SanteLOGie

Surrealistisch schilderij met Ali B.

Deze week zag ik op tv een stukje van de plechtigheden rond de opening van de expositie van werken van Jeroen Bosch in Den Bosch. Ik zag een bisschop in de Sint Jan in een strooien preekstoel een raar verhaal ophangen, ik zag een burgemeester in diezelfde strooien preekstoel en nog raarder verhaal ophangen en toen ging koning Willem, die een geeuw nauwelijks had weten te onderdrukken, naar buiten voor het bedrijven van zijn core business, handjes schudden en poseren voor selfies.

Waren de bisschop en de burgemeester al heel surrealistisch in de (vermeende) stijl van die arme Jeroen, ze werden zwaar overtroefd door de koning, die hartig ging huggen met Al B. en Kraantje Pappie (of hoe die man ook heet) onder toezicht van Boudewijn de Groot, die tenslotte een lied heeft geschreven waarin de term ‘Circus Jeroen Bosch’ voorkomt, maar dat verder slechts in de verte iets met de werken van de schilder te maken had – voorzover we weten wat er wel en niet iets te maken zou kunnen hebben met de geheimzinnige schilderijen van Bosch, die in zijn eigen tijd vermoedelijk, net als nu buiten de rijkserkende kring van kunstkenners, voor gek versleten werd.

Ze hadden de bouwers van carnavalswagens opdracht gegeven enkele figuren van Bosch’ schilderijen in gekauwd papier tot leven te brengen in de straten van de Brabantse hoofdstad en intussen was me één ding duidelijk geworden: door het genereren van zoveel mogelijk kabaal en andere publiciteit was het aantal bezoekers aan de tentoonstelling zo hoog mogelijk opgekrikt. Inmiddels zijn online al honderdduizend kaartjes verkocht – dat is al zowat 1200 bezoekers per dag, dus de kosten zal het museum er wel uit hebben. Het cijfer maakt dat ik denk: daar hoef ik dus niet heen.

Want die schilderijen zijn prachtig, zoals alle schilderijen prachtig en veelzeggend zijn van mensen die zo kierewiet zijn dat ze zich niet normaal kunnen uiten. Maar via een dikke haag nattige, geurige en lawaaiige medekijkers kan ik ze niet echt zien zoals god bevolen heeft – ooit bezocht ik in het Stedelijk Museum in Amsterdam een expositie van werken van Picasso, ik schrik daar nog altijd wel eens natbezweet wakker van. Niet van de schilderijen maar van het zich voor de werken verdringende publiek.

Een tip (al eerder maakte ik er melding van): ga kijken in de Sint Jacobskerk in Den Bosch, daar hangen alleszins aanvaardbare kopieën van ál het werk van Bosch, inclusief ‘De tuin des lusten’, het magnum opus van Bosch dat Madrid niet uit mag. (De ook architectonisch interessante Sint Jacobskerk is te vinden aan het Jeroen Boschplein, 400 meter van de Sint Jan.)

De koning en zijn illustere gezelschap waren intussen te voet onderweg naar het museum en daar voltrok zich nog een wonder, want ZM kwam Ali B. nog een keer tegen, die toen al onder een parasol het Wilhelmus stond te zingen, of het volkslied van Den Bosch, daar wil ik af zijn.

Daarna opende de koning de tentoonstelling met een enorme gouden hooivork.

Die staat nu hoop op Villa Eikenhorst naast de pleepot van het pleepotpleuren van een paar koninginnedagen geleden.

Over surrealisme gesproken.

_________

De Tuin der Lusten van Jeroen Bosch (bovenste illustratie) Bron: Wikipedia/Prado Museum Madrid

________

hhBest

Boek & Film 

Eens maar nooit weer

Niet meer doen dus. Ik bedoel het correspondentendiner. In Nederland leven we te veel op elkaars lip, gaan we te voorzichtig met elkaar om voor dit soort dingen. We hebben in de politiek ook geen redenaars van betekenis. Vrijwel niemand houdt in de Tweede Kamer een speech voor de vuist weg, alles wordt braaf opgelezen van een papiertje. Niemand bekommert zich om timing, het belang van lange stiltes, van onverwachte wendingen, van venijnige steken onder water. Je kunt in Nederland ook geen beroemde schrijvers citeren in je toespraak en zelfs geen beroemde columnisten.

Ja, Dolf Jansen, die kan het wel, die kan ook, zo bleek gisteren, gewoon een toespraak houden die feitelijk entertainment is. Ook van papier, maar hij kan zich daar los van maken, hij werkt naar een climax toe, bijna ongemerkt versnelt hij het tempo tot aan de uiteindelijke ontlading. En de staande ovatie.

Gelukkig was Mark Rutte hem voorgegaan, die had laten zien dat ook een reeks bijdehante tekstschrijvers hem niet kan redden in deze omgeving. Rutte kwam niet veel verder dan homograppen over Gordon en hij moet zich dan ook echt beperken tot de onderste treden van de redenaarskunst, het jijbakken: ‘Doe zelluf normaal!’ Je moet al helemaal niet denken een volgende premier, ik noem maar eens wat, Lodewijk Asscher, Emile Roemer.

En dan zwijg ik nog over Geert Wilders want die gaat meteen beginnen over Pim Fortuijn, over de islamtsunami en over kopvodden en dan is de lol van de vrolijk bedoelde avond er meteen al helemaal af. Of erger nog: hij gaat als een Venlose buuttereedner te keer. Als hij al binnen mag van zijn beveiligers, want die zien de kogel van links alweer aankomen.

Nee, dat is echt niks, zo enorme zaal met al die keurig gedekte ronde tafels, en bijna iedereen in smoking; terwijl de meeste Nederlandse journalisten in een gerafelde trui met de linkerarm om hun bord heen niet veel beter weten of een ‘diner’ is het naar binnen spaaien van een bord geprakt warm eten. Biertje d’rbij, of mooier nog: een bak pleur met veel melk en suiker.

Dat er nog veel smokings waren, was uiteraard het gevolg van het feit dat er eigenlijk maar een paar journalisten zaten en voor het overige waren er vooral party-gangers die hun brood verdienen met het bezoeken van filmpremières en de bekende zelffelicitatie-gelegenheden van filmfestivals en andere onderlinge prijsuitreikingen.

Voor de aanwezige journalisten (gemakshalve omgedoopt tot ‘correspondenten’) was die enorme zaal ook niet nodig geweest. Ik denk dat een wat striktere selectie voldoende had gehad aan Café De Zwart, aan de overkant. Waar journalisten zich trouwens ook aanzienlijk beter op hun plaats zouden hebben gevoeld.

En Twan Huijs leeft zijn amerikanofilie maar gewoon thuis uit. Met Charles Groenhuijsen, Maarten van Rossem en Mart Smeets, veel leuker joh, dan dat gestuntel van Mark Rutte, die niet eens zou weten wat een hard boiled wisecrack is.

________

hhBest

Boek & Film 

Getrouwd met de krant

Zo’n krant die op een slordige zaterdag in februari even alle belangrijke thema’s in je leven aansnijdt, waar vind je zoiets nog? Nee, godverdomme, niet De Telegraaf, maar de Volkskrant bedoel ik, trouwens de enige papieren krant die hier nog binnenkomt, nota bene alleen het zaterdag-exemplaar.

Dat ligt nu voor me en ik som even op: hoe moet het verder met de pensioenen, voed ik mijn kinderen wel goed op, is kleiner wonen niet veel leuker, hoe wordt iemand zo allejezus rijk dat hij een eigen golfclub aan de Rivièra heeft (en een krankzinnige kunstcollectie), moet je van een overhemd in de winter meer strijken dan de manchetten, de voorkant en de kraag? Wat moet je doen als je niet kunt slapen (lezen, natuurlijk).

Een van de dingen die ik in de mij menselijkerwijs gesproken nog beperkt toekomende tijd nog gedaan moet hebben is een reis langs de paleizen van Palladio in de buurt van Venetië, de Volkskrant maakt het voor 1200 euro per persoon mogelijk – helaas moet er bij gefietst worden, de Volkskrant zegt het niet hardop, maar hij richt zich vooral tot bemiddelde sportieve veertigers of daaromtrent.

Arno Kantelberg, ik meen dat die ooit nog eens onder mijn leiding stage liep, die is baas van het blad Esquire en schrijft wekelijks een jolig stukje over iemands kleding. Ditmaal over de outfit iemand die tot mijn favorieten behoort: Tony Servillo in zijn rol van Jep Gambardella, in de film La Grande Bellezza. Tip: eens kijken of ik iets van kleermaker Cesare Attolini kan vinden. (Ordinair: allemaal met 50 procent korting zodat je voor ongeveer 1500 dollar al een pak hebt. Gelukkig is mijn maat er niet bij.)

Niks hebben met het graf van familieleden, Arnon Grunberg geeft het voorbeeld. (Ook zonder grafbezoek denk ik dagelijks aan die mensen.) Het vernietigend smalende stukje van Bert Wagendorp over de particuliere religie van staatssecretaris Melanie Schultz Van Haegen-Maas Geesteranus genaamd 130 km/u. De ombudsman aan wiens kop en haardracht iedereen had kunnen zien dat hij ongeschikt was voor dat vak.

Nog meer VVD: de grootste en tevens domste reorganisatie aller tijden, te weten die van de politie onder leiding van korpschef Bouman die met minister Opstelten tot diens verbijstering op amoktraining gaat – zie je het voor je? De gehaaide zakenlui die met hun noodlijdende vakantieparken ineens boven Jan zijn met asielzoekers – al vinden ze het niks in het aangrenzende dorp. Nog een vernietigend stuk: Hoe GeenPeilmatroos Jan Roos met zijn referendum over het associatieverdrag (dat hij, zegt hij trots, niet gelezen heeft) Oekraïne in de armen van Wlodjimir Wlodjimirowitsj Poetin drijft.

Geweldige tip: de warmtewinner van Eneco, die je gasverbruik gevoelig naar beneden brengt, maar wel stroom gebruikt: juist mooi als je 24 half afgeschreven zonnepanelen op je dak hebt, natuurlijk.

Lang geen rare popmuziek of dj meer aangeprezen gezien in de Volkskrant. Komt daar nog bij.

Al ruim 55 jaar ben ik abonnee. Een stabiel huwelijk, zou ik zeggen.

En dan heb ik Sir Edmund nog niet eens gelezen.

_______

hhBest

Boek & Film 

Doodgaan is niet moeilijk, iedereen kan het*)

Een hele poos geleden was ik aanwezig bij een medische procedure, gericht op een zachte dood voor een patiënt die dusdanig ziek was dat hij hoe dan ook niet lang meer te leven had.

Even voor de duidelijkheid: dat laatste is een constatering van mijzelf, medisch niet deskundig. Ik ga daarbij af op enkele ervaringen die ik in mijn leven heb gehad. Bijvoorbeeld dat uitgezaaide alvleesklierkanker weinig of zeg maar gerust: geen uitzicht biedt op voortzetting van een ‘normaal’ leven van enige betekenis; verder weet je dat als het eenmaal bergafwaarts gaat – de patiënt is sterk vermagerd, kan en wil alleen nog maar slapen, eet of drinkt nauwelijks meer – dat het einde nabij is.

Als je de patiënt helpt door hem of haar al dan niet met slaapmiddelen in slaap te houden zodat de pijn en de angst voor de dood sterk verminderd worden, dan lijkt me dat geen strafbaar feit.

De patiënt in kwestie lag sinds enkele dagen in bed, sliep voornamelijk, was soms nog even wakker en daarbij ook helder, maar vaker leek hij niet meer geheel bij bewustzijn te zijn. Leek, zeg ik, want ik herhaal: ik heb geen medische kennis die mij met redelijke zekerheid kan zeggen: de patiënt wás niet geheel bij bewustzijn.

Die dag kwam een arts op bezoek. Aanwezig waren ook twee mensen van de gezinshulp, twee familieleden en ik. Ook was het bezoek aangekondigd, later die middag, van een scen-arts – kennelijk was er dus al gesproken over euthanasie, waarbij die arts de wettelijk voorgeschreven second opinion moet geven. Met wie en hoe daarover gesproken was, dat weet ik niet van eigen aanschouwen. Ik had wel, al enkele maanden vóór het overlijden van de patiënt van hem vernomen dat de huisarts het initiatief had genomen zelf te vragen of de patiënt had gedacht aan euthanasie. Hij had toen, naar eigen zeggen, geantwoord: ja, maar ik ben nog niet zover.

De arts begon het gesprek met de patiënt die wakker was en stelde hem – nogal kordaat naar mijn smaak – voor de keuze: wil je euthanasie of wil je dat we je in slaap brengen en houden? Hij legde uit dat de euthanasie de volgende dag zou kunnen plaatsvinden, de patiënt zou dan een injectie krijgen die een half uur later tot de dood zou leiden. De patiënt schudde nee. Wil je dan in slaap gebracht worden, met de bedoeling niet meer te ontwaken? ‘Ja, ik wil slapen,’ zei hij. De arts keek de kring van aanwezigen rond en vroeg: ‘Dat hebben jullie allemaal goed gehoord?’ Wij knikten instemmend.

De patiënt kreeg een sterk slaapmiddel en overleed twee dagen later zonder nog wakker te zijn geworden.

Toen deze week de storm losbrak rond het rapport over eventuele uitbreiding van de wettelijke mogelijkheden van euthanasie van Paul Schnabel moest ik hieraan terugdenken.

Ik dacht vooral: het kan ook heel eenvoudig.

______

De titel van een boek van filosoof der vaderlands René Gude.

______

hhBest

Boek & Film 

Nederland en de revolutie

‘Als de PVV de grootste partij van het land wordt, zal zij het initiatief nemen tot de vorming van een regering die kan rekenen op vruchtbare samenwerking met het parlement. Mochten andere partijen niet bereid zijn mijn regering aan een meerderheid te helpen, dan zal ik de opdracht wellicht terug moeten geven. Dan zal er, ik moet uiteraard zeggen: tot mijn leedwezen, een poging moeten worden gedaan een regering te vormen waarvan de PVV geen deel uit maakt. Wij zullen dan die regering met alle democratische middelen bestrijden.’

Van een democraat in hart en nieren als Geert Wilders zou je dit antwoord verwachten op de vraag, wat hij gaat doen als hij de verkiezingen, vooralsnog voorzien voor mei 2017, zou winnen met het aantal zetels dat hij thans in de peiling van Maurice Hond heeft, namelijk 42.

Maar Geert Wilders zei het niet.

Hij zei iets anders:

‘Als ik straks de grootste ben en andere politici willen niet met mij samenwerken, dan zullen de mensen dat niet accepteren. Dan komt er een revolte.’

Eerst even de politieke werkelijkheid. Met 108 Kamerleden van andere partijen moet er inderdaad een regering te vormen zijn. Dan: wij hebben bij verschillende achtereenvolgende verkiezingen gezien dat de PVV bij lange niet het aantal zetels haalde dat in de peilingen was voorspeld. De partij ging in september 2012 van 24 naar 15 zetels en dat nadat de partij in de peilingen in de aanloop tot de verkiezingen rond de 25 was blijven hangen. Door afsplitsingen etc zijn het er nu nog twaalf. Andere actuele peilingen dan die van De Hond komen op op 32 of zelfs 27 uit.

Voorlopig maar eens niet bang zijn dat een politieke aardverschuiving in Poolse of Hongaarse stijl zich ook in Nederland zal voltrekken.

Maar wat vooral wel wat meer nadruk had mogen krijgen, is die opmerking dat ‘er dan een revolte’ komt. Nederland zou er goed aan doen deze opmerking te beschouwen als een eerste oproep tot ‘voortzetting van de democratie met hardhandige middelen’, om Clausewitz maar eens te parafraseren, voor het geval het allemaal niet gaat zoals Geert Wilders zich kennelijk voorstelt.

Ongetwijfeld denkt ook Geert terug aan de meidagen van 2002 toen direct na de moord op Pim Fortuyn het grondsop van de natie een poging deed zich te vergrijpen aan de democratische instituties. Houd er daarbij rekening mee dat het klimaat in Nederland de afgelopen veertien jaar ernstig verhard is. En dat incidenten rond de komende verkiezingen de toestand sterk kunnen beïnvloeden – zie opnieuw mei 2002.

Terzijde: de ‘revolte’-opmerking van Wilders is ook voor hemzelf heel onverstandig. De opstand kan beter spontaan ontstaan en niet ruim een jaar tevoren worden aangekondigd.

Geert Wilders mobiliseert dus in hardop uitgesproken gedachten alvast de volkswil en dat is een uniek feit dat zich sinds de oprichting van het Koninkrijk der Nederlanden nog nooit heeft voorgedaan. (Troelstra’s poging van 1918 was te knullig om mee te tellen.)

Onze blonde Leider was inmiddels wel zo verstandig om zijn oproep tot volksopstand in de Tweede Kamer niet te herhalen.

Het verstandige deel van de natie zou zich de waarschuwing inmiddels goed in de oren moeten knopen.

__________

hhBest

Boek & Film 

Stamppot en schaatsen

De belangrijkste conclusie die we hadden moeten trekken uit de twintigste eeuw: de natiestaat gebaseerd op nationalisme is een dodelijk gevaar; de staat moet terug naar waar hij hoort: hij moet zich beperken tot zijn functie van nutsbedrijf.

De staat zorgt voor veiligheid, infrastructuur voor energie en transport, vrijheid en democratie. De belasting is wat je betaalt voor het abonnement op de diensten van het nutsbedrijf. Omdat geen twee mensen precies hetzelfde vragen van het nutsbedrijf – de een vindt asfaltwegen overbodig, de ander cultuur en windmolens – houden we elke vier jaar verkiezingen, op grond waarvan het programma van het nutsbedrijf wordt bijgesteld.

Ik lijk Plato wel.

Afgelopen zaterdag ontbrandde er een heftige discussie op Twitter – in een relatief klein cafeetje op internet, dus eigenlijk – over de vraag wat het is om Nederlander te zijn, of, om het iets breder te maken: een nationaliteit te hebben.

Aanleiding was een naar mijn smaak nogal larmoyant verhaal van een mij onbekende mevrouw met een exotisch uitziende naam die meldde dat ze nog wel zo haar best had gedaan om een model-Nederlander te zijn, inclusief stamppot en schaatsen, maar zich uiteindelijk genoodzaakt had gezien zich niet meer Nederlandse te voelen maar Marokkaanse – haar ouders en een belangrijk deel van haar familie waren Marokkanen. Wat precies de aanleiding hiertoe was specificeerde ze niet al te uitvoerig, kennelijk veronderstelde ze dat wij dat vanzelf wel zouden begrijpen.

De reacties waren te voorspellen: die kwamen vooral neer op ‘rot dan toch op naar Marokko’.

Ik stelde mijzelf vooral de vraag: wat is dat dan, Nederlander zijn, of Marokkaan, of Italiaan of Rus, of nog moeilijker: Syriër of Irakees. De laatste twee zijn moeilijker omdat Syrië en Irak kunstmatige natiestaten zijn, waarvan de grenzen getrokken zijn door inmiddels voormalige koloniale machthebbers als Frankrijk en Engeland – binnen die grenzen zijn allerlei stammen en godsdienstige groeperingen tegen hun zin in één staatsverband geplaatst, met alle gevolgen daarvan die de laatste honderd jaar hebben mogen aanschouwen.

De natiestaat gebaseerd op nationalisme moet, zal ik maar zeggen, door de Verenigde Naties verboden worden

Als je zegt ‘Ik ben Nederlander’, wat voel je dan? Ik kan me best voorstellen dat je dan de tranen in de ogen pleegt te krijgen bij het zien van de Nederlandse vlag en het horen van het Wilhelmus – iets minder uitdrukkelijk: van stamppot houden en/of kunnen schaatsen. Voor mijn part laat je het ook tot uitdrukking komen door te zeggen dat Nederlandse schaatsers, stamppotboeren, dijkenbouwers en vooral voetballers de beste zijn, omdat het Nederlanders zijn.

Maar vlak daarna ga je over een streep die wat mij betreft niet alleen volstrekt denkbeeldig is, maar vooral allerlei ongemak met zich meebrengt voor jezelf en voor anderen. Ik hoef maar te herinneren aan de Eerste Wereldoorlog waarin miljoenen mensen volstrekt zinloos sneuvelden voor hun Volk en Vaderland, terwijl ze eigenlijk vooral arbeiders waren die, over die grenzen heen, solidair met elkaar hadden moeten zijn (en vóór die oorlog ook waren) bij het nastreven van gerechtvaardigde belangen.

Het absolute dieptepunt werd bereikt toen de Duitsers zich tot Herrenvolk verklaarden en de rest van de mensheid reduceerden tot ‘ondermensen’ die in slavernij mochten leven als ze al niet uitgeroeid hoefden te worden.

Ik heb hier al vaker betoogd dat dit laatste diep in elk mens zit, de afkeer van alles dat ‘vreemd’ is en het gevoel verheven te zijn boven al dat ‘vreemde’. Het doel van beschaving is dan ook, om onder ogen te zien dat in een wereld waar de mensen in toenemende mate een geweldige mierenhoop vormen, die neiging wel onderdrukt moet worden om te voorkomen dat de wereldgeschiedenis één eindeloze Eerste en/of Tweede Wereldoorlog wordt.

Alle ellende in de wereld ontstaat door toe te geven aan een irrationeel gevoel dat jouw nationaliteit en/of jouw godsdienst beter zijn dan die van anderen.

Kortom: niet zeuren dat je nutsbedrijf je niet brengt wat je ervan verwacht had, met je stamppot en je schaatsen, maar blijven proberen het product van het bedrijf te verbeteren.

________

hhBest

Boek & Film