Door Peter Stiekema
Onlangs was ik wat aan het rondzappen en kwam op de BBC in de film 'Rock around the Clock' terecht. Een vehikel uit 1956 en voor een paar honderdduizend dollar gedraaid. Ik had de film nog nooit gezien, maar wist wel dat die in 1956 en 1957 een sensatie was. De muziekwereld werd indertijd geregeerd door crooners als Frank Sinatra, Rosemary Clooney, Dean Martin en Perry Como. Daarnaast had je jazz. Rock en Roll was iets volkomen nieuws. De film betekende dan ook het begin van de Rock en Roll in Amerika, snel gevolgd door de rest van de aardbol.
Wat viel die rolprent me tegen. Een flinterdun verhaaltje rondom een paar opkomende bandjes, zoals Bill Haley and his Comets, The Platters en nog een paar groepjes die al heel lang vergeten zijn. Het draait allemaal om de muziek en Haley en zijn band nemen het merendeel van de nummers voor hun rekening, zoals Rock around the Clock, See you later Alligator, Razzle Dazzle en nog zo het een en ander. The Platters brengen 'Only You' ten gehore. Haley ziet er uit als een antiheld, pafferig, al in de dertig en met een spuuglok, die veel geïmiteerd zou worden door de plaatselijke jeugd, zowel in de VS als hier.
Voor de kijker van nu is het echt onbegrijpelijk dat de film zo berucht werd in de VS en Europa. Zelfs kleuters zouden nu geeuwen van verveling. Maar in de VS gaven de jonge bioscoopbezoekers zich over aan massale danspartijen en hier en daar braken ongeregeldheden uit. De nozembeweging was geboren. Vetkuiven, bij voorkeur met spuuglok, zwarte kleren, (in Frankrijk werden de nozems daarom 'Blousons noirs' genoemd) en buikschuivers met vossenstaarten.
In Londen braken ernstige rellen uit toen diverse toeschouwers na afloop door dansten op straat en het verkeer hinderden. Als de film in september 1956 in Nederland in première gaat, wordt die in Apeldoorn (door burgemeester Des Tombe, de graftak) en Leeuwarden verboden. Ik kan me nog, als destijds vijfjarige inwoner van Apeldoorn, de woede van mijn toen zestienjarige tante Luus herinneren. Ze mocht niet naar de film van mijn oma. Dat was maar goed ook want in Apeldoorn ontstonden juist rellen toen teleurgestelde nozems een protestdemonstratie hielden die compleet uit de hand liep. In Oosterhout waarde in 1957 het gerucht rond dat de lokale geestelijkheid in de film had geknipt, iets wat vervolgens weer met klem werd ontkend. Als toeschouwer anno 2016 zou ik niet weten waar er in geknipt zou kunnen zijn, want zelden zo'n onschuldige rolprent gezien. In ieder geval gaf de film destijds wel de aftrap van wat nu rock- en popmuziek is. Elvis Presley verscheen ten tonele, al snel gevolgd door Little Richard, Buddy Holly, Eddy Cochran, Ritchie Valens, Ricky Nelson en ga zo maar door. Destijds werd er nog gedacht dat het verschijnsel geen lang leven beschoren zou zijn, maar gelukkig hadden de criticasters ongelijk. Rock and Roll is here to stay. Forever. Tenzij de ayatollahs het voor het zeggen krijgen. Want Mohammed schijnt rond 614 in de Arabische Woestijn tegen popmuziek te hebben gepredikt.