SanteLOGie

Mijlpalen zover het oog reikt

Dit is het jaar van de jubilea. Ik maakte al melding van het zeventigjarig jubileum dat ik ‘vierde’ op 4 juni, en nu is het de beurt aan een gedenkdag die, net als dat verkeersongeluk van toen, van grote betekenis was voor het verdere verloop van mijn leven.

Degenen die nu denken: laat maar zitten, niet geïnteresseerd: alle begrip, u weet waar de uitgang is.

Dan zever ik voor familieleden, vrienden en kennissen nog even verder over mijn nummertjes en getalletjes.

Dat ik vandaag (1 juli) precies vijftig jaar lid ben van de ANWB lijkt niet buitengewoon veel invloed op mijn leven te hebben gehad; maar toch: ik heb in die vijftig jaar menige Wegenwachter als reddende engel zien nederdalen op de vluchtstrook, waar ik gestrand was.

Voor iemand die alleen tweedehands rijdt onder het motto: die kar is nu zo oud, die rijd ik zelf wel even op tot hij naar de sloop kan, zou het leven zonder de trouwe Wegenwacht er veel avontuurlijk uit hebben gezien.

Het gezegde ‘Wie op de Wegenwacht, wacht het langst’ gaat volgens mij ook niet op: nooit heb ik langer dan anderhalf uur moeten wachten.

En de ANWB beloont langdurig lidmaatschap. Ik had natuurlijk graag gezien dat ik door de directie zou worden getrakteerd op een etentje, aan het eind waarvan mij zou worden meegedeeld dat ik voortaan vrijgesteld zou zijn van betaling van contributie – maar platina lid was ik wel en ik kreeg ook een prachtige felicitatiekaart, voorstellende een keurige Wegenwachter met kleppet en rood vlaggetje, naast een Citroen Ami Break in Wegenwacht-geel en met het bekende werkplaats-interieur waarmee ik menige Wegenwachter heb zien toveren.

Maar het meest ingrijpende jubileum van vandaag is natuurlijk dat ik me op deze dag vijftig jaar geleden meldde op de burelen van de redactie van het Limburgs Dagblad aan de Nobelstraat in Heerlen, alwaar ik tegen een voor mij onbegrijpelijk hoog salaris aan de slag kon als chef binnen- en buitenland. Ik had mij daar terdege op voorbereid in zevenenhalf jaar bij De Gelderlander in Nijmegen.

En ik zou daar, in Nijmegen dus, misschien wel wat langer gebleven zijn, als ik niet door Frans Hulskorte, die kort daarvoor met ruzie was weggegaan de De Gelderlander, was uitgenodigd om naar Heerlen te komen, waarbij mij een salaris in het vooruitzicht werd gesteld en ook daadwerkelijk betaald dat zeer ruim viel in de categorie ‘an offer you can’t refuse’. Ik meen begrepen te hebben dat zulk strooien met geld inmiddels geen usance meer is in de journalistiek En dan zwijg ik nog maar over het feit dat het dienstverband vanaf dag één ook viel in de categorie ‘onlosmakelijk’.

Ben ik van die vijftig jaar ook een echte Limburger geworden?

Eh, nee. Een vreemde eend in de bijt vind ik mezelf ook niet, maar ik heb wel altijd het gevoel gehouden dat ik hier een gast was, een vaak graag geziene gast, maar een gast.

Maar gezien mijn motto ‘waar ik mijn brood verdien, daar is mijn vaderland’ maakt dat niet zo veel uit en ondanks de terughoudendheid van veel mensen hebben we hier toch een sociale omgeving opgebouwd waarvan we ons moeilijk los zouden kunnen maken.

Ik heb trouwens niet al die tijd daadwerkelijk in Limburg gewoond – veertig jaar geleden woonde ik, als parlementair redacteur van het Limburgs Dagblad, een jaar in Den Haag.

Daar was ik pas echt niemand.

En kwam ik Djamila tegen.

Over een maand de volgende mijlpaal.

______

hhBest 

Boek & Film 

De koning der koningen slaat er een slaatje uit

Je dacht dat de goede man al jaren op zijn lauweren rustte, de laatste keer dat ik hem zag zat hij op een bankje aan de rand van de volkstuin die aan zijn eigen achtertuin grenst, hij had daar, meen ik, ook een bescheiden maar niettemin officiële functie.

Hij was raadslid en wethouder geweest en lid van Provinciale Staten. Gewéést, want officieel is hij met pensioen. Maar in het dorp staat hij nog altijd bekend als de koning van Landgraaf – de koning der koningen meer, want de diverse wijken van de gemeente hebben allemaal weer een eigen koning. Ter completering van deze beknopte biografie: een beschuldiging van het aannemen van een cadeautje toen hij wethouder was (een reisje met een bulldozerfirma, als ik me goed herinner) bleek niet strafbaar. Een oude koe, ik weet het.

In in een eerder stukje over het onderwerp ‘fusie gemeenten Landgraaf en Heerlen’ liet ik me ontvallen dat alleen de burgemeester er echt belang bij had dat de fusie van zijn gemeente niet doorgaat – hij raakt dan immers zijn baan kwijt. Maar hetzelfde geldt natuurlijk voor de koninkjes in de verschillende wijken, zijnde de voormalige gemeenten waaruit Landgraaf in 1982 werd samengesteld. In een groter verband stellen ze weinig meer voor, en terecht. Good riddance, zeggen de Britten.

In een bericht van 1L van gisteren wordt melding gemaakt van een nieuwe activiteit van Wiel Heinrichs – jullie hadden al lang begrepen dat het hier over hem gaat – namelijk als adviseur van de gemeente op het gebied van de fusie. Voor zijn advies streek hij een bedrag van ruim vijfduizend euro op en hier, in de vorm van een artikel in de regionale pers, valt te lezen wat zijn advies was: niet fuseren.

In hetzelfde bericht op de website van 1L staat vermeld dat Landgraaf een half miljoen heeft uitgetrokken voor het verzet tegen de fusie, een deel van het geld is al op, en een bericht van heden op 1L doet de vraag rijzen of het resterende bedrag wel voldoende zal zijn: de gemeente doet de stap naar de rechter om te procederen tegen het besluit van de provincie, het fusieplan toch door te zetten, al moet daar door Provinciale Staten (hier tegenwoordig nogal weids aangeduid met ‘het Limburgs Parlement’) nog wel over worden gestemd.

Intussen is er in Landgraaf geen geld voor een behoorlijk zwembad.

Je zou kunnen zeggen: de ervaring van de heer Heinrichs in de gemeentelijke en provinciale politiek maakt hem wel degelijk tot een geschikte adviseur.

Hijzelf blijkt (zie het boven aangehaalde artikel) een mening te hebben over ‘coryfeeën uit een voorbije tijd’ die adviezen moeten geven. Van zo’n advies kun je verwachten dat het een automatische reflex is, en wel: fuseren. Een advies dat naar de mening van de heer Heinrichs veilig in de wind kan worden geslagen, al zegt hij dat niet met zoveel woorden.

Die twee coryfeeën die hij bedoelt zijn de heren Mans en Deetman, gepokt en gemazeld in de politiek en het openbaar bestuur, maar die inderdaad een grote toekomst achter zich hebben.

Net als, mij dunkt, de heer Wiel Heinrichs alhier.

En overigens blijf ik van mening dat de moderne complexe maatschappij gebaat is bij een bekwaam en professioneel bestuur en dat het de dorpspolitici vrij staat daarover in het café hun mening de vrije loop te laten.

__________

hhBest

Boek & Film 

Boek dat me hielp uit een dipje op 22 juni te koop

Tijdens onze reis door Noord- en Midden-Italië in mei bezocht ik uiteraard veel boekhandels. Vaak boekhandels van grote uitgeverijen zoals Mondadori en Feltrinelli die zo groot zijn datje totaal geen overzicht hebt en met weinig personeel aanwezig dat ook weet wat er wel en niet voorradig is – je kunt het ze ook nauwelijks kwalijk nemen. Zelfs met de computer is het moeilijk de weg te vinden, in de stijl van: ja, dat boek moeten we hier ergens hebben, maar wáár?

Daarnaast vind je in elk dorp wel een of twee zaakjes waar tussen de sigaretten, de ansichtkaarten en de bergen plastic strandhulpstukken en dito speelgoed ook nog wel eens zo’n boekenmolentje staat. Je staat versteld wat je daarin dan kunt vinden dat je op je lijstje hebt staan.

Een boek vond ik dat niet op dat lijstje stond, namelijk ‘Non luogo a procedere’ van Claudio Magris, van wie ik tot nu toe alleen Danubio had gelezen, of liever: Donau, want ik las het in vertaling. (De titel van dit boek is een juridische term die zoiets betekent als ‘geen aanleiding tot een proces’).

In dezelfde boekhandel trof ik ook een boekje aan dat wél op mijn lijstje stond, namelijk Sostiene Periera van Antonio Tabucchi. En gelukkig maar. Dat ik het vond, bedoel ik.

Want ik ben zowat 79 jaar en ik heb wel eens gehoord dat met het achteruitgaan van het geheugen (mijn geheugen wordt inderdaad ietwat minder) het eerste dat je verliest datgene is dat je het laatst geleerd hebt – in mijn geval Italiaans, waarvan ik van kindsbeen af een zekere kennis bezat, maar waar ik me pas sinds ongeveer mijn veertigste serieus op heb toegelegd. Bij het lezen van Magris’ boek ontdekte ik dat ik vaak de draad kwijt raakte (ik begon er op 10 juni aan en ben bijna halverwege).

Het gaat over een man (uiteraard in Triëst, waar Magris vandaan komt) die een enorme hoeveelheid oorlogsmaterieel heeft verzameld om er een museum tégen de oorlog mee in te richten – van tanks, kanonnen, geweren en onderzeeërs tot boeken, schedels, medailles en kleding, plus een enorme stapel door hemzelf en anderen geschreven oorlogsdagboeken. Op het moment dat het boek begint is de verzamelaar al dood, levend verbrand in de doodkist waarin hij placht te slapen temidden van zijn verzameling in de loods waar een groot deel ervan opgeslagen lag. Een belangrijk deel van zijn eigen aantekeningen is daarbij verloren gegaan. Een bibliothecaresse, Luisa, valt de ‘eer’ te beurt om het museum alsnog in te richten. Hetgeen haar heel erg zwaar valt.

Vervolgens worden we ondergedompeld in langdurige bespiegelingen over oorlog en vrede, leven en dood, liefde en haat, en andere verhalen uit de inmiddels flink voormalige, maar nog altijd ‘voelbare’ Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie – waarbij mijn aandacht herhaaldelijk afdwaalde.

Om te testen of ik inderdaad problemen had met het Italiaans nam ik Sostiene Pereira ter hand. De titel betekent ‘Beweert Pereira’, ‘Of gewoon ‘Zegt Pereira’, of ‘Houdt Pereira vol’. (het boek komt op 22 juni uit in het Nederlands onder de titel Pereira verklaart). Deze twee woorden komen enkele honderden malen in het boekje voor dat gaat over de redacteur van een krant in Lissabon in 1938, die zich afzijdig houdt van de politiek (op dat moment is Portugal een fascistische dictatuur, net als Italië, Duitsland en Spanje, bijna) maar er tegen zijn (niet al te sterke) wil toch in betrokken raakt.

Tabucchi schreef het verhaal in 1993 en in het nawoord vermeldt hij nadrukkelijk dat Pereira van joodse afkomst is, omdat Portugezen van wie de achternaam de naam van een fruitboom is – pereira betekent perenboom – joods moeten zijn, en dat verklaart ook waarom hij achtervolgd wordt door de geheime politie van Salazar.

Tabucchi zelf is overleden in 2012 en hij heeft een indrukwekkend oeuvre nagelaten. Tevens was hij hoogleraar Portugese taal- en letterkunde aan verschillende Italiaanse universiteiten. Ook won hij – ook voor Sostiene Pereira – meerdere literaire prijzen naar dat is niet zo opvallend: als je een Italiaanse schrijver bent die nog nooit een literaire prijs heeft gekregen, dan is er iets mis met je want het land kent honderdtwintig van die ‘premi’.

En nu ik dat boek als onderwerp heb genomen: er is een werkelijk schitterende film van gemaakt, die vrijwel letterlijk het verhaal volgt, tegen de achtergrond van de schitterende stad Lissabon en met Marcello Mastroianni overtuigend in de ietwat schlemielig overkomende rol van Pereira.

Maar daar was het niet om begonnen: tot mijn opluchting merkte ik dat ik Sostiene Pereira las zoals ik een Duits, Engels of Nederlands boek lees. Het is dan ook een betrekkelijk eenvoudig relaas zonder veel diepgaande bespiegelingen, dat zal best een grote rol spelen.

Maar nu terug naar Magris.

En van Tabucchi ga ik meer lezen.

________

hhBest

Boek & Film 

De terugkeer van Camiel

Door Peter Stiekema

Ineens was hij er weer. Us Camiel, Limburgs voor onze Camiel (Eurlings).  Deze week op de televisie. Aanleiding: de dood van Hein Verbruggen (sportbobo bij het wielrennen (UCI) en de Olympische Spelen (IOC-lid). Lang niks meer van gehoord van Eurlings. Kamerlid, een van de jongste ooit. Mislukt CDA-minister van Verkeer en Waterstaat: hij liet de KLM vliegen terwijl de lucht nog vol stof zat van een IJslandse vulkaanuitbarsting. Ging na zijn ministerschap, in 2011, aan de slag bij de KLM, van juli 2013 tot oktober 2014 als president-directeur.daarna binnen het jaar ontslagen wegens gebrek aan aanwezigheid.

Sloeg begin 2016 zijn nog tamelijk nieuwe vriendin in elkaar. In juridische termen was dat ‘eenvoudige mishandeling’.En ging vervolgens bij een creditcard-instelling aan de slag, waar hij ook snel werd buitengesmeten. Met die vriendin heeft  hij kennelijk een betalingsregeling gesloten (hij kreeg van justitie opdracht ‘het goed te maken’) om niet door deze of gene rechter veroordeeld te worden. Althans naar verluidt.

Hein Verbruggen. Voorzitter van de internationale wielerfederatie. Vriendje van Lance. Armstrong bedoel ik. Hein zou geld hebben geleend en sponsorgelden hebben ontvangen van deze bedrieger aller bedriegers. Ter bestrijding van het dopinggebruik.  Maar van de doden niets dan goeds. En er is niets bewezen.

Terug naar Camiel. Camiel zit op Twitter. Maar hij heeft heel lang gezwegen. Meer dan een jaar. Nooit meer iets van gelezen. Tot op de dag van vandaag. De dood van Hein Verbruggen. En met het CDA weet je maar nooit. Ik herinner me als de dag van gisteren zijn toespraak op het belachelijke CDA-congres, kort voordat het vermaledijde akkoord met de PVV werd gesloten.  Aan het adres van Maxime Verhagen, mede-Limburger. 'At your service'. Camiel deed even een Fortuyntje. De tranen schoten Maxime in de broek. Nee dat wordt nog wel wat met Camiel. Minister van Verkeer en Waterstaat in het zoveelste kabinet Rutte. Met steun van Buma, ongetwijfeld.

De laatste en nieuwste tweet van Camiel luidt: ‘Ere-Lid IOC Hein Verbruggen overleden.1 van NL's grootste sportbestuurders ooit.Verslagenheid hier in Lausanne groot.Vaarwel vriend!’ Er staat een foto bij (van het ANP) waarop je ziet hoe Verbruggen scheel van bewondering, tegen Lance Armstrong opkijkt.

Maak nou maar gewoon dat kabinet met Wilders

De Nederlandse politiek laat niet vaak zijn ware gezicht zien – maar gisteren was het toch zo ver.

Je probeert een kabinet te vormen dat kan rekenen op steun van de meerderheid in het parlement.

Dan is het mooi als je daar een op het oog argeloze en onervaren partij bij kunt betrekken die de nodige zetels levert en die vermoedelijk niet moeilijk gaat doen als jij je snode plannen maar ingewikkeld genoeg formuleert.

Want – je bent wel heel naïef als je dat wonderlijk vindt – Nederland is een rechts land waarvan een deel stemt op een partij die alles bij naam noemt en daar maar één A4-tje voor nodig heeft. En de rest op de zich als beschaafder etalerende andere ‘gevestigde’ partijen.

Je ware gezicht laat je zien wanneer je in het openbaar, gewoon op straat, de fractieleider van die op het oog argeloze vierde partij gaat staan uitschelden omdat hij zich houdt aan zijn eigen verkiezingsbeloften. Daar hadden de heren nou nog nooit van gehoord.

Terwijl ze blij moesten zijn dat ze van hem af waren. Want na het gekluns over die arme vluchtelingen, och och och wat zijn die zielig, was natuurlijk ook nog het klimaat aan de beurt gekomen met al het gehannes over windmolens, aardgas, zonnepanelen en langzaam rijden op de snelweg.

VVD en CDA hebben dat goed begrepen en schoven al flink die kant op – als je groot wilt worden kun je niet anders dan de rassenwetten van Wilders overnemen, flink vaag geformuleerd, en niet alleen omdat je het eigenlijk met blonde Janus uit Venlo eens bent, maar vooral omdat de ondernemers respectievelijk de boeren en middenstanders eisen dat hun partij hoe dan ook in de regering zit.

Gisteren zagen we in de verontwaardigde koppen van Pechtold – valt die even door de mand – Buma, nou ja, en Rutte – die het soort onkwetsbaarheid toont dat vlak voor de val komt – dat Balkenende er destijds niet zo ver naast zat toen hij opriep tot ‘die VOC-mentaliteit! Toch?’

Ik zal niet zo ver gaan om te voorspellen dat Nederland Ons Indië gaat terugveroveren. Maar het standpunt van de Hongaar Orban en zijn maten in Tsjechië, Slowakije en Polen wordt door met name VVD en CDA zo gek nog niet gevonden. Grenzen dicht, ze zoeken het maar uit. En een ruime meerderheid van het Nederlandse volk is het daarmee eens.

Als oprecht democraat zeg ik dan ook: Een kabinet van VVD, CDA, PVV en D66 is wat Nederland eigenlijk wil. Hoe verwerpelijk het ook is dat we ons alsnog aansluiten bij Trump, May en Le Pen.

O, toch nog een paar voorwaarden. De arbeidsmarkt moet volledig op de schop, de gezondheidszorg moet aanzienlijk beter georganiseerd worden en het onderwijs moet uit de treurhoek.

Dan is er wat mij betreft eigenlijk niks meer aan de hand.

Bij de volgende verkiezingen zijn de vluchtelingen weer aan de beurt.

Misschien.

_________

hhBest 

Boek & Film 

Objectiviteit is een moeilijk begrip

In de jaren zeventig maakten we kennis met het verschijnsel participerende journalistiek. Tot dan toe hadden journalisten zich overal buiten gehouden – anders kon je niet ‘objectief’ verslag doen. Maar toen we geleidelijk waren gaan beseffen dat mijn objectiviteit iets geheel anders was dan jouw objectiviteit, was het hek als het ware van de dam.

Tegenwoordig zijn we op de terugweg, en is de journalist vooral bezig om de objectieve waarheid vast te stellen van wat jan en alleman wensen te beweren. We zijn factcheckers geworden. Dat waren we natuurlijk al, maar nu heeft het een naam.

Dus een journalist heeft geen (politieke) opvatting en doet nergens aan mee. Met name niet aan politieke demonstraties. (De daarbij behorende petjes en geinige T-shirts blijven je dan ook bespaard).

Toch heb ik wel stevig gedemonstreerd, met name in een grijs verleden toen de Telegraaf Holding het oog had laten vallen op mijn werkgever, het Limburgs Dagblad. Een leerzaam gebeuren, aangezien ik eruit opmaakte dat demonstreren weinig zin heeft, als de hoogste bieder er uiteindelijk toch met de buit vandoor gaat.

Tien jaar later liep ik mee in de grote demonstratie in Den Haag tegen de kruisraketten en gisteren stond ik een beetje te demonstreren met een heel klein bordje in de hand met de tekst ‘Voor fusie’, en een pijl naar links: daarmee bleek ik vóór fusie van mijn gemeente, Landgraaf, die dit jaar 35 jaar bestaat en nooit echt tot leven is gekomen, met de grote boeman in het Westen, te weten aartsvijand Heerlen.

Om even een ideetje te geven van hoe daar nu en in een grijs verleden over wordt en werd gedacht onder de autochtone bevolking: toen het er in 1981 op leek dat de drie gemeenten die kort daarna Landgraaf zouden vormen in één klap zouden fuseren met Heerlen, uitte een in Nieuwenhagen groot geworden collega (graficus, geen journalist) zijn woede daarover met het dreigement ‘als dat gebeurt, leg ik een bom bij het gemeentehuis in Heerlen.’ Afgezien van het feit dat het zonde zou zijn geweest van het in futuristische – zeg maar fascistische – stijl gedachte gebouw, wist natuurlijk iedereen dat Wiel zijn opmerking symbolisch bedoelde. Tegenwoordig zou er een antiterreureenheid op hem afgestuurd zijn.

Gisteren hield de provincie Limburg hier ter stede een hoorzitting en verzamelden voor- en tegenstanders zich, met muziek en koffie voor het gebouw waar de zitting gehouden zou worden. En ik was erbij.

Ons kent ons uiteraard, dus het was veel handjes schudden en schouders kloppen geblazen; het interessantst was natuurlijk de club tegenstanders, waarbij je alle ouderwetse machthebbers van vroeger en nu bijeen zag staan. De burgemeester hield zich angstvallig op de vlakte, zoals het hoort, hoewel hij de enige was die een echt belang had: als de fusie doorgaat is hij zijn baan kwijt.

Ik bevond mij dus aan de andere kant van de demarcatielijn, maar naar binnen ging ik niet: ik moest nog een mooi boek uitlezen, thuis, en ik had de indruk dat de zaak bij de wel aanwezige voorstanders van fusie in goede handen was.

Vanmorgen las ik in de krant dat de voorstanders van fusie met 60 procent de hoorzitting gewonnen hadden, maar wat zegt dat? Niks, natuurlijk. Als er een referendum komt – de machthebbers van vroeger sturen daar op aan – dan gebeurt één van twee dingen: óf Provinciale Staten bedanken voor het advies en gaan toch over tot fusie, of ze durven niet en dan wordt Landgraaf na de volgende verkiezingen een PVV-gemeente.

In beide gevallen zal het me worst zijn.

De gemeentelijke belasting zal in alle gevallen wel op peil blijven. En of ze nu van de zijde van de gemeente Heerlen géén onderhoud plegen aan het gemeentelijk groen, of van de zijde van de gemeente Landgraaf, wat maakt het uit.

Ik heb dat bordje met de tekst ‘Vóór fusie’ wel voor het raam gezet. Misschien kan ik die ene mevrouw die eens in de week langs komt met haar hondje, overtuigen.

Toch participerende journalistiek. Op mijn ouwe dag.

________

hhBest

Boek & Film 

Mooie leeftijd om nog wat door te sukkelen

Gisteren liet ik het me zonder er bij na te denken ontvallen, toen het weer eens over mijn leeftijd ging: ‘Volgens de statistiek heb ik nog drie jaar te leven.’ Nou ja, maak er, in een vrijgevige bui, vijf van, maar verder durf ik niet te gokken. Het is natuurlijk ook helemaal geen bijzonder nieuws en bovendien: 82 jaar is een mooie leeftijd.

Maar net als twee dagen geleden ging ik achter de pc zitten en begon dit stukje te tikken. ‘Het gaat alweer over getallen’, dacht ik, ik kan mezelf misschien tot kabbalist verklaren, of wellicht toch beter tot neurotische getallenfreak, die ook nog eens een heleboel voor zijn leven belangrijke mijlpalen zonder veel moeite uit het geheugen kan opdiepen, en hoe langer het geleden is, hoe gemakkelijker dat gaat.

Vandaag bijvoorbeeld, is weer zo’n datum: vandaag is het vijfendertig jaar geleden dat mijn vader overleed, zo ongeveer op mijn huidige leeftijd.

(Hij overleed nadat hij van een trap was gevallen, met een leuke slok op, want hij kwam van een verjaardagsfeest; hij was kennelijk ernstig gewond, want hij overleed er een paar dagen later aan, zonder een arts te hebben geraadpleegd. Want, vond hij, als je naar de dokter ging, dan was je pas echt ziek. Jongstleden zondag viel ik, ook met een prettige slok op, na de verjaardag van de buurvrouw, bij het uitkleden om en knalde met mijn bil op de slaapkamervloer. Ik zit nu een beetje half op een stoel want het doet nog gemeen pijn. Maar dit alles uiteraard geheel en al terzijde.)

Vrijwel elke dag denk ik aan mijn vader, en meestal probeer ik me voor te stellen hoe hij gereageerd zou hebben op met name de technische ontwikkelingen sinds 1982. Ik denk dat hij het allemaal sensationeel geweldig zou hebben gevonden – hij was bij leven een enthousiast gebruiker van de fotocamera en vooral van de auto, waarvoor hij op vijftigjarige leeftijd nog zijn rijbewijs had gehaald. Hij droomde van zijn droomwagen: een Opel met een zescylindermotor. Dat kwam er niet van. Hij kocht op zijn vijfenzestigste een gloednieuwe Opel Kadett en reed er in zijn resterende dertien jaar zo’n vijftigduizend kilometer mee.

Ik heb destijds niet begrepen hoe teleurgesteld hij eigenlijk was dat zijn enige kleinzoon niet maar hem was genoemd. Ruim twee jaar geleden ging zijn wens postuum alsnog in vervulling, zijn achterkleinzoon (en mijn kleinzoon) kreeg zijn (en mijn) naam. Het knulletje is net als hij een beetje stil, maar een liefhebber van eenvoudig, doch smakelijk voedsel. Wijn en grappa hebben we veiligheidshalve nog niet op de kleine man uitgeprobeerd.

Daar is nog ruim de tijd voor: ik schat toch zeker negentig jaar.

________

hhBest 

Boek & Film 

Een bepaald moment, zeventig jaar geleden

Het was 4 juni 1947, vandaag precies zeventig jaar geleden dat mijn serene kinderleven plotseling een onaangename wending nam. Niet dat ik er zelf erg van onder de indruk was, ik bleef mijn coole zelf en constateerde als eerste dat mijn linkerbovenbeen gebroken was.

Ik was acht jaar, toen al een beetje ouwelijk. Ik zat achterop de fiets van mijn oudere zus – zij was zestien – die me van school had gehaald en bijna op de hoek van de St Annastraat en de Thijmstraat in Nijmegen was, toen haar achterwiel uitgleed op de tramrails en we samen onderuit gingen. Mijn linkerbeen kwam terecht tussen die rails en de bagagedrager van de fiets en even later lag ik in de druilerige regen op de stoep met een flink aantal nieuwsgierige gezichten boven me.

Tegen de arts die toevallig langskwam, een chirurg, verbonden aan het Canisius Ziekenhuis een paar honderd meter verder, zei ik inderdaad: ik denk dat mijn been gebroken is. Hij betastte me en knikte (denk ik) en droeg me naar zijn legerjeep en reed me naar het ziekenhuis.

Waaruit ik pas elf weken later genezen zou worden ontslagen. Die lange duur had te maken met de gebrekkige uitrusting waarmee ziekenhuizen toen nog kampten, het gewicht waarmee mijn been op lengte werd gehouden hing aan parachutekoord dat kennelijk als zeer sterk werd beschouwd (en er was niks anders, blijkbaar). Dat koord brak tweemaal, en mijn been dus ook, opnieuw.

Wat mij verwondert is de lijdzaamheid waarmee ik dat hele verblijf op de kinderzaal met huilende kinderen en snibbige nonnen uitzat (uitlag, dus) en feitelijk de hele dag niets deed.

Mijn zus kwam vaak op bezoek, ook buiten bezoekuren, want ze was brutaal tot en met. Ze bracht triomfantelijk eenmaal een banaan mee. Van ander bezoek herinner ik me weinig. Wel hoorde ik later dat de onderwijzer van de lagere school mijn ouders geregeld had bezocht en gezorgd had dat ik toch was overgegaan naar de derde klas met allemaal achten. Het was de school in de Nijmeegse Schoolstraat, die door mijn moeder geschikt was bevonden omdat de instelling katholiek was – tegenwoordig noemen we dat type school ‘kansarm’ of misschien wel ‘zwart’, maar toen was het gewoon ‘de armenschool’.

Mijn linkerbeen was door de gebrekkige behandeling in het ziekenhuis iets meer dan twee centimeter korter geworden en ik moest een dikke zool onder de linkerschoen dulden. Dat – en het feit dat ik altijd ‘de beste van de klas’ was – maakte mij een ideaal mikpunt voor pesterij, hetgeen tot op de dag van vandaag invloed heeft op mijn karakter. Denk ik.

Hoewel ik op mijn twaalfde van die dikke zool af was, is bij nauwkeurige meting de verkorting van het been nog te zien en ook de ‘functionaliteit’ ervan wordt door de huisarts als ‘opmerkelijk’ geboekt.

Ik heb verder nergens last van.

Misschien wel meer van de obsessieve manier van belangrijke data in mijn leven onthouden.

Iedere keer als ik over de plek des onheils rijd, wordt ik eraan herinnerd.

En aan het feit dat we zeventig jaar geleden leefden in een andere wereld, zeg maar rustig: op een andere planeet.

______

Op de foto van Google Streetview: de plek waar het gebeurde, in de huidige toestand, uiteraard zonder tramrails.

________

hhBest 

Boek & Film 

De oude bard flikt het nog

De vorige keer, geachte luisteraars, mocht ik u meenemen naar Bellano, de woonplaats van een van mijn favoriete Italiaanse vertellers, Andrea Vitali. Bijkans geheel aan de andere zijde van Italië, in Porto Empedocle (in zijn boeken: Vigata) op Sicilië vinden we de geboorteplaats van een al lange tijd, langer dan Vitali andere favoriete schrijver, Andrea Camilleri. (Die al een jaar of vijftig, zestig in Rome woont.) Er zijn nogal wat overeenkomsten tussen het werk van beide schrijvers, bijvoorbeeld het feit dat ze allebei ‘streekromans’ schrijven. En die boeken spelen zich weliswaar binnen een klein gebied af, rond de plaats waar ze wonen respectievelijk geboren zijn, maar waarvan de inhoud op de een of andere manier een algemene geldigheid heeft.

Ze gaan dan ook over hetzelfde soort menselijk tekort, de hebzucht, de jaloezie, de geniepigheid, de domheid, de argeloosheid van de mensen.

Over Camilleri heb ik een poosje geleden een stuk geschreven, waarin ik de verwachting uitsprak dat de destijds al negentigjarige schrijver het bijltje erbij had neergegooid, toen zijn politiecommissaris Salvo Montalbano aan het eind van zijn tweeëntwintigste ‘avontuur’ ontslag nam. Dat was iets te voorbarig, want anderhalf jaar later was Montalbano weer gewoon aan het werk en begon het drieëntwintigste avontuur, als gebruikelijk met een commissaris die ’s morgens wakker wordt uit een gruwelijke droom, of gewoon door een telefoontje van de half-achterlijke, half-gehaaide portier van het politiebureau in Vigata, Catarella.

En het verwonderde me dan ook niet toen ik drie weken geleden de zaterdageditie van La Repubblica opsloeg en daarin aangekondigd zag dat op 25 mei de nieuwe Montalbano zou uitkomen, met, zo meldde het artikel, een geheel ander soort problemen dan gebruikelijk, di op de weg van de commissaris kwamen.

De publicatiedatum viel wat ongelukkig, omdat we op die dag dusdanig onderweg zouden zijn, dat een bezoek aan een boekhandel er niet in zat. Ik informeerde vervolgens bij alle boekhandels waar ik wel langs kwam of ze wellicht al een voorraadje onder embargo in huis hadden, maar nee hoor, de anders zo slordige en meegaande Italianen hielden zich strikt aan ’25 mei, ’s morgens in 9 uur’. Tot dan! Riepen al die boekhandelaren me achterna.

Op die 25^ste mei reed ik over de noordelijke rondweg van Milaan, onderweg naar rampspoed waarvan ik hier al eerder gewag maakte, en stopte voor een licht ontbijt bij een Autogrill. Zo’n door en door modern gebouw, waarvan architectuur en inrichting vooral deden denken aan 1984 van George Orwell. Ze bleken er toch een voorraadje boeken te hebben, van het genre dat typisch past bij een autoweg-tankstation, waaronder zelfs enkele boeken van de vaste uitgever van Camilleri, Sellerio in Palermo, maar géén Camilleri.

Geen nood, natuurlijk, eenmaal thuis kon ik het boek binnen een week in huis hebben, via webwinkel amazon.it – maar zo’n nieuweling op de dag van publicatie in Italië kopen, dat zou toch leuker zijn geweest.

Ik liep naar de kassa om de koffie met croissants af te rekenen, en daar lagen ze, als kassakoopje: een stuk of twintig exemplaren van La rete di protezione, Het beschermende net, dus, van Andrea Camilleri.

Ondanks genoemde rampspoed begon ik er direct aan. Natuurlijk droomde Montalbano dat hij wakker was, met alle gevolgen van dien.

En het boek, dat gaat weer over de overhaaste besluiten van de commissaris, zijn grove fouten, zijn medemenselijkheid, zijn zwak voor mooie vrouwen, de ingewikkelde verhouding met zijn verloofde Livia, de media-geilheid van de questor, de onhandigheid van Catarella, de nauwgezetheid van Fazio, zijn rechercheur en de onbetrouwbaarheid waar het vrouwen betreft van zijn plaatsvervanger Augello en dat alles in het voor een deel zelfbedachte Siciliaans van Camilleri.

Het verhaal gaat vervolgens over de vraag waarom een al lang gestorven dorpsgenoot bij leven elk jaar op hetzelfde moment een korte super-8-film maakte van een stuk muur, en over een overval op een schoolklas, die uiteindelijk een sterk uit de hand gelopen geval van pesterij blijkt te zijn.

Een en ander verschaft Camilleri de gelegenheid om eens flink van leer te trekken tegen al die mensen die de hele dag naar hun telefoon turen, en vooral de jongelui die, anders dan Camilleri zelf, zich totaal door de sociale en andere media mitsgaders de bijbehorende apparatuur hebben laten meesleuren. Aan het eind waarvan hij er toch enig opvallend begrip voor toont.

Let wel, op 8 september wordt Camilleri 92 jaar.

En wat nog meer opvalt: aan het eind van het boekje staat dat dit boek het eerste is dat hij niet zelf heeft geschreven, maar gedicteerd. Want ondanks zijn onverminderde geamuseerde ironie is de oude man – in Italië liefdevol aangeduid met de term ‘Il Sommo’, de top dus – inmiddels geheel blind.

‘Vandaar dat al mijn dankbaarheid uitgaat naar Valentina – zij weet dat ook.’

Dus van Camilleri en dus van Salvo Montalbano zijn we nog niet af. Gelukkig.

____________

hhBest

Boek & Film