SanteLOGie

Even een ballonnetje oplaten

Op de zevende verjaardag van mijn kleinzoon kwam ik vandaag een eigenaardig geval van winstmaximalisering tegen.

Waar ik al een beetje aan moet wennen is dat het vieren van een verjaardag blijkbaar onmogelijk is zonder een enorme hoeveelheid ballonnen. Leuk hoor, zeker als die ballonnen gevuld worden met helium, waardoor ze gezellig met zijn allen, als vreemde vleermuizen, tegen het plafond hangen. Heel vrolijk verder, en desgewenst ook zeer feestelijk.

Hoe blaas je eigenlijk helium in die dingen?

Nou gewoon, je haalt bij de Action een gasfles met helium en blaast die ballonnen op. De fles bevat voldoende gas om een stuk of dertig ballonnen op te pompen, en voor de rest dient het gemak de mens: de helium in de ballonnen verdwijnt vanzelf, dus de ochtend na het feest liggen de ballonnen dood op de vloer, klaar om op te vegen. Ze moeten bij het restvuil, want het is géén plastic.

Ook niet van plastic is de gasfles, die is van plaatstaal, in een vrolijke kleur blauw of groen. Leuk.

Hee, wacht, wat doe je met die fles als het gas op is?

Ik bekijk de fles aan alle kanten en ook de stevige kartonnen doos waarin hij verschijnt, er staat op ‘niet hervullen’.

Dus die prachtige stalen fles in die kostbare doos wordt eenmalig gebruikt om dertig ballonnen op te blazen en kan dan bij het restvuil – de echt milieubewuste consument kan nauwelijks anders dan hem naar de oudijzerhandel brengen.

Kort samengevat: een voor kinderen leuk, maar verder volstrekt nutteloos product blijkt ook nog maximaal schadelijk voor het milieu.

Denk ik, want ik weet natuurlijk niet wat de oudijzerboer ermee doet.

En dan: die fles ziet er, bij nader toeschouwen, uit alsof hij gemakkelijk opnieuw gevuld zou kunnen worden, uiteraard door deskundig personeel.

Ik denk zelfs dat dat ook gebeurt, stel ik me zo voor, en dat is dan een lucratieve business: voor een fles inclusief gas betaal je 22 euro (je leest het goed), de hoeveelheid gas is goed voor 30 ballonnen, dus niet meer dan een liter of zo vloeibare helium. Ik kan helaas nergens een prijs vinden voor een liter helium, maar duurder dan een euro of 5 kan het niet zijn (ik vind het eerlijk gezegd zelfs erg duur). Hoe dan ook: dan betaal je dus 17 euro voor de fles, die na gebruik bij het vuil kan. Of zelfs moet: niet hervullen staat erop.

Nu kan ik ter plekke enig eigen nut bedenken: de fles kun je, door handig zagen en/of boren, veranderen in een emmer, een bloempot of zelfs in een barbecue. Maar als je veel feestjes geeft raak je natuurlijk wel snel aan de grenzen van de behoefte aan dergelijke producten.

Dat gebeurt uiteraard niet; die fles komt gewoon, via de oudijzerboer, terug bij de producent, die hem vervolgens vult met dat litertje gas – het verbod op hervullen geldt niet voor hem, het ventiel op de fles is prima bruikbaar voor een volgende vulling, mits je de juiste aansluitkraan hebt. De oudijzerboer krijg een of twee euro voor de lege fles en de ballonnenfirma verkoopt hem vervolgens weer voor 17 euro. Ting, kassa!

Het veilige en milieuvriendelijke alternatief zie je, bijvoorbeeld, bij de Co₂-fles die gebruikt wordt bij het veel geadverteerde systeem om van kraanwater bubbeltjeswater te maken. Die fles koop je eenmalig en dan kun je die inruilen voor een fles waarvan je alleen de hervulling betaalt (ook niet geheel gratis trouwens: de gebruikte CO₂ is doorgaans een afvalproduct van de productie van ammoniak, voorstadium van kunstmest).

Groot nadeel voor de producent van dat laatste systeem: je hebt een productieketen nodig, die de ballonnentent lekker overslaat: de bemanning bij de balie in de supermarkt voor verkoop, inname, een dienst van de vulfabriek die de gasflessen ophaalt en na vulling weer naar de super brengt. De ballonnentent kan rustig wachten tot de oudijzerboer de flessen komt brengen. En zo niet, dan niet.

Onderwerpje voor de Keuringsdienst van Waarde?

_______

hhBest

Boek & Film 

En toen kwam Attila

Het is natuurlijk wel al een poosje geleden, en als alle vergelijkingen gaat ook deze behoorlijk mank, maar ik moet de laatste weken vaak denken aan Attila de Hun. De bewoners van de Britse eilanden, die een ijzersterk geheugen hebben voor nabij en ver verleden, noemden in de beide wereldoorlogen de Duitsers ‘Hunnen’, hetgeen onaardig was tegenover de Duitsers, maar ja, ze hadden het er natuurlijk wel naar gemaakt.

Ik heb wel eens gegeten in een restaurant op het Venetiaanse eiland Torcello dat ‘Il Trono di Attila’ heet, naar een aldaar gevonden steen die, met wat goede wil, op een ruw uit steen gehakte zetel lijkt. En heel onplausibel is die vindplaats niet – de Hunnen trokken rond het jaar 450, onder leiding van Attila, moordend en brandschattend door Europa en dus ook door Noord-Italië en waren er mede de oorzaak van dat een kustvolk langs de Adriatische Zee een goed heenkomen zocht in een lagune voor die kust, die bezaaid is met een paar honderd eilanden, en bouwden er hun stad die Venissa heette en tegenwoordig nog altijd Venetië heet.

Het wordt allemaal aan Attila en zijn rappe paardrijders geweten, maar in werkelijkheid bestonden de uit Siberië en omstreken afkomstige roversbendes uit zeer diverse volkeren die in Midden- en West-Europa een relatief welvarende bevolking aantrof, die weliswaar gewend was aan onderlinge schermutselingen, maar merkten dat de Hunnen duidelijk andere koek waren.

Die liepen dan ook binnen korte tijd een groot deel van het gebied onder de voet, plunderden plaatsen als Keulen, Tongeren, Amiens, Metz, Reims, Trier en Straatsburg, sloegen het beleg om Parijs en kwamen zelfs tot bijna in Rome.

Hoe erg het eigenlijk was, dat is moeilijk vast te stellen, feit is wel dat de geschiedenis van de nomadische ruiters uit de eindeloze steppen van Rusland en Siberië op de een of andere manier in het collectieve leven van West- en Midden-Europa geheugen zijn blijven hangen. In werkelijkheid was er sprake, zoals boven gezegd, van meerdere golven van nomaden, die afkwamen op de ‘rijkdommen’ van West- en Midden-Europa.

Er is ook sprake van nog veel eerdere invallen, tot duizenden jaren voor Christus toe, daar zijn ook overblijfselen van gevonden, ongeveer in Nederland. West-Europa had kennelijk ook toen aantrekkingskracht.

Het is, kortom, een deel van onze erfenis, dat het gevaar uit Rusland en Siberië komt.

De Hunnen hadden natuurlijk geen tanks, raketten en straaljagers, maar wat ze wel hadden, dat hebben de huidige krijgers van Poetin ook: uithoudingsvermogen, ze zijn gewend aan ontberingen, en ouderwets meedogenloos.

Midden- en West-Europa is verwend door meer dan zeventig jaar vrede – oorlog, maar dan oorlog waar echt duizenden doden vielen, heeft bijna niemand die nu nog leeft ooit meegemaakt. Zelfs in vredestijd een periode van militaire dienstplicht doormaken zou voor velen al tot opperste vertwijfeling leiden, laat staan dat de kersverse soldaten een confrontatie zouden overleven met het type krijgers van achter de Oeral dat nu klaar staat om na Oekraïne, de rest van Europa onder de voet te lopen.

Wij zijn, militair gezien, intussen meer van ‘sicheres Auftreten bei völliger Ahnunslosigkeit’, en hebben nu plannen die misschien over een jaar of vijf wel eens zouden kunnen leiden tot een zekere militaire slagkracht waar de nieuwe Hunnen eerbied voor zouden kunnen hebben. Te laat? De tijd zal het leren.

Een beetje voor de kat zijn viool weg amateurhistorie bedrijven is intussen hartstikke leuk, zoals bovenstaand stukje misschien toont.

Maar ik wijs er wel op dat ik, en velen met mij, er wel eens een kwartiertje wakker van lig, de laatste weken.

_______

hhBest

Boek & Film 

Al het moois van Kiev

Ja, erg voor die mensen daar in Oekraïne. Echt heel erg.

Maar ik wakker van lig is van Kiev, of Kyiv zelf.

Dat is een van de mooiste steden van Europa, sommige vergezichten in de stad zijn zo prachtig dat een eenvoudige toeschouwer nauwelijks kan geloven dat zoiets schitterends echt bestaat.

Wat je ziet in de films die op de tv en de sociale media die de afgelopen weken voorbij komen zijn voornamelijk de ‘zelfmoorddozen van het socialisme’ zoals Gerard Reve bepaalde vormen van woningarchitectuur placht te omschrijven, grauwe flats, hopeloos dicht opeen, half vervallen, klaar voor de sloop, de tekenen van mensenhaat uit de Sovjetperiode.

Soms flitst iets anders voorbij, met name het Holenklooster, zeegroen, wit, blauw, goud – ik heb er ruim dertig jaar geleden eens rondgedwaald in de ondergrondse holen waar, alsof ze al heel lang slapen, de mummies van lang geleden gestorven monniken liggen. Ik ben daar ook nog op de Sint Andreasheuvel geweest, met die schitterende roomtaart van een kerk tussen al even fraai gekleurde gebouwen, voor een belangrijk deel destijds net waren gerestaureerd.

Maar er is veel meer: de kathedralen van Sint Sofia en Sint Nicolaas, de kloosters van Sint Michiel en Pokrovsky en het Mariinskipaleis.

Wat er dertig jaar geleden nog niet was: een wonderbaarlijke vorm van moderne architectuur, die qua kleur en vormgeving naadloos aansluit bij de kerken en kloosters van honderden jaren oud, een pracht en praal die je nergens in Europa zult vinden. Kijk maar op het Wikipedia-lemma van Kiev.

Zelf heb ik geen foto’s. Ik had dia’s gemaakt, honderden, maar zonder dat ik het merkte had de camera een defect waardoor alles zwaar overbelicht en onbruikbaar bleek. Gelukkig hebben we Streetview nog.

Want wat zullen de Russische barbaren met al dat moois doen? Uit pure rancune alles verwoesten? Terwijl je juist zou verwachten dat Poetin, met zijn warhoofdige opvatting van de geschiedenis, in ieder geval dit zou moeten beseffen: dat al dat al moois juist zijn standpunt bevestigt dat Kiev inderdaad het hart is van de Russisch orthodoxe religie, die tevens de bindende factor in de Slavische volkeren is, of althans volgens die kerk of door Poetin zo wordt gezien.

Maar als je dan ziet hoe ze wild om zich heen slaan, nu de heilige stad omsingelen en aan een uitroeiingsoorlog zijn begonnen… (Ik denk aan Grozny, in Tsjetsjenië.)

Ik durf er bijna niet aan te denken hoe al dat moois eruit zal zien als de Russen vroeg of laat met de staart tussen de benen weggevlucht zijn.

_______

hhBest

Boek & Film 

Zij zijn als wij

Je hoort de laatste dagen een nieuwe discussie, die kortweg gaat over de vraag: waarom ontvangt de Europese Unie de vluchtelingen uit Oekraïne wèl met open armen, terwijl de laatste jaren de bereidheid vluchtelingen uit (oorlogs)gebieden buiten Europa binnen te laten nog net niet tot nul is gedaald en er ook niet veel verontwaardiging te merken valt als die vluchtelingen verdrinken in de Middellandse Zee.

Ten eerste is er een heel nuchtere oorzaak voor die omstandigheid: sinds een aantal jaren zijn de inwoners van Oekraïne gerechtigd vrij naar de landen van de Europese Unie te reizen.

Maar ook zonder die omstandigheid zijn we nu eerder bereid die gevluchte Oekraïners in de armen te sluiten: wij, in West-Europa, kunnen ons beter met hen identificeren. Ze wonen relatief dichtbij, ze worden belaagd door iemand die ons ook wel eens in het vizier zou kunnen hebben, we hebben het vermoeden dat zij cultureel min of meer naadloos aansluiten bij de cultuur van West-Europa – ineens kijken we de verschillen voorbij, vorige week nog vonden we de cultuur van Vlamingen, Duitsers, Fransen, Engelsen, vooral die, nog raar, of tenminste vermakelijk.

Maar al die jonge moeders met keurig aangeklede kindertjes die onderweg lijken naar school, of naar de Jumbo, die maken bij ons iets los: stel je voor dat wijzelf daar in de rij hadden gestaan voor de grens met Polen! Omdat hun huizen en appartementen het doelwit zijn van de Russen, die velen van ons zich nog herinneren als de meedogenloze moordenaars van Duitsers, Polen, Hongaren, Tsjechen en Slowaken, Tsjetsjenen, Georgiërs – om maar een greep te doen.

Waarbij een zeker gebrek aan gevoel voor nuance ontbreekt.

Ik moet intussen melden, dat mijn niet al te ruim wonende schoondochter best twee van die kinderen in huis zou willen nemen.

Ik denk daar dan meteen bij: ze hebben het met zijn vieren al wat krap, wat moet dat worden, met nog twee kinderen erbij.

Maar dan denk ik ook meteen: hoezeer zijn wij veranderd. Het is pas veertig, vijftig, zestig jaar geleden dat het volkomen normaal was dat een gezin met vijf, zes, zeven kinderen in zo’n klein huisje woonde. Of toen jonggehuwden bij gebrek aan woonruimte de provisorisch ingerichte zolder van ouders/schoonouders betrokken. En daar moet ik snel aan toevoegen dat dat niet altijd, lang niet altijd, goed afliep.

Niet al te lang dáárvoor zagen mensen zelfs geen probleem in inkwartiering van geallieerde militairen, die weliswaar doorgaans maar kort bleven; zelden was het aanleiding tot problemen.

Maar die tijden zijn voorbij. Mensen die krap wonen hebben zelden meer dan twee kinderen, want kinderen moeten een eigen kamer hebben – ik daarentegen sliep jaren met een broertje en een zusje in één piepklein kamertje.

Er is ook nog een zuiver journalistiek aspect, dat voortkomt uit de bovenomschreven vorm van ‘identificatie’. Op een krantenredactie (met andere media heb ik geen persoonlijke ervaring) was de identificatie van de lezers met het fenomeen ‘nieuws’ een centraal punt van discussie, met name op puur praktische redenen. Met name ingegeven doordat er dagelijks enorme hoeveelheden nieuws op de redacties belandt, waar een keuze uit moet worden gemaakt, omdat de krant nu eenmaal een beperkt aantal redactiepagina’s per dag heeft.

Waardoor weliswaar de keuze handzaam moest worden beperkt tot ‘kinderen, dieren en royalty’ (bij wijze van spreken, natuurlijk), maar daarbij de kans van berichten om krant te halen werd bepaald door de fysieke afstand van de redactielokalen van het gebied waar het nieuws vandaan. Kortom: Oekraïne is ook wel een eindje die kant op, maar lang niet zo ver als Syrië, Afghanistan en Nigeria. Denk verder nog even na over het feit dat de Verenigde Staten van Amerika heel ver van ons bed zijn, maar cultureel een heel eind met die van ons samenvallen. (Al zou ik toch een grondiger studie dan alleen van de Oscars, de president en de rest van de mensen daar wonen willen aanbevelen alvorens op dit punt vèrgaande conclusies te trekken.)

Om mijn punt nog iets beter te verduidelijken: ik heb 32 jaar gewerkt op de redactie van het Limburgs Dagblad, en ik heb de hele transitie van mijnstreek tot ‘gewone’ streek meebeleefd. Tot lang na de sluiting van de laatste kolenmijn was een mijnramp in China, Japan, Zuid-Afrika of Zuid-Amerika voor het Limburgs Dagblad groter nieuws dan voor de rest van de Nederlandse kranten.

Identificatie, weet je wel.

______

hhBest

Boek & Film 

Een opvallende gelijkenis

Columniste Sylvia Witteman van de Volkskrant staat vandaag stil bij de achttiende verjaardag van haar jongste zoon.

Ja, en? Zegt u misschien. En inderdaad. Kinderen worden groot en daarmee uit.

Ware het niet dat haar stukje daarover deze passage bevat: ‘Hij groeide op tot een… kleuter met een stralend witblond poppenhoofdje. Zó vaak kreeg hij te horen dat hij een ‘adorable little angel’ was (we woonden inmiddels in Amerika, waar de mensen niet goed bij hun hoofd zijn), dat hij het zelf ging geloven ook.’

En toen zag ik een rare parallel, want ik had ooit ook zo’n jongen. Zijn achttiende verjaardag is al in de mist van de geschiedenis verdwenen, binnenkort wordt hij 35, maar toch.

Hij was een jaar of tien toen we de camper parkeerden voor de receptie van de stadscamping van Milaan, ingeklemd tussen een tropisch zwemparadijs, het Meazzastadion (beter bekend als San Siro) en Grand Hotel Brun (geen familie.)

Ik liep samen met mijn zoon het kantoor binnen om de receptioniste te verheugen met onze onaangekondigde aankomst. Hij was zich niet bewust welke indruk hij met name in Italië wel moest maken: niet groot voor zijn leeftijd, maar met een grote bos lang, golvend goudblond haar en bijpassende knalblauwe ogen.

Het formele deel van ons bezoek was snel geregeld en toen kreeg je het deel waar je op kon wachten. De receptioniste keek belangstellend naar mijn zoon en vroeg: E come si chiama la bambina? Ik antwoordde dat hij een bambino en geen bambina was, waarop zij uitriep: ‘Ma mi sembrava una principessa di fiaba! (hij/zij – de Italianen laten voor het gemak persoonlijke voornaamwoorden weg – leek me wel een sprookjesprinsesje!’) Ik weet niet of zij goed bij haar hoofd was, en ik meen me te herinneren dat mijn zoon haar opmerking voor kennisgeving aannam.

Sylvia’s zoon is inmiddels boomlang geworden, die van mij niet. Maar een bromstem heeft hij wel en zijn stoppelbaard heeft inmiddels plaats gemaakt voor een fikse bos aan zijn kin; zijn goudblonde krullen hebben intussen een donkerbruine schutkleur aangenomen maar golven doen nog steeds.

En hij ook absoluut geen macaroni met kaas, maar uitsluitend aardappels.

Later die middag trof een wervelwind de camping waardoor we bijna, maar nog net niet, in tegenstelling tot alle bomen, wegwaaiden. Maar dat is een geheel ander verhaal.

______

hhBest

‘Boek & Film