Ik ben gek op lijstjes. Het mooiste lijstje dat ik ooit maakte was dat van rare straatnamen in Den Haag. Het staat in het Lijstenboek 2, in 1982 uitgegeven door Uitgeverij Luitingh, dat ik vertaalde en een beetje aanvulde; het beroemdste lijstje dat er in staat is dat van Mark Twain (who else) genaamd ‘Lijst van de volgorde waarin personen en voorwerpen dienen te worden gered uit een brandend hotel’. Het begint met ‘Verloofden’ en eindigt met ‘schoonmoeders’, en de lijst is 27 punten lang, dus dan is die schoonmoeder natuurlijk al lang verbrand, hetgeen uiteraard ook de bedoeling was. Ze komt nog na de eigenaar, de brandweerlieden en het meubilair.
Bij mijn weten is het weekblad De Linie ooit met die lijstjes begonnen, elke week greep ik naar dat blad om achterop het nieuwe lijstje te zien. Tachtig stuks daarvan zijn ooit opgenomen in een boekje waarmee je ook nu nog een menig melig uurtje zou kunnen vullen met slappe lach.
In Lijstenboek 2 vind je daarvan nog een echo in twee van die typische lijstjes, van de hand van uitgever Thomas Rap, allebei getiteld ‘Modern’. Het eerste schetst een beeld van een jaren-zeventig-interieur: onder veel meer staat daarin Oranje schrootjes, vierenvijftig te grote kamerplanten, Deux-cheveaux bestel, Zware Van Nelle, eikeltjeskoffie en de Volkskrant, het tweede somt negen zangeressen op aan wie iets ontbreekt. Voorbeeld: ‘De zangeres zonder auto (Simca Marina).’ Absoluut zoutloos en dus precies goed.
Ik kom hierop omdat ik toevallig tegen een ‘lijstje avant la lettre’ opliep: lijst van redenen waarom je in de periode tussen 1864 en1889 kon worden opgenomen in een Amerikaans krankzinnigengesticht. Je kunt er van alles van zeggen, maar mij intrigeert vooral de volgorde. Zo vind je, verspreid over de hele lijst: Masturbatie en syfilis, Dertig jaar masturberen, Tabak en Masturbatie, Krankzinnige masturbatie en Onderdrukte masturbatie. Natuurlijk waren er veel typische aandoeningen van vrouwen bij: Mishandeling door echtgenoot, ingebeelde vrouwenproblemen, hysterie, nymfomanie, verlating door echtgenoot, baarmoederstoring, andere vrouwenproblemen, geruchten over moord op (of door) echtgenoot en vrouwenziekten.
De lijst stamt van direct na de Amerikaanse Burgeroorlog, en die leverde ook een aantal geldige redenen op voor opsluiting in het gekkenhuis: tegen het hoofd getrapt door een paard, zonen gesneuveld in de oorlog, opwinding als officier en tijdens de oorlog van het paard gevallen.
Mijn favorieten zijn de volgende: jaloezie en godsdienst, luiheid, huwelijk van een zoon, lezen van romans, ouders waren neef en nicht, politieke opwinding, godsdienstige geestdrift, koolzuurgas, overdreven seksueel misbruik, brandblussen, dochter neergeschoten, waterpokken, verdriet, Leger des Heils, roodvonk, zelfmisbruik en zwakheid van intellect.
En van de allerlaatste zou ik iets meer willen weten: losbandigheid van zenuwen.
Wat het ook is: het lijkt me heerlijk om te hebben. En je dan te melden bij een psychiater, die je meteen in dienst neemt.
Weer eens wat anders dan adhd, depressie of psychose.
______