SanteLOGie

Geef mij maar een karbonaadje

Op zo’n dag als deze, waarvan de temperatuur rond Nieuwjaar redelijk lente-achtig zou aanvoelen en je onwillekeurig moet denken aan troosteloze campings waar de (voor)tenten onheilspellend staan te klapperen en alleen wat kinderen op rubberlaarzen door de plassen stampen.

En dan denk je al gauw terug aan gisteravond, toen je toevallig stuitte op het programma We zijn er bijna van Omroep MAX, voorstellende een reis per caravan/camper naar Griekenland, in de hoogzomer, wanneer het ondraaglijk heet kan zijn in dat land en alle bloemen er zijn uitgebloeid.

En dat met een stuk of twintig caravans en één camper, bij voorkeur netjes op een rijtje over de met EU-geld aangelegde prachtwegen.

Het succes van het programma, althans wat mij betreft, dat is dat het de thuisblijvers of de lui die een huis/appartement huren in Zuid-Frankrijk of aan de Costa Brava, of in Thailand, bevestigt in hun vooroordeel over kamperen in het algemeen en kamperen in groepsverband in het bijzonder.

Hoe zo’n reisgezelschap wordt samengesteld, dat valt zo gauw niet te ontdekken, maar gaande het programma zie je dat de groep zorgvuldig is uitgezocht op leeftijd (rond de zeventig) en kledingvoorkeur (de dames in fleurig bloesje met driekwart witte of kaki broek en Teva-sandalen, de heren ongeveer hetzelfde maar dan met enorme gympen of bergschoenen.) De nordic-walkingstokken zijn niet verplicht maar wel opvallend aanwezig.

Of ze uitgezocht zijn op lulligheid kan ik niet aantonen. Maar ik zie het mineraalwater van de Aldi, ik zie dat tijdens een verblijf op een camping van drie dagen auto’s en caravans tweemaal grondig gewassen worden, ik zie een man die na zijn pensionering zijn ideaal heeft gevonden in het bespelen van een elektrisch orgeltje. Tijdens een Griekse maaltijd, waarbij uitvoerig wordt uitgelegd hoe tzatziki wordt gemaakt – de gasten keken er nog al bevreemd naar – laten de makers van het programma zich de opmerking van een van de heren deelnemers niet ontglippen dat zijn voorkeur toch blijft uitgaan naar een lekker karbonaadje met een gekookt aardappeltje; inderdaad, het lijkt wel wat op Man Bijt Hond.

Het gezelschap is meteen heel close met elkaar, een van de deelneemsters doet geen oog dicht omdat haar dochter in Nederland ligt te bevallen, iedereen informeert bezorgd hoever het is en als het meisje is geboren wordt de gemailde foto alom bewonderd en komen de beschuiten met muisjes op tafel. Voor dit doel meegenomen, kennelijk.

Rampen gebeuren er ook. Iemand valt en bezeert haar arm. Een onverstandig opgeborgen pot suiker blijkt tijdens de reis door de caravan te zijn verspreid en meteen weet iemand het nog sterker te vertellen: daar was het een keer gebeurd met de Maggi, nog maanden rook de caravan naar deze onontbeerlijke opleuker van de Nederlandse culinaire wereld.

Ook word ik geconfronteerd met de grootste mislukking uit mijn vakantieleven: in 2007 was ik in Griekenland met de camper. Ik wilde destijds de ruïnes van kruisvaardersstad Mistras bekijken, een van de weinige echt bezienswaardige oudheden van Griekenland, bleken die uitgerekend op de dag dat we er waren gesloten – het was Goede Vrijdag. De reizigers van Omroep Max kregen de fresco’s met iconen in de ruïne van een oude kerk wel te zien.

Volgende week zijn ze in onder andere Epidaurus. Gaat het hele gezelschap natuurlijk de akoestiek van het theater beproeven.

En daarna naar Athene, neem ik aan. Ik hoop dat ze ook opgepikt worden door een taxichauffeur die een geheime afspraak heeft met een duur visrestaurant in Piraeus. Echt Hollands: de visch wordt duur betaald.

______

Dit is Mistras, gezien vanaf het gesloten hek, 5 april 2007

_______

hhBest

Boek & Film 

Is er leven op Pluto?

Het is komkommertijd en dus zijn we weer op zoek naar buitenaards leven. Alsof we met het hier bestaande leven al niet voldoende moeite hebben.

Maar toch even.

De aarde is – het blijft een ruwe schatting – zeven miljard jaar oud. Op die aarde is, ook alweer volgens een ruwe schatting, sinds twee- of driehonderd miljoen jaar leven aan de gang dat een beetje die naam mag hebben. Leven in aardse termen, dat zijn eiwitten en nog wat scheikundige dingetjes die in tamelijk onsmakelijk lauw water door de bliksem werden getroffen.

De rest is geschiedenis.

Maar even terug in de tijd: driehonderd miljoen van zeven miljard jaar, dat is 0.04 procent. In 0.04 procent van de tijd dat de planeet bestaat was er leven op die planeet. Maar wij mogen graag ‘leven’ onderscheiden van ‘intelligent leven’, en daar rekenen wij onszelf gemakshalve onder. Als je het ruim rekent – dus ook het intelligente leven meerekent dat geen benul had van elektriciteit of radiogolven – dan kom je aan twee, nee: laten we gemakshalve zeggen drie miljoen jaar. En dat is genereus gerekend, hoor, ik weet niet of jullie wel eens een plaatje van Lucy hebben gezien, die moet toch weinig benul hebben gehad van optellen en delen. Ja, misschien wel van aftrekken of zelfs vermenigvuldigen, anders waren we hier natuurlijk so wie so niet geweest.

Dan is er dus in eenhonderdste deel van 0,04 procent van het bestaan van leven op aarde intelligent leven geweest. En neem daarvan dus weer een uiterst klein gedeelte (deel dat percentage nog eens door weet ik veel, 200 jaar) en je hebt de tijd waarin wij wisten wat elektriciteit was en dat je daar draadloos wat mee kon. Eenmaal met je oog knipperen duurt ongeveer honderdduizend maal langer.

Stel je nu eens voor dat er ergens in het heelal, bijvoorbeeld op 1500 lichtjaren hiervandaan, vergelijkbaar leven aan de gang is. Dat dus wel heel erg nauwkeurig synchroon met ‘ons’ leven ontwikkeld moet zijn, en ook nog in dezelfde richting. (Misschien waren ze daar wel heel blij met de status van pantoffeldiertje en zijn ze daar al die tijd gezellig in blijven steken. Dat schiet dus niet op.)

Maar wees eens optimistisch: het leven aldaar is wel degelijk net zo ver als wij. Dat leven stuurt vandaag een Kepler-Youtubefilmpje het heelal in. Over 1500 jaar komt het bij de aarde aan, die inmiddels woest en ledig is omdat we duizend of 1200 jaar eerder al collectief zelfmoord hebben gepleegd door wat ooit ‘global warming’ heette. Of we zijn weggevaagd samen met alle virussen en bacteriën door de inslag van een grote meteoriet.

Jammer van dat Youtubefilmpje.

Of stel dat ze ons enigszins vóór waren, dus dat ze vijftienhonderd jaar geleden dat filmpje aan ons gestuurd hebben. Wij blij, zien dat leuke filmpje van dat collega-leven op Kepler 542, en sturen juichend een filmpje terug, dat daar over vijftienhonderd jaar aankomt – en wat dacht je wat? De planeet is inmiddels woest en ledig omdat ze daar tweeduizend jaar voor aankomst van de video al collectief zelfmoord hebben gepleegd door wat ze daar ‘global warming’ plachten te noemen. Of ze zijn weggevaagd, samen met alle virussen en bacteriën, door de inslag ven een enorme meteoriet.

En dan nemen we dus een aantal onwaarschijnlijke toevalligheden gemakshalve voor lief.

En dan ben ik ook nog zo vriendelijk de boel niet nodeloos te compliceren door de scheve stand van aardas te noemen als essentiële factor bij de ontwikkeling van het leven, de scheve stand die zich elders wellicht niet heeft voorgedaan.

Kort samengevat: hou dus op met die theoretische flauwekul.

In de praktijk zijn we alleen in het heelal, en laten we er ons op concentreren op het streven om dat ook zo te houden – ik bedoel: dat we de aarde niet zodanig verpesten waardoor het heelal echt woest en ledig wordt, zonder al die vrolijkheid, ironie en sarcasme waar we zo vertrouwd mee zijn.

__________

hhBest

Boek & Film 

Een obsederende oorwurm

‘23 juli, AlexP met de cultcompositie Canto Ostinato van Simeon ten Holt, maar dan anders. Niet gespeeld op ‘echte’ instrumenten, maar op vier virtuele vleugels, ondersteund met synchroon gegenereerde, geprojecteerde beelden. Computerkunstenaar AlexP manipuleert tijdens het spelen instellingen in de zelfgeschreven software, die precies bepalen hoe elke virtuele vleugel bespeeld wordt. Een zinnenprikkelende ervaring!’

Dat stond in de folder van het Openluchttheater Valkenburg en hoewel ik al lang een ligconcert van het stuk zou willen bijwonen – concert voor twee pianisten, bijvoorbeeld Jeroen & Sandra van de Veen en een voldoende aantal matrassen – leek het me om uiteenlopende redenen aangenaam de uitvoering van AlexP in Valkenburg bij te wonen.

Het stuk begon ooit onder de titel Perpetuum, en werd pas na veel bewerking Canto Ostinato. Ik zou bijna zeggen: Canto Ossessionato, maar dat is wellicht een kwestie van smaak. Op Youtube staan heel veel versies (ook stukjes van die van AlexP) en voor mij de uitzinnigste is wel die uit 2011, gespeeld op orgel met dansende derwisj. Die uitvoering duurt nog geen negen minuten, langer houdt zo’n derwisj het natuurlijk ook niet vol, ik vond het al heel wat, zo. Bovendien zou mijn moeder, die niet meer onder de levenden is, na ongeveer een minuut hebben gezegd: Zet uut, dat vierkantig urgel en inderdaad, je moet er wel een liefhebber van zijn of minstens ervoor open staan.

De langste uitvoering die op Youtube te vinden is telt bijna drie uur, en die ga ik dezer dagen, als ik alleen thuis ben, een rustig beluisteren, ik heb nog wel ergens een matras liggen. Die van AlexP duurde uiteindelijk een kleine vijf kwartier. En o ja, een belangrijke bijzonderheid vormen natuurlijk de op een groot scherm hypnotiserende computer-gegenereerde beelden tijdens de uitvoering.(dat scherm had wel veel groter gekund, voor een perfect effect.)

Canto Ostinato hoort uitdrukkelijk tot de minimal music, die in mij sinds jaar ben dag een toegewijd aanhanger heeft gevonden. In noem de componisten Riley, Reich, Glass. En nu dus ook Simeon ten Holt.

Niettemin kunnen er bij de indeling van de Canto in deze muziekstijl nog wel wat dingen gezegd worden. Canto is nadrukkelijk in mineur geschreven. Ik heb maar zelden minimal music gehoord die een melodie bevat die je maandenlang als oorworm in je hoofd houdt. Dezelfde melodie die tijdens elke uitvoering om de zoveel minuten ineens geëmotioneerd uitstijgt boven het vaste ritme waarop de titel gebaseerd is. En die een duidelijk enigszins melancholische, bijna licht verdrietige maar ook berustende kwaliteit heeft.

De Canto heeft intussen voor veel mensen een eigen betekenis gekregen: de een beviel op de tonen ervan van haar zoon, voor een ander was de Canto aanleiding tot echtscheiding, weer een ander zag in de Canto de principes van de rotonde verbeeld, iemand liet de partituur op zijn arm tatoeëren, en nog iemand kwam tot de conclusie dat je na je dood de Canto niet meer kunt horen.

Na afloop dacht ik twee dingen, die ik helaas ter plekke ook onder woorden bracht: ‘ik vond het heel mooi, maar ik ben blij dat Bach geen computer had’, en: ‘ik heb door deze vijf kwartier eens rustig kunnen overdenken hoezeer mijn leven tot nu toe als mislukt kan worden gekenschetst’.

Nee, dat was natuurlijk allemaal humoristisch bedoelde geestigheid – de vijf kwartier waren omgevlogen en hadden in mij een grote rust veroorzaakt, die heilzaam kan werken op ellende en tegenspoed om je heen.

Zelfs de parkeerbon van negentig euro die ik na afloop op mijn auto aantrof, kon mij niet uit mijn aldus teweeg gebrachte evenwicht brengen.

Houwe zo.

Ik ga onverstoorbaar door met zingen, continuo cantare ostinatissimo. Of misschien zelfs ossessionatissimo.

_________

hhBest

Boek & Film 

Het geheime leven der houtduiven

Geregeld kom ik hier en daar licht korzelige opmerkingen tegen over houtduiven. Het gaat dan vrijwel altijd om de hinderlijke gewoonte van deze gezellige dikkerds om een schoorsteen op te zoeken, daar bovenop te gaan zitten en dan een hele tijd duchtig in het rookkanaal te koeren, waardoor de daaronder slapenden er het heen-en-weer van krijgen, omdat het allemaal op onwettige tijden gebeurt, met name in de vroege ochtend.

Waarom doet zo’n beest dat? Ja, goeie vraag, die je zeker niet aan de koerder zelf moet stellen – deze vogels zijn werkelijk de domste schepselen op aarde en een levend bewijs dat de evolutietheorie niet klopt, anders waren ze al lang uitgestorven.

Wij mensen, die wel degelijk evolueren omdat we daar wel slim genoeg voor zijn, weten natuurlijk wel waarom vogels fluiten – in dit geval dus vooral keihard boeren – seks natuurlijk. De houtduif koert om zijn soortgenoten te laten begrijpen dat ze uit de buurt moeten blijven en dat de koerder voor zichzelf het recht claimt alle houtduifdames in zijn aldus afgebakend territorium te beklimmen en te bevruchten.

Zoals jullie allemaal weten kan iedereen dat, seks bedoel ik, niemand hoeft het je te leren en het sprookje van Daphnis en Chloë slaat dan ook absoluut nergens op – het lijkt te gaan over seksles voor domme herdertjes en herderinnetjes, maar het gaat in feite over een oudere dame die wel eens beklommen wil worden door een jeugdige dekhengst en dat weet te vermommen als seksles. (Als de herdertjes en herderinnetjes niet zelf op het idee waren gekomen, hadden ze het eenvoudig kunnen afkijken van de schapen.)

De stomste aller vogels kan heel goed vliegen en heeft daartoe een flinke spiermassa – waardoor hij juist weer een smakelijke maaltijd vormt voor buizerds en haviken – mijn lijfspreuk bij het zien vliegen van een houtduif: ‘Kijk, daar vliegt het avondeten’, is dus niet geheel uit de lucht gegrepen. Deze en andere wetenswaardigheden vind je hier.

Dan kan ik intussen verder met schelden.

Sinds enige weken nemen wij met enige verbazing de manoeuvres van een houtduivenechtpaar waar.

Op een plek in de tuin waar we vaak langskomen – er staat een pergola die een witte blauwe regen overeind houdt – heeft het tweetal al meer dan een maand geleden een nest gebouwd. Wat je een nest noemt: een stuk of vijftig takken zo’n beetje in nestvorm neergelegd – alleen het aanvliegen en neerleggen van het materiaal kan de aandachtige toeschouwer die verder niks omhanden heeft een hele tijd bezighouden. Ze zoeken bij voorkeur takken van een halve meter lang, nemen die dwars in de bek, landen vlakbij de uitgezochte nestplek en gaan dan met grote schrikogen zitten overdenken hoe je die tak ergens in het struweel deponeert. Uiteindelijk lukt het met veel rukken en trekken. Daarna start het liefdesleven, veel koeren en boeren dus en hoe ze het voor elkaar krijgen, dat snapt geen mens, maar ineens liggen er in het nestje twee witte eitjes; ze vallen nog net niet tussen de mazen door.

Daarna begint het broeden en dat blijkt niet mee te vallen. Want iedere keer als iemand onder de pergola door loopt ragt de broedende duif van dienst van schrik met keihard vleugelgeklapper weg. Als je vaak genoeg er onder doorloopt, zo hebben we dit jaar gemerkt, wordt het broeden opgegeven.

Mijn oude vader, die de wijsheid in pacht had, placht zijn kinderschaar die niet van plan was klakkeloos maar alles op te eten dat werd opgediend – we waren onze tijd ver vooruit – een passende vraag te stellen, in zijn eigen taal, het Friulaans: ‘Ma ce vottu magnà – ôs di calumbíns?’ Hetgeen betekent: ‘Maar wat wil je dán eten – duiveneieren?’

Na het vertrek van het stel houtduiven namen we een eerbiedige wachtperiode in acht, maar toen na een dag of tien niemand meer op de eieren had gezeten, haalden we ze uit het nestje. Eindelijk zou de spreuk van mijn vader in vervulling gaan. Ik dacht daarbij aan een piepklein omeletje. Ik brak het eerste eitje in een kommetje – de dooier was niet meer heel, maar het ei rook goed. Maar soms ben ik zo dom als een houtduif, en brak ik het tweede eitje op het eerste, waarbij zich meteen de bekende geur van rotte eieren verspreidde. Het omeletje ging dus als het ware in rook op.

Wie schetst onze verbazing dat weer een week later de duiven opnieuw bezit hadden genomen van het nestje, en weer vliegen ze luid met de vleugels klapperend dwars door het struikgewas weg, als we er onderdoor lopen.

Krijgen houtduiven ooit kinderen?

_________

hhBest

Boek & Film 

De benen van Dick Nanninga

Het moet ergens in de jaren tachtig van de vorige eeuw geweest zijn, toen ik Dick Nanninga interviewde. Hij was een voetballer in zijn nadagen en speelde bij MVV. MVV werd destijds gesponsord door aardewerkfabriek Koninklijke Sphinx, uiteraard ook in Maastricht, en ik schreef stukjes voor het bedrijfsblad De Sphinx Peers van de Pottemennekes. Waaronder een rubriekje over MVV en al zijn facetten. Zodoende.

Het was de eerste en de laatste keer dat ik een voetballer interviewde en het was ook de eerste en de laatste keer dat ik de bestuurskamer van een voetbalclub uit de KNVB-eredivisie bezocht, want het interview vond daar plaats, in het stadion De Geusselt. Het rook er een beetje raar, herinner ik me, en er hingen allemaal foto’s van zegevierende voetballers. Ik denk dat er ook een vitrine met bekers stond, maar dat kan ik me nu niet meer herinneren.

Ik zou er wel een paar euro voor over hebben als ik de tekst van dat interview nog eens zou kunnen doornemen. Destijds had je van je stukjes maar één exemplaar, en dat bevond zich op een stukje papier, dat hoogstens nu nog ergens in het archief van de Sphinx zou kunnen zitten. Maar je moet wel met enig optimisme gezegend zijn als je denkt het stukje, of zelfs maar het archief, nog ooit terug te vinden: van de Koninklijke Sphinx zit alleen nog een marketingclubje in Maastricht en een magazijn – geen van beide instanties weet inmiddels nog wat ‘papier’ is, in deze tijd van flitsende schermpjes.

Ga maar na, wat er van dat archief terecht moet zijn gekomen: bij een jubileum van de Sphinx (het zal het duizendjarig bestaan wel zijn geweest) zei iemand op een belangrijke positie die er bovendien al lang werkte desgevraagd tegen mij: ‘Een modern bedrijf heeft geen geschiedenis’. En die geschiedenis moest ik nu net schrijven.

(Bij het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg is wel iets terug te vinden, zie ik. Foto’s en jaarverslagen en enkele exemplaren van de Sphinx Peers. Maar ach.)

Ik ben niettemin heel nieuwsgierig naar de tekst die ik bij de afdeling interne voorlichting inleverde. Zou het resultaat ergens op geslagen hebben?

Want ik wist in de verste verte niet wat ik met Nanninga moest bespreken. Ja zijn bloemenzaak in Kerkrade, maar zelfs dat onderwerp draaide voornamelijk uit op pijnlijk stilzwijgen.

Ik denk dat het stukje bestond uit Nanninga’s geboortedatum en de gegevens die sindsdien op Wikipedia terecht gekomen zijn. Daaraan kan nu zijn sterfdatum worden toegevoegd.

Ik zou desgewenst wat kunnen wijsgeren omtrent het tragische maar ook ironische verlies van beide onderbenen – voor een voetballer, bedoel ik.

Maar ik zal het maar toegeven: ik stond en sta met de mond vol tanden, en dat zou je in ieder geval vermeldenswaard kunnen noemen.

__________

hhBest

Boek & Film 

Succesvol einde van een vergeefse speurtocht

In het voorjaar van 1976 bezocht ik in gezelschap van een vriendin een vrouwenfilmhuis in Breda, ten einde een film te bezichtigen waarvan ik niet beter wist of hij heette ‘Dagboek van een huisvrouw’. Het was een sterk fascinerende film – hij duurde destijds tegen de vijf uur, er werd nauwelijks in gesproken, er komen ook maar vijf of zes mensen in voor en het grootste deel van de film speelt zich in een uiterst traag tempo af in het huis van de vrouw in de titelrol, genaamd Jeanne Dielman.

Ze woont in dat huis met haar zeventienjarige zoon Sylvain, ze is weduwe en ze heeft haar dagelijks bestaan vastgelegd in een ijzeren routine. De wijze van filmen is daarbij aangepast, geen pannende camera, uitsluitend in vaste hele of halftotalen, onder een hoek van 90 graden genomen.

Wie goed oplet ziet na enige tijd dat de routine niet elke van de in totaal drie dagen precies hetzelfde is. Wanneer op een van de dagen waarop het verhaal zich afspeelt de aardappels aanbranden, ontstaat een soort cascade van momenten waarop iets fout gaat, althans anders gaat dan in de vastgelegde routine zou moeten gebeuren.

De vrouw voorziet in haar levensonderhoud door elke middag klokslag 5 uur een klant te ontvangen. Ook die routine is onderhevig aan de trage wijziging van de normale gang van zaken, tot het dramatische einde waarin de vrouw met een schaar haar laatste klant vermoordt – ze heeft door hem een orgasme gekregen en dat was niet de bedoeling.

Ik verraad hiermee natuurlijk de plot helemaal, maar dat doet aan de kracht van de film niets af en bovendien: de film is alleen nog maar verkrijgbaar ‘ergens’ in het illegale downloadcircuit. En daar zijn jullie, terecht, vies van.

Jaren daarna, tot gisteravond, zocht ik vergeefs naar de film. Ik had nog één gegeven, buiten de Nederlandse titel: de regisseur was, volgens mij, Agnès Varda. Hoe ik daarbij kwam is me een raadsel, wellicht heeft het te maken met het feit dat de hoofdrolvertolkster de actrice Delphine Seyrig was, met wie Varda naar ik ten onrechte aannam, enkele films had gemaakt.

Hoe dan ook, gisteravond sprak ik, voor het eerst sinds 55 jaar (vijfenvijftig jaar!) met Jan Besselink die de vleesgeworden filmencyclopedie is. Toen ik hem enkele van bovengenoemde details noemde en met name een korte samenvatting van het verhaal, zei hij zonder aarzelen: ‘Chantal Akerman’.

Akerman is een Belgische filmregisseur en een korte speurtocht op internet leverde me ook de originele titel van de film: Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce, 1080 Bruxelles. Geen wonder dat de film voor mij onvindbaar was. Niettemin is de ‘echte’ titel wel een zeer goede weergave van de ‘kale’ sfeer van de film. Het gaat om die vrouw op dat adres. Punt.

Intussen heb ik de film. Ik zal hem dezer dagen eens gaan kijken. Hij duurt ‘nog maar’ drie uur en 21 minuten, inkorten lijkt me inderdaad heel goed mogelijk te zijn geweest, hoewel die enorme lengte van vijf uur misschien des te fascinerender was, ongeveer zoiets als de Canto Ostinato van Simeon ten Holt, een muziekstuk dat dus lang niet zo dramatisch eindigt als de film, maar dat ook niet korter mag of moet zijn dan dik drie uur.

___________

hhBest

Boek & Film 

Eindelijk: ga sparen voor je eigen pensioen

Vergelijk wat Rutger Bregman schrijft op De Correspondent en (bijvoorbeeld, onder talloze vele anderen) Yvonne Hofs in de Volkskrant en begrijp: de economische wetenschap is een vorm van romanschrijven. Je baseert je, voor een zichzelf respecterende moderne roman, weliswaar op figuren of gebeurtenissen uit een echt recent of desnoods onder het stof der geschiedenis bedekt verleden, en ga er op los. Na te streven: honderd procent onzin.

Dacht ik toen ik ergens las dat de teerbeminde staatssecretaris Jetta Klijnsma ervoor gaat zorgen dat de mensen voortaan gaan sparen voor hun eigen pensioen en dat het dus afgelopen moet zijn met de toestand waarin jongeren – een steeds kleiner wordend gezelschap – steeds meer moeten ophoesten voor de pensioenen van de ouderen – een ondanks spectaculaire sterfte, die de essentie vormt van ‘de ouderen’, nog altijd groeiend gezelschap.

Zo heb ik dus blijkbaar mijn gehele werkzame leven, dat zich uitstrekte van 1960 tot en met 2003, in een totale misvatting geleefd. Ik was verplicht lid van een pensioenfonds en dat werd gevuld met de premie die ikzelf betaalde voor een verzorgde oude dag. Met dank uiteraard aan de werkgever, die al die tijd ook een steentje bijdroeg.

In al die tijd bestond natuurlijk ook het staatspensioen, althans, een pensioenuitkering die geschiedde op grond van de Algemene Ouderdomswet. Hert mechanisme van die wet kwam er op neer dat werknemers AOW-premie betaalden en uit de opbrengst van dat moment werden de 65-plussers, ook degenen die nooit premie hadden betaald omdat ze geen betaalde baan hadden, elke maand verblijd werden met een zuinig, maar niettemin zeer welkom pensioen. Daarmee kun je ook verklaren waarom de AOW-leeftijd omhoog moest: de mensen leefden langer (er kwamen er dus meer) en de werknemers die premie betaalden kon je natuurlijk niet eindeloos steeds hogere AOW-premie laten dokken om de kosten van al die blakende gezondheid te bestrijden.

Met andere woorden: in het extreme geval dat er geen premiebetalers meer zijn, dan houdt de AOW ook op, bij gebrek aan baten.

Het pensioenfonds waar je verplicht lid van was, was een onafhankelijke instelling, óók onafhankelijk van het voortbestaan van het bedrijf waar de leden werkten of gewerkt hadden.

Voorbeeld: tussen 1965 en 1973 werd in Nederland een complete bedrijfstak opgeheven, namelijk de kolenmijnindustrie. De laatste kolen werden meer dan veertig jaar geleden gedolven, sindsdien is er dus geen cent pensioenpremie meer betaald. Toch ontvangen enkele duizenden voormalige mijnwerkers hun pensioen. Dat ze daar niet helemaal tevreden over zijn, dat is een ander verhaal. Maar het principe was dus: je spaarde feitelijk, en wel voor je eigen pensioen, en de voornaamste taak van het pensioenfonds was dat de betaalde premies beschaafd werden belegd zodat het bij de contractsluiting beloofde pensioen tot zo lang als nodig aan de gepensioneerde m/v en na diens m/v overlijden aan zijn eventuele weduwe m/v uitgekeerd zou blijven worden.

Maar nee hoor, dat klopt allemaal niet: staatssecretaris Klijnsma gaat dit uitstekende systeem nu ineens even geheel eigenhandig uitvinden.

’t Zal mij benieuwen.

________

hhBest

Boek & Film 

Werelderfgoed terug in zijn hok

Een gezellige discussie die vroeger ook al bestond maar een sluimerend bestaan leidde, is nu in alle hevigheid losgebarsten – oorzaak is de voortschrijdende techniek die het mogelijk maakt om met een telefoon alles dat zich om je heen bevindt of afspeelt in stilstaand of bewegend beeld vast te leggen en binnen enkele ogenblikken via de zogenaamde sociale media – die zich doorgaans gedragen als de asociale media – over de wereld te verspreiden.

Vijftig jaar geleden kwamen op een krantenredactie per dag twee- driehonderd foto’s binnen waaruit dan de drie of vier plaatjes werden geselecteerd die het nieuws illustreerden. Natuurlijk waren toen de beelden ook al zelf het nieuws, maar wat gepubliceerd werd, kon worden omschreven als ‘nieuwsfeiten die van enig belang zijn’. De foto’s werden door de redactie keurig betaald, per stuk of op abonnement.

De laatste jaren vervangen de sociale media voor heel veel mensen de krant. Zelfs de televisie is daar al het slachtoffer van. Dachten wij tot voor kort dat een televisieprogramma ook inhoudelijk enig nut zou moeten of zou kúnnen hebben, een groot deel van de mensheid keert zich van die televisie af en zit de godgeslagen dag te kijken naar wat amateurs allemaal voor rare capriolen uithalen op Youtube en afgeleiden daarvan zoals GeenStijl en Dumpert. Wanneer men daarmee klaar is gaat men over op de rest van het programma: het gamen.

Wat dat laatste betreft: gesprekken tussen mijn beide zonen worden weliswaar in een mengsel van Nederlands en Engels gevoerd, en dat zijn beide talen die ik aardig beheers, maar ik begrijp niets, van het eerste tot en met het laatste woord, van de gesprekken.

De Europese Unie heeft nu een nieuw begrip van het auteursrecht geïntroduceerd, waarvan ik me afvraag of het wel zo nieuw is. Als je namelijk de Nederlandse Auteurswet van 1912 doorneemt, kom je er achter dat je moet uitkijken met foto’s die je publiceert. Vroeger publiceerde ik op de website Webshots duizenden vakantiefoto’s. Ik begrijp nu, dat ik daar een enorm risico mee heb gelopen: op die foto’s staan namelijk vaak mensen aan wie ik niet gevraagd heb of ze toestemming wilden geven dat de betreffende foto gepubliceerd werd. En natuurlijk stonden op die foto’s zo’n beetje alle beroemde monumenten en dergelijke uit een stuk of dertig landen.

Met name die laatste, landen, gemeenten, bedrijven, worden nu door de EU uitdrukkelijk aangemerkt als eigenaren van het auteursrecht op bijvoorbeeld de Eiffeltoren in Parijs, het Koninklijk paleis op de Dam in Amsterdam, de Sagrada Familia in Barcelona, de koepel van Brunelleschi in Florence en het Empire State Building in New York. En foto’s daarvan mogen dus in principe niet zonder toestemming van de recthebbende gepubliceerd worden. Bijvoorbeeld op Flickr, Facebook, Twitter, Instagram of +Google.

Als de bestaande en nieuwe regels ooit gehandhaafd worden, blijven we in de openbare ruimte zitten met foto’s van één boom in de Jardin du Luxembourg in Parijs of in het Parque Guell in Barcelona of in het Battery Park in Manhattan, in het Vondelpark in Amsterdam of de Giardini di Boboli in Florence en voor de rest met de meest wezenloze uitingen van de fotografie, de plaatjes die je als dertienjarige in de jaren vijftig en zestig onder enorme hilariteit maakte van je grimassen in de pasfoto-automaat op het NS-station, tegenwoordig beter bekend als de selfie.

En zijn we terug waar we ooit begonnen en waar we nooit weg hadden moeten gaan: bij de foto-albums vol trotse plaatjes van wereldberoemde gebouwen en wildvreemde mensen in rare klederdrachten, uitsluitend bestemd voor de huiselijke kring.

Maar het blijft een beetje wringen. Het werelderfgoed is kennelijk van een paar mensen die er geld aan kunnen en willen verdienen en niet van álle mensen.

_________

hhBest

Boek & Film 

In handen van het Duitse leger

Een dagje in het Bundeswehrzentralkrankenhaus in Koblenz-Metternich, onder persoonlijke begeleiding van Stabsarzt Sabine Schubert, ik kan het in noodgevallen aanbevelen.

Ik was natuurlijk liever van de camping op het schiereiland in de Moezel naar het dorpje Winningen gewandeld, om aldaar een met koele moezelwijn besproeide lunch te genieten, maar komaan, waarom zou alles altijd maar van een leien dakje moeten gaan.

Dus ik kreeg die snel aanzwellende pijn in het rechteronderkwart van de rug, als u zich daar iets bij kunt voorstellen, dusdanig dat een sproeiende zweetaanval mijn leven vergalde en ik er bijna van moest erbrechen – hetgeen later ook gebeurde.

Moet je hier in Nederland eens 112 bellen. Voordat besloten wordt een dokter op je dak te sturen, hebben ze je al het hemd van het lijf gevraagd; in Duitsland, althans in deze omgeving, gaat dat anders. Binnen een kwartier stond een buitenmodel knalgele ambulance van de Bundeswehr achter de camper, er kwamen drie in kwieke groen met oranje pakjes gestoken reuzen van een jaar of 24 uit die me zonder veel omhaal vastgespten op de brancard in de wagen en de reis naar wat een van de drie noemde ‘het lazaret’ werd aanvaard.

Onderweg was al een anamnese opgenomen en in het ziekenhuis werd ik in een rolstoel gezet (terwijl ik die twintig meter gemakkelijk had kunnen lopen) en op een bed gelegd, waar Stabsarzt Sabine, blond, blauwe ogen, drie glinsterende sterren op elke schouder, zich over mij ontfermde.

Nee, geen beelden uit ER of Grey’s Anatomy of uit een andere gladde ziekenhuisserie, maar wat je in Nederlandse ziekenhuizen ook gewoon ziet: de computer doet het eerst niet, infuusnaalden zijn net op en elders moeilijk te vinden, als je een plasje moet plegen voor onderzoek moet je pontificaal door de volle wachtkamer, maar niet zeuren: ik kreeg een infuus met een pijnstiller waardoor de pijn heerlijk en volledig wegzakte.

Bloed afgetapt, van alles opgemeten, von Kopf bis Fuss betast, bevoeld en beknepen, met Ultraschall gekeken naar de buikinhoud – alles geweldig in orde, niks te vinden. Er kon weliswaar ergens een niersteentje onderweg zijn, maar dat zou ik moeten merken bij het plassen, hoewel ze daar ook wel even een CT-scan op los wilden laten. Dat weigerde ik, want ik herinner levendig de ellende die ik ooit ondervond met een contrastmiddel.

Sabine was intussen steeds onrustiger geworden, gewoon omdat ze niks fouts kon vinden, maar uiteindelijk moest ze wel tot een conclusie komen en die was: het is muskulär, het is een spierkwestie, ze voelde nog eens in mijn zij en vond daar, ze zei het echt: ‘ein Knubbel’.

Met een recept voor een pijnstiller en een spierverslapper vertrok ik weer, ditmaal met een taxi, richting camper.

’t Is gek, maar ik dacht: dit heb ik toch maar mooi meegemaakt, een ochtend en een halve middag in het Bundeswehrzentralkrankenhaus, met in de hoofdrol Frau Doktor Sabine Schubert.

Van het bestaan van beide had ik tot dan toe niet eens een vermoeden.

In de hoofduitgang ontwaarde ik de geüniformeerde portretten van de generaal en de admiraal die daar samen directeur-geneesheer waren.

Ik was een dag in goede handen, zij het dat ik nog wel naar een niedergelassene Artz moest. Der Hausarzt? Ja, der Hausarzt.

Die nam een paar dagen later de papieren door en stelde vast ze me in het Bundeswehrzentralkrankenhaus per infuus een middel hadden toegediend dat in Nederland al jaren verboden is. En als die pijn zich nog eens voordeed, snel terugkomen.

Dat Deutsches Eck, waar Rijn en Moezel tezamen stromen en Koblenz lonkt van niet al te ver, dat zien we later wel een keer.

______

hhBest

Boek & Film 

…op vakantie en ik neem mee…

Als je een Volkskrantbijlage op de deurmat vindt waarin de redacteuren van de bijlage je vertellen welke boeken ze zelf meenemen op vakantie: dan weet je hoe laat het is, vooral als de thermometer om 11 uur ’s morgens al 33 graden aanwijst. Het is zomer en de krant gooit het bijltje erbij neer; op de redactie blijven drie redacteuren achter die Geert Wilders, Griekenland en de Tour de France in de gaten houden en voor de rest kan de abonnee het beste een voorbeeld nemen aan de redacteuren.

En dus de boeken die je gaat meenemen op vakantie opnoemen en vertrekken.

Er is alleen één probleem: ik ga voorlopig niet ‘op vakantie’. Sterker nog: als ik al wegga dan ga ik ‘op reis’. Vakantie is meer iets waarbij ik denk aan bakken op het strand, gulzig wegslokken van rumcola, ziek worden van oesters, veel te grote delen van je fysieke gestalte, sterk verbrand of niet, tonen in de lobby van je Turkse resort – o ja, vakantie doe je tegenwoordig óf in een resort, óf op een cruiseschip. (Reken ik even de bad and breakfast in het Zuid-Oosten van Kroatië niet mee waar nog niemand vóór jou is geweest en naar blijkt: geheel terecht.)

Goed. Ik reis meestal met de camper dus daar kan ik met gemak een hele kubieke meter boeken in kwijt. Probleem opgelost: ik heb niet eens een kubieke meter ongelezen boeken, hoogstens een halve.

Maar goed, misschien zijn de opsommingen van mee te nemen boeken van de Volkskrantredacteuren niet uitsluitend bedoeld om eens lekker te snoeven over zoveel literaire smaak, waar hoogstens een half procent van de lezers zelfs maar aan kan tippen, maar als serieus bedoelde adviezen. Denk aan ‘Als je dát niet gelezen hebt, dan heb je eigenlijk nog nooit iets gelezen.’

Dus ik ga eens kijken wat die luitjes allemaal voor leuks aanbevelen en maak er een eigen keuze uit, waarbij ik moet aantekenen dat ik geleerd heb geheel op mijn eigen smaak af te gaan, omdat de boeken die ik van anderen móet lezen mij vaak, eh, tegenvielen. Zo wordt de onlangs overleden James Salter door Haro Kraak dusdanig smakelijk aanbevolen dat ik al bijna de website van The Book Depository aanklikte – op tijd moest ik denken aan de alom aanbeden John Fante, waar ik gewoon niks aan vind.

Dan maar The Best of Everything proberen, van ene Rona Jaffe? Het gaat over ‘romantische verwikkelingen van kantoormeisjes op Manhattan in de late jaren vijftig’ – in die zin staan minstens vier begrippen die mij inderdaad doen grijpen naar Book Depository – het is er te koop voor nog geen tientje, verzending gratis.

Welgemoed verder. Arjan Peters prijst Du coté de chez Swann van Marcel Proust aan. Gevaar: ik heb nooit iets van de goede man gelezen. Aansporing: ik moet eindelijk weer eens iets in het Frans lezen. Bij dezelfde firma voor nog geen 12 euri.

Nee, dan Verhaal van een schipbreukeling van G.G. Marques, maar ja, mijn Spaans is minder dan het geweest is. Dus ben ik aangewezen op Nederlands, waar altijd het gevaar op de loer ligt van een slechte vertaling. En bij bol.com tweedehands voor ruim 16 euro. Ja, toedeledokie.

Ah, dat ga ik zeker halen: Philip Dröge, De schaduw van Tambora. Indische vulkaanuitbarstingen, daar je me voor wakker maken. Ook méé wakker maken natuurlijk, mits voldoende luidruchtig.

The Book of Strange New Things van Michel Faber, bij BD 18 euro zoveel. Dat is in ieder geval 7 euro goedkoper dan de Nederlandse vertaling. En een lekker dik boek. Overwegen we.

Kaputt van Curzio Malaparte. Heb ik, en lang geleden, ook gelezen, in vertaling. Zou ik nog eens moeten overdoen, in het Italiaans. Bij amazon.it, antiquarisch, voor 6 euro. Jammer dat die een vermogen aan verzendkosten rekenen.

Ha, Hilary Mantel, die ik pas in 2014 ontdekte maar van wie ik intussen een stuk of zes boeken heb gelezen. In mijn e-reader staan er nog zeker zes, dus daar kan ik mee vooruit. (Ik kan mijn e-reader, door voor mij onnaspeurlijke redenen, niet meer gebruiken voor eerlijk gekochte e-books; ik heb nu uitsluitend DRM-vrije boeken.)

Gelukkig staan op de lijstjes ook boeken die ik gelezen heb of die al in de wachtrij staan in de boekenkast. Wat ik momenteel lees: The Harder They Come van T.C.Boyle. Nog altijd de beste levende Amerikaanse schrijver.

________

hhBest

Boek & Film