Hoe deden de mensen dat vroeger, toen pest- en cholera weliswaar niet aan de orde van de dag waren, maar wel geregeld nogal ordenend optraden, honderden jaren zelfs, zonder dat iemand in de gaten had dat die ene bruine rat die van een schip uit het Midden-Oosten ontsnapte in de haven van Messina wel eens de veroorzaker van het pestprobleem kon zijn – ook niet toen letterlijk half Europa er al door uitgeroeid was.
Ook toen waren er al mensen die inzagen dat de pest een besmettelijke ziekte was (er waren er ook die het weten aan ‘slechte nachtlucht’) en door hun economische omstandigheden in de gelegenheid waren zich voor de duur van een pestgolf terug te trekken in een riant buitenhuis en daar de tijd te doden met het elkaar vertellen van vieze verhaaltjes.
De cholera verdween toen een Britse arts de waterpomp in zijn straat eens aan een klein onderzoekje onderwierp, het water niet erg lekker vond smaken en tot de conclusie kwam dat het water uit de pomp ergens vermengd werd met besmette urine. De scheiding van waterleiding en riolering die volgde was de grootste klap tot nu toe die de medische wetenschap toebracht aan de epidemieën van dodelijke infectieziekten.
Wij verkeren nu weer in een voorstadium van zo’n klap. Meerdere voorstadia. Want wij weten nog altijd niet zeker wat de ‘Spaanse griep’ tussen 1918 en 1923 eigenlijk voor iets was, en die zou dus zomaar weer eens kunnen opduiken. Voor aids is nog altijd geen vaccinatie gevonden, de griepvaccinaties werken maar beperkt door elkaar snel opvolgende mutaties van het griepvirus.
En nu hebben we dus weer een nieuw virus, genaamd covid-19, dat behalve griepverschijnselen ook nog allerlei nog nooit vertoonde gemene trekjes heeft, zoals een lange nasleep van dodelijke vermoeidheid en doodgeboorten; waar we in principe nog geen afweer tegen hebben, anders dan zo weinig mogelijk lijfelijk contact met andere mensen. De razendsnel ontwikkelde vaccins blijken niet de afdoende werking te hebben dan we hadden gehoopt en er zijn tekenen dat het virus zich er geleidelijk verder aan onttrekt.
Wat nu?
Dan halen we de filosofie er maar bij.
De enorme hoeveelheid mensen op de wereld en de hoge leeftijd die miljoenen mensen bereiken is met name ontstaan door allerlei schitterende medische vindingen waardoor vooral de sterfte aan kinderziekten enorm is teruggelopen. Er lijkt nu zelfs een ‘cohort’ aan kinderen te zijn ontstaan die niet alleen immuun zijn voor de bekende kinderziekten, maar ook tegen dodelijke gevolgen van nieuwe virussen zoals covid-19.
Zou het mogelijk zijn dat de snelle evolutie van het nieuwe type virus uiteindelijk de nadruk gaat leggen op herstel van de door die schitterende medische uitvindingen gecreëerde verstoring van de natuurlijke gang van zaken, te weten survival of the fittest, en alleen de kinderen van nu uiteindelijk zullen overleven?
De beproefde manier van de natuur om de soort én zichzelf te redden ten koste van de individuen van die soort?
Lees het boek Anna van Niccolò Ammaniti maar eens, dat gaat over precies zo’n situatie. Het is ook verfilmd.
En huiver.
________