SanteLOGie

Cuba Libre en Fidel

Het was in augustus 1960 dat ik in een bar in Spanje van een barman het voorstel kreeg eens een ‘Cuba Libre’ te proberen.

Dat bleek een politiek ingewikkelde long drink: twee vingers rhum – het was niet geheel uitgesloten dat die was onttrokken aan Cubaans suikerriet – opgevuld met ijsblokjes, een schijfje citroen en opgevuld met een van de grote symbolen van de Verenigde Staten, Coca Cola.

Politiek ingewikkeld, natuurlijk. Ik neem aan dat nieuwe bewind op het eiland Cuba onder Fidel Castro met gefronste wenkbrauwen werd bezien door het toenmalige nog vast in het zadel zittende bewind van de zeer rechtse dictator van Spanje, Generalissimo Franco (voor zijn vrienden Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo Franco y Bahamonde Salgado Pardo).

Hoewel Fidel zijn ware gezicht nog niet had laten zien in augustus 1960, en de Verenigde Staten pas later overgingen tot een boycot van Cuba, dat tot de Castro-revolutie een soort vazalstaat van de VS was geweest, kan Spanje niet echt blij zijn geweest met het optreden van Castro. Het Zuid-Europese land wilde maar wat graag toetreden tot de NAVO, en ook het lidmaatschap van de Europese Unie was een vage wensdroom in Madrid. Wegens het autoritaire bewind van Franco kon daar vooralsnog geen sprake van zijn, pas na de dood van de dictator kregen beide hun beslag.

Het bleek later nog ingewikkelder te liggen toen Argentinië in 1982 een poging deed de Falkland-eilanden in te lijven en Engeland zich daar gewapenderhand tegen verzette. Toen bleken namelijk ineens de meeste romaanstalige landen, dus inclusief Italië, Brazilië en Portugal, vooral sympathie te hebben voor het Argentijnse streven.

En inclusief Cuba – en toen bleek ook dat die romaanstalige wereld al die tijd ook heimelijk sympathie hadden gehad voor het Cuba van Castro, hoe extreem communistisch die zich inmiddels ook bleek te ontwikkelen.

Wat was die Cuba Libre dus? Beduidde die naam dat Cuba nu een vrij land was? Of verwees het ingrediënt Coca Cola ernaar dat Cuba dringend bevrijd moest worden van Castro?

In augustus 1960 werkte ik al bijna en jaar in de journalistiek en was inmiddels aangeland op de redactie van De Gelderlander in Nijmegen, en daar hoorde ik tot de uiterst linkse flank. Ik herinner me nog hoe ik destijds in een gloedvol betoog de collega’s tot een bedremmeld zwijgen bracht door de lof te zingen van het voor ‘de gewone mensen’ (heb je ze weer) zo heilzame sociaal en economisch systeem van de Sovjet-Unie en de overige staten achter het IJzeren Gordijn.

Bedenk daarbij dat we toen zuchtten onder het kabinet De Quay dat bestond uit drie godsdienstpartijen en de VVD en dat vooral bezig was in Nieuw-Guinea de laatste koloniale oorlog te voeren. De redacteuren van De Gelderlander hielden zich gehuld in een mistbank van sigarettenrook, vooral nog bezig met het afwikkelen van de Tweede Wereldoorlog in het algemeen en het vangen van kamparts dr Josef Mengele in het bijzonder; ze hadden daarbij gemakshalve al een tijdje de Sovjet-Unie in de hoek gezet waar de klappen het best konden vallen.

In die zelfde periode had zo’n beetje de halve wereld en alle al of niet officieel als zodanig bekend staande dictators zich aangesloten bij de organisatie van niet-gebonden landen, waaronder zowel Indonesië als Cuba. Niet gebonden betekende in die tijd trouwens: tegen Amerika en vóór de Sovjet-Unie.

Dus je begrijpt de verwarring toen ik dat smakelijk tinkelende glas voor mijn neus kreeg en ik op slag begreep dat ik slechts uit die verwarring kon ontwaken door er nog drie of vier te bestellen.

En o ja, Fidel Castro bleek later ook nog eens de sympathie te hebben van een heleboel coryfeeën van Nederlands links, en ik vond het vooral vertederend dat het bootje waarmee Castro voet aan wal zette op Cuba om er de revolutie te ontketenen, Granma heette, Opoe dus, en dat de Castro-partijkrant ook die naam ging dragen en nog altijd draagt.

Een Cuba Libre heb ik al vele jaren niet meer gedronken en hij heet in Nederland heel prozaïsch rhumcola. Dat ook nog.

En nu is Fidel zelf ook al dood.

Terwijl hij toch duidelijk onsterfelijk was.

________

hhBest

Boek & Film 

Plassen

Bij de bloemist in het dorp gaat het de laatste tijd een beetje mis. Veel lege tafels in de kassen, rommel op de grond, honderden planten die vorige week al water hadden moeten hebben. Een in halve duisternis verdoken tentoonstelling van uitzinnige kerstspullen.

En wat we zoeken is in geen velden of wegen te bekennen.

‘We gaan wel even kijken op de Woonboulevard.’

‘Ja, goed, maar dan wel even langs huis, ik moet plassen.’

‘OK’.

Ik stop voor de huisdeur. Ik ben inmiddels verdiept geraakt in een gesprek op Radio 1.

‘Geef me de huissleutel even.’

De huissleutel zit, mede op haar aandringen, aan mijn sleutelbos waaraan ook de contactsleutel. Als ik die uit het contact trek kan ik het gesprek op Radio 1 niet meer volgen omdat de radio dan uitgaat.

‘Heb je zelf geen huissleutel?’

‘Nee.’

Mijn vraag is ook overbodig. Ze heeft nooit haar tas bij zich, waarin niet alleen sleutels, maar ook rijbewijs, identiteitskaart, portemonnee, pinpas. Argument: ‘Dat heb jij toch allemaal bij je.’

Dus ik zucht. ‘Je hebt nog altijd niets bij je.’

Maar ze heeft de sleutels al te pakken en verdwijnt spoorslags zonder nog iets te antwoorden.

Ze moet namelijk plassen. En als ze moet plassen, moet ze plassen.

In de auto valt een weldadige stilte. Waar ging die discussie op Radio 1 ook alweer over?

In het uitgestrekte tuincentrum op de Woonboulevard hebben ze alles wat je maar kunt bedenken en vooral veel dat je nooit zelf zou bedenken, voor Kerstmis. De kerst.

Maar niet wat we zoeken.

Ik moet er eigenlijk een beetje van plassen.

_______

hhBest

Boek & Film 

Nu ook rechters bedreigd

Han van de Horst schreef een schitterend stuk op de onvolprezen site Joop.nl over het slotwoord van Geert Wilders tijdens diens proces, en ik twitterde daarover dat ik er niets aan toe te voegen had. Dat doe ik nog steeds niet, maar Van der Horst citeerde Wilders letterlijk en die tekst herinnerde me eraan dat ik te weinig aandacht had besteed aan een opmerking van Wilders die ook Van der Horst en bij mijn weten iedereen onbesproken liet, namelijk deze: ‘Wij zullen winnen. Het Nederlandse volk zal zich goed herinneren wie aan de goede kant stonden’.

Hier wil ik allereerst opmerken dat Wilders ongemeen duidelijk is: hij geeft blijk al flink machtswaanzinnig te zijn door zijn kiezers te benoemen tot ‘het Nederlandse Volk’ (in 2012 haalde de PVV 15 zetels, aantal stemmen 950.263, ééntiende van de totaal uitgebrachte stemmen en flink minder dan in de peilingen. Jaja, resultaten uit het verleden en zo voort).

Maar daar van afgezien: is de zin ‘Het Nederlandse volk zal zich goed herinneren wie aan de goede kant stonden’ geen regelrechte bedreiging aan het adres van degenen die het niet eens zijn met het Nederlandse Volk, dat wil zeggen: met Wilders? Als eerste zou ik, na die opmerking, de rechters en officieren van Justitie voorzien van adequate beveiliging tegen het Nederlandse Volk, en ten tweede zou aangifte tegen Wilders wegens bedreiging in snelrecht een fikse straf opleveren.

Want bedreiging is het uiteraard. Wegens het roepen van dingen ‘ik weet waar je woont’ en ‘ik weet waar je kinderen op school zitten’ is, als ik me niet vergis, al vaker aanleiding geweest tot aanhoudingen en fikse straffen.

Meer dan ooit weten we na deze redevoering wat de feitelijke plannen van Wilders zijn. Als hij aan de macht komt – waarvoor er nog wel enig water naar de zee moet stromen, schat ik – dan is de vrijheid van meningsuiting het eerste slachtoffer. Of anders gezegd: de vrijheid van meningsuiting zal dan worden toegekend aan het Nederlandse Volk van Wilders, maar dat komt op hetzelfde neer.

De knokploegen en daarna de razzia’s op andersdenkenden zie ik al voor me. Het in brand steken van Marokkaanse, Poolse en Turkse winkels en van moskeeën komt dan vanzelf, want de Leider heeft gezegd dat het Nederlandse Volk zich zal herinneren wie er aan de goede kant stonden, en wie niet aan de goede kant stond is dan niet alleen monddood, maar vooral vogelvrij.

Dat is geen overspannen fantasie van mij: dat is al gebeurd na de Brexit – en het gebeurt nog, nu ook in de VS na de verkiezing van Trump>.

Ik heb al eerder geschreven: openlijk speculeren op de lagere instincten van bijvoorbeeld Het Nederlandse Volk zou een strafbaar feit moeten zijn. Dit moet echt gestopt worden. Het is nog niet te laat, maar dat geldt voor de klimaatverandering ook.

Ooit wordt het wèl te laat.

_________

hhBest

Boek & Film 

Een eiland als Ameland

Eilanden fascineren me al heel lang.

En toch, iedere keer als ik op een eiland kom, voel ik een lichte teleurstelling. Want een eiland is, heel diep in het geheugenarchief van mijn achtste levensjaar of zo, in feite een hoopje zand dat boven de zee uitsteekt, met een pamboom in het midden.

Toch blijft er altijd reden tot hoop. Al heel lang geleden stak ik met de veerboot over van Stockholm naar Turku in Finland en dan vaar je door of langs de Maarianhamina, een enorme groep kleine eilanden in de Oostzee waarvan er vele voldoen aan de beschrijving, behalve dan dat je ‘zand’ moet vervangen door ‘rots’, en ‘palmboom’ door ‘dennenboom’.

Later, op de reis met de veerboot van Trapani op Sicilië naar het eiland Favignana passeerden we een eilandje, ook rots en zonder boom, maar mét een paar huizen erop. Het heeft zelfs een naam: Formica. Dat was dus een echt eiland. Zie de ‘banner’ hierboven.

Madeira, Lanzarote, Malta, Gozo, Kreta, Sicilië zelf, Corsica, Sardinië, Cres, Brioni, Nisos Ioanninon in het meer van Ioannina in Griekenland, het Isla Janitzio in het meer van Pátzcuaro in Mexico, met daarop het lelijkste standbeeld ter wereld – dat is zo’n beetje het lijstje van door mij bezochte eilanden. Ik was te laat op Walcheren, Noord- en Zuid-Beveland, Urk en Schokland, want inmiddels geen eiland meer, hoewel juist Schokland duidelijk als een soort eiland uitstijgt boven de omringende drooggelegde zeebodem – het is tevens het eiland waarvan de oorspronkelijke bevolking een unieke geschiedenis heeft: de ene helft katholiek en de andere protestant en die twee stonden elkaar letterlijk het leven.

En dan natuurlijk de vierhonderd eilanden waaruit Venetië bestaat, maar de stad zelf en ook wel Murano en Burano geven nooit dat eilandgevoel, je moet je echt inprenten: we zijn hier een heel eind buitengaats in de Adriatische Zee, op een eiland.

Pas toen het openbaar vervoer een dag staakte merkten we dat we op een eiland aangespoeld waren, in dit geval het Lido van Venetië – dat is misschien het eilandgevoel: dat je ineens beseft dat je er niet weg kunt – ja, met een peperdure watertaxi, of zwemmend. (De Britse dichter en dandy Byron deed het ooit, dus waarom niet.)

Kuch, eh, nooit op de Waddeneilanden geweest? Ik schijn een keer Ameland bezocht te hebben, in 1959, maar ik herinner me daar niets van.

Vorig jaar waren we op weg naar Ameland, met de camper, maar die begaf het op mysterieuze wijze al ter hoogte van Zwolle – wij mochten gewoon niet naar de Wadden.

Afgelopen weekend weer geprobeerd en het lukte! Het was er Kunstmaand, kennelijk in deze maand georganiseerd om alleen de echte diehards op kunstgebied aan te trekken, want het was afzien, zal ik je zeggen, zeker voor de mensen die de talloze beeldentuinen wilden bezichtigen – en dan heb ik het nog niet over de vele half afgemaakte konijnenholen in de bijbehorende grasvelden waar je, als kunstminnende bejaarde, lelijk je enkels kunt verstuiken.

Ameland in november, waar het uitwaaien een geheel nieuwe, bijna legendarische betekenis krijgt. Dat trekt tevens veel mensen met honden aan, die in het strandcafé waar je na gedane arbeid (tegen een loeiende storm in ploeteren op een strand met zandstorm en een woeste Noordzee) neerzijgt voor een bak pleur, danig gaan liggen stinken.

Ameland lijkt op de kaart zo klein, maar het is natuurlijk toch ruim dertig kilometer lang en aan de westkant een kilometer of zes breed. De ‘hoofdstad’ is Ballum en verder vinden we er Hollum, Nes en Buren, plus een paar gehuchten. Wat Ameland óók echt een eiland maakt, dat zijn de twee dorpen die ooit door de zee zijn verzwolgen: Sier aan de westkust en Oerd aan de oostkust.

Neem nu Hollum. Als je er voor het eerst, ook nog in de avondschemering, doorheen rijdt, denk je: ja, echt een eiland, met allemaal van die ouwe huisjes met trotse jaartallen van bouw: 1691, 1707 en zo voort. In het ’centrum’ vrijwel geen trottoirs, ik realiseer me dat ik dat echt ‘eiland’ vind. Maar op een kleine wandeltocht op zondagmorgen kom je er vooral wandelaars met honden tegen, een nog goed uitziende Renault Kangoo die je voor honderd euro de jouwe mag noemen, een tankstation, de Boerenbond, een timmerbedrijf en fietsenverhuurders en een opmerkelijk klein ‘centrum’ met een stuk of tien oude huizen – waarvan drie of vier fungeren als restaurant – van een inderdaad wel duizelingwekkende schilderachtigheid. Een van de restaurants heet Tante A’n, je kunt er voortreffelijk eten.

De vuurtoren op de westpunt is echt ‘eiland’, een beetje zonde dat hij recent nogal truttig beschilderd is. ’s Nachts draait zijn licht rondjes op het eiland, je krijgt het gevoel dat je rustig kunt slapen.

Met name langs de westkust heb je het idee ver weg van Nederland te zijn, schoongeblazen strand, grijsgroen helmgras, schuimende branding – zo stel ik me de Hebriden en de Faroer voor.

Maar hoe Hollands: van het Fletcher Hotel (voorheen De Amelandse Kaap) naar de vuurtoren loopt de Oranjeweg. Het hotel aan het begin is in 1987 officieel geopend door ‘ZKH Prins Bernhard’, aan het andere eind staat op de vuurtoren de mededeling dat hij ‘Onder de regering van Z.M. Willem III, Koning der Nederlanden enz. enz. enz. opgerigt’ is in 1880 – maar of koning Gorilla zelf aanwezig was, dat staat er niet bij. Jammer. Bernhard was meer te porren voor dit soort uitstapjes. Misschien had hij graag ook eens meegedaan aan een stukje folklore dat van Amerland echt een eiland in de Barentz Zee maakt: Sunneklaas, het Amelandse feest waarvoor we net twee weken te vroeg waren en waarbij ‘met knuppels op vrouwen wordt gejaagd’, zegt Wikipedia.

En dan de terugweg. De vlucht van het eiland. Op een middag uur waarop de novemberstorm kracht 8 bereikt. De veerboot haastig vol gestouwd met auto’s en voetgangers, vaart licht schommelend naar het veilige vasteland. Zouden we het halen? Van diverse auto’s gaat het diefstalalarm af, je voelt je of je in het laatste vliegtuig zit dat vertrekt vanaf een eiland dat door d’n duivel bezeten wordt, of langzaam in de golven van een orkaan windkracht 15 verdwijnt...

________

hhBest

Boek & Film 

Het einde komt snel in zicht

Door Peter Stiekema

Nog maar duizend jaar! Dat geeft de Britse kosmoloog Stephen Hawking de mensheid op deze aarde. Daarom adviseert hij de wetenschap dringend op zoek te gaan naar leefbare, op de aarde gelijkende, planeten.

Ik denk dat Hawking nog vrij optimistisch is. Ga maar na: in 1800 woonden er ongeveer één miljard mensen op aarde, omstreeks 1900 twee miljard en nu, anno 2016, zeven miljard. De aarde is inmiddels amper in staat de huidige wereldbevolking te voeden, het aantal diersoorten en de aantallen dieren nemen af door overbevissing en overbejaging en uiteraard door het verdwijnen van hun natuurlijke leefomgeving. Hoe moet dat als er over 100 jaar 14 miljard en over 200 jaar 28 miljard aardbewoners zijn?

Er zal dus linksom of rechtsom ingegrepen moeten worden om het aantal aardbewoners drastisch te beperken, of anders zijn we, binnen niet al te lange tijd, allemaal het haasje. Maar dat laatste haasje is dan uiteraard al lang genuttigd. De mensen zijn inmiddels al aan elkander beginnen te kluiven.

Het helpt dus niet echt als je in bepaalde partijprogramma's fokpremies geeft voor het maken van kinderen. De SGP, bijvoorbeeld, heeft in het verkiezingsprogramma 2017 staan, dat alle echtparen voor hun eerste kind een subsidie van duizend euro dienen te krijgen. Niet dat je met duizend euro erg ver komt (die duizend euro gaan al op aan de luiters voor het eerste jaar) en bovendien zouden die duizenden euro's wel eens niet voor het merendeel naar de gristelijke ouders kunnen gaan, als u begrijpt wat ik bedoel.

En jijzelf dan?, hoor ik u vragen. Simpel, ik was heel jong toen ik besloot geen kinderen te verwekken. En dat is me uitstekend gelukt. Mij valt niets te verwijten, maar u? Denk daar maar eens goed over na!

Een streekroman in de 21ste eeuw

Bij de eerste lezing van Roberto, de sleutel van de hemelpoort, door Dries Linssen zou je een streekroman kunnen noemen, maar dan wel een waar de harde werkelijkheid van de grote wereld denderend binnenkomt – ondergeschoven kinderen, drugsverslaving, echtelijke onmin, dorpspolitieke smiechterigheid, landverraders om financieel gewin, spectaculaire waanzin en een pastoor met losse handjes.

In het Limburgse dorp Epen gebeurt ogenschijnlijk nooit iets, zeker niet als je er alleen maar af en toe doorheen rijdt of zelfs als je er een paar dagen verblijft als toerist. Je denkt dat het dorp zó ingeslapen is dat het al wakker schrikt van een loeiende koe.

Maar ondertussen.

De tijden van de streekromans van vroeger waren aanzienlijk braver dan die van tegenwoordig – destijds plachten ze nog eerbiedig naast de korenschoven neer te knielen bij het vernemen van het geklep van het Angelusklokje. Linssens Roberto rijdt er, bij wijze van spreken, rustig doorheen in zijn rode Ford Mustang.

Niettemin kruipt het bloed heel af en toe toch waar het niet gaan kan, zie bijvoorbeeld des schrijvers liefdevolle beschrijving van de Sacramentsprocessie, van het Zuid-Limburgse Mergellandschap, van de hitsige scènes aan de oever van de Geul, van de Limburgse mensen, of het feit dat je een rijke hereboer bent, met zich meebrengt dat je daarmee wel of niet behoort tot de illustere inner circle van de neringdoende middenstand.

En niet te te vergeten de weelderig vormgegeven meisjes met een doortrapte verdorven ziel die er óók zijn in dit idyllische deel van de wereld.

Het boek Roberto heeft tegelijkertijd, net als Dries Linssen zelf, iets kosmopolitisch, en niet alleen omdat het boek zich ten dele afspeelt in Brazilië.

Nadat Dries me, alweer ruim twee jaar geleden, vroeg eens te bekijken of diens concept van de roman Roberto iets was om verder mee te gaan, las ik dat boek met genoegen en constateerde dat hij er inderdaad mee door moest gaan. Tegelijk informeerde ik bij hem wanneer hij eigenlijk een hele poos in Brazilië was geweest. ‘Ik ben nooit in Brazilië geweest,’ zei hij, ‘Ik heb al mijn kennis opgedaan door snuffelen op internet’. Waarmee mijn waardering voor het boek onmiddellijk verdubbelde. Dries heeft zich er, kortom, perfect ingeleefd. Moet je ook een flinke dosis levenservaring voor hebben, die komt met de jaren.

Roberto is dus óók een streekroman, maar een moderne streekroman. Want Pastoor Schaeckx beperkt zich niet tot het eten van rood vlees en het drinken van rode wijn, zoals de traditie wil, voor Limburgse pastoors. Nee, als hij de kleinen tot zich laat komen doet hij dat bij voorkeur niet alleen ten einde ze door de weelderige krullenbol te kroelen – hij kroelt wel, maar veel grondiger, zal ik maar zeggen.

Tegelijkertijd maan ik mezelf, niet al te mededeelzaam te zijn omtrent de inhoud van het boek en zijn verrassende plot, waardoor het tevens een thrillerachtig karakter krijgt. Laat ik me beperken tot de opmerking dat ik zelden eerder zo’n ingenieuze deus ex machina heb gezien als in dit boek.

Het is ook een verrassend debuut van een 72-jarige – Dries is geboren op de dag voor D-Day 1944 – persfotograaf in ruste, architect van ooit, tevens gehaaide ondernemer, fietsfanaat ook nu hij niet meer echt doorfietst – want hij heeft tegenwoordig een elektrische fiets zoals vele van onze leeftijdgenoten, en uitvinder van de fietstocht Limburgs Mooiste.

Dries is tevens, laten we zeggen: als hobby, een vrolijke flierefluiter, die vooral tot grote bloei kwam onder het strenge toezicht van zijn echtgenote Mieke, aan wie hij ook, volkomen terecht, het boek opdraagt.

Een flierefluiter, ja, maar dan wel een waaruit opeens, als uit een slapende vulkaan, zo’n boek oprijst dat tegelijkertijd een lichte toon heeft maar tevens, zonder veel illusies, de harde werkelijkheid van het leven schijnbaar achteloos op de koop toe neemt.

Donderdagmiddag mocht ik het eerste exemplaar van het boek aan Dries overhandigen.

En wat hierboven staat is de korte samenvatting van het toespraakje dat ik daarvóór had gehouden.

_______

hhBest

Boek & Film 

De gewone man zegt er het zijne van

Op Radio 1 hadden ze deze week een mooi idee: we bellen eens wat ‘gewone mensen’ en vragen wat ze graag in de media vertoond zagen worden. Om zeker te zijn dat het inderdaad doorsnee gewone mensen waren, moesten ze De Jong heten: de meest voorkomende achternaam in Nederland. Ze wilden Nederlandstalige muziek op de radio en op de tv Lingo terug. En de huren moesten omlaag, daar moesten de media ook hun best voor doen.

Is dat nou zo moeilijk?

Laat ik eens even doen of ik ‘de gewone man’ ben. Ik heb lang nagedacht over de vraag of daar bezwaren tegen aangevoerd konden worden, maar de conclusie is: ik denk van niet.

Bovendien heb ik de indruk dat je jezelf moet benoemen tot ‘gewone man’ – een ander doet het niet voor je, zeker niet als die ander tot het establishment hoort of tot de linkse kerk of, het ergste van alles, zelfs tot de grachtengordel-elite, compleet met designbril. (Mijn bril was ooit design, maar is intussen dertien jaar oud.)

Als ‘gewone man’ heb ik wel een paar puntjes te berde te brengen – en daheddetal (zou collega Guido zeggen): zou een ‘gewone man’ de uitdrukking ‘te berde brengen’ kennen en zelfs begrijpen en gebruiken?

Zo zie je maar dat je heel gemakkelijk terecht kunt komen aan de verkeerde kant van de streep, de onzichtbare grens tussen de ‘gewone’ en de ‘ongewone’ man.

Ook ik heb het een en ander op te merken over de media. De media heeft (ja, ik weet het, de media hebben, maar ik ben nu de gewone man) er een handje van mij te negeren. Ik kom gewoon niet aan bod.

Ik wil bijvoorbeeld veel Italiaanse, Spaanse, Franse, Japanse en Chinese films van hoge kwaliteit zonder onderbreking door reclame. En interviews en documentaires over mensen die ertoe doen, die eruit springen, zeg maar. (Belangrijk: vaak ‘zeg maar’ zeggen.) En hele gemene talkshows die mij onbedaarlijk aan het lachen maken.

En ik wil vooral veel dingen niet: Ik wil bijvoorbeeld niet dat de Volkskrant en De Wereld Draait Door net doen of hiphop iets met muziek of zelfs maar met kunst te maken heeft.

Of dat diezelfde media zo ontstellend veel aandacht besteden aan sport. Ik vind sport net zo privé als je seksleven: je doet het, maar je praat er niet over. Vooral nu is gebleken dat sport en seksleven ineens op een gruwelijke wijze met elkaar in verband staan. (Denk: Thomas Dekker).

Ik wil dat er veel minder eetprogramma’s op tv komen, waardoor ik wel heel erg vaak geconfronteerd word met borden voedsel dat sterk lijkt op reeds geconsumeerd en lichamelijk verwerkt materiaal.

Ik wil geen programma’s waarin tot in bed (‘Chantal blijft slapen’) het leven van BN’ers wordt belicht. Ik wil al helemaal geen programma’s waarin een onhandig verbouwde Scheveningse meid in Torremolinos klaagt over haar geheel zinledige luxe leventje.

Ik wil geen programma’s waarin gratuite (hoe leg ik dat nu weer uit) rechtse praat te vernemen valt. Bijvoorbeeld van A.J. Boekestijn.

En ik wil al helemaal niet dat de Volkskrant rechtse columnisten in zijn kolommen hun gang laat gaan. Rechts is dom, dringt dat nou nog niet tot jullie botte harses door? Nou dan.

Ik lees dit stukje nog even door en zie dat het vol staat met uitdrukkingen die gewone man niet zou gebruiken.

Ik vraag daar nederig excuus voor.

Ook alweer iets dat de gewone man nooit zou doen.

Denk ik.

Weet ik niet zeker.

Want ik ken eigenlijk die gewone man waar het steeds over gaat helemaal niet.

Misschien bestaat hij zelfs feitelijk niet maar is het een spookbeeld dat Facebook, Twitter, WNL en De Telegraaf ons voor ogen toveren.

Ik wou dat ik dit stukje niet geschreven.

Zeg maar.

______

hhBest

Boek & Film 

Timmermans spreekt weer voor zijn beurt

Door Peter Stiekema

Eurocommissaris Frans Timmermans spreekt een stuk of zeven, acht talen. Maar deze ijdele aap moet eindelijk eens leren in al die talen te zwijgen, als hij daarmee de veiligheid van ons allen hier in gevaar brengt. Ik doel op zijn interview in het Belgische weekblad Knack. Daar vertelt Timmermans, tevens vice-voorzitter van de Europese Commissie, refererend aan een Amerikaans onderzoek, dat de Turkse geestelijk leider Fethullah Gülen wel degelijk betrokken is geweest bij de mislukte staatsgreep die deze zomer werd gepleegd.

En hij vervolgt in Knack: ''Ik denk dat de Turken een punt hebben als ze zeggen dat er wel héél weinig empathie was van de buitenwereld bij de verijdelde staatsgreep. We hadden toen wat ruimhartiger kunnen zijn in onze steun. Ook Europa heeft onderschat wat daar heeft plaatsgevonden. Het is ondertussen duidelijk dat hetgeen president Recep Tayyip Erdogan zegt over de rol van de Gülen-beweging in de staatsgreep geen totale onzin is'.

En daar heb je de poppen aan het dansen, want nader aan de tand gevoeld door de Volkskrant trekt hij een groot deel van deze explosieve keutel meteen weer in. Als de krant wil weten naar welk Amerikaans onderzoek Timmermans verwijst, volgt, na lang aandringen, een reactie: ‘Ik sprak slechts over indicaties die ik gezien en gehoord heb in de vele contacten die ik heb’, aldus Timmermans. ‘Niet meer en niet minder.’ Hou dan je grote bek, Timmermans. Wacht eerst een compleet onderzoek af en laat het dan over aan de deskundigen om daar wat over te zeggen. Dikke kans dat nu de geest weer uit de fles komt en tientallen mensen van Turkse afkomst hier en duizenden in Turkije daar nu al het slachtoffer van worden. Zo speel je de fascist Erdogan toch in de kaart?

Of wil je, als medebedenker van het asielzoekersplan, waarin onder meer is afgesproken dat de Turken zonder visum vrij kunnen reizen binnen de EU, Turkije alleen maar naar de mond praten? Onder het motto 'laat de Turken tot ons komen en verhinder hun niet om te komen, want hunner is ons rijk?  Een erelidmaatschap van DENK zit er wel in, schat ik maar zo.

 

De Moelemeeker is voor altijd stil

Wie vroeg me nou laatst nog eens hoe het toch met Max Schmeetz ging? Max was een collega die wij, als overige redacteuren van het Limburgs Dagblad, tederlijk beminden omdat hij zo’n echte Limburger was, tevens de volstrekte onverstoorbaarheid zelve.

Ik moest het antwoord op de vraag schuldig blijven: ik had Max niet meer gezien sinds ik hem een jaar of acht geleden nog eens een wegwijzing had gevraagd in Brunssum, waar hij toen woonde.

Een behulpzame collega die, anders dan ik, het Limburgs Dagblad nog wel geregeld inkijkt whatsappte me net de advertentie waarin bekend werd gemaakt dat Max op 80-jarige leeftijd was overleden, na lang ziek te zijn geweest.

Max, geboren Heerlenaar, was dus om en nabij de twintig jaar met pensioen en ik herinner me nog levendig dat ik bij zijn afscheid een toespraak hield waarin hem de ‘uitvinder van de anderhalf-urige werkdag’ noemde. Dat was natuurlijk overdreven, ik wilde slechts verwijzen naar het feit dat Max, net als ikzelf trouwens, kans zag de hem opgedragen journalistieke taak ruim binnen de normale achturige werkdag wist te volbrengen. De regionale journalistiek brengt veel netwerken in allerlei horecagelegenheden met zich mee en daar was Max tijdens en na werktijd heel handig in.

Een en ander leverde ook op dat Max een geweldenaar was op de flipperkast.

En er waren nog heel wat meer dingen die hem bezig hielden, waardoor je de indruk kon krijgen dat Max de journalistiek beoefende als een van zijn vele nevenactiviteiten.

Want Max was óók reserve-officier bij de Koninklijke Landmacht, een functie die hij met de nodige ernst benaderde.

Daarnaast was hij vooral een stijlvolle carnavalist, die op Vastenavond ’s middags steevast als lid van de Wieëze Road van het Hoej-Komitee in Schinveld aanwezig was bij het oplaten van een bos ballonnen met daaraan een papieren geit – de hoej hoej geet met ee gesjrikt udder, de geit met een gebreide uier.

Dat was voor Max de apotheose van een week waarin hij meereed als Moelemeeker op de carnavalswagen genaamd de Blauw Sjuut van de Heerlense carnavalsvereniging De Winkbuulle. En voor wie niet geheel thuis is in de materie: een Moelemeeker is letterlijk een praatjesmaker; Max had dus de taak de toespraken te houden tijdens de reis die de Blauwe Schuit in de week vóór carnaval placht te maken door Midden- en Zuid-Limburg en het aangrenzende België en Duitsland.

Tijdens deze drukke bezigheden zag Max ook nog kans voor de krant een dagelijks verslagje van de trip te schrijven – in de carnavalstijd nam destijds niemand je een dergelijke verstrengeling van functies kwalijk. Moet je tegenwoordig nog eens om komen, zou Max ongetwijfeld gezegd hebben – in het Heerlens, een taal die hij dagelijks bezigde en die bij hem thuis de voertaal was. Zijn echtgenote Nada Mraz mocht dan wel afkomstig zijn uit Slovenië – ze hadden elkaar ontmoet tijdens een internationaal korenfestival in Brunssum – ze sprak de taal ook vloeiend, met een mooi accent op de koop toe.

Max had één belangrijke schaduwzijde: hij rookte pijp. Hij rookte de héle dag pijp. En hij stookte er, zo te ruiken, restjes Heugafelttapijt in. Heugafelt was een eerzaam merk kamerbreed tapijt, maar de gebruikte materialen waren duidelijk ongeschikt voor rookgenot, althans van degenen die in Max’ nabijheid geacht werden te verkeren en werken.

Als je er een opmerking over maakte – ik deed dat dagelijks (‘Max, kun je niet gaan stinken op de plee?’) – placht Max te repliceren: ‘Als je weg wilt gaan – ik houd je niet tegen’.

Ik herinner me nu ook dat tijdens de hierboven genoemde laatste ontmoeting Nada mij even terzijde nam en vroeg: kun jij niet eens iets tegen Max zeggen dat hij moet ophouden de lucht in huis te verpesten met die pijp?’ Mijn antwoord was keihard: Nee, Nada, dat kan ik niet’.

Ik heb daar daarna nog vaak aan gedacht. En nu hoeft het niet meer.

Wat jij Max? Schud nog eens in en steek nog eens op.

En doe de groeten aan de Geet.

________

hhBest

Boek & Film 

De gewone man en de NPO

Was het gesprek met Thomas Dekker in DWDD van maandag een schoolvoorbeeld van goede journalistiek? Nou zeg, als journalistiek ook onthullen is, dan zeker. Niet alleen het drugsgebruik in die hele verrotte bende van de wielrennerij, maar ook over de mate waarin Matthijs van Nieuwkerk zich zogenaamd liet kennen doordat hij (en zijn vader) zich al die jaren bij de neus hebben laten nemen – iedereen met een ietwat nuchtere kijk op die fietserij kon al die tijd al zien dat een inspanning als nodig voor de Tour de France uiteraard onmogelijk geleverd kon worden door een ongedrogeerd menselijk lichaam, hoe goed ook getraind.

Maar veel interessanter was de discussie met Shula Rijxman, voorzitter van de Publieke Omroep die zich verplicht had gevoeld Bert Huisjes van Voorheen Wakker Nederland, tegenwoordig Wij Nederland mee te nemen. Als ze bedoeld had dat Bert het geluid van de gewone man nóg beter kon verwoorden dan zij, dan kwam ze van een koude kermis thuis.

Het ging er natuurlijk weer om dat de ‘gewone mensen’ in programma’s van de Publieke Omroep te weinig aan bod komen – of misschien zelfs helemaal niet.

Bert Huisjes putte zich vrijwel uitsluitend uit in complimenten voor zowel De Wereld Draait Door als voor Pauw, beide VARA-programma’s en ‘veruit de beste talkshows op de Nederlandse televisie’. Zowel hij als Rijxman trapten bijna in de truc van Van Nieuwkerk die zei dat hij desgewenst zijn plaats graag zou afstaan aan Frans Bauer, die hij, zonder met de ogen te knipperen of ironisch te glimlachen uitbundig prees om zijn gewoonheid en zijn scherpe intelligentie.

De feitelijke aanleiding tot de discussie was dat de publieke omroep, net trouwens al alle omroepen en andere media in Nederland en die van zowel het Verenigd Koninkrijk als in de VS en de rest van de wereld het helemaal mis hadden gehad met de voorspelling van respectievelijk Brexit en de overwinning van Trump. Hetgeen, aldus impliceerden Rijxman en Huisjes, het gevolg van vooringenomenheid van vooral linksgeoriënteerde elitaire media. (Waarbij iemand mij eens moet uitleggen wat er links is aan Hillary Clinton, maar dit uiteraard volledig terzijde.) En dat kwam dan mede doordat de gewone man onzichtbaar zou zijn in bijvoorbeeld DWDD.

Van Nieuwkerk liet een paar fragmenten zien uit de uitzending van Pauw van afgelopen vrijdag waarin ‘de gewone man’ wel degelijk aan het woord was gekomen, maar ja, die was dan weer op het verkeerde been gezet door de suggestieve vraagstelling van Jeroen Pauw.

Ik zou hier willen wijzen op het feit dat de publieke omroepen mij sinds jaar en dag te veel de mening van de man letterlijk in de straat de vrije loop laat en dat WNL, de zender van de gewone man, toch maar mooi bestaat. Dat daar niemand naar kijkt of luistert kan Matthijs van Nieuwkerk noch de VARA uiteraard helpen. Een andere kampioen van de gewone man, PowNed, vertrok naar internet, en dat was een vrije keuze, niemand legde die omroep daarbij een strobreed in de weg.

Ik kan het niet laten een klein lesje journalistiek te geven. Want zowel DWDD als Pauw vallen, hoe je het ook wendt of keert, onder de journalistiek. De journalistiek is een mengsel van de waan van de dag en elke dag een paar nieuwe steekjes aan het breiwerk van de geschiedenis. ‘Als je in de krant komt is er iets met je aan de hand, en meestal niet gunstig’, zei ik vroeger, als waarschuwing, tegen mensen die per se in de krant wilden maar er nog nooit in hadden gestaan. Ik had bij die zelfde krant een directeur die een originele oplossing had bedacht om méér abonnees aan te trekken: alle abonnees moesten minstens eenmaal in hun leven hun portret in de krant aantreffen.

Hoe je dat dan deed zei hij er niet bij, in alfabetische volgorde, op leeftijd of in gezinsverband, één ding was zeker: als je eenmaal met je portret in de krant had gestaan, waren je kansen definitief verkeken en moest je wachten tot je werd doodgereden, op inbraak werd betrapt of als raadslid van je gemeente een rare uitspraak had gedaan of een greep in de kas.

Nou ja, misschien ook een enkele keer wanneer je een kind van de verdrinkingsdood had gered door het uit een sloot te vissen.

Die directeur, die duidelijk geen ‘courantier’ was (hij was van zijn stiel wijnhandelaar, en hij kwam uit Roermond, de stad met de meeste analfabeten, vooral blank van huidskleur, van Nederland) had er nooit over nagedacht dat je met een abonneebestand van (toen nog) tachtigduizend en een gezinssamenstelling van drie personen 240.000 portretten zou moeten plaatsen, en je zestien jaar nodig zou hebben om iedereen éénmaal in de krant te krijgen, en dat betekende dan ook nog: vijftig portretten per dag.

Mar ook dat allemaal weer terzijde. Terug naar de rauwe werkelijkheid van DWDD, en het openbare functioneringsgesprek met Shula Rijxman.

Als er zo’n grote en onvervulde behoefte is aan programma’s waar de gewone man massaal naar kijkt dan voldoen de commerciële omroepen daar toch in overweldigende mate aan, en kan de NPO zich bezig houden op ander gebied? 

En wat blijkt? De commerciëlen houden zich grotendeels buiten de politiek. Met politiek is nauwelijks geld te verdienen. Hoewel zelfs Humberto Tan soms niet om de politiek heen kan.

Maar wacht even.

Help mijn man is klusser, Johan Derksen & De Gijp, Ik vertrek, Help mijn man gaat vreemd, Lazer op, mijn huis uit, Wie is de chef, Utopia, Viva le Frans (daar istie weer), Wie ruimt mijn rotzooi op, Barbie en Michael, vooral die, dat zijn toch allemaal programma’s, commercieel of niet, voor en over de gewone man? En dan heb ik het nog niet over 1Vandaag, dat zich steeds duidelijker profileert als een rechts programma, dus ook alweer voor de gewone man, die het dan wel moet doen met commentaar van A.J. Boekestijn.

Facebook, Twitter en het vloggergebeuren op Youtube behoeven geen betoog. En dan zwijg ik nog – ik ben al over de duizend woorden – over interessante programma’s over de pandjesbaas, de veiligbaas, de verkeerscontrole, de grenscontrole, de lok-auto en eten, eten en eten. En niet te vergeten Judge Judy – als er één programma is waar de gewone man en vrouw de volle aandacht krijgen en kunnen leren wat recht is en onrecht, dan is het dat programma wel.

Hoewel je er soms ook allerminst vrolijk van wordt en het gevoel krijgt, denk ik dan, dat je ook wel eens zou kunnen laten zien hoeveel edele zielen zich onder het gewone volk bevinden.

Want daar hebben we niks voor.

__________

hhBest

Boek & Film