Wat was het doel van de documentaire – als je het zo kon noemen – Wij Moszkowicz gemaakt door Max Moszkowicz jr. over zijn vader Robert waarvan we gisteren getuige mochten/moesten zijn? Over iedereen kan op dit niveau toch zo’n verhaal worden gemaakt? Het doel was dus: fragmenten publiceren uit het leven van de familie Moszkowicz, Advocaten. Zelfs de titel ‘De ondergang van de familie Moszkowicz’ zou de geboden lading niet dekken.
Ik ben natuurlijk een hopeloos ouderwetse journalist – en dat bracht en brengt met zich mee dat je niet over jezelf, je familie, je vrienden, je kennissen schrijft. Of een reportage of documentaire maakt. Jawel, ik weet ook wat participerende journalistiek is, maar dat is een stijl waarvoor je heel goed en vooral heel ervaren moet zijn. En waarvoor toch die grens telt.
Ik weet ook wel dat tegenwoordig de grenzen daarvan (en waarvan niet) worden opgezocht. Dan kan het toch schitterend uitvallen, zoals in het boek De Stamhouder van Alexander Munninghoff. In de series Aan de oevers van de Yangtse en Op zoek naar Frankrijk kwam bijvoorbeeld niet toevallig enkele malen de homoseksualiteit aan de orde. Maar dat boek en die series mag je niet vergelijken met het onderhavige broddelwerkje.
Ik zag vanmorgen dat er mensen zijn die de uitzending weliswaar niet gezien hadden maar die toch al tot documentaire van het jaar verklaarden. Anderen gebruikten herhaaldelijk het woord ‘intiem’, en ik ben het daarmee eens: sterker nog: te intiem. In de kern ging het om een zoon die probeert zijn relatie met zijn vader voor zichzelf te verklaren. Hij doet dat onder meer door hem rechtstreeks te vragen of hij van hem houdt (het antwoord is ‘ja’) maar haalt er vervolgens een enorme rimram bij die feitelijk met die vraag en het antwoord erop niets te maken heeft, en de docu voor een groot deel doet lijken op een aandoenlijke familiefilm, niet te serveren buiten de huiselijke kring.
Max Moszkowicz gebruikt enkele sterke middelen om boven dat peil uit te komen, zoals een bezoek aan Auschwitz – waar zijn grootvader en naamgenoot ternauwernood levend aan ontsnapte – en aan Israël. Te grote middelen voor dit verhaal, constateer ik – we weten inmiddels dat de documentairemaker zelf volgens de joodse wet géén Jood is (zijn moeder was niet-joods) maar wel met een keppeltje op het hoofd zijn vader staat te omhelzen bij de Klaagmuur in Jeruzalem. En in Auschwitz wil hij alléén de gaskamer in – dat past dan ineens niet meer in de intimiteit van het verhaal. Ik zeg het maar grof.
Op de Olijfberg in Jeruzalem een welles-nietesgesprek waar ik geen sjokola van kon maken en tussendoor gezellige vakantiekiekjes op het strand in Tel Aviv en van badderen in de Dode Zee.
Wat deed Robert Moszkowicz eigenlijk, buiten relaties met vier vrouwen, het verwekken van tien kinderen en een beroepspraktijk als advocaat die hier en daar het daglicht niet kon verdragen? Waardoor hij ‘een stuk of wat Rolls Royces en Bentleys’ kon bekostigen, en waardoor hij nu naar de lommerd moet om dingen te belenen – en dat kantoor, waarvan sprake is en dat we ook zien, worden daar nog zaken gedaan die geld opleveren? ‘Die vragen moet je niet stellen, het ging om de relatie tussen vader en zoon’, kan de reactie zijn, maar waarom laat je het dan allemaal toch nog zien? Dat Robert zich nog altijd kleedt als een dandy, betekent dat ook iets? Een verklaring daarvoor zien we niet. Robert zelf zegt alleen, als verklaring van alles dat eerst goed en daarna mis ging: ‘Ik heb veel te vroeg succes gehad.’
Zullen we Annejet van der Zijl vragen de geschiedenis van Moszkowicz Advocaten te schrijven? Dat lijkt me een veel beter plan.
Laatste reacties