Uitslagen van referenda die niet bindend zijn worden altijd begeleid met opmerkingen als: ‘dit is wel een duidelijk signaal’. Het referendum in Landgraaf, over de vraag of de inwoners heil zien in een fusie met de naastgelegen gemeente Heerlen, is wat dat betreft geen uitzondering. Zesenvijftig procent van de inwoners kan het geen bal schelen of die fusie doorgaat of niet. Net als bij de Brexit waren het de ouderen die in Landgraaf de doorslag gaven. Net als ik vonden ze het een prettige wandeling naar het stembureau, op een onverwacht mooie en zonnige dag in november.
En de uitslag was dan ook dat van de 44 procent die wèl kwam stemmen 78 procent ‘nee’ zei en 22 procent (onder wie uw dienstwillige dienaar) ‘ja’. Een snelle rekensom brengt ons tot de volgende gecorrigeerde uitslag: 56 procent van het electoraat maakt het niks uit, 8,8 procent kwam ‘ja’ stemmen en 35 procent ‘nee’.
Dat is voor ‘ja’ misschien een mager resultaat, maar voor het nee-kamp moet het ook een teleurstelling zijn. Vooral gezien het feit dat de door het ‘nee’-kamp Noord-Koreaans georganiseerde stemming van een poosje geleden nog tot het ronde cijfer van bijna honderd procent ‘nee’ kwam.
Jullie kennen mijn standpunt ten aanzien van referenda: ik vind maar twee referenda in orde, en dat zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer en voor de gemeenteraad.
Bij het Oekraïne-referendum stemde 19 procent van het electoraat ‘nee’, maar omdat ruim 70 procent van de kiezers niet kwam opdagen, werd het nee-kamp tot winnaar verklaard en Mark Rutte had, gezien het vrijblijvende karakter van het raadgevend referendum en de hoeveelheid namaakfeiten die door het nee-kamp waren verspreid, gewoon kunnen zeggen, met die uitslag gaan we natuurlijk niks doen. Maar gezien het feit dat Ruttes electoraat nou net voor een deel samenvalt met het contingent nee-stemmers, heeft hij rustig een jaar genomen om een geitenpaadje te vinden (in Catalonië of zo) waardoor hij geen ‘njet’ hoefde te zeggen.
Daarover gesproken: het belangrijkste euvel van een referendum is het feit dat het vrijwel altijd gaat over een onderwerp waar de kiezers geen verstand van hebben, geen verstand van wíllen hebben en geen verstand van kúnnen hebben. Het Oekraïneverdrag, het uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de EU, de vraag of Landgraaf moet fuseren met Heerlen, het zijn allemaal, ieder op zijn eigen niveau, kwesties waar je voor doorgeleerd moet hebben en bij voorkeur in vakken die iets met de onderhavige materie te maken hebben.
Ik kan niet nalaten nog even te citeren uit het verslag van Marcel de Veen, vanmorgen in De Limburger. Die sprak na bekend worden van de uitslag met Wiel Heinrichs, gepokt en gemazeld in de Landgraafse politiek. Tegen hem is gisteravond een klacht ingediend omdat hij tijdens de openingsuren bij een van de stembureaus zou hebben gestaan en mensen zou hebben ‘beïnvloed’. Hij was er ‘door jan en alleman aangesproken, want ik ken bijna iedereen’. Hij adviseerde ‘iedereen’ om te stemmen ‘zonder advies’. Nee, want voor advies moet Heinrichs betaald worden. Hij ontving een paar maanden geleden de somma van ruim vijfduizend euro voor zijn advies ‘nee’ aan het gemeentebestuur over deze kwestie.
De uitslag stelde het voormalige raadslid en voormalige wethouder niettemin teleur. Met heimwee dacht hij terug aan de tijd, bijna veertig jaar geleden, toen veertig bussen met inwoners van de drie dorpen die sinds 1982 Landgraaf vormen naar Den Haag reden om fusie met Heerlen te verhinderen. Dat lukte toen. Hoe komt dat er nu zo lauw wordt gereageerd? ‘Dat komt omdat de mensen zwaar teleurgesteld zijn door de democratie.’ Aldus democraat Heinrichs.
Tja, die democratie toch, die niet altijd iedereen tevreden kan stellen.
Dan zoeken we toch een beter systeem? Os Sicilië hebben ze er zo een. Daarom hebben ze daar ook altijd mooi weer en is iedereen tevreden.
Of houdt, waarom en hoe dan ook, zijn bek.
________