Let op: dit stukje bevat, buiten nieuwe inzichten, ook inzichten die ik al eerder te berde heb gebracht, maar ik geloof in taalkundig opzicht in frapper toujours, al besef ik goed dat menigeen nu zal zeggen: ugh, Frans, gaap!
Goed, dan zijn we nu onder elkaar en ik wil Klaas Dijkhoff, die mij een tijdlang voorkwam als een sympathieke bal, wat zeg ik, als een toffe peer, nu even op zijn nummer zetten. Omdat hij gisteren duidelijk heeft gemaakt net zo’n maffe VVD’er te zijn als Halve Zoolstra, die ook als belangrijkste doel in het leven had: met pietluttigheden zieltjes af te pakken van de PVV, door een platvloers en vooral kortzichtig rechts geluid te laten horen.
Het ging ditmaal om een bordspel, ooit geheten De kolonisten van Catan. Ik ken mensen die sinds jaar en dag dat spel spelen, en daar begrijp ik dus niets van. Nou snap ik de fascinatie van heel véél bord- en kaartspellen niet, anders dan als methode tot het kapotslaan van tijd, en dat is natuurlijk een eerzame bezigheid – als ik maar niet hoef.
Het spel DKVC is intussen heel beroemd in de hele wereld, heb ik begrepen, en de producent verkoopt het ook in de hele wereld en vond het ingewikkeld om de naam van het spel te vertalen in onder veel meer het Lijflands, het Swahili en het Takkietakkie, en maakte er dus Catan van. Al vier jaar geleden.
Nou komen ze bij de VVD altijd heel laat ergens achter, het is als het ware een centraal kenmerk van het gedachtegoed van de partij, al moet je het woord gedachte in die term eigenlijk vertalen met €.
Dijkhoff vond dat dus niks, dat de firma Catan gebukt had voor al die zwarte buitenlanders die onaangename herinneringen hadden aan het koloniseren van hun land door de rode barbaren uit West-Europa, te weten Nederlanders. Maar hij zag één ding over het hoofd: de spelletjesmakers hadden gewoon een commercieel motief, Catan, bam, lekker kort, verkoopt goed. En een kolonist kan best iemand zijn die oprechte bedoelingen heeft. Ik bedoel maar: er bestaan plannen om kolonisten naar de maan te sturen, en daar zijn geen indianen, negers of blauwen om uit te roeien, dus dan kan het beroep van kolonist ineens heel eerzaam zijn. Zij liever dan ik, trouwens.
Mijn voorstel om Dijkhoff gerust te stellen: we noemen het spel voortaan De uitgedaagden van Catan. Natuurlijk uitsluitend voor Nederland & Koloniën.
Zo.
Verder.
Vandaag zag ik weer ergens een foto van een ingestort Total tankstation, dat volgens het onderschrift een pompstation was. Lijkt me sterk, het zag er toch echt uit als een tankstation.
Men beklaagt zich in taalkundige kringen over het verdwijnen van het lidwoord het. Menig scooterrijder zegt: De meisje. En heeft dan weinig goeds in de zin.
Maar als ik even mag: de lidwoorden de en het tonen van allerlei synonieme woorden welke betekenis ze hebben. Ik noem de doolhof (dwaaltuin) en het hof (de dwaaltuin van de koninklijke familie).
Helemaal nieuw is het besluit van de Volkskrant om te buigen voor een aantal pressiegroepen. Zo is, op dringend verzoek, in die krant het woord blanke vervangen door witte – voor mijn gevoel is dat laatste gewoon een scheldwoord.
In diezelfde krant: het probleem van de mannelijke en vrouwelijke vormen van beroepen heeft de redactie opgelost, door uitsluitend de mannelijke vorm te hanteren. Jammer voor de timmervrouw, de wasvrouw en het viswijf.
Maar dan.
Wordt een secretaresse voortaan uitsluitend secretaris genoemd? Voor mijn gevoel, en niet alleen voor dat van mij, zijn dat twee verschillende beroepen. Zoek een oplossing.
En dan meteen ook maar voor deze: ik zag tot mijn verbijstering dat in diezelfde krant een caissière voortaan zal worden aangeduid als kassier.
De waanzin ten top. Een kassier was een man van middelbare leeftijd in een stijf pak die op zaterdagmorgen je je weekloon overhandigde in een bruin envelopje, en later op de dag met zijn aktentas vol baar geld even naar de bank wandelde, en daarbij zijn gleufhoed niet vergat.
Dat het hier om een vrijwel uitgestorven beroep gaat doet niet ter zake, een woord is een woord. En bij mijn weten zijn de mensen die dat beroep ooit uitoefenden nooit terecht gekomen achter de kassa in de supermarkt. Wel zijn daar inmiddels buiten vrouwen en meisjes ook in toenemende mate jongens en mannen aan te treffen (bijvoorbeeld de filiaalchef bij de Aldi, die nog wel eens wil inspringen als de rijen tot tegen de achterwand van de winkel staan) en hoe die genoemd moeten worden, dat weet ik natuurlijk niet.
Want ik verzin geen nieuwe woorden, ik wil alleen maar geen onnodige nieuwe woorden en onnodige nieuwe of verwarrende betekenissen of spelling van woorden.
Ik ben al zuchtend gezwicht voor wereldwijd. Ik sta op het punt wat te aanvaarden waar dat moet staan. Maar dan moet het ook ophouden met die kromme nieuwlichterij.
Is dat duidelijk? Mooi.
De volgende keer zal ik u onderhouden nopens oude nuttige woorden en totaal onnuttige en soms ook koddig Dunglish.
_______