SanteLOGie

Aapjes kijken als verdienmodel

Vaak komen de leukste ideeën in je hoofd als je nog half ligt te doezelen en, zoals vanmorgen en al een dag of veertien, de zon over de heg van de buren piept en keihard in je gezicht schijnt.

Willem de Laatste, die was de beste maar niet van mezelf. Zoals wel ‘de koning van de Toppers’, ‘de koning van de René Froger van de klassieke muziek, André Rieu’, ‘de koning van die dronkaard met die knakworstjes’, kom, hoe heet hij.

Het maakt het me des te gemakkelijker om vast te houden aan mijn standpunt: geen kerk en geen koning, dat is het beste voor mensen die een beetje gis bij hun verstand zijn. Geen oplossing voor alles, natuurlijk, maar wel een stap in de goede richting.

Gisteren kon je, intussen, als zo vaak, weer eens getuige zijn van wat het betekent om Nederlander te zijn.

Duizenden tweets ruisden er over Twitter, voornamelijk geplaatst door vrouwen die er rustig een hele dag voor namen om de uit de hand gelopen pyjama van Amalia te bespreken, en te gissen naar het antwoord op de vraag of de prinsessen al of niet voor de grap hun handtasjes hadden verwisseld, en of de kleuren van de ‘outfits’ wel goed gekozen waren en welke ontwerpers zich nu weer mochten verheugen in het versturen van een gepeperde factuur – de kleding kwam namelijk duidelijk weer niet van de Zeeman of de Primark.

Het heeft allemaal dezelfde sfeer waarin een politicus als Geert Wilders, ooit een prijsvraag uitschreef voor de namen voor zijn twee kersverse poesjes met – verwacht het niet – als resultaat de namen Snoetje en Pluisje. Alsof de politicus zelf geen levensgroot gevaar is voor de democratie en zijn poesjes voor de vogelstand in het land.

Bij tienduizenden rukten ze uit voor de man die het geven van ‘boksen’ en het doorknippen van lintjes als zijn ‘core business’ heeft, zoals zijn vader het ooit zo treffend opmerkte – maar ik denk niet dat WA ooit de ironische ondertoon van die uitspraak heeft opgemerkt. Hij kust gewoon Jack Poels.

En hij gokt op die aloude menselijke neiging tot aapjes kijken; hijzelf, en zijn vrouw, en zijn kinderen zijn de aapjes en hebben dat vermoedelijk nauwelijks in de gaten. En op het wonderlijke verschijnsel dat het in levenden lijve aanschouwen van zijn monumentale gestalte onmiddellijk leidt tot vergroting van zijn ‘populariteit’ of wat daar voor doorgaat, bij het niet al te fantasierijk uitgedoste gepeupel.

Letterlijk de enige die de kans kreeg een verstandig en intelligent antwoord te geven op het circus was (natuurlijk weer) Arjen Lubach met zijn koningsdagquiz op dinsdag en zijn opmerking van gisteravond over de prins met befaamde bril met twee ingebouwde tv’s uit de jaren zeventig, kom, hoe heet hij, die in Maastricht natuurlijk rondkeek naar een voordelige deal op vastgoedgebied en vroeg of hij de betaling kon voldoen met de pinpas. Waarbij ik, vilein als ik ben (of graag zou zijn) nog opmerk: door te pinnen loopt hij wel het risico dat hij btw moet betalen over zijn aankoop; meteen gevolgd door de constatering dat die vastgoedhaaien natuurlijk allang de weg weten naar een truc om daar onderuit te komen.

Is er trouwens nog iets te melden van het front?

Ik zag een filmpje (nou, pje: het duurde bijna een uur) met een stuk of zeven Russische krijgsgevangenen in Oekraïne die op een persconferentie, op de rand van in tranen uitbarsten, bekenden dat ze onnodige schade hadden aangericht en Vladimir Poetin opriepen de oorlog te stoppen.

Ja, ik weet dat ik nu de hele vrolijke sfeer zit te verpesten, daarom daarover wellicht een andere keer.

Slava Oekraina.

________

hhBest

Boek & Film 

Ze poekelden wat af

Af en toe maak ik wel eens wat mee. Ik bedoel: iets anders dan de normale dagelijkse sleur, die er der oorzaak van is dat de tijd geruisloos voorbij raast.

Maar gisteren was ik weer eens ergens: in een kolenmijn. Niet dat er in de ruime omgeving nog toegankelijke kolenmijnen te vinden zijn, uiteraard, maar omdat er in Valkenburg aan de Geul in een mergel’grot’ aan de Daelhemmerweg een heuse kolenmijn is nagebootst. Die is er al lang: een Italiaanse immigrant, Emile Caselli geheten, kwam in 1917 op dat idee. Maar helemaal echt werd het pas na de sluiting van de Limburgse kolenmijnen.

In de functionerende mijnen hadden doorgaans toeristen geen toegang, het was er veel te gevaarlijk, hoewel er voor leden van het koningshuis enkele malen uitzonderingen werden gemaakt. Ik zag gisteren het half oranje geschilderde luchtdruktreintje waar de destijdse koningin Juliana in had gezeten en maakte er een foto van, nu met op haar plaats mijn kleinzoon, die daar verder nauwelijks van onder de indruk was.

De ‘mijn’ is feitelijk een combinatie van een museum en een poging de sfeer van een echte ouderwetse kolenmijn op te roepen. ‘Tegenwoordig,’ zei de gids in de ‘mijn’, ‘gaat niemand meer ondergronds in nog bestaande kolenmijnen: daar wordt de mijn bediend vanuit een cleane controlekamer – in de mijn werken de robots.’

En dat is maar goed ook, zeg. Ik herinner me in het begin van de jaren tachtig een werkende kolenmijn in Yorkshire te hebben bezocht, genaamd Ledstone Luck, die ik het liefst binnen twintig minuten al verlaten had – de wolken stof, de drukkende hitte, het water overal, het hysterische lawaai van kolenschaven en afbouwhamers, ongelooflijk.

Die sfeer komt weer boven in de Valkenburgse mijn, mede door dat de gids enkele malen aanwezige apparatuur in werking stelt. Die apparatuur was grotendeels afkomstig uit de Staatsmijn Emma in Hoensbroek. Vijf jaar hebben voormalige mijntechnici eraan gewerkt om in de gangen van de Valkenburgse grot de apparatuur in te bouwen.

En nog altijd kan ik me niet voorstellen dat in Zuid-Limburg (en op talloze plaatsen elders in de wereld) tienduizenden mensen niet alleen met plezier ondergronds aan de slag gingen, maar toen het afgelopen was er zelfs heimwee naar hadden – niet zozeer naar de mijn, maar naar de kameraadschap.

Kameraadschap in die sfeer, waarin een gas- of kolenstofontploffing elk moment tot de reële mogelijkheden behoorde, waar je ondergronds, op een diepte van 700 meter, eerst met een lift, daarna met een trein en tenslotte een heel eind te voet, in tot zelfs anderhalf uur naar het kolenfront reisde, waar met oorverdovend geraas de kolenschaven en de afbouwhamers en de transportbanden aan het werk waren, waar gecommuniceerd werd met licht- en klopsignalen, waar de mijnwerkers in de dunnere kolenlagen in vrijwel compleet duister, languit liggend in de ruimte van een centimeter of 50 hoog, de afbouwhamers hanteerden.

De gids vertelt van een mijnwerker die een kwart eeuw lang een machine bediende die gaten boorde voor het dynamiet, waarmee stenen ‘muren’ werden opgeblazen die de toegang tot de volgende kolenlaag versperde. ‘Hij is nu 83 jaar,’ zei de gids opgewekt. ‘En als hij zijn gehoorapparaten uit doet hoort hij absoluut niks.’

Tot aan de Tweede Wereldoorlog werd het ondergronds transport mede verzorgd door paarden, die hangend onder de lift naar beneden werden getransporteerd en daarna tien jaar in het duister van de mijn verbleven, daarna weer omhoog werden gehesen, inmiddels blind en wel, om vervolgens te worden verwerkt in een typisch Limburgs gerecht: zoervleis. Smakelijk eten.

En weer lukte het me niet om te begrijpen dat de mijnwerkers het wel mooi werk vonden, liggend of gebukt aan de slag, met een helm op, dat wel, maar zonder gehoorbescherming, zonder mond- en neuskapje en zonder veiligheidsbril. Per werkdag van acht uur een kwartier pauze, gegeten werd er onder het werk door, de natuurlijke behoeften werden terplekke gedaan, en verwijderd in de krant die kort daarvoor nog de boterhammen had bevat, of in een kiebelton.

Dat was in 1973 wel afgelopen met het sluiten van de laatste mijn, maar je kunt je niet voorstellen dat tot dat toch tamelijk recente jaar de Arbeidsinspectie de werkomstandigheden blijkbaar wel in orde vond.

Tot slot brengt de gids nog het zogenaamde poekelen ter sprake. De tijdens het werk volkomen zwart geworden mijnwerkers gingen na het werk allemaal onder de gezamenlijke douche en wasten elkaars rug – het poekelen – het Limburgse woord voor rug is poekel.

Hoe je, als onderdeel van je werk, vernederd werd.

Al voelden de mijn werkers het blijkbaar niet.

Die vonden het kameraadschap.

__________

hhBest

 Boek & Film 

De overdosis ligt op de loer

Zo oud ben ik dus inmiddels – dat ik niets begrijp van een halve voorpagina Volkskrant met Henny Vrienten op blote voeten, maar iets meer maar nog altijd erg weinig van het ophemelen van Jan Rot. (Dat zij zich uiteraard voor mijn part mogen verheugen in het aanschijn van God de Vader, dat spreekt uiteraard vanzelf, ik ben geen barbaar.)

En nu ik toch bezig ben met ondermijnen van reputaties: geef het maar toe, jullie willen allemaal net zo rijk worden als Elon Musk, jullie zouden best allemaal een keer meewillen op zo’n milieuverslindend ruimtereisje van een paar minuten en tegen de aanschaf van een Tesla zijn jullie al helemaal niet (geef mij maar een Polestar, al is die Chinees). Waarom dan wel dat verontruste gemompel over Elons aanschaf van Twitter – Elon is al lang Amerikaans genoeg om de censuur op vieze woorden van Twitter één op één over te nemen; als hij er zich al mee zou bemoeien, want hij is, neem ik aan, alweer de deur uit op zoek naar anderen dingen waar hij zijn resterende honderd miljard dollar in kan steken. Zolang dat niet een zwaarbewapend privéleger is, mag hij van mij.

Zo afgehandeld.

Wat doe ik nu met de overige vierhonderd woorden van dit stukje?

Iets met woorden, woorden, woorden.

Juist, iets met puzzels.

Ik heb jullie een poosje geleden al aan de kop gezeurd met mijn nieuwste hobby, het puzzelen, Zweedse puzzels, philippines, kruiswoordraadsels en zo nog het een en ander. Ik kan jullie melden dat het zich ontwikkelt tot een verslaving. Niet dat ik dinsdagmorgen – als het plaatselijk dagblad in totaal drie pagina’s puzzels bevat – om vijf uur achter de voordeur sta om de bezorger de krant uit de vingers te rukken, maar toch.

Aanvankelijk had ik een voorkeur voor de puzzels uit NRC, Volkskrant en VPRO-gids, die allemaal een licht intellectueel tintje hebben en waarvoor je de actualiteit punctueel moet bijhouden. Dat is nog gemakkelijker gezegd dan gedaan, ook voor medepuzzelaars; die laten al een uur na het binnenvallen van de krant hun sporen achter in de diverse puzzelwoordenboeken op internet, op zich een lucratieve tak van de economie die het milieu niet vervuilt. Het gevoel bekruipt mij allengs sterker dat het een vorm van spieken is: je voert de letterlijke tekst van de puzzelvraag in op het zoekvak en lo: het antwoord staat daar al een tijdje te popelen om overgeschreven te worden.

Nee, dan die puzzels uit het plaatselijk dagblad. Die hebben mij inmiddels een geheel nieuw inzicht verschaft: het zo snel mogelijk invullen van zo’n puzzel – de gemiddelde Zweedse puzzel in de krant kost mij maximaal drie minuten – scherpt het brein en houdt de grijze massa lenig.

Je krijgt gaandeweg een flink arsenaal woorden die alleen in puzzelland lijken te bestaan – Griekse letter, vijf letters: keuze uit sigma, omega, gamma, kappa en theta. Pi komt nog wel eens voor, net als ia voor dierengeluid en er voor daar. Meisjesnaam is vaak Ina, ontkenning is nee, water in Friesland is Ee, in Utrecht daarentegen Eem, groot water is uiteraard zee, een Europeaan van drie letters een Est, Rus, Ier of een Let. Schaamte is gêne, maar dan zonder hoedje (die eerste e komt natuurlijk in een kruisend woord en daar ga je dan al.) Getal van drie letters: een, vier, zes of elf, rangtelwoord eerste, derde of zesde, keer is maal, maar maal minder vaak keer. Afijn (ook een frequent voorkomend woord) u begrijpt waar ik heen wil – de woordenschat van de puzzelaar wordt inderdaad op de proef gesteld, maar je zult niet gauw aan duizend stuks komen.

Mijn volgende stap was de aanschaf van puzzelboekjes van Sanders en Denksport, ze liggen gereed in de supermarkt (Jumbo heeft ze zelfs van eigen merk) en er zijn verraderlijk leuke bij. Bovendien staan de antwoorden achterin, waardoor je, behalve je brein je wilskracht ook nog eens oefent – er is echt wilskracht nodig om niet gewoon meteen de gehele inhoud van de oplossing in te vullen. Heel even heb je het gevoel: zo, mooi gedaan, dan realiseer je je toch dat dat in de verslavingswereld neerkomt op een overdosis.

En daar moet je, als altijd, een beetje mee uitkijken.

_________

hhBest

Boek & Film 

Ieder speelt de rol waarvoor hij/zij is aangesteld

Na het kennisnemen van van alles en nog wat in de kranten van het weekeinde moet ik tot één conclusie komen: dat de collectieve Nederlandse pers zich moet schamen voor een verbijsterend staaltje laagbijdegrondse roddeljournalistiek die zich ditmaal geheel en veel te gretig heeft gericht tegen mevrouw Sigrid Kaag.

Je kunt de politieke partij D66 beschouwen als een bedrijf, in zoverre de partij personeel heeft dat de partij helpt de doelstellingen van de partij te realiseren. Dus nu eens niet met winstoogmerk, maar met het oogmerk om een door kiezers gewenste inrichting van de Nederlandse staat te realiseren. (ik bedenk ineens: er is een parallel met een voetbalclub of een toneelgezelschap).

Zoals in elk bedrijf heeft, met name met het toenemen van het aantal vrouwen die in dat bedrijf werken, zon organisatie te kampen gekregen met het probleem dat er onder het personeel mensen zijn die, buiten het werk waarvoor ze zijn aangenomen, ook sociale relaties met collega’s aangaan die als gevolg van de aanwezigheid van zowel mannen als vrouwen op de werkvloer, nogal eens seksueel getinte vormen aannemen. Als dat met wederzijdse toestemming gebeurt is er natuurlijk niets aan de hand – ‘zolang het werk er maar niet onder lijdt’, zei een hoofdredacteur onder wiens bewind ik ooit stond.

Het wordt anders als die seksueel getinte relaties gecompliceerd worden door verschil in macht en invloed tussen de betrokken werknemers, met als gevolg ongewenste activiteit – ik noem opmerkingen, aanrakingen, pogingen tot aanranding of verkrachting van de zijde van één van de betrokkenen. In een normaal bedrijf met een goed geoutilleerde personeelsdienst wordt daar sinds jaar en dag actief paal en perk aan gesteld, al zullen de grenzen tussen wat wel en niet kan in verschillende situaties ook verschillend kunnen liggen.

Bij D66 schijnt een tamelijk belangrijke functionaris zich tegenover een of meer van zijn of haar ondergeschikten misdragen te hebben. Ik zeg ‘schijnt’ want voor zover ik weet is er nog geen gerechtelijk vonnis gewezen. Als het allemaal zo ernstig is als wordt gesuggereerd, dan lijkt het me normaal dat de betrokkene, in afwachting van het eventuele proces, op non-actief wordt gesteld of gewoon ontslagen.

Daar schijnt bij D66 lange tijd over geaarzeld te zijn, ook nadat een onderzoek had uitgewezen dat er aanleiding was tot ingrijpen. Ik weet daar verder niets van, maar ik zou het me kunnen voorstellen dat het zo is gegaan.

De meeste mensen die bij een politieke partij werken stemmen misschien zelf wel op die partij, maar hebben verder geen politieke rol. Ze werken bij een bedrijf, doen de administratie, de belastingaangifte, personeelszaken. Dat alles onder leiding van een directeur.

De partijorganisatie heeft tot taak de ‘artiesten’ te ondersteunen en daardoor hun werk mogelijk te maken. Ik zeg het maar meteen: de politiek leider van een politieke partij wordt idealiter niet lastiggevallen met wat er in de partijorganisatie misgaat. Concreet: mevrouw Sigrid Kaag is minister die, als het goed is, een groot aantal uren per week aan de slag is op het ministerie van Financiën en die moet je dus niet storen met allerlei wissewasjes waar ze wellicht onvoldoende verstand van heeft. En die hoe dan ook haar taak niet zijn.

Ik noem het, voor jullie loeiend over me heen vallen, wissewasjes in de betekenis van ‘dingen die beter opgelost kunnen worden door iemand wiens taak het is problemen in de partijorganisatie op te lossen.’

Het is duidelijk dat het in dit geval vooral is misgegaan doordat in het land, aangevoerd door de volle breedte van de media, een sfeer van brede instemming met standrechtelijke openbare terechtstelling en in een sfeer van gretige vrouwonvriendelijkheid salonfähig is geworden waarvan mevrouw Kaag het slachtoffer is. (Ik sluit niet uit dat hier ook nog eens het feit bij betrokken wordt dat de echtgenoot van mevrouw Kaag moslim is.)

In de hoogdravende artikelen in vrijwel alle kranten wordt nu zo langzamerhand gesuggereerd D66 zowel voorstander is van goed onderwijs en van verkrachting op de werkvloer. En dat allemaal onder invloed van wat, ook alweer hoogdravend, partijcultuur wordt genoemd. Terwijl gewoon verzuimd is bij de sollicitatie van werknemers te informeren of ze van plan zijn andere werknemers seksueel te gaan aantasten.

Een voormalig Kamerlid van D66, Gerrit Jan Wolffensperger schrijft van ook terecht in een lezersbrief: kijk ook eens bij andere partijen die beleefd zwijgend (maar wellicht ook likkebaardend) en kijken hoe D66 onder de guillotine wordt gelegd.

Voor de rest verwijs ik even naar de column van Frits Abrahams in NRC Handelsblad van zaterdag. Raak stukje.

________

hhBest

Boek & Film 

Wil ik het allemaal nog wel volgen?

Door Guido t’Sas

D66 grensoverschrijdend gedoe, Kaag, Ellen ten Damme beschuldigt op haar beurt Ali B; de nieuwe fractievoorzitter van de PvdA, Attje Kuiken is dikke maatjes met de wegens soortgelijke wandaden aan de kant gezette Gijs van Dijk. Wil ik het allemaal nog wel volgen?  Nou, eigenlijk niet.

Heb genoeg aan Oekraïne, de inflatie, de vogelgriep, corona nieuwste variant. Vanmorgen zag ik ‘n vrouw van ‘n jaar of zestig (grijs) parmantig voorbij stappen. Minimaal broekje, sneeuwwitte benen. Is dat soms ook grensoverschrijdend? Ik bedoel er naar kijken. Het op te merken. ‘k Zou het niet durven zeggen.

Als het er op aan komt, wil ik, de media volgend, wel weer eens lachen. Nee niet de social media, Twitter of YouTube, laat staan Facebook of Instagram en al helemaal niet websites als GeenStijl, die willen dat je in een deuk ligt van hun fakenews.

‘Ga dan rechtstreeks naar de debatten in de Tweede Kamer.’  Om daar te zien hoe ze mekaar afkatten, in plaats van zich met de werkelijke problemen (zie hierboven) bezig te houden?

Geef mij maar een echt debat in het Belgische parlement, zoals de VRT dat vanmorgen weergaf. Onderwerp: het dreigende begrotingstekort, dat wel eens zou kunnen uitpakken als het grootste gat van Europa.

De staatssecretaris: ‘Ik houd het in het oog.’

Oppositie-woordvoerder: ‘Doet u nog iets anders dan in het oog houden?’

De pestkop van het schoolplein

Ooit heb ik wel eens op D66 gestemd, maar dat was in een grijs verleden. Toen was het trouwens nog de partij van Jan Terlouw en Hans van Mierlo en met de laatste voelde ik me enigszins verwant wegens ons beider broodwinning.

Dat was ook de tijd dat je je als politicus volledig kon concentreren op je werk, ook al omdat ook de journalistiek over de volle breedte serieus en min of meer ongestoord zijn werk kon doen.

Natuurlijk namen we wel kennis van wat je zou kunnen noemen de ‘persoonlijke activiteiten’ van bewindslieden en andere politici, en daar waren dingen bij waar ook andere mensen dan bewindslieden zich wel eens een beetje schuldig aan maakten en die bij de berichtgeving geen rol konden (en nog altijd niet kunnen) meespelen.

Hoewel: een minister die ging scheiden trad daarom af, een andere minister die met een borreltje op tegen een lantaarnpaal reed ook. Ook toen werd een merkwaardig paard van stal gehaald: de voorbeeldfunctie van het bewindslied. Zo’n beetje het idee van: als timmerman kun je je gang gaan, maar als bewindspersoon zit je nu eenmaal in een glazen huis.

Maar die tijden, waarin iedereen het eens wat over de grens tussen ernst en jolijt, tussen erg en nou ja, zijn voorbij.

Om de een of andere onnaspeurlijke reden mag iedereen die iets gedaan heeft dat niet zo verstandig was, of zelfs nogal schadelijk voor anderen, tegenwoordig zonder vorm van proces aan het kruis worden genageld, dan wel met pek en veren de tent uitgegooid. Alsof de opvatting van die primitieve Romeinen als zou een verdachte zonder veroordeling onschuldig zijn, helemaal verkeerd is gebleken.

Wat die meneer Van D. van D66 precies uitgespookt, ik heb geen idee en ik wil het ook niet weten. Als het iets is dat niet door de beugel van de wet kan, naar de rechter ermee – nergens voor nodig om er op de manier van Evert Santegoeds en Henk van der Meyden mee aan de slag te gaan.

En toch gebeurt het.

En het is een in essentie redelijk onschuldige kwajongen die leiding geeft aan de nieuwe stroming in de journalistiek: de geinig geschreven feitenvrije column.

De persconferentie van Sigrid Kaag waarin ze haar excuses aanbood aan de slachtoffers van meneer Van D. was nog bezig toen de columnist van GeenStijl al razendsnel zijn stukje klaar had, waarbij hij snelheid won door instemmend zichzelf citeren, en zich ontpopte tot wat ik al dacht: de opperpester van het schoolplein had weer toegeslagen.

In al die vrolijkheid roept hij dat hij helemaal geen vrouwenhaat pleegt door mevrouw Kaag een ijskonijn te noemen, en vrij openlijke homohaat demonstreert door te roepen dat hij er zelf ook wel pap van lust. Maar als hij voorstander is van de verwerpelijke methode van niet alleen de verdachte te brandmerken, maar meteen ook diens familie, op dat moment neemt zijn gedrag bedenkelijke vormen aan.

Maar al die vrolijkheid bedekt net niet genoeg zijn in het stuk blijkende voorkeur voor Marine Le Pen, die grote vriendin van Vladimir Poetin die, als ze de kans krijgt, ten behoeve van haar vriend West-Europa in een grote crisis zal storten. Maar haar mag je van deze columnist niet pesten.

Voor wie niet het doelwit is van deze columnist kan gemakkelijk denken: het is al jaren koekoek eenzang wat de goede man wekelijks te berde brengt, en het is altijd die heel beperkte groep slachtoffers die er vermoedelijk allang tegen kan. Maar zoals in dit geval – vrouwen, homo’s,  moslims, die van van alles beschuldigd worden waartegen geen verweer bestaat, die kan het er flink te kwaad mee krijgen. 

En bedankt maar weer.

_________

hhBest

Boek & Film 

Geef mij maar de frietentent

Komt weer het verhaal bovendrijven over fastfood. Eerst even dat ‘wetenschappelijk’ bureau van het CDA: bedenk eens een plannetje dat enig verband houdt met de barre werkelijkheid van alledag. Want het idee om de verkoop van hamburgers, frikandellen en friet te beperken tot mensen van boven de 18 jaar, is meteen ook de absurditeit van het jaar.

Alleen al omdat implementatie van dat idee en perfecte handhaving zou leiden tot verhongering van een groot deel van de moderne jeugd, voor wie de McDonald’s (‘McDrek’) cq de dorpsfrituur het hoogtepunt van culinair genot is.

Heel veel fastfood zal niet iedere fijnproever het water in de mond doen lopen, maar om het allemaal zó verwerpelijk te vinden dat het voorbehouden zou moeten worden aan zogenaamde volwassenen, dat verdient toch nadere beschouwing.

Het is waar, het dagelijks dieet van de gemiddelde Nederlander bevat een groot aantal ingrediënten die nadere beschouwing niet overleven. Ik noem gewoon: geharde vetten, suiker, zout. Ja lekker, roept nu bijna iedereen, want dat is inderdaad wat we onder ‘lekker’ verstaan.

Ik noem een frikandel – ik haal hier even het eerste aan dat Google oplepelt wanneer je de vraag stelt: wat zit er in een frikandel? ‘De frikandel bevat gewoon vlees: kippenvlees, varkensvlees en heel soms wat paardenvlees. Het grootste deel van het vlees dat in de snack wordt verwerkt is zogeheten separatorvlees. Dat zijn kleine restjes die aan de botten blijven zitten nadat de filet, borst en andere grotere stukken van de kip zijn afgesneden.’

Je kunt ook bezwaren vinden: tien procent bestaat ongevraagd uit paneermeel, en er zit een zeer ongezonde hoeveelheid zout in. Dus elke dag een paar frikadellen is slecht voor je nieren.

Moet ik dat trouwens nog allemaal oplepelen? Aan friet kleeft een ongewenste grote hoeveelheid gehard vet, dat slecht is voor hart en bloedvaten, maar de aardappelen zijn, mits niet al te zeer doorbakken, gezond voedsel. Ik ken iemand die, nu bijna 35 jaar oud, die zijn hele leven tot nu toe vrijwel niets anders dan aardappelproducten heeft gegeten en daarbij de enige is die ik ken die geen kinderziekte heeft gehad en hoogstens af en toe een kleine verkoudheid doormaakt. Tussen haakjes: om friet te kunnen afbakken in de airfryer wordt er extra vet baan toegevoegd.

Dus hup, naar de vetschuur? Voor een kinderfeestje: prima, een of twee keer per jaar een vette bek bij de friture of de fastfoodketen, ook uitstekend. Maar opnieuw: niet dagelijks. En vooral: niet te veel! Wie wel eens in de Verenigde Staten heeft rondgekeken zal tot de conclusie zijn gekomen dat daar inderdaad vet, zout en suiker wordt geconsumeerd, net als hier – maar dan wel in onvoorstelbare hoeveelheden.

Waar dat wetenschappelijk bureau van het CDA blijkbaar niet naar gekeken heeft, zijn restaurants in de betere klassen. Ik ken geen restaurants, ook niet onder de (soms overdreven) dure tenten, die niet enorm in de weer zijn met het zoutvat. Dat heeft een oorzaak: als je eten flink zout maakt is de smaak meer geprononceerd en, niet onbelangrijk: zout maakt dorstig; ooit was het adagium van de gehaaide herbergier: ze eten me arm en ze drinken me rijk.

Wat ik hier in Limburg vooral zie: de rijen bij de bakker op zaterdag, de mensen die het gebak voor het weekend komen halen – een en al vet en suiker, natuurlijk. Ik zie winkelkarretjes waarin de dagelijkse boodschappen worden gehaald, inclusief drie of vier tweeliterflessen cola of andere ‘fris’dranken. Eén liter frisdrank bevat 50 gram suiker! En wat ik in restaurants ook vaak zie zijn de toetjes – een en al vet en suiker, waarmee de maaltijd wordt afgesloten.

Je zou bijna denken: laat mij maar naar de fastfoodtent gaan, dan weet ik waar ik aan toe ben: ik betaal teveel voor goedkope rommel ‘separatorvlees’), die niettemin niet helemaal ongezond genoemd kan worden. Je krijgt voldoende eiwit binnen, in ieder geval.

______

hhBest

Boek & Film 

Tien jaar zonnepanelen

Ja, eigenlijk was het op de twaalfde, maar op de achttiende kregen we pas de slimme meter waardoor de officiële telling kon beginnen van de productie van de zonnepanelen.

Wij schreven de maand april van het glorieuze jaar 2012.

Ik denk dat ik het verhaal de afgelopen jaren al vaker uit de doeken heb gedaan, maar omdat het vandaag dus eigenlijk exact tien jaar geleden is dat we gingen profiteren van de aanschaf van 24 zonnepanelen mitsgaders de bijpassende materialen en een peperdure omvormer, toch even hier een korte samenvatting.

We hadden de panelen er zelf op gezet, op het dak, en aangesloten. Daardoor zag de hele constructie zag er tamelijk huiselijk uit, en dat vergrootte het wonder dat was geschied: wij voorzagen in onze eigen stroomvoorziening, sterker nog: op die achttiende april 2012 zagen wij trots dat wij reeds enkele kilowatts hadden teruggeleverd aan ‘het net’.

Tamelijk huiselijk: sindsdien hebben veel buren een peperduur bedrijf laten komen om het dak vol te zetten en dat ziet er dus allemaal retestrak uit (zeggen ze tegenwoordig, geloof ik). Wij daarentegen hadden nog altijd die losse draden over het dak liggen, gaat de productiedraad via een ontluchtingspijp naar de meterkast, waar de stroom via een oeroude draaistroommeter het net op ging.

Ging. Want drie jaar geleden was er, zeg maar, een incident (blikseminslag) die ons op geheel eigen wijze onder de neus wreef dat het tijd werd voor professionalisering: er kwam een nieuwe retestrak vormgegeven meterkast met een aparte groep voor de panelen, aangeduid met een deftig stickertje met de afbeelding van een huisje, een bliksemschicht en de letters PV – kort voor ‘photovoltaïsche cellen’.

Wel hebben we enkele malen wat onrustig door het huis gedwaald cq in bed liggen woelen als het hard waaide en/of er dertig centimeter sneeuw lag. Toen ik nog het dak op mocht, van Djamila, inspecteerde ik de panelen om de paar weken, vaak stond ik dan verstild aan de rand van dak over die rijkdom uit te kijken, en over de tuinen van de buren die toen lekker nog geen panelen hadden en nu wel maar te laat want volgend jaar wordt een begin gemaakt met het afbouwen van het salderen lekker puh en dan zijn zij, met hun retestrak vormgegeven dakbedekking, hun centen kwijt en gaan ze totterdood door met afbetalen. Of zoiets.

Wel heb ik tweemaal een paneel recht moeten zetten doordat de wind er even onder geslagen was. Ik heb toen nog een paar stoeptegels aan de ballast toegevoegd, zodat ze lekker vast stonden en niet meer bewogen.

Als ik toch op het dak was haalde ik hier en daar een vogelpoepje weg, dat scheelt toch in de productie en eens per jaar nam ik een emmertje water en een zachte borstel mee – daar kwam me toch een rotzooi vanaf, ongelooflijk. Sinds de jongste zoon eenmaal per jaar de panelen reinigt beschikken wij over professionele apparatuur waardoor het een fluitje van een cent is, die reiniging.

En o ja, in 2020 stopte de omvormer van het merk Delta ermee en vervingen we door een veel kleinere maar geruisloze van GoodWe in Sjanghai, alwaar ook een server staat die ons sindsdien realtime en retestrak voorziet van gegevens over de productie. Gisteren weer zo’n fraaie regenboogvormige lijn, ten teken dat het onbewolkt was en de productie neerkwam op 36 kWh op die ene Eerste Paasdag.

En dan nog iets – sinds de oorlog in Oekraïne waarschuwt GoodWe me elke dag even langs de neus weg dat als gevolg van die oorlog er een zekere instabiliteit in het internetverkeer kan optreden – lang leve de globalisering.

Heeft het eigenlijk wat opgebracht, dat gedoe met die panelen? Wel degelijk. De netto investering van 7.300 euro – destijds een koopje – plus de 700 euro van de nieuwe omvormer, plus de 2.000 piek voor de meterkast – precies tienduizend euro – hebben we er ruimschoots uit, dank u wel. Zelfs van de gestegen energieprijzen profiteer ik mee, elk uur dat de zon schijnt.

Het tellen van de kilowatts is af en toe wat haperend verlopen, en in totaal zes of zeven weken heeft het systeem in het geheel niet gewerkt, en in de winter trouwens ook nauwelijks, maar ondanks dat malheur allemaal hebben we in totaal ongeveer 54.000 kWh geproduceerd, en als je het chic wilt: 5.4 Megawatt, en reken zelf even aan de hand van de geldende tarieven uit dat dat neerkomt op 13.000 euro inkomsten.

Of duidelijker misschien: we hebben netto nog altijd stroom afgenomen, enkele tientjes per jaar. Wasdroger, oven, afwasmachine, stroomslurpende Amerikaanse koelkast – we zijn net mensen.

Ik kijk nu nog wel even kritisch uit het raam.

Vandaag duidelijk niet zo’n dag met topproductie, zo te zien aan de opkomende bewolking.

________

hhBest

Boek & Film 

De Boekenweek en de scholen van mijn leven

De Boekenweek loopt ten einde en ik heb het Boekenweekgeschenk uit én het Boekenweekessay uit en begrepen.

Monterosso mon amour heet het Boekenweekgeschenk, geschreven door Ilja Leonard Pfeiffer en die titel trof mij natuurlijk bijzonder: Monterosso is een van de Cinque Terre aan de Italiaanse Ligurische kust, een plaats die ik van mijn leven een keer of tien heb bezocht, bijna steeds via een wandelpad vanuit Levanto. Of per trein, zoals de heldin, Carmen, uit het boekje, dat volgens opdracht wel degelijk over liefde gaat: de liefde die een Nederlandse mevrouw van ruim middelbare leeftijd beleefde, 16 jaar oud, op vakantie in Italië, met haar versie van een latin lover, dan ook Antonio geheten. Naar hem is ze op zoek en laat het maar aan I. L. Pfeijffer over om daar, lenig, origineel, een goed geschreven verhaal van te maken, kant en klaar als scenario voor een romantische film zoals die de laatste jaren in Italië veel worden gemaakt.

Marieke Lucas Rijneveld nam het iets ruimer en beschreef, in het Boekenweekessay, hoe een kolonie vleermuizen de sloop van de basisschool De Regenboog die ze Het Warmtefort noemt, tevens de titel van het boekje, lange tijd tegenhield – je zou kunnen zeggen dat de liefde voor de vleermuizen haar dreef, maar uiteindelijk blijkt haar liefde uit te gaan naar de voor haar onvergetelijke leerkrachten die haar, een beetje een raar kind, zegt ze zelf, vormden waardoor ze is geworden die ze nu is. Een gevierd dichter en romanschrijver.

Dat alles inspireerde me om eens te kijken of ik kon bogen op een dergelijke relatie met de lagere school die ik bezocht.

Het verschil is wel dat ik die bezocht in de zes jaar die direct volgden op de Tweede Wereldoorlog – ik heb er ook niet die gedetailleerde herinnering aan. Toch was ik ook een ‘raar kind’, omdat ik me, enigszins bangelijk, verre hield van de ruwe spelletjes van de klasgenoten, niet durfde te voetballen, te fietsen en te zwemmen, bijna mijn hele loopbaan ‘de beste van de klas’ was en gepest werd met mijn (half)Italiaanse afkomst.

Toch kan ik duidelijk stellen dat de leerkrachten van die school – tientallen jaren geleden afgebroken, ik weet niet of er vleermuizen in huisden – een belangrijke rol hebben gespeeld in de voorbereiding op mijn verdere leven.

Van de eerste klas herinner ik me niks – ik weet alleen dat de onderwijzer, meneer Ermers, de Stale werd genoemd, ‘Op de kop van de Stale kan een vliegtuig dalen’. Hij had, vernam ik, de gemene gewoonte de jongens met een liniaal op de vingers te tikken en met zijn knokkels op hun hoofd.

Meneer Theeling was die van de tweede klas. In het jaar dat ik mijn been brak en bijna drie maanden uit de running was. Meneer Theeling kwam thuis op bezoek, met mijn rapport: ik was gewoon over naar de derde.

Daarna drie jaar meneer Grotens, die drie klassen in één lokaal bestierde, en elk jaar in de week voor Pasen met de jongens naar de Heilig Landstichting liep waar een soort Passion werd opgevoerd; van hem leerde ik de plattegrond met de Kruisweg uit het hoofd en wist ik uit en te na van superplie, manipel, amict, albe, cingel, stola, palla, altaardwaal, kelk en ciborie, en van welke kleur het kazuifel had op de 23^ste zondag na Pinksteren. En dat de kerkklokken, die de hele Goede Week niet geluid hadden, op Paaszaterdag om 12 uur terug kwamen uit Rome; ik weet niet of ik dat allemaal geloofde of meer voor zoete koek slikte. Tevens was de heer Grotens, wiens geboortedatum ik wist – 4 juli 1899 – erop gebrand ons in te prenten dat de Joden Jezus hadden vermoord en de protestanten zo droevig keken omdat ze de biecht niet hadden.

De beslissende invloed op mijn leven heeft de hoofdonderwijzer, Frans Marttin gehad; die had ook politieke motieven, ditmaal meer gericht tegen Rusland: hij las ons, twaalfjarigen, het boek van Viktor Kravtsjenko voor, genaamd Ik verkoos de vrijheid. De schrijver vertelt over zijn ontsnapping uit een gevangenis op een eiland in de Witte Zee. Veel interessanter vond ik een ander boek dat hij voorlas, De Kon Tiki Expeditie van Thor Heyerdahl die met zijn boot van balsahout vanuit Peru een deel van de Stille Oceaan overstak naar het Paaseiland, om te bewijzen dat de Inca’s wellicht de voorouders waren van de Polynesiërs (of zoiets).

Op zaterdag bleef ik, samen met nog een paar jongens graag even na voor de Franse les en het zingen van het lied Venez Saint Nicolas, patron des écoliers.

Belangrijker was het bezoek dat Marttin bracht aan mijn ouders, om hen ervan te overtuigen dat ik volgens hem niet, zoals vrijwel alle jongens van de school, naar de fabriek, de ambachtsschool of de mulo zou moeten, maar het hogerop moest zoeken. Marttin had goede relaties met het Canisius College (hij was er, meen ik, ooit leraar Frans geweest) en hij wist mij op de hbs te krijgen.

Ik heb later vaak proberen te analyseren hoe problematisch dat misschien was. De school was flink elitair, ik was kind van een immigrant, woonde in een arbeidersbuurt en hoe ik door het toelatingsexamen ben gekomen, dat zou ik wel eens willen weten. De lagere school had mij daar, laat ik maar zeggen, niet opvallend goed op voorbereid en toch lukte het.

Ik bleef één keer zitten (meisjes) en slaagde met twee negens, acht achten en een zes. Dat laatste cijfer voor godsdienst.

Ik denk nog altijd: Meneer Marttin, bedankt.

_______

hhBest

Boek & Film 

De Paasnachtmerrie

Een kubieke rode kool, een omvallend glas terwijl het gevuld wordt uit een gieter, een poot van een kreeft er volledigheidshalve in; een witte aspergepunt steekt uit dat blok rode kool, er achter probeert een groene asperge ook in beeld te komen; twee meiraapjes vliegen in het rond, een aangesneden granaatappel hangt wankel op de rand van de rode kool, een langwerpig radijsje staat parmantig op zijn punt en zwaait een beetje met zijn bovengrondse plantje, dat duidelijk te weinig licht heeft gehad. Ik neem een schijfje citroen waar, twee vliegende doperwten en acht stilliggende dito’s; twee kwarteleitjes zijn ook nog in de buurt verdwaald. Het geheel heet Inspiratie 2022, nieuwe LENTE.

En dat is nog maar het begin van de Paasnachtmerrie van de bekende horecagroothandel.

Een paar bladzijden verder begint het al: diezelfde groente, maar nu in ongeorganiseerd verband, met daarbij de kreet: ‘een frisse blik op food!’ En dat ook met hoofdletters, maar dat is in een geinig stukje als dit nogal storend.

Daarna is het tijd voor ‘master peas’, dat blijkt een frittata (vroeger zeiden we gewoon ‘omelet’) met een slordige berg sperziebonen en kruiden (koriander, ongetwijfeld) erop. Volgende bladzijde: voorjaarspasta met crème van broccoli, waarvoor je geen gewoon recept elders in het blad kunt vinden, maar echte receptuur. (Doet me denken aan een collega die ook weleens wat rommelde in de keuken, daar weinig van bakte, maar wel voortdurend sprak van ‘receptuur’.)

Lees vervolgens het recept, eh, de receptuur, want zo mag dit weer wel heten, voor een heel eenvoudig Italiaans gerecht, minestrone (eenvoudig, inderdaad: gebruik alle groente die je kunt vinden, hak die in mondzame brokjes, wok die even, doe er eventueel wat gare pasta bij, wat gehaktballetjes en een liter of zo runderbouillon, even smaak en temperatuur laten krijgen, klaar.) In het boekje van de groothandel komen er Spaanse worstjes aan te pas, eh, o schrik, Italiaanse mix en pesto – Nederlandse koks pleuren echt overal pesto op of overheen – en in plaats van wat voor pasta ook komen er gomiti rigati aan te pas, de geribbelde elleboogjes van Honig dus, neem ik aan.

Wat dachten jullie verder van een ijsje dat ‘sundae’ heet en waaraan, ik verzin dit niet, ganzenlever te pas komt.

Het boekje telt ruim honderd pagina’s en ziet er werkelijk kostelijk uit, zodat je echt de neiging krijgt het ‘water in the mouth’ te krijgen, om even uit te wijken naar de reclame van Lidl.

Ik citeer een willekeurige tekst: ‘dus is het hoog tijd om onze reishonger te stillen en ons onder te dompelen in authentieke streetfood-keukens’. Gelukkig kan dat ook gewoon thuis want als je in Vietnam of Mexico of India (die landen worden in de tekst genoemd) goed ziek wilt worden moet je vooral van de karretjes langs de stoeprand eten.

Alles went. Zo ben ik niet meer verbaasd wanneer ik een authentiek Indiaas streetfoodgerecht tegenkom waar Griekse yoghurt in moet.

Eerlijk is eerlijk: hele kwartels geroosterd met venkel lijken me heel erg lekker.

Wel eens in Italië bruschetta gegeten? Eerst dit: nooit bruusjetta zeggen. Italianen zijn tevreden met kleingehakte tomaat, wat gekneusde knoflook, blaadje basilicum, peter en zout, scheut goeie olijfolie, of anders die verrukkelijke paté van kippenlevertjes, maar dat is het dan.

Maar dan, over naar Holland.

Je kunt natuurlijk van alles op een stuk geroosterd brood smeren, ik noem aardbeienjam, leverworst, filet americain, appelstroop, pindakaas, oude kaas of tongenworst. Maar het kan ook anders, zegt de groothandel: wat dacht je van bruschetta met groene asperges en kwarteitjes (‘een lentewaardige appetizer’) , of bruschetta met mascarpone, oesterzwam, champignon en daar istie eindelijk, ik dacht al waar blijft-ie: truffel. En ik wil jullie de echte rampspoed niet onthouden: bruschetta met ricotta, lemoncurd en aardbei.

Ik ben al over de 600 woorden en het wordt tijd om te stoppen, maar ik wil jullie toch nog twee gruwelijkheden aanprijzen: de spicy kurkumalatte en de matchalatte. Kijk even zelf wat dat is.

Gelukkig komt de ware aap uit de mouw in de advertenties die het blad larderen: chips en dips van Santa Maria, diepgevroren groente van Pinguin, plastic literflessen Aziatische sauzen van Go-Tan, Bio Dunisoft servetten, Birra Moretti, roomkaas van De Windmolen, Mayo van Remia, tomaten van Mutti in blik. Sta je weer met beide benen op de grond.

En o ja, er was ook nog een wijn die ‘perfect in balans’ was. Daar had Robèrt van Beckhoven vermoedelijk aan gezeten.

_______

hhBest 

Boek & Film