Dat is zo’n onderwerp waarvan je wist dat het zou komen en gretig aangegrepen zou worden om, ik noem maar eens wat, werkers in de gezondheidszorg en betrokken politici in een fout daglicht te stellen.
Het is het onderwerp dat als volgt kan worden samengevat: moet je iemand van 85 jaar met een versleten heup nog wel een nieuwe heup geven?
Het antwoord is (en blijft natuurlijk) ja. Maar…
Veel beter zou het zijn om werkers in de gezondheidszorg zich te laten verantwoorden voor het al of niet overbodig iemand een nieuwe heup aan te smeren.
Aansmeren, ja.
Bij mij is een jaar of tien geleden, na het nemen van röntgenfoto’s, (ik had pijn bij het lopen) geconstateerd dat ik éen en vermoedelijk zelfs twee nieuwe heupen zou moeten hebben. Ik aarzelde omdat de pijn verdween na behandeling door een fysiotherapeut. Maar ik stond inmiddels wel op een lijst van ‘kandidaten’. Dat merkte ik toen ik een uitnodiging kreeg van de afdeling orthopedie van het plaatselijke ziekenhuis voor een voorlichtingsbijeenkomst over nieuwe heupen.
Een van de orthopeden, kennelijk uitgezocht om zijn wervende kwaliteiten, liet een gelikte diapresentatie zien over de wonderen waartoe hij en zijn collega’s in staat bleken. Hij gaf de tamelijk massaal toegestroomde personen, vrijwel allemaal van gevorderde leeftijd (ikzelf was toen 70 jaar) nog net geen korting als men zich staande de bijeenkomst zou aanmelden voor operatie. Ik had toen al besloten ‘het nog eens even aan te zien’. En dat duurt nu dus al tien jaar.
Waar ik vooral op stuitte waren verhalen op internet over complicaties na de operaties.
In de afgelopen tien jaar ben ik enkele gevallen tegengekomen van spectaculaire gevolgen van deze operatie (naast vele gevallen die prima afliepen en de patiënten perfect functionerende heupen opleverden). In een geval was de patiënt al vijf of zes maal opnieuw geopereerd wegens optredende postoperatieve infecties, waardoor zijn been al een stuk korter was geworden. Een ander, zeer recent geval, betrof een man (van 74 jaar) wiens nieuwe heup maar niet wilde wennen en die op een gegeven moment gewoon uit de kom schoot. Oorzaak: de man had vergevorderde botkanker, die simpelweg over het hoofd was gezien.
Natuurlijk is dit puur leken-casuïstiek, hoewel ook interessant discussiemateriaal. Ik loop tien jaar na de diagnose ‘nieuwe heupen’ nog steeds, niet meer zoals vroeger als een kievit, maar kom op. De man wiens nieuwe heup telkens mislukte door ernstige infecties had misschien onder het nu aangekondigde beleid het advies moeten krijgen: doet u dat maar niet, u loopt verhoogd risico op infectie (ik veronderstel nu even dat dat vooraf detecteerbaar zou zijn.) Het tweede geval is veel ernstiger: in dat geval had beter onderzoek van de toestand van de patiënt vóór de operatie niet alleen kunnen leiden tot het besluit de onnodige ingreep niet uit te voeren, maar was er misschien nog wel iets aan de botkanker te doen geweest. De man overleed drie maanden nadat de heup uit de kom was geschoten: aan de gevolgen van botkanker.
Ik wil maar zeggen dat de medische stand heus niet van plan is oudere mensen categorisch verstandige medische zorg te onthouden en dat zullen ook de verzekeraars niet doen, ook al omdat je dan al gauw de grenzen van wat betamelijk medisch handelen is, bereikt.
Maar moet je iemand die al lang door andere oorzaken bedlegerig is een nieuwe heup geven? Moet je mensen die als gevolg van algemeen zwakke gezondheid (bv door diabetes) een riskante operatie laten ondergaan, waarvoor dan ook? Ik meen trouwens te weten dat het in de betere medische kringen allang gebruikelijk is, mensen met een slechte algemene gezondheidstoestand ingrijpende behandelingen af te raden, alleen al om het risico te vermijden van overlijden op de operatietafel of totale aftakeling ná de operatie.
Overigens hebben in het recente verleden overwegingen bestaan (of bestaan nog) die wel degelijk geleid hebben tot een algemene regel: boven een bepaalde leeftijd kom je niet meer in aanmerking voor bepaalde operaties, zoals een aantal vormen van orgaantransplantatie.
Die regels bestaan ook op andere terreinen. Een bloeddonor van boven de 70 jaar zul je zelden tegenkomen en de organen van mensen boven de 60 of 70 jaar kunnen niet meer gebruikt worden voor transplantatie, om een vergelijkbare reden: de kwaliteit neemt natuurlijk snel af na een bepaalde leeftijd. Daarin zou je misschien ook kunnen nuanceren, maar als je wilt dat de gezondheidszorg goedkoper wordt in plaats van duurder, dan kun je je in dit geval inderdaad beter aan een vaste leeftijdsgrens houden.
Eigenlijk is en blijft de regel: als de kans dat de patiënt echt baat heeft bij een behandeling, zal die niet geweigerd of afgeraden worden.
Blijft intussen een punt van discussie: moet je altijd iemands leven met een, twee of drie maanden verlengen door het toedienen van voor honderdduizend euro of meer aan medicijnen?
Maar dat is een totaal ander verhaal. Dat gaat over de vraag: mag je iemand een paar maanden leven, hoe ellendig ook, afpakken?
_________