SanteLOGie

Als die het maar haalt

Door Peter Stiekema

Ik heb al een hele tijd geen columns meer geschreven. Om precies te zijn, ik heb het even opgezocht, de laatste was op 1 juni. Dat is bijna twee maanden geleden. Er zijn nu mensen, die opgelucht adem halen. Mark Rutte bijvoorbeeld, die dacht dat de bejaarde ik inmiddels aan de slopende hitte was overleden. In een bejaardentehuis zonder airco. Helaas misgerekend.

Ik ben er nog steeds. Net. Want de hitte is inderdaad een catastrofe voor ouderen als ik. Zeker nu het nationaal hitteplan pas vorige week uit de ijskast is gehaald. Want volgens mij is het al snikheet sinds ergens in mei. Maar misschien wordt het nationaal hitteplan pas uit die verdoemde ijskast gehaald als het 30,05 graden is. 29.95 graden is eenvoudig nog te koel voor al die naar regen en adem snakkende 65plussers, inclusief de hittedeskundigen die achter het nationaal hitteplan staan, het zelfs bedacht hebben. Hoe bedenk je zoiets stompzinnigs is een van de weinige vragen die mij nog rest in dit tomeloze tijdperk van nationale droogte.

Mijn geheim is, nou ja, zo geheim is dat nu ook weer niet, dat ik een huisje in Zeeuws-Vlaanderen heb. In een piepklein gehuchtje van 28 huizen. En daar steeds meer vertoef, zeker nu het in Limburg stikheet is. Daar ginds is de temperatuur meestal een graad of 5 lager dan in Limburg, waar ik normaliter verblijf. En het waait er altijd. Maar vorige week was het even anders.

Vrijdag bereikte de thermometer in mijn Zeeuwse achtertuin ruim de 36 graden. In de schaduw. En van wind was even niets te bespeuren. Het was om kapot te gaan. Maar 's avonds laat begon het te regenen, een mals buitje en de zaterdag erop kwam de temperatuur niet verder dan pakweg 23 graden. Met veel wind. Het einde van de hitte is in zicht dacht ik welgemoed, ook naar de vooruitzichten van het KNMI kijkend. Ik belde  mijn vrouw en waarschuwde dat ik zondagmorgen weer naar huis zou komen, zodat ze snel eventuele minnaars weg kon sturen. Grapje.  Dat doet mijn vrouw niet. Ze wegsturen bedoel ik. Weer een grapje.

Helaas, pindakaas. In Limburg was het zondag al weer 30plus. En vandaag, maandag 30 juli, staat de thermometer ruim op 32 graden. In huis is het iets koeler. Zo'n 30 graden met alle blowers aan. Mijn huisdieren snakken naar adem en ik houd alle belendende percelen, en ook mijn huisdieren, nat. En mezelf ook, want bejaarden moeten veel drinken, aldus het nationaal hitteplan. En dat is niet tegen dovenmansoren gezegd.  Woensdag heb ik een afspraak met een oud-collega. Bijna 80. Ik hoop dat hij het haalt. Wij het halen, bedoel ik.

Correcties en aanvullingen in de krant

Dat de Volkskrant met de week meer en al helemaal in de zomermodus zich richt op een publiek dat bestaat uit pubers van rond de dertig jaar, dat stuit bij mij op alle begrip: je moet je abonnees bedienen. Voor de volgroeide pubers van tegen de tachtig biedt de krant, naast tips voor het uitgaansleven, wat aan te trekken of te drinken en waar in de Stille Oceaan de geilste stranden zijn, nog altijd veel lezenswaardigs.

Maar dat de krant opzettelijk of uit onkunde (of beide) verifieerbaar verkeerde informatie levert, al is het dan over privétuinen van mensen – want daar wil ik het over hebben – dat vind ik beneden alle peil en ook behoorlijk slordig.

Naar aanleiding van een stuk in de serie Buitenkijker over een tuin en zijn eigenaar in Den Haag, bood ik de Volkskrant een lezersbrief aan van de volgende inhoud:

‘Van alle tijden is de stelling dat de krant maar opschrijft wat de zegslieden believen uit te kramen, zonder dat de redactie checkt of het beweerde wel waar is of kan zijn. Dat geloof ik zelf niet (ik heb 32 jaar op dagbladredacties gewerkt en menig mooi artikel kapotgecheckt) maar toch moet mij iets van het hart.

In V Zomermagazine van heden 21 juli staat een aflevering van uw 'tuinrubriek', waarin een dubbele pagina met een foto van de jaloersmakende tuin van de heer Jan Smith in Den Haag. En in de kadertjes op die foto staan citaten van Smith, die volgens mij, al zestig jaar verwoed tuinier, slordigheden bevatten. De palm links op de foto zal best uit Chili komen, maar volgens mij is het een van de twee palmen die in Europa in het wild voorkomen, namelijk een Trachycarpus fortunei, sinds een aantal jaren praktisch winterhard in Nederland. Een blauwe palm is het dus niet, die heet Brahea amata, lijkt er oppervlakkig een beetje op, maar heeft bijna naaldvormig blad en wordt hoogstens een meter hoog.

Bijna helemaal rechts staat een boom die misschien wel ergens beverboom wordt genoemd, maar een tulpenboom is hij beslist niet: het is Magnolia grandiflora, ook sinds een aantal jaren min of meer winterhard in Nederland. De echte tulpenboom is de Liriodendron tulipiferum, een bladverliezen boom, door zijn afkomst uit Noord-Amerika volkomen winterhard in Nederland maar zelden aangeplant omdat het een idioot hoge boom wordt, waardoor je de (bescheiden) gelige tulpjes nauwelijks ziet.

Dit is informatie die in iets meer dan één oogopslag op internet te verifiëren is.

Ik hoop hiermee een positieve bijdrage te hebben geleverd en verblijf inmiddels, de tuinslang in de hand,’

Zoals vermoedelijk heel vaak gebeurt kreeg ik een beleefd mailtje waarin werd uitgelegd dat men zo veel brieven kreeg, dat er maar enkele van geplaatst konden worden, hoogachtend etc.

Nou goed, ik herinner me nog zeer wel, dat op een krantenredactie doorgaans maar een klein percentage van het aangeleverde nieuws ook daadwerkelijk de kolommen vult, na strenge selectie op grond van strikt vastgelegde criteria plus het vingertoppengevoel van de dienstdoende redacteuren.

Maar dat neemt niet weg dat ook in het Zomerzaterdagmagazine van de Volkskrant van heden weer zo’n stukje staat dat kennelijk snel in elkaar is gedraaid en dat vooral leunt op de foto van de trotse eigenaar in zijn groene oase. Of de informatie compleet is of zelfs maar juist, dat doet er in zo’n geval niet toe – veel journalisten hebben niks met plantjes, ook dat weet ik uit ervaring.

Ditmaal gaat het om een tuin in Haarlem.

De tuin van iemand die zich tuinarchitect zou mogen noemen.

En de schrijver van het stukje heeft vermoedelijk gedacht: die zal het wel weten.

Het was trouwens een makkie: zijn kleine tuin bestaat voornamelijk uit een oude kastanje en ook al volgroeide moerbeiboom. Plus veel buxus. (Hoe is die aan de buxusvlinder ontkomen?)

En dan staat er dus dat een vijgenboom in Nederland wel vijgen krijgt ‘maar dat zijn lege hulzen’. Oorzaak: de bijpassende wesp komt in Nederland niet voor. Ik kijk verbaasd naar de overrijpe vijgen die ik vanmorgen in mijn tuin plukte en denk: waar komen die dan vandaan? Ik weet dat een klein sluipwespje normaal door het gaatje onderin de vijg kruipt om de ‘bloemen’, die aan de binnenkant van het vruchtbeginsel, de vijg dus, zitten, te bestuiven, maar nodig is dat niet, blijkbaar. Dat nieuws is kennelijk tot Haarlem nog niet doorgedrongen. En dan zwijg ik maar over het feit dat de moerbei ernaast een nauwe verwant is van de vijg en in de Haarlemse tuin wel degelijk rijpe vruchten afwerpt en de bijpassende nauwelijks te verwijderen paarse vlekken.

Maar echt betreurenswaardig vind ik dat een potplant op de foto wordt afgedaan met de zin: ‘de slagersplant. Die deed het vroeger goed in de slagerij omdat hij tegen kou en duisternis kon.’

Ik zou die opmerking als volgt willen aanvullen: Het gaat om de Aspidistra elatior. Op het eerste gezicht een saaie kamerplant, maar er zijn twee interessante aspecten; ten eerste bloeit de plant met bruine bloemjes die op de grond liggen, en dat is wel nodig ook, want de bloemen worden bevrucht door slakken. En wat de Sansevieria was voor de Belgische woonkamer in de jaren vijftig, was de Aspidistra het ‘symbool’ voor de troosteloze Engelse rijtjeswoningen in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. George Orwell schreef een boek dat heet ‘Keep the Aspidistra Flying’, dat het benepen burgerbestaan van de gemiddelde Brit als achtergrond heeft. Het is een woordspeling op ‘Keep the Union Jack Flying’, hou de (Britse) vlag hoog.

Maar ja, daar was dus geen plaats voor in dat rubriekje.

Net zo min als voor mijn brief.

Waaraan ik nu nog kan toevoegen dat in de Haagse tuin wel degelijk een blauwe palm staat, ongeveer in het midden, rechts achter de trotse eigenaar.

Om dit stukje niet in raadselen te doen ondergaan heb ik me de vrijheid veroorloofd beide foto’s hierbij te reproduceren. Klik erop voor vergroting. De foto’s zijn van de hand van Jaap Scheeren. Die mij op 6 augustus meedeelde dat de foto’s verwijderd moesten worden uit dit blog. Volkskrant-abonnees kunnen ze nog bekijken in het Archief van de Volkskrant.

_________

hhBest

Boek & Film 

Het huisdier als feestdiner

Het vermoorden van het eigen huisdier, ten einde het anderhalf uur later op te dienen met een takje rozemarijn, dat is in de publiciteit de laatste jaren op onregelmatige momenten een punt van belang. Het gaat daarbij niet om de hond of de kat – hetgeen ik een zegen zou vinden, al zou ik het vlees niet eten – maar om kip, konijn of varken.

De moderne medemens is best bereid ver te gaan op het punt van het consumeren van andermans vlees, maar de belangrijkste voorwaarde is wel dat het desbetreffende product niet meer herkenbaar is als afkomstig van een min of meer schattig levend wezen. Een voorbeeld: een kogelbiefstuk kan evengoed van siliconen zijn.

En zelfs wat die schattigheid betreft zijn er veel mensen met vrijwillig beperkende voorwaarden. Zo ken ik nogal wat mensen die best een vis van de barbecue willen eten, mits die wel tevoren is ontdaan van de kop, zodat het dier je, eenmaal beland op een bedje van rucola op je bord, je niet meer verwijtend kan aankijken.

Bij een kip is dat meteen al gemakkelijk. Eén tik, weg kop. Niet loslaten om rond te laten rennen als een kip zonder kop, dat vind ik dan weer onnodig sollen met andermans leed.

Met koppen heb ik zelfs trouwens geen ervaring, ik meen me wel vagelijk te herinneren dat ik geholpen heb bij het plukken van een kip, een smerig en stinkend karweitje. Maar de inhoud interesseerde me wel, met name de eierstokken met in de kiem gesmoorde eitjes vond ik enig.

Wat de varkens betreft, ik heb weleens een speenvarken geroosterd, voorwaar geen eenvoudig karwei, want terwijl het ene deel verbrandt is het andere nog praktisch rauw en alles ertussenin.

Nee, ik moet zeggen dat vooral het konijn een belangrijke rol heeft gespeeld in mijn leven. Mijn vader fokte in de Tweede Wereldoorlog konijnen, ik wist ooit het verschil tussen Hangoren, Vlaamse Reuzen en Kleine Hollandertjes. En dat die trommelzucht konden krijgen van teveel kool, of sla.

Op bepaalde dagen in het jaar aten we konijn – altijd zacht gesmoord in tomatensaus, met daarbij een salade van radicchio (uit eigen tuin) en polenta. De konijnen woonden in een hok dat weer onderdeel was van een schuurtje in de achtertuin, en daar zag ik op gezette tijden dat de konijnen niet hadden stilgezeten: dan waren er ineens van die kleine, blinde naakte jongen in een nestje van het bont uit eigen borst van de moeder. Dat beloofde weer diverse feestmaaltijden als boven omschreven.

Mijn familie was inmiddels verdeeld in twee kampen: enerzijds mijn moeder, twee zussen en een broertje, anderzijds mijn vader en ik.

Dat er twee kampen waren zag je alleen tijdens de fase waarin het konijn eraan moest geloven. Als mijn vader met het zieltogende konijn de keuken in kwam, vertrokken de drie dames en aankomende heer naar buiten en gingen op straat staan roepen dat ze het allemaal maar niks en gemeen vonden en het niet wilden zien.

Mijn vader was wel degelijk begaan met het lot van de konijnen. Zo overlegde hij diepgaand met zijn neven en vrienden wat je zou kunnen doen om het konijn pijnloos te doden en wel zo dat het bloed er nog helemaal uit kon lopen. De oplossing was dat je het konijn bewusteloos sloeg met de zijkant van de hand. Dat moest zorgvuldig gebeuren, vlak achter de oren. Daarna snel met een scherp mes de halsslagader doorklieven en het bloed in het afvoerputje van de riolering weg laten lopen.

Daarna werd het dier ondersteboven aan een haak boven de enige waterkraan in huis, die in de keuken, gehangen en het lichaam met een snelle lange snede geopend. De lever en de nieren werden apart gehouden, en ik kreeg de longen aangereikt, het hoogtepunt voor mij van het slachtfeest (ik was een jaar of zeven, acht): door te blazen in de luchtpijp zwollen de longen op. Dat kon maar enkele minuten na het doden van het dier, dus ik stond op hete kolen bij te trappelen.

Daarna ontdeed mijn vader het dier snel van zijn of haar huid – dat ging heel snel – en hing het karkas aan een haak in de kelder, want het dier moest een dag of drie besterven.

Ik herinner me dat mijn vader het vel van diverse konijnen looide en er matjes van maakte, om voor het bed op de koude vloer te leggen.

Na het besterven en volgens de regels van de kunst toebereiden van het konijn schoven de inmiddels weer binnengekomen familieleden aan bij de conín’ cul self, ai, polentina e radic.

Ik vond dat alles volkomen normaal en ik heb eraan overgehouden dat je eet, of je wordt gegeten.

________

hhBest

Boek & Film 

En ook ik beleefde de zomer van 1976

Van alle jaren van de twintigste eeuw die ik eigenhandig heb meegemaakt – dat zijn er, om precies te zijn 62 – is 1976 het jaar waarin mijn leven het belangrijkste keerpunt passeerde.

En dat begon al ruim voordat de hitte toesloeg. In het begin van het jaar verhuisde ik, kersverse vrijgezel, van Maastricht naar Den Haag – ik werd regionaal parlementair redacteur van het Limburgs Dagblad, kreeg een bureau op de zolder van het gebouw aan het Lange Voorhout waar toen de Gemeenschappelijke Persdienst nog huisde en betrok een vijfkamerflat om de hoek, in de Frederikstraat.

Vanaf begin april was het droog en meestal ook tamelijk warm weer, ik deed de gekste dingen, zo reed ik vaak naar het strand en ging daar lopend de Volkskrant lezen. Als het niet waaide ging dat nog, bij het minste zuchtje wind zag iedereen, behalve ik, dat het gekkenwerk was, de krant wapperde me om de oren. De krant was toen nog uitsluitend van papier en de komst van internet liet nog tientallen jaren op zich wachten.

Of wat daarna gebeurde – of die zomer die begon zowat in mei en die ergens in september eindigde ook iets te maken had met ingrijpende en essentiële ontwikkelingen in mijn bestaan, dat heb ik me sindsdien vaak afgevraagd zonder ooit een duidelijk antwoord te krijgen.

Bovendien, las ik vanmorgen in nog altijd die Volkskrant, duurde die zomer niet een maand of vijf, zes, maar feitelijk slechts twee of drie weken, eind juni, begin juli.

Zo kunnen de naakte cijfers werkelijk alles kapotmaken.

Maar ik hield, zo wens ik mij nu te herinneren, dapper stand.

Want op 18 mei was ik Djamila tegengekomen in café De Stubbs in de Haagse Parkstraat en sindsdien zijn we bij elkaar gebleven. Op 1 juni trok ze bij mij in, zette de inrichting van het appartement naar haar hand, en mijn leven ook en leken ook de koele regenachtige dagen die zo nu en dan volgden uitsluitend korte onderbrekingen van de tropische zomer, bedoeld om eventuele aanvallen van saaiheid (‘alweer warm en onbewolkt!) tegen te gaan.

Tussendoor kwamen we zelfs nog vaak toe aan het verrichten van de werkzaamheden voor de werkgevers die ons daartoe hadden aangesteld en op vaste tijden het salaris overmaakten – bij mij was daar ook nog een fikse onkostenvergoeding bij, dank daarvoor, meneer D., op grond waarvan we het restaurantwezen van Den Haag en verre omstreken op de proef stelden en ook de vele door het aanhoudend prachtige weder overvolle terrassen niet ongemoeid lieten.

Dat wil zeggen, laat ik helemaal eerlijk zijn, als het echtelijk bed ons niet riep.

Ik heb deze zomer, die van 2018, beleefd als een lijdensweg met tuinslang, dat zal wel gelden voor elke rechtgeaarde bezitter van een tuin vol gewassen die een beetje als je kinderen zijn – vele ervan zijn inmiddels tegen de veertig jaar oud en staan nu te zieltogen in de alsmaar harder wordende grond.

In 1976 was ik al net zo’n fanatieke tuinier, hoewel daar op vijf hoog natuurlijk weinig van kwam. Dat het dat jaar erg droog was, is mij dan ook compleet ontgaan.

Ik had wel wat anders te doen.

_______

hhBest

Boek & Film 

Het geringe denkraam van Stef Blok

‘De oorspronkelijke bevolking’, dat zou je een van mijn vele stokpaarden kunnen noemen. Want wat beschouwen wij als ‘de oorspronkelijke bevolking’ van Nederland? En dan gaan we er meteen maar even vanuit dat er zoiets als een ‘oorspronkelijke’ bevolking bestáát. In het woord ‘oorspronkelijk’ zit een beetje opgesloten dat we die originele bevolking heel ver terug moeten zoeken, de hunebedbouwers, de bandkeramiekers, de kaninefaten. Als dat wel erg ver terug is dan komen we uit op de Bataven, eigenlijk Germaanse stammen die ooit, zoals het in jolig taalgebruik heet, Vader Rijn aftrokken.

Mar dat zal minister Stef Blok niet bedoeld hebben in zijn borrelpraat van vorige week. Ik denk dat we het helemaal van de andere kant moeten bekijken en beschouwt Stef Blok zichzelf als de oorspronkelijke bewoner van Nederland. Zoals gisteren Benjamin Nethanyahu het Israëlische parlement zover kreeg dat het de Joden als oorspronkelijke bewoners van Israël beschouwt en dat iedereen die geen Jood is dus een tweederangsburger is.

Dus wat Blok betreft is 10 december 1964, zijn geboortedag, de peildatum voor oorspronkelijkheid. Iedereen die op die dag Nederlands staatsburger was, mag dus blijven, alles wat daarna gekomen is, valt in de categorie: bek houden, anders ga je eruit. Ik extrapoleer nu maar even voor de vuist weg, tenslotte is dit een besloten bijeenkomst waar ik een discussie wil uitlokken.

Kort samengevat: de oorspronkelijke bevolking van Nederland bestaat helemaal niet en niet alleen omdat al die oorspronkelijke mensen ooit doodgaan, maar vooral omdat een land als Nederland, net als veel andere landen min of meer, voor heel veel mensen een doorgangshuis is en elke godgeslagen uur weer anders van samenstelling door uit- en instroom.

Hoe beperkt is je denkraam als je dan spreekt van ‘de oorspronkelijke bevolking’?

Blok besprak ook nog een verwant, maar wezenlijk ander punt. Hij noemde Suriname een ‘failed state’. Aha, Blok spreekt Engels, een goed punt voor een minister van Buitenlandse Zaken van een land met heel veel buitenland.

Maar die opmerking gaf blijk van een eng wereldbeeld en historisch besef van niks – het gaat nu de geschiedenis in als het Besef van Stef als absoluut nulpunt.

Als Suriname iets is, dan is het een mooi voorbeeld van het bijna strafbaar falen van Nederlands beleid. Suriname zou niet bestaan hebben als de Nederlandse roofstaat zich er geen meester van had gemaakt, met het oogmerk dat stuk land in Zuid-Amerika zo goed als mogelijk leeg te roven en de oorspronkelijke bevolking, daar zijn ze weer, vooral te gebruiken als slaven op de plantages en in de bauxietmijnen. Toen die oorspronkelijke bevolking de fout maakte geen zin te hebben in slavernij en bovendien in te geringe aantallen voorkwam, bedachten de Nederlandse kolonisten (een veel te vreedzaam woord, ik weet het) een eenvoudige oplossing: haal slaven uit Afrika, India en Indonesië.

Die, o wonder, op 25 november 1975 de oorspronkelijke bevolking van Suriname bleken te vormen die van Nederland op die datum tevens de onafhankelijke staat Suriname toegeschoven kreeg.

Het is leuk te speculeren wat er zou zijn gebeurd als niet Frankrijk, Engeland en Nederland zich miet een paar stukjes van de noordelijke rand van het Zuid-Amerikaanse continent ter uitbuiting hadden toegeëigend – dan zou Suriname momenteel iets zijn als een anoniem stuk oerwoud van de staat Brazilië. Of van Venezuela.

Genoeg daarover, als we maar even mogen constateren dat Stef Blok, als oorspronkelijke Nederlander met alle domme arrogantie die daarbij hoort, wel zo ongeveer de laatste is die mag oordelen, binnenskamers of elders, over dit wanproduct van Nederlandse roofzucht.

En dan nog dit: bij deze Oorspronkelijke Nederlander, voor wie een broodje kaas en een glas melk vermoedelijk een lunch is – zo ziet hij eruit – komt niet het idee op, dat het mensen niet kan schelen of ze tussen de ‘buitenlanders’ wonen, of het zelfs leuk vinden, of het niet leuk vinden maar geen aanleiding zien te vertrekken naar een betere wijk (waar ze het risico lopen naast Stef Blok terecht te komen, tel uit je winst).

Moet Stef Blok weg en vervangen worden door Jeroen Dijsselbloem? Natuurlijk. Maar ja, dan kun je nog beter zeggen dat de VVD weg moet. En daar wordt helaas door Nederlanders, zowel hier oorspronkelijk als anders oorspronkelijk, massaal op gestemd.

Nederland heeft inderdaad de minister van Buitenlandse Zaken die het verdient.

En daarom wens ik u een heerlijk weekend. Neemt u nog een bordje kwie kwie, of anders een lekkere portie roti, pom, bakkeljauw, moki meti. Of hen hen. Heerlijk.

________

hhBest

Boek & Film 

Vijftig jaar tuinieren tegen het weer

Sinds 1964, toen ik een huis betrok dat ik had gekocht in Groesbeek, tuinier ik. Anderhalf jaar later vertrok ik naar Schaesberg in Zuid-Limburg en plantte daar in de voortuin en Magnolia soulangeana. Je moet nooit teruggaan naar je tuin als die in handen is van iemand met een eigen mening, want de eerste keer dat ik langs reed (ik was er in 1974 vertrokken) bleek men de boom op buitengewoon brute en ondeskundige wijze te hebben ‘gesnoeid’. En vorig jaar heb ik moeten constateren dat de boom, die zich wonderlijk goed had hersteld van die aanslag, gewoon was gerooid.

Niet mee bemoeien.

Van de vorige droge zomer had ik geen last. Dat was de zomer van 1976 die zomer met het motto: Ah, je dacht dat er geen einde aan kon komen. Ik woonde dat jaar op de vijfde verdieping van een flat in Den Haag. Zonder tuin, dus.

De huidige tuin heb ik sinds maart 1977. Er is enorm mee geëxperimenteerd, er kwam een flinke moestuin, bloemenborders, rotstuinen van mergelbrokken. Tien jaar lang werd de tuin beheerd in het licht van een wekelijkse rubriek in het Limburgs Dagblad met de treffende titel: Wat doen we in de tuin?, daarna werd het huis uitgebreid, verdwenen de moestuin, de kersenbomen, de berken, de appelboompjes.

Nadat ik enkele jaren lang een hobby had aan het kweken van zeldzame vaste planten ontstonden er vanzelf enkele problemen. Ten eerste bleek het geen goede beslissing te zijn geweest daslook aan te planten, en bij het enthousiast ruilen van zeldzame vaste planten kwamen er ook ongenode gasten mee, zoals zevenblad en akkerwinde. Deze drie vormden tot dit voorjaar een gezellig trio, gewoon, omdat het de hele tuin had overwoekerd, maar dat wel enigszins in de hand viel te houden door stug uittrekken en kortwieken.

Ze hadden zich vooral kunnen uitbreiden door de reizen die we in de jaren negentig gingen maken met de camper, enkele per jaar waaronder een van zes weken in de zomer. Niemand wiedde het onkruid, daar viel het resultaat mee te verklaren.

En dan het weer. Wie een tuin heeft moet niet zeuren over het weer.

We hebben gruwelijke late nachtvorsten gehad, zoals in april 2017, een echte windhoos, in juni 2016, enorme hoeveelheden sneeuw, tot in mei 1980, strenge vorst waardoor gevoelige planten het loodje legden, schimmels, luizen, woelratten, katten van de buren die in onze moestuin kwamen schijten, gewillige kennissen die allerlei tuinschatten aanzagen voor onkruid en die dus gedienstig uitrukten.

En toen kwam het voorjaar van 2018. Nog nooit bloeide de tuin zo weelderig. Mede dankzij het uitblijven van nachtvorsten, integendeel, mede dankzij hoge temperaturen in lente en voorzomer en het uitblijven van overvloedige regenval kenden we een periode van weelderige bloei en schitterende vruchtzetting. Nog nooit bloeiden de druiven zo vroeg, nog nooit begonnen de eerste blauwe druiven al op 15 juli te kleuren.

Maar toen daagde het langzaam: het regende niet, het bleef maar droog. De laatste regen die ik meemaakte viel op 11 juni, en dat was niet in de tuin, maar op de Duitse A61, ter hoogte van Koblenz. Een lekkere malse bui.

Sindsdien sta ik bijna wanhopig planten die ik ontzettend graag in leven zou willen houden te besproeien. De tomatenplanten, die een flinke oogst dragen, moeten dagelijks drie of vier liter water hebben. De hortensia’s hebben er moeite mee, de bloemen verbranden in de felle zon. Veel Helleborussen binden het ook veel te warm en leggen het loodje.

Maar zoals gezegd: je kunt er niks aan doen, buiten een beetje water zo gunstig mogelijk verdelen. Het is wat Gerard Reve tegen God zei (maar dan eigenlijk over een ander onderwerp) Gij hebt Uw lichtjaar,/Ik mijn centimeter en dat geldt natuurlijk ook bij de vergelijking van een regenbui en een tuinslang.

En ik zie ook hoopvolle tekens: het zevenblad vertoont zich niet meer, de akkerwinde, die bij niets doen in normale jaren de hele tuin overwoekerd zou hebben met zijn witte bloemenpracht, is eigenlijk geheel verdwenen.

Zou dat de mooie kant zijn van de droge zomer? Behalve dat je elke dag wel in diverse beschaduwde hoekjes van de tuin kunt borrelen en dineren?

Dat zou mooi zijn, toch?

En zo komt er plaats voor nieuwe planten.

Volgend jaar een heel andere tuin.

_______

hhBest

Boek & Film 

De vliegerij gaat ons nu al onafwendbaar de kop kosten

In mei reisde ik per vliegtuig van Maastricht-Aachen Airport – beter bekend als vliegveld Beek – naar Catania op Sicilië, en een week later terug. Mijn vorige reis per vliegtuig was die van Eindhoven Airport (luchtmachtbasis Welschap voor intimi) naar de luchthaven van Lanzarote, een van de Canarische eilanden, ik meen in 2014. Dus dat je nou kunt zeggen dat ik een frequent flyer ben – nou nee.

Met name de reis naar Sicilië bracht mij een nieuw inzicht: in dat vliegtuig zaten mensen die zich per bus van de luchthaven op Sicilië naar een hotel lieten rijden, en de meesten van hen verlieten het terrein van het hotel niet tot zij weer naar Catania moesten voor de terugvlucht. Het hotel was niet het beloofde paradijs geweest, ze hadden te maken gekregen met wisselend weer, het regende soms een beetje en er waaide een koude wind, hoewel de zon ook veel scheen – weer zoals zo’n beetje in Nederland.

Om dat weekje gratis te eten en te drinken te realiseren verbruikte de luchtvaartmaatschappij ongeveer 15.000 euro aan brandstof, uitgaande van een prijs van 1 euro per liter kerosine. Om dit excessieve brandstofverbruik te bagatelliseren is wel geprobeerd het verbruik om te slaan per passagier, hetgeen in dit geval zou neerkomen op 80 euro. Een civiel prijsje.

Maar dat is natuurlijk onzin: niemand zou ooit naar dat hotel op Sicilië gaan als er niet heengevlogen kon worden. Met de auto van Utrecht naar Catania en terug is in totaal 4800 kilometer, als de auto 1 op 15 rijdt, verbruik je 320 liter benzine, tegen de huidige tarieven een kleine 600 euro – ook als je het omslaat over vier inzittenden is dat 150 euro, bijna twee keer zoveel als met het vliegtuig – het verschil zit hem vooral in de smak accijns die de automobilist over de brandstof betaalt – maar wie haalt het in zijn hoofd om voor een weekje Sicilië daar helemaal met de auto heen te rijden? Als je niet kon vliegen, dan ging je gewoon niet. En dan miste je he-le-maal niks. En dat geldt uiteraard al helemaal als het reisdoel een afgelegen eiland betreft, zoals Lanzarote of Madeira.

Een Nederlandse automobilist rijdt per jaar gemiddeld 18.000 kilometer. Brandstofkosten – voor een heel jaar – iets meer dan 2000 euro. Als de betrokkene kerosine kon stoken zonder accijns was dat 1000 euro.

Hetgeen een ietwat lange inleiding is om te komen tot de vraag: waarom wordt bij het berekenen van de milieuschade door industrie, verkeer landbouw etc, de luchtvaart geheel buiten schot gelaten? De realiteit is dat wanneer alle nu geformuleerde klimaatdoelen worden gerealiseerd we over dertig jaar alsnog de aarde naar de ratsmodee helpen door de overgebleven uitstoot van een – mijn schatting – voor 80 procent volstrekt overbodige rondvliegerij van passagiers.

Maar hoe komt het toch dat deze olifant in de kamer zorgvuldig over het hoofd wordt gezien? Lobby’s zijn er veel meer, zie de wapenlobby in de Verenigde Staten, zie de landbouwlobby in Den Haag, zie Mark Rutte als zetbaas van de grote industrie. OIn alle gevallen gaat het natuurlijk om grote belangen die strijdig zijn met behoud van de bewoonbare aarde.

Gaat het bij de luchtvaart ook om grote belangen?

Voor zover ik weet wordt er aan het bouwen van vliegtuigen niet opzienbarend veel verdiend, er gaat volgens mij een kwak subsidie naartoe, en de toerismebusiness is zodanig versnipperd, met name door onderlinge concurrentie, dat die toch geen doorslaggevende invloed zou moeten kunnen hebben? Ik bedoel: als er niet meer naar de Canarische Eilanden wordt gevlogen gaan die zonaanbidders wel naar de kusten van Portugal tot en met Bulgarije en Roemenië. Desnoods met de auto. Of er gebeurt iets wonderlijks: zon en zee raken, wegens bijvoorbeeld huidkanker, uit de mode en gaan we weer met zijn allen naar de Sallandsche Heuvelrug.

Positieve ontwikkelingen zijn er te bedenken van afschaffing van de toeristenvliegerij. Zonder vliegtuig kom je niet meer in Hurghada in Egypte, waar ze sinds jaar en dag de kak en de kots van het massatoerisme zomaar in de Rode Zee laten lopen, bovenop de mooiste koraalriffen van de wereld, die daar niet beter van worden.

Ja, en het kost enorm veel werkgelegenheid.

Maar dat laatste is het argument dat vissers gebruiken om door te gaan met vissen op de vrijwel uitgestorven kabeljauw: we moeten toch ergens van leven? De vraag: en als er geen kabeljauw meer gevangen kan worden omdat er geen kabeljauw meer is, hoeveel verdien je er dan nog aan?

Ik had het straks over de onderlinge concurrentie – die zal het grootste obstakel blijken, het obstakel ook waardoor uiteindelijk inderdaad de wereld onafwendbaar onbewoonbaar zal worden. En hét symbool daarvan is de internationale luchtvaart.

Het eerste dat een kersvers staatshoofd van een anderhalve vierkante meter grote nieuwe zelfstandige staat deed was het oprichten van een nationale luchtvaartmaatschappij, het aankopen van het symbool van de natie, een derdehandse Dakota, waarmee hij naar New York kon vliegen om daar het lidmaatschap van de Verenigde Naties aan te vragen.

En daar kon hij dan meteen zien waar naar gestreefd moest worden: de Air Force One, hèt fallussymbool van onze tijd, het vliegtuig waarmee de Amerikaanse president (hij heeft er twee) zich eens per week naar zijn golfbaan laat vliegen, een lul van zeventig meter lang met daarin de grootste lul die ooit aan de leiding van de rijkste staat ter wereld heeft gestaan – en die dan ook gemakshalve meedeelt dat als er al een probleem is met het klimaat, hij er niet van beschuldigd kan worden.

Want hij heeft de grootste.

__________

hhBest

Boek & Film 

Volkskrantkinderen testen chips

Helaas is er geen andere mogelijkheid: op de redactie van de Volkskrant werken uitsluitend kinderen van tussen de 10 en 15 jaar, vermoedelijk allemaal van het mannelijk geslacht.

Ze vinden namelijk chips met Joppiesaus de op één na lekkerste chips – de lekkerste chips die naar piccalilly smaken. Piccalilly!

Een panel uit de redactie van de krant testte de chips – testen betekende in dit geval: uit elke zak er een paar van eten, en kwamen tot de conclusie dat Suffolk Cheddar and Chives van het merk John John (ik had er nog nooit van gehoord, ik ben inmiddels ook al bijna te oud om nog wat te leren) de goorste chip uit de test was. Af door de zijdeur, zou ik zeggen.

In het algemeen kun je van dit type testpanels zeggen dat een spreekwoord van de Romeinen nog altijd opgeld doet: de gustibus non disputandum est, hetgeen wil zeggen dat je geen ruzie moet maken met de buschauffeur.

Bijvoorbeeld over de smaak van bepaalde chips.

Tot mijn bovengenoemde conclusie aangaande de leeftijd van de redacteuren van de Volkskrant kwam ik niet alleen doordat het mensen zijn die chips eten – laatst kwam ik iemand tegen die volwassen léék, maar zich het woord ‘chippies’ liet ontvallen, een woord dat ik tot dan toe alleen van kinderen onder de vijf jaar had mogen vernemen.

Maar nog door twee andere dingen.

Ten eerste maakt niemand uit het testpanel een opmerking over de kwalificering op sommige chipszakken, dat de inhoud ‘handgekookt’ is. Hoe moet ik mij dat voorstellen? Is het nog goed gekomen met die hand? Of is het nog een spectaculair overblijfsel van de slavernijtijd?

En het andere: ondergetekende geniet het genoegen aanwezig te zijn geweest bij de aankomst van de potatochip in Nederland. Zij luisterden naar de naam Smith Chips en bevonden zich in kleine doorzichtige zakjes, die in 1958 ineens in kazernekantines, ook wel vreetschuren genaamd, en vetloodsen, opdoken. Ze kostten een kwartje en bevatten, denk ik, een gram of 25 krokant gefrituurde aardappelschijfjes, en ze smaakten lekker. Nog iets lekkerder werden ze als je het zout, dat ik een klein pakje in het zakje meegeleverd was, er naar behoefte overheen strooide. De een vond dat lekker, de ander liet het zout half of helemaal weg. Een goed idee dat men intussen helaas heeft laten varen.

Uit de commentaren bij de Volkskranttest schemerde op enkele plekken duidelijk door dat het sommige leden van het testpanel vooral om het zout in de chips te doen was – Tyrrell’s Naked was zoutloos en kreeg zodoende een drieletterig cijfer: kut.

Echt, de leeftijd op die redactie moet een beetje omhoog.

En o ja, voor het geval je nog Brexitannië gaat: potato chips zijn daar frieten, chips heten er crisps.

________

hhBest

Boek & Film 

Het gaat uiteindelijk om het batig slot

Eigenlijk is het niet te geloven. Aan de horizon zie je de donkerpaarse wolkenpartijen zich samenpakken die weinig goeds beloven – is het geen allesvernietigende economische crisis dan zijn het wel een paar frisse, vrolijke oorlogen.

En in Nederland staat de burgemeester van een van de grootste gemeenten bij het slavernijmonument te oreren dat de Nederlandse regering nu eindelijk eens excuses moet aanbieden voor het slavernijverleden van het land.

Ik weet niet of hij sprak van slavernijverleden, of dat hij het verleden er niet bij vermeldde, maar hoe dan ook: we kunnen veilig stellen dat de Nederlandse geschiedenis rijkelijk voorzien is van de bandieten, zeerovers en andere kolonialen die het wel een goed idee vonden voor een prikje complete volkeren op te kopen van de plaatselijke machthebbers en die tegen kost en inwoning te werk te stellen op hun plantages in Oost en West, Thuis Best.

En daarna hun rokkostuum aantrokken voor het souper, waarvoor kokkie de bloemkool, de aarpels en de karbonaadjes had toebereid, en het geheel koel werd gehouden door de waaierslaaf. Waarna de toean besar zich placht terug te trekken met de inlandse bijvrouw.

Maar de laatste daarvan heeft vermoedelijk de Tweede Wereldoorlog niet eens gehaald, zodat we veilig kunnen stellen dat niemand in het huidige Nederland iets met slavernij te maken heeft gehad en het nog een heel probleem zal zijn iemand te vinden die nog merkbaar profiteert van de opbrengst. Met name de koloniale oorlog uit de jaren veertig heeft vermoedelijk meer gekost dan de hele opbrengst van de koloniën.

En dan hebben we gemakshalve overgeslagen dat de bevolking van Nederland sinds 1 juli 1863, de datum waarop, nu precies 155 jaar geleden, de slavernij verboden werd, zogezegd homeopathisch verdund is door uitstroom van emigranten naar buiten Nederland en instroom van immigranten uit de hele wereld die dachten dat het in Nederland beter met hen zou gaan. Zo hebben wij binnen onze grenzen naast een groep mensen die helemaal niets met slavernij te maken hebben ook een aanzienlijk aantal mensen die door Nederland zijn gered van de slavernij. Ik zou dat een verdedigbare stelling vinden.

Het lastige is nu dat als de regering, om er gewoon vanaf te zijn, ‘echte’ excuses aanbiedt voor wat rare vogels die vroeger hier woonden hebben uitgestukt, dat het dan niet geheel kansloos zou zijn een proces aan te spannen ter verkrijging van schadevergoeding – ik zou er mijn hand niet voor in het vuur willen steken, maar het zou me niet verbazen als dat van het begin af aan de bedoeling is geweest van de acties: een batig slot, waar ze destijds in Ons Indië zo tuk op waren.

En het valt me van Aboutaleb tegen dat hij dat niet doorziet.

_______

hhBest 

Boek & Film