugdige jongeman op 22 april 62 jaar is geworden.

Met genoegen nam ik in de jaren daarna kennis van Dohmens boeken, te beginnen met het boek over de Limburgse bouwmaffia, geschreven samen met Henk Langenberg. Er volgden meerdere boeken, onder andere ook over misbruikschandalen in de roomsche kerk.

Ik heb het niet opgeteld, maar volgens mij is Joep Dohmen de meest gelauwerde journalist van Nederland, met de Prijs voor de Dagbladjournalistiek, tweemaal De Loep voor Onderzoeksjournalistiek en eenmaal was Joep Journalist van het jaar.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat hij nooit de plank zou misslaan.

Maar ik zou er niet al te vast op rekenen.

En de Limburgse hotemetoten, die al vaker geprobeerd hebben journalisten de mond te snoeren, moeten aan de schandpaal omdat ze met middelen die in het huidige Rusland niet zouden misstaan, proberen een van de beste journalisten van Nederland het werken onmogelijk te maken.

________

hhBest

Boek & Film 

Tismaar hoe je het bekijkt

Na een paar dagen drong het tot ons door: waren wij nou die globetrotters die zich onderweg niet (of juist wel) laten verrassen?

Eerlijk is eerlijk: we waren zwaar teleurgesteld door het appartementje dat we hadden gehuurd in Toscane. Het licht van buiten werd ‘verzorgd’ door het glas in twee deuren aan weerszijden van het huis en een piepklein raampje in de slaapkamer, de helft van de verlichting werkte niet, de vloer in de badkamer was spekglad, net iets voor twee ouwe mensen. En op drie rare plaatsen waren er trapjes in het huis dat werd aangeprezen als ‘gelijkvloers’. Ook leuk voor mensen die niet honderd procent goed ter been zijn. Het buitenterras ziet er op de foto’s op de website uitgestrekt uit, maar bestaat uit een stuk of zes trappen, ook van uiteenlopende hoogte. Heel rustiek, dat wel. En levensgevaarlijk voor wie niet helemaal stabiel is.

De uitbaters wonen op het terrein, handig – behalve dan dat ‘op het terrein’ wel heel letterlijk genomen moet worden: ze wonen bóven ons. Met kleine kinderen en een levensgrote Sint Bernhardshond, die af en toe, duchtig kwijlend, ons appartement binnenrent.

Moet je net bij mij mee aankomen – driemaal in mijn leven gebeten door een hond ‘die niks deed’, net trouwens als deze. En die dat gelukkig zelfs volhield.

Wat we niet aangeschaft hadden toen we het appartement huurden was ‘deelname aan het gezinsleven van de eigenaar’. Ziehier: De kinderen voetballen na school op het gras voor ons appartement, de heer des huizes is vrijwel permanent bezig met het lawaaiig gras maaien, op onze laatste avond was een van de kinderen jarig en dus was er een springkussen, kinderen, vrienden en kennissen – en honden. Waaronder een enorme zwarte met een duivelskop. Maar goed, we kregen een plastic bekertje prosecco als compensatie.

Maar toen realiseerden we ons wat er feitelijk gebeurde. We kregen een unieke inkijk in het leven van een Toscaanse boerenfamilie in 2022 – en die kon ik vergelijken met iets dergelijks uit 1955-1960, namelijk met mijn eigen familie in Friuli.

Wat een vooruitgang. Toen namen we tijdens de vakantie deel aan het leven op een boerenbedrijf dat tot doel had te voorzien in eigen voedsel. Er was een paard, genaamd Giulio, de heer des huizes was behalve boer ook vliegtuigmonteur op de nabije luchtmachtbasis. En Teddy Scholten had het Songfestival gewonnen, met het lied ‘Oen beitsjie’ – zo zeiden de kinderen dat. Hoe ze het wisten: geen idee, want ze hadden geen radio, geen tv en geen telefoon.

Nu waren er een wijngaard en een olijfgaard, twee vrolijk balkende ezels, kwetterend rondzwierende boerenzwaluwen, het geluid van de hop (oepoe oepoe) en de koekoek (koekoek). Ook een zwerm mussen en grote dofgrijze kevers met idioot lange voelsprieten. En een duur model Landrover.

Maar vooral de stilte, vooral ‘s morgens vroeg en ’s avonds laat, de eeuwige roerloosheid van het hemelse landschap – als je geen communicatiemiddelen bij de hand had, zou je je zo de eeuwigheid kunnen voorstellen.

Als je je daarvoor openstelt maakt het geen bal uit. Niemand haalt het in zijn of haar hoofd om de krant voor je te halen – de dichtstbijzijnde plaats waar zoiets zou kunnen is Sambuca, een verlaten gat op 5 kilometer. Voor de boodschappen moet je over een bochtige weg het dal van de rivier de Pesa – een stroompje van niks – oversteken. Als je daarna een versnapering wilt moet je bij het Café van de Vrienden zijn, Il Caffè degli Amici in Tavarnelle. Of de beroemdste inwoner van die plaats, La principessa Beatrice d’Olanda er ook wel komt valt te betwijfelen, terwijl het er zo leerzaam is. Allemaal leeftijdgenoten van haar, ouwe mannetjes die er kennelijk de hele dag zitten, elkaar de sportkrant doorgeven, koffie of water drinken, af en toe een rondje lopen.

Wachten.

Of nee, het is hetzelfde als op die berg waar we tijdelijk wonen: het is geen wachten, het is tijdloos bestaan, roerloos, er gebeurt niets en er is niets aan de hand.

Toch wel heel aantrekkelijk, eigenlijk.

In twee weken vijf boeken uitgelezen.

Moord en doodslag.

________

hhBest

Boek & Film 

De cultuur van het eten

De mens moet eten (en hij niet alleen. De zwaluwen boven onze voordeur kwamen ditmaal tegelijk aan, het mannetje voerde het vrouwtje een hapje (of omgekeerd) en daarna gingen ze een tijd naar elkaar zitten kijken. Ik riep: je eieren worden koud! Maar toen vlogen ze weg.)

De mens moet ook eten, dat zei ik al. Hier in de buurt is het krapjes, qua keuze. Over DiVino heb ik al geschreven. Verder probeerde ik voor afgelopen zondag voor de lunch te reserveren, ik doe dat in het Italiaans. De mafioos ogende heer achter de receptie zei ‘We’re fully booked’, en las door in wat het aan het lezen was. Op zich maar goed ook: je moet die dure tenten mijden als de pest, ze passen hun menu aan op wat rijke Amerikanen, Europeanen en Japanners ‘typisch Italiaans’ vinden, en dan wordt het toch de grootste gemene deler van wat alle Michelinsterrenhouders en dito -nastrevers in de wereld ter tafel brengen. Namelijk iets dat zich voordoet als het plaatselijk menu. Zo staan bij dit restaurant enkele pastagerechten op het menu, een soort gerecht waar een chique tent in Nederland wel voor uitkijkt.

Verder staan er bordjes langs de weg in het dorp hier, die verwijzen naar eettenten. We hebben twee ervan geprobeerd te bereiken, maar moesten halverwege (of nog eerder) omkeren, omdat we verdere pijniging van de ouwe trouwe Volvo wilden voorkomen, wegens de toestand van de onverharde weg erheen. (Als de weg door regen wat uitgespoeld is vullen ze de gaten met puin.) Bij navraag bleek een van de twee zelfs niet meer te bestaan. Vind je het gek.

Zondag lunchten we dus bij de Antica Scuderia (De Ouwe Paardenstal) hier in het dorp. Er was haast bij, merkten we, en even later zagen we waarom: een schare van ongeveer dertig twintigers schoof aan bij een gereedstaande lange tafel, ik schat een voetbalclub met aanhang, met zeer moderne oogopslag: beiderlei kunne met tatouages, een deel van de dames met gewaagd décolleté; heren en dames apart, want de heren hadden zin in schuine bakken. Lagguh! En de vrouwen, geen idee. Met als gevolg dat de gehele bemanning van de tent zich op die club richtte, want die hechtte veel belang aan een snelle, ononderbroken aanvoer van voedsel en drank. Heel Italiaans: de heren geen bier maar rode wijn.

We gaan het deze week nog proberen bij de Antico Trattoria La Toppa in San Donato (Veel tenten zijn hier trots antiek), een paar kilometer verderop, waar ik mijn laatste kans op bistecca fiorentina zal aangrijpen.

‘Verder geen nieuws dan de groeten van uw zoon Jo’, is een zin die in mijn familie veel gebruikt werd, een citaat uit brieven van een (al lang geleden overleden) Ome Jo aan zijn moedertje; hij was toen in opleiding voor ‘kloniaal’, want hij wilde, geloof ik, niet erg deugen.

Goed, dan op de drempel nog enkele tips: een tagliere is een snijplank, en dus niet verwant aan tagliatelle. Heel populair als lunch of als voorgerecht. Let vooral op de bruschette met kippenlevertjespastei, genaamd fegatina. Sbrigiolona is een bedrieglijk op salami lijkende worst, soppressata is een soort hoofdkaas, pici zijn dikke spaghetti, en die zijn heel lekker als pici aglione, bij voorkeur met de bloemknoppen van een groot soort knoflook; het gerecht oogt niettemin als op spaghetti met tomatensaus. Verrukkelijk.

Ik kan zo nog lang doorgaan, specialiteiten uit Toscane. Nog eentje dan: Peposo di cinghiale, een hartige saus met het vlees van wild zwijn.

Pizza? Ja, die hebben ze hier ook.

Op de foto: Bistecca fiorentina bij de slager op Mercato Centrale in Florence

__________

hhBest

Boek & Film