Het wachten is op het moment dat aan de kandidaten van De Slimste Mens in het onderdeel 3-6-9 de vraag stelt: ‘Via welk medium wordt deze quiz uitgezonden’, (met dank aan Wim T. Schippers) en dat twee van de drie hoorbaar de adem uitblazen en iets mompelen en de derde een beetje verontwaardigd zegt: we hadden toch afgesproken dat er geen moeilijke vragen gesteld zouden worden?
En dat is dan nog niet de simpelste vraag. Het had ook kunnen zijn ‘Wie was Willem van Oranje en waarom?’ of ‘Wie won de Tweede Wereldoorlog en wie werd tweede?’ (van beide auteur onbekend). Maar dat zijn dan ook vragen waar niet met één woord op geantwoord kan worden.
Ik noem twee vragen die de afgelopen week werden gesteld bij De Slimste Mens, de eerste van het winterseizoen, en die voornamelijk met een stilzwijgend schouderophalen werden beantwoord: waar ligt het Atlasgebergte en wanneer was de Slag bij Nieuwpoort? O jawel, er kwamen wel antwoorden. ‘Eh, Mexico?’ en op de tweede: ‘Geen idee. 1925?’
Zo wordt duidelijk dat met deze quiz van alles bedoeld wordt, behalve uitgerekend een speurtocht naar de slimste, in de betekenis van intelligentste mens. Ook misschien toch: de winnaars bleken de afgelopen jaren niet de kampioenen van 3-6-9 te zijn maar vooral van de andere onderdelen, waarvoor je niet zozeer iets moet weten, als wel snel moet kunnen associëren: de combinatie van drie woorddelen, de kenmerken die acht plaatjes delen of enkele kenmerken en eigenschappen van mensen, dieren of dingen in een korte video.
Die laatste drie lijken trouwens sterk op de kenmerkende onderdelen van een IQ-test, die gaan over ruimtelijk inzicht, begrip van samenhangen en dergelijke. Maar ja, de serieuze psychologie heeft de IQ-test al lang bij het grof vuil gezet omdat de test wellicht iets meet, maar precies wat, dat hebben we tot nu toe niet kunnen achterhalen. Het IQ is vooralsnog een Amerikaanse frats, waar alleen maar ellende uit voortkomt, net als de leugendetector. (En de juryrechtspraak, en het bindend referendum, maar dit alles terzijde, uiteraard.)
En nu we het toch over Philip Freriks hebben – die raffelt zijn van buiten geleerde zinnetjes elke avond weer braaf af, goedbetaalde schnabbel is goedbetaalde schnabbel, het enige verschil is iedere avond weer zijn andere pak. Hoogstens trekt hij een verbijsterd gezicht als niemand blijkt te weten dat de Slag bij Nieuwpoort op 2 juli 1600 was (nog wat aanvullende nutteloze informatie: dat was 300 jaar en 2 dagen voor de geboorte van Louis Armstrong.) (Wie was Louis Armstrong en hoezo?)
Vorige week kon de (bij elk seizoen weer lustelozer en nurkser in zijn stoel hangende) jury in de persoon van Maarten van Rossem zich even niet meer beheersen en zei ronduit dat hij verbijsterd was over het feit dat de kandidaten zelfs de eenvoudigste, meest voor de hand liggende feitjes niet kenden. Dat was natuurlijk niet helemaal waar: als de vragen sport betreffen, of popmuziek, of Netflixseries, dan rollen de antwoorden er zó uit.
Zodat de naam van de quiz voortaan wellicht De Modernste Mens zou kunnen luiden.
En nu we het er toch over hebben: met de Politicus van het Jaar is iets vergelijkbaars aan de hand, dat is in toenemende mate een speurtocht naar De Ergste Politicus, De Stomste Politicus, De Politicus om wie je ken lagge, De Gevaarlijkste Politicus of wellicht De Politicus Die Weet Dat het Atlasgebergte in Marokko ligt en dat Daar vandaan de Marokkanen Afkomstig zijn die hij het Land uit wil hebben.
________