De Ierse televisie, daar moet je zijn voor de leuke dingen, blijkt me nu. En dan nog wel in een (uiteraard katholiek) programma genaamd ‘The meaning of life’. Nóg een ingrediënt is onmisbaar als het echt leuk moet worden, en dat is Stephen Fry, die, neem ik aan, geen introductie behoeft.
De presentator Guy Byrne stelde Fry de vraag: ‘Wat zou je zeggen als je doodgaat en aan de pearly gate komt en hem/haar/het ontmoet’, en dat moet je vooral aan Fry vragen.
Want Fry vaart uit: ‘Ik zou zeggen: Botkanker bij kinderen? Waar slaat dat op? Hoe durf je! Hoe durf je een wereld te scheppen waarin zulk lijden plaatsvind waar we niet zelf de schuld van zijn? Het is niet rechtvaardig, het is totaal, totaal kwaadaardig. Waarom zou ik respect moeten voor een wispelturige, kwaadaardig denkende, stompzinnige god, die een wereld schept zo vol van onrecht en pijn?
Dat is wat ik zou zeggen.’
Byrne vroeg Fry vervolgens of hij dacht nog in de hemel te komen nadat hij dit gezegd had.
‘Nee,’ zegt Fry, ‘En dat zou ik niet willen ook, al helemaal niet op zijn voorwaarden. Die zijn namelijk verkeerd. Als ik zou sterven en ik zou voor Pluto, Hades of voor mijn part de twaalf Griekse goden komen te staan, daar zou ik meer lol in hebben. Omdat die Grieken niet deden of ze niet menselijk waren in hun behoeften, en hun wispelturigheid en hun onredelijkheid. Zij lieten het niet voorkomen alsof ze alziende waren en allesweters, uiterst vriendelijke weldoeners. Want de god die dit universum heeft geschapen, als het geschapen is door een god, is een maniak, een gemene maniak, een absolute egoïst. Moeten wij ons leven leiden, dankbaar daarvoor op onze knieën? Wat is dat voor god die zoiets doet? Jawel, de wereld is heel prachtig, maar er zijn ook insecten die hun levenscyclus beginnen door zich in te graven in de ogen van kinderen die daardoor blind worden. Ze eten zich door de ogen naar buiten. Waarom? Waarom doe je ons zoiets aan? Met het grootste gemak had je een schepping kunnen maken waarin zulke dingen niet bestaan. Het is gewoonweg onaanvaardbaar. U moet weten, atheïsme gaat niet alleen maar over niet geloven dat er een god is, maar over het uitgangspunt: als er een god is, wat voor god is dat dan? Het is volkomen duidelijk dat hij een monster is, een vreselijk monster dat geen enkel respect verdient. Op het moment dat je hem wegdoet wordt je leven eenvoudiger, zuiverder, helderder en meer het leven waard, als je het mij vraagt.’
Het is duidelijk dat Fry improviseerde – wie hem kent weet dat hij in staat is om het scherper, zeg maar gerust: gemener weet te formuleren als hij even de tijd neemt. Maar ik schrijf de tekst hier volledig op omdat die, vooral als je hem echt hoort, zo recht uit zijn hart komt. Het is geen theologische argumentatie, gelukkig maar, want theologie is een wetenschap die gaat over iets dat niet bestaat. Het is gewoon wat je als bedenkt als je nuchter om je heen kijkt.
Het stukje is op Youtube ruim vijf miljoen maal bekeken. En er is op gereageerd. Eén van die reacties vormt een goede samenvatting: een mevrouw schrijft dat ze wist dat god bestaat toen ze net bevallen was van haar dochter – en verder maken veel reaguurders volledigheidshalve melding van het feit dat Fry behalve atheïst ook homoseksueel is: je hoeft niet naar het Midden-Oosten om de mens in de verdorven ziel te kijken. Als ze een ziel hadden.
En als je toch bezig bent, geniet dan ook van het bedremmelde gezicht van presentator die dacht een leuke Britse schrijver en acteur en polemist in zijn programma te hebben om te laten zien hoe liberaal ze wel zijn in Ierland, tegenwoordig – bijna net zo liberaal als paus Franciscus.
________