Nou heb ik het jullie al duizend keer gezegd, en ik zeg het voor de derde en laatste keer: aan het einde van de zomertijd, en dat is komende nacht, van 24 op 25 oktober om 3 uur, moet de klok een uur terug worden gezet. Gelukkig zijn de meeste klokken hier in huis inmiddels ‘radiogestuurd’ dus hoef ik er niet meer zelf bij te klimmen; zelfs in de auto’s gaat het vanzelf.
Daarna mogen we wel weer zelf aan de slag om de biologische klok in de luren te leggen – gelukkig heb ik ook daar niet veel last van.
Dat geeft mij de gelegenheid om hier nog even een hoeveelheid volstrekt nutteloze kennis te lozen, dit mede naar aanleiding van een opmerking in de berichtgeving door nu.nl. Daar staat dat de wintertijd ‘de normale tijd’ zou zijn. Dat zou zorgvuldiger geformuleerd kunnen worden: de wintertijd was de ‘normale’ tijd voor we in 1977 de zomertijd invoerden, ten einde ’s avonds het licht later te kunnen aandoen cq in het geheel niet hoefden aan te doen, cq maakten dat het in de nachtelijke uren een uur langer donker was. Of liever: dat de donkere uren een uur naar achteren verschoven, zodat ook de avondmensen nog optimaal van het duister konden profiteren – duisternis slaapt in het algemeen lekkerder, dat staat wetenschappelijk vast.
Inmiddels weten we allemaal dat het argument van de stroombesparing alleen nog maar theorie is: met spaar- en ledlampen verbruiken we hoe dan ook nauwelijks meer stroom, maar dit terzijde. Het argument van een betere slaap blijft wel degelijk gelden – je zou langs die weg zelfs kunnen postuleren dat de zomertijd de ‘normale’ tijd is.
Zomertijd en wintertijd hebben één ding met elkaar gemeen, en dat is dat ze beiden Midden-Europese Tijd zijn.
Wat is ‘normale tijd’? Normale tijd lijkt mij de situatie waarin de zon precies om 12 uur ’s middags recht in het Zuiden staat. Om de verwarring nog een beetje te vergroten: Normale tijd is de situatie waarin de zon in De Bilt om 12 uur ’s middags precies recht in het Zuiden staat. We nemen De Bilt omdat die plaats ongeveer in het midden van Nederland ligt en we om praktische redenen in ieder geval in Nederland allemaal graag dezelfde tijd aanhouden. De zon komt namelijk in Scheveningen een minuut of vier later op dan in Nijmegen en zo zijn er meer verschillen.
Maar de zon staat in De Bilt helemaal niet om 12 uur ’s middags recht in het Zuiden, maar om 12.40 uur. Althans, in de wintertijd. In de zomertijd staat de zon pas om 13.40 uur recht in het Zuiden. In Berlijn of misschien zelfs in Boedapest, daar wil ik vanaf zijn, staat de zon wel degelijk om 12 uur in het Zuiden, het is niet voor niks Midden-Europese Tijd.
Min of meer precies een uur na Boedapest zien de inwoners van Greenwich in Engeland de zon recht in het Zuiden staan en is het daar ook 12 uur –die plaats ligt dan ook in een andere tijdzone, af en toe nog wel eens Greenwich Mean Time genoemd. Het is dan in De Bilt 12.20 uur, dus eigenlijk zou GMT voor ons eerder de normale tijd zijn – maar dan zaten we in een wel heel excentriek clubje, met te weten IJsland, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Portugal. Dat de huidige zomertijd (en dus ook de wintertijd) in mei 1940 door de Duitse bezetter in Nederland werd ingevoerd (tot die tijd hadden we een geheel eigen Amsterdamse Tijd, die tussen GMT en MET in lag) woog niet op tegen het argument, dat dezelfde tijd voor ons als een groot deel van Europa praktisch (en economisch) veel beter uitkwam, zodat we nu al 75 jaar dezelfde tijd hebben als Berlijn, Wenen en Boedapest.
Zomer en winter en bij nacht en ontij.
_________