SanteLOGie

Je moet toch wat doen, op zo’n trip

Op het stationnetje van Manarola aan de Italiaanse Riviera di Levante – dit idee: vlak onder me een knalblauwe zee, blikkerend in de felle zon van eind september, opzij het kleurige en uiteraard pittoreske dorpje waar ik net een antipasto di mare en een bordje trofiette al pesto con patate e fagioli, gesproeid met een smakelijke plaatselijke witte wijn, had genoten, stond ik net lekker met half geloken ogen het gelijk van Yvonne Hofs te bewijzen – gezonde bejaarde neemt het ervan – toen de telefoon ging: de redactie van het KRO-programma Debat op 2. Ze hadden mijn ingezonden stukje over het inmiddels beroemde artikel van Hofs in de Volkskrant gelezen en of ik twee dagen later kon deelnemen aan dat programma? ‘Ik ben in Italië, en over twee dagen ook nog,’ zei ik, een lichte triomfantelijkheid niet kunnende onderdrukken. De jonge vrouw van de KRO miste een kans me dus tot de ideale discussiekandidaat te verheffen, meldde alleen enthousiast lachend dat ze stikjaloers was en hing op.

Een paar dagen later raakte ik in gesprek met een caissière van de IperCoop in het weelderige winkelcentrum Le Terrazze in La Spezia. Ze vroeg: ‘Gaat het in Nederland ook zo slecht?’ Ik moest dat beamen maar begon toen toch voorzichtig over de winkel waar zij werkte, een waar paradijs voor de meest verwende smulpapen, die dan ook in groten getale, niet alleen gepensioneerden maar ook jonge vrouwen met gezellige dikke baby’s, afgekomen waren op het uitzinnige aanbod. (Ja, ik weet het, er lopen miljoenen hele en halve slaven rond in Italië die nog net niet hoeven te gaan bedelen.)

Daarna reed ik via Parma over de westelijke rondweg van Milaan en dacht: wat ben ik toch een fitte bejaarde, ik zit gewoon te genieten en mee te scheuren met het krankzinnige verkeer op de bord spaghetti dat de tangenziale ovest van Milaan heet. Ik zag een paar keer over felwitte rails een elegante hogesnelheidstrein voorbijschieten – gebouwd door dezelfde firma die de Fyra’s van de NS leverde – een Freccia- dit of dat. Later, in Zwitserland, raakte ik verstrikt in het verkeer in de buurt van Lugano – iedereen op weg naar huis voor het avondmaal – maar dat werd gecompenseerd, niet alleen door de oude campingbaas van de EuroCampo aldaar die een stuk of vijf talen, waaronder Nederlands, door elkaar sprak, maar vooral door het nabije vliegveld dat volgeparkeerd stond met tientallen peperdure private jets waarvan er een, een Piaggio 180 (foto) een paar rondjes op een meter of vijftig boven mijn hoofd vloog; wie mij kent, weet hoe gelukkig mij zoiets maakt.

De volgende dag, in Duitsland, via de schitterende autowegen A5 en de A3 onderweg naar huis, onderging ik lijdzaam de stortvloed aan Baustellen (sommige meer dan veertig kilometer lang) in die weg, zonder noemenswaardige vertraging. De Porsches, de Mercedessen, de BMW’s en de Audi’s reden op de stukken waaraan niet werd gewerkt gewoon 200 op de linkerbaan, bijna alles zesbaans met daarnaast de rails van ICE waarvan er geregeld weer een voorbijschoot.

En ik dacht aan Holland. Ik zag geen brede rivieren door oneindig laagland gaan, maar een land waar voor wegenonderhoud binnenkort geen geld meer is, waar de rails van de hogesnelheidstrein kalm liggen weg te roesten, en waar de Leider van de antidemocratische partij rustig NSB-vlaggen laat meedragen in de door hem georganiseerde manifestaties. Het beeld van een stil moeras waar het borrelt en stinkt, een backwater in de letterlijkste zin van het woord. Het land waar verwende jongeren gemakshalve ‘de ouderen’ overal de schuld van geven – de crisis, de prijs van de vliegvakanties, de werkloosheid en de milieuvervuiling, en zo nog het een en ander. Een land waar, inderdaad, alles vijftig jaar later gebeurt. Hoewel Heinrich Heine dat nog te optimistisch inschatte: noemt u het rustig 75 jaar: in Nederland grijpt nog steeds Mussert naar de macht.

Thuisgekomen keek ik de aflevering van Debat op 2 van afgelopen woensdag nog eens na en dacht: wat een gelul, blij toe dat ik daar niet bij kon zijn.

Verzet heeft inderdaad geen zin

De belangrijkste Italiaanse literaire prijs, de Premio Strega, is dit jaar gegaan naar het boek ‘Resistere non serve a niente’ ‘Verzet heeft geen zin’, van Walter Siti.

De schrijver zelf noemt het boek een historische roman. Dat klopt ook wel, al speelt het verhaal zich af in een zeer recent verleden, het heden en de nabije toekomst, namelijk de periode van het inmiddels uit de hand gelopen neokapitalisme. De hoofdfiguur is Tommaso Aricò die alleen met zijn moeder in Rome opgroeit – zijn vader is voor hem een mythische figuur; hij zit in de gevangenis, hij blijkt de voltrekker te zijn van enkele (bijna ouderwets geworden) veroordelingen van de maffia.

Tommaso heeft als kind last heeft van zwaarlijvigheid, waardoor hij buitengesloten wordt door zijn leeftijdgenoten. Hij heeft wel een bijzonder talent, namelijk voor wiskunde en dan vooral de kansberekening. Dat wordt kennelijk in maffiakringen op prijs gesteld, want Tommaso wordt op 18-jarige leeftijd in een dure Zwitserse kliniek op rigoureuze wijze van zijn probleem afgeholpen en gaat daarna studeren, geen wiskunde maar economie, waarbij weinig aan het toeval wordt overgelaten; gerenommeerde buitenlandse universiteiten, stages bij toonaangevende banken, onder andere in Londen. Hij is lang niet de enige, veel kinderen van bij de maffia betrokken ouders laten hun kinderen een dure opleiding geven, want de maffia gaat met de tijd mee in de jaren tachtig en negentig. De georganiseerde misdaad ziet aankomen dat er enorm veel geld te verdienen is in het inmiddels in bloei rakende neokapitalisme en heeft daar bekwame krachten bij nodig.

Tommaso ontwikkelt een bijzonder talent, namelijk zeer trefzeker speculeren op dalende koersen en het hedge fund dat hij opricht als doctoraalproject, Persona, groeit als kool en verschaft hem een leven van luxe en weelde.

Hij raakt ook persoonlijk verzeild in die wereld, heeft een stormachtige relatie met een oogverblindend model, Gabriella, en daarnaast met een ingetogen schrijfster. Hij heeft vrienden in die wereld die, anders nog dan Tommaso, absoluut geen scrupules en geen moreel besef hebben over hun werk in de bankwereld, die inmiddels van kwaad tot erger gaat – iedereen daar beseft min of meer dat wat ze doen misdadig is, maar de verleiding van de macht en de rijkdom is te groot. Siti beschrijft hoe de ommekeer van 2008 in die wereld aankomt: men ziet dat men er zelf de oorzaak van is, verlegt hier en daar de koers, doet het soms wat voorzichtiger aan maar aan het principe verandert niets. Waarom zou je ook iets doen als je de macht in handen hebt, in feite de democratie en het verschil tussen wel en niet crimineel hebt afgeschaft en zelfs te hulp geroepen wordt om de ergste nood, ontstaan door de crisis, te helpen lenigen.

Siti beschrijft heel cynisch hoe de oude politiek langzaam wakker wordt en ook te koop blijkt – politici die niet meedoen, blijken hopeloos ouderwets, dat is zelfs te zien aan hun kleding, hun gezelschap en waar ze eten.

Dat klinkt allemaal spectaculair, maar het boek als zodanig is helaas moeilijk of helemaal niet te lezen door de eindeloze bespiegelingen in economische, politieke en bancaire vaktaal waaruit het grotendeels bestaat. De vaak niet eens bestaande miljarden vliegen je om de oren (en over de wereld, zonder een spoor na te laten), en het duizelt je helemaal als het erom gaat over (een van de vele voorbeelden) het beïnvloeden van de koers van de Australische dollar door te gokken op de uitslag van de Zuid-Afrikaanse verkiezingen.

Het boek – de schrijver overlegt geregeld met Tommaso over de voortgang ervan – zit wel degelijk goed in elkaar. Siti zorgt dat je vanaf de eerste pagina de dreiging van de (ouderwetse) maffia op de achtergrond voelt; daar wurgt de vader van Tommaso op een afgelegen plek waar een groep leidende maffiosi bij staat een ‘veroordeelde’. Daarna volgt nog een andere inleiding waarin sprake is van een experiment waarbij capucijner-aapjes leren omgaan met geld en daarbij, als het ware per ongeluk, de prostitutie ontdekken – later in het boek ontdek je dat de normaliteit van prostitutie een onlosmakelijk onderdeel is van en feitelijk synoniem is met het neokapitalisme waarin alles te koop is voor geld. Een van de vrouwen in het boek zegt ergens: ‘Als een vrouw van een rijke ondernemer een armband met smaragden krijgt en de sleutel van zijn hut (op zijn jacht) en ze weigert de armband en de sleutel, dan is ze een stommerik. Neemt ze de armband aan maar gebruikt ze niet de sleutel, dan is ze een kutwijf. Neemt ze de armband en gaat ze de hut binnen, dan is ze een hoer.’

Siti kan niet nalaten Tommaso Aricò moreel volkomen aan lager wal te laten raken: zijn vriendinnen laten hem in de steek en als een oude kennis hem snel geld vraagt, eist hij als tegenprestatie seks met de twaalfjarige dochter van de vriend – die vriend stemt daar overigens zonder aarzelen mee in. ‘Ze heeft nog veel tijd van leven om het te vergeten,’ is zijn eenvoudige redenering. Tommaso, die het eigenlijk alleen eiste omdat hij de lening niet ziet zitten, hapt toe en neemt het kind mee naar een hotel.

Voort zover mij bekend is er nog geen vertaling van het boek in het Nederlands voorhanden; ik zou daarbij een bewerking willen voorstellen: als je tweemaal pagina’s lang hebt gelezen over de werking van short selling en speculatie a la baisse plus de invloed van dat alles op de politiek, maar dan vooral de Italiaanse, dan weet je het intussen wel.

Dat gezegd hebbend is Resistere non serve a niente een cynisch geschreven verhaal over onze tijd waarbij de eenvoudige loontrekker gruwt van wat zich afspeelt en tegelijk doet beseffen dat hij of zij er niets, maar dan ook niets tegen kan doen. Inderdaad: verzet heeft geen zin.

__________

hhBest

Later ook te zien op Boek & Film 

Een wandelpad dat er even niet is

Een goed bewaard geheim, dat ik nu even ga onthullen: een van de meest bekende lange-afstandswandelpaden van Europa, het kustpad van de Cinque Terre in de Ligurische provincie La Spezia in Italië, is al een hele tijd voor een groot deel onbewandelbaar. Met name het stuk tussen Corniglia en Riomaggiore kan al een tijdje niet worden gebruikt. Dat is trouwens met meest bewandelde stuk: het heet de Via dell’Amore en is al jaren het reisdoel van verliefde stelletjes die ergens aan een hek langs die route een hangslotje bevestigen.

Ik heb al eerder geschreven dat dagelijks hele troepen wandelaars, geleid door een gids, in Levanto het eerste deel van het kustpad bestijgen, onderweg naar Monterosso, een van de ‘vijf dorpen’, de Cinque Terre dus. Hier moet worden opgemerkt dat het deel van Levanto naar Monterosso formeel geen onderdeel is van het kustpad, al is het wel een kustpad, voor een belangrijk deel trouwens vrijwel onbegaanbaar omdat het totaal niet onderhouden wordt en geteisterd is en wordt door bosbrand, storm- en regenschade.

Hoe dat dan gaat met die troepen wandelaars, dat weet ik natuurlijk niet. Die sjouwen dat hele eind van Levanto via Monterosso naar Vernazza en Corniglia en worden daar tegengehouden: het verdere pad is te onveilig, staat er op de wegversperring. Draait de gids daar quasi stomverbaasd om en zegt: ‘Mensen, ik wist dit ook niet, maar we moeten terug’?

De versperring is er al maanden, en vanuit Manarola is te zien waarom de weg versperd is: op diverse plaatsen is het pad verdwenen door aardverschuivingen.

De geroutineerde wandelaar zal er vrijwel zeker goed langs kunnen, die heeft wel voor heter vuren gestaan, maar de autoriteiten denken, vermoedelijk niet geheel ten onrechte, dat grote groepen stuntelende gelegenheidswandelaars geheel andere koek zijn, en geregeld van grote hoogte in de Middellandse Zee plonsende Japanners en Amerikanen, dat zou de reputatie van Il Parco Nazionale delle Cinque Terre geen goed doen, natuurlijk.

Wat overblijft, dat is dat je de harde feiten aan geen enkele grote klok ziet hangen. Zelfs in het kantoor van het Parco bij het begin van de Via dell’Amore, in de gemeente Manarola, waar ik, na aankomst met de trein uit Levanto, een toegangskaartje voor het park wil kopen, zegt de beambte aldaar: ‘is voor de Via dell’Amore niet nodig.’ Twintig meter achter haar staat het hek dat meedeelt dat de Via afgesloten is, ‘wegens langdurige werkzaamheden in verband met de veiligheid van de wandelaar’. Ze had dus ook kunnen zeggen:’ je kunt niet verder en terug ook niet’, naar Corniglia dus, waardoor je niet veel anders rest dan lekker te gaan lunchen en dan de trein terug naar Levanto te nemen.

Op zich een overzichtelijke verandering van het programma. Terzijde: de lunch bestond uit een uitstekende antipasto di mare, gevolgd door een smakelijk bordje Trofie al pesto. Pesto waaraan in dit geval toegevoegd sperziebonen en aardappelen. Over de authenticiteit van deze toevoeging bestaan verschillende opvattingen, waarover later wellicht meer.

En o ja: het wemelt in de bergen en bossen tussen Levanto en Riomaggiore en verder naar Porto Venere van de andere wandelpaden, die gewoon toegankelijk zijn.

Maar ja, dat zijn gewoon boswandelingen zonder veel uitzicht op de zee, en dat is toch de voornaamste attractie van de Cinque Terre.

________

hhBest 

Boek & Film 

Dan nog maar eens het pensioen

Eigenlijk had ik het onderwerp ‘pensioen’ als afgehandeld willen beschouwen, maar nu schrijft Yvonne Hofs in de Volkskrant van zaterdag weer zo’n verhaal dat er op neerkomt: de huidige pensioenontvangers hebben al een riant inkomen, daar kan best wat vanaf, moet je eens kijken hoe zielig wij jongeren er voor staan. En wat dacht je van de gezondheidszorg? Wij maar premie betalen en zullie gaan er lekker vaak en langdurig ziek van liggen.’

Dus ik herhaal nog maar eens: ik had eenvoudigweg een contract met het pensioenfonds van de krant en de inhoud van dat (collectieve) contract luidde samengevat: je krijgt op je 65^ste 70 procent van je laatste inkomen en daarna ook de prijscompensatie. Punt. Dat dat de regering en wie dan ook tegenwoordig niet meer uitkomt is natuurlijk interessant maar dat kan nog niet automatisch betekenen dat dat aanleiding kan zijn voor contractbreuk.

Sinds 2008 is mijn pensioen niet meer geïndexeerd, en dit jaar is er ruim 12 procent van afgepakt. Met als gevolg dat ik nu ongeveer 30 procent minder pensioen heb dan ik bij contract was overeengekomen met het pensioenfonds. Mijn inkomen is nog altijd heel aardig, daar niet van, ook al omdat ik gewoon nog werk (ik ben zowat 75), en veel minder eet, maar het blijft eenvoudig diefstal.

Veel mensen die in het krantenbedrijf werkten hebben een veel geringer pensioen maar zijn op dezelfde manier gepakt als ik.

Ik had het kunnen voorkomen door zelf de (flinke) premies op te sparen, maar dat kon niet: een contract met het pensioenfonds was verplicht vanaf mijn 25ste. En volgens mij telde het aantal jaren dat je premie had betaald ook nog eens voor de uitkering, dus is het onzin te beweren, zoals mevrouw Hofs doet, dat je met een paar jaar premie betalen toch de volle mep kreeg. Dat gebeurde pas als je veertig jaar had betaald.

‘Dat wij bejaarden ook de gezondheidszorg veel kosten, dat is onze keuze niet -- en mooier nog: jullie komen ook aan de beurt,’ schreef ik in een opwelling in een brief aan de Volkskrant. En ik had er aan toe kunnen voegen: en dan gaan jullie later ook nog eens van je armzalige pensioentje het werkgeversaandeel betalen van de zorgpremie, al gauw flink meer dan de premie zelf.

Overigens is dat een tamelijk gemakkelijk op te lossen probleem, zegt Djamila, je moet er alleen het E-woord voor durven uitspreken: zorg dat al die tachtigplussers met hun grote bek letterlijk het zwijgen wordt opgelegd en noem dat solidaire euthanasie, dat gaat enorm schelen in de kosten van de zorg – hoewel sommige jongeren op het punt van diezelfde zorg ook wat kosten – en de pensioenpot kan dan ook wat op adem komen.

O ja, en dan nog iets: langdurig studeren, daarna twee jaar rond de wereld trekken, thuiskomen en bij de bank of een advocatenkantoor gaan werken, daar interessante ‘financiële producten’ bedenken, fusies regelen waarbij duizenden mensen hun baan verliezen en om de vijf jaar uit verveling een andere baan willen waardoor je een pensioenbreuk oploopt, dat zouden veel jongeren ook eens goed in ogenschouw moeten nemen.

En o ja, sparen!

Dan ziet je toekomst er vanaf je 65^ste ineens misschien iets saaier, maar wel betaalbaarder uit.

________

hhBest

Boek & Film 

Voor altijd weekend in Levanto

Hier woon ik intussen een beetje. Het is niet zo dat de slager, de bakker en de caféhouder me herkennen, maar ik zie ze wel terug als een soort oude kennissen. Ik weet waar je de goede vis haalt maar dat je ergens anders – op de overdekte markt – moet zijn als je iets avontuurlijks uit de zee zoekt. (En lagere prijzen.) Ik weet wie de goede focaccia maakt en waar je de beste hapjes bij het aperitief krijgt (La Vineria). Ik haat net als iedereen in het dorp de uitbater van de CRAI supermarkt in de buurt van Piazza Cavour, een ordinaire schreeuwerd die keihard scheldend vanachter de kassa het personeel commandeert, ik converseer met de dames van de winkel waar je uitstekende locale wijn kunt kopen tegen een civiele prijs.

En ik wind me maar een heel klein beetje op over de jongetjes die voetballen op het pleintje bij de loggia en in het park – hoewel ik het ergste vrees voor het Noord-Afrikaanse aardewerk dat er uitgestald staat, maar waar kennelijk nog nooit de bal tussen geknald is. Ik ben jaloers op het luide geschreeuw en het wilde gestoei van honderden kinderen, met daartussen de vaders, de moeders, de opa’s en de oma’s die zachtjes met elkaar praten en tussendoor een oogje in het zeil houden. Jaloers omdat we dat in ons eigen suffe Limburgse dorp helemaal niet hebben.

Ik heb nog lang niet alles gezien van Levanto, gisteren nog ontdekten we vlak bij de camping een geheimzinnige tunnel, het hek ervoor stond open, je hoorde water uit het plafond druipen, een ijzige tocht kwam eruit, na honderd beter was het aardedonker. Het is de oude tunnel, met daarin de spoorweg naar Monterosso vanaf een station midden in Levanto, nu in gebruik bij de VVV en wat gemeentediensten en vervangen door het nieuwe een eindje verderop, aan de dorpsrand, in de jaren zeventig van de vorige eeuw gebouwd, samen met een nieuwe tunnel.

Als je goed rondkijkt in het dorp zie je de vele in de weelde van mediterrane tuinen zo groot als parken rustende uitzinnige villa’s in stile liberty, Jugendstil dus. Het mooiste zijn de gebouwen die al heel lang leeg staan, en stilletjes staan te vervallen, zoals hotel Stella d’Italia, waarvan het roestige hek definitief omarmd is door een weelderige klimpant.

En dan de zee, elke dag weer anders, het is een baai met aan weerszijden de hoge beboste heuvels waarin ik de vaak bijna onbegaanbare wandelpaden weet naar de andere dorpen van de Cinque Terre, die we al meer dan twintig jaar geleden zelf ontdekten maar waar je tegenwoordig kennelijk bij voorkeur nog groepsgewijs heen gaat, met een gids en voorzien van nordic walking-stokken – de meeste wandelaars bergen die dingen al gauw op in de rugzak, want ze zijn, als ooit, hier in ieder geval van geen nut.

Hoe dan ook, ik voel me hier een beetje thuis – waar kun je ooit nog winkelmeisjes tegenkomen die Engels tegen je praten terwijl jij Italiaans terugpraat?

Djamila is er op uitgekeken. Ja, er liggen veel herinneringen, maar ze wil verderop, bij voorkeur naar avontuurlijke oorden op andere continenten. Ik ook wel hoor, al zie ik tegenwoordig ietwat op tegen het gedoe op luchthavens en het ‘groepsgebeuren’ waar je onwillekeurig toch in terecht komt.

Maar niet zeuren. We hebben nog vijf volle dagen, daarna roept de plicht weer. Het is twintig graden, om negen uur, ik zit buiten te tikken, het is windstil en er zijn een paar wolkjes. De zon piept zojuist boven de berg voor me uit. Het ruikt naar koffie en de hele camping is zich alweer aan het optutten voor een weekend in Levanto.

________

hhBest

Boek & Film 

Van het kastje naar de muur op zijn Italiaans

Typisch Italiaans gesprek.

‘Nee, voor postzegels moet u bij het postkantoor zijn, eerste straat rechts, een eind verderop aan de linkerkant,’ zegt de mevrouw van de Tabacchi op de Via Dante in Levanto. Er moet dringend een aangezichtskaart naar een zeer oude dame in Nederland, en daar zal toch een postzegel op moeten.

Ik loop dus naar het postkantoor, er staat een lange rij voor een van de loketten, een bekend gezicht op Italiaanse postkantoren die nog echt ouderwets zijn, met ambtenaren die de klanten met zo groot mogelijke minachting behandelen, de pensioenen uitbetalen of ze het uit eigen zak bekostigen en in woord en geschrift de Italiaanse versie van het Mandarijn hanteren. Gelukkig zie ik nog iets: naast het loket is een stuk papier opgehangen met in handschrift de tekst ‘No Stamps’.

Je zult toch maar een dringende brief moeten versturen. Of desnoods een dringende aangezichtskaart,.

Ik ga even terug naar de Tabacchi en zeg tegen de dame die daar de kraskaarten en de kranten aan de man brengt: ‘Dit is nu het Italië waar ik gek op ben.’

‘Zeker geen postzegels?’ zegt ze.

‘Nee, No Stamps, staat er.’

‘Ja, dat wist ik.’

‘Maar wat is er dan aan de hand? Ik ben opgegroeid in de wetenschap dat je in Italië uitsluitend postzegels kunt kopen bij de Tabacchi.’ (Ik herinner me een postambtenaar in het postkantoor op de Piazza della Repubblica in Firenze die met één woord reageerde op mijn bestelling van een postzegel: ‘Tabacchi’, en om mij heen de volgende klant aansprak.)

‘Hahaha! Dat is ook zo,’riposteert de dame van de Tabacchi in Levanto, ‘Maar wij moeten ze zelf eerst kopen. Bij de post!’roept ze uit. ‘En daar verkopen ze nu al twee weken nee.’

‘Dat is lekker rustig, er wordt dus al twee weken geen post verstuurd vanuit Levanto.’

‘Jawel, je kunt met je poststukken in de rij gaan staan bij de post, daar worden ze dan tegen betaling afgestempeld.’

‘Dat is nu precies waarom ik zo gek ben op Italië,’ herhaal ik.

Zij is iets minder geamuseerd. Want er volgt een stortvloed die ik helaas niet helemaal kan bijbenen, maar waaruit ik opmerk dat eventuele protesten tegen het gedrag van de postambtenaren op ingewikkelde papieren formulieren in Rome moeten worden ingediend waar ze voor altijd zullen verdwijnen in de bureaucratische machinerie aldaar; en ik besef: Rome is op die manier ineens wel heel ver weg, ja.

Ik mompel bedremmeld dat het me spijt en besluit de kaart naar oma volgende week mee naar huis te nemen en daar te posten, voorzien van een Nederlandse postzegel.

Het zou me verwonderen als het ouwe mens het zou merken. En de kaart is er hoe dan ook vlugger dan met de Poste Italiane.

_________

hhBest

Boek & Film 

Naschrift: Even twee dingen voor de duidelijkheid. De hierboven beschreven chaos is ontstaan door de privatisering van de Poste Italiane, nog geen maand geleden. Dat heeft natuurlijk niks te maken met de verkrijgbaarheid van postzegels, in andere landen, maar dus wel in Italië.

Punt 2: het bestaan van de Tabacchi is voortgevloeid uit het bestaan van een aantal staatsmonopolies, te weten die op tabak, op zout en op een uitgebreide reeks van allerlei zegels, waaronder die van de post, toen ook nog een staatsmonopolie. Het ging om tabak die in Italië werd geproduceerd en verwerkt, het zout idem, en de zegels: dat lag voor de hand. De winkels met het Tabacchi e sali e valori bollati-bord waren onderdeel van een soort franchisingsysteem, waardoor een kleine ondernemer een basis had voor zijn overige handel in kranten, loten en allerlei snuisterijen. Intussen zien we nu dus het einde van de laatste der staatsmonopolies. Het laatste bastion, dat van de postzegels, is zojuist gevallen.

Daar komt het water

Het zal jullie niet veel zeggen, de meeste van jullie hebben nog nooit van de Cinque Terre gehoord, en jaren geleden had ik zelfs de stille hoop dat ook zo te kunnen houden: Wat heeft het voor zin heel Nederland naar die vijf aardige vissersdorpjes te lokken als je ze daarmee grondig voor jezelf verpest? Maar het heeft uiteraard niet geholpen, de VVV’s van de vijf plaatsen (plus die van een aantal omringende plaatsen zoals Levanto) hebben zich in die ruim twintig jaar dat we geregeld de Cinque Terre bezochten niet onbetuigd gelaten en elke kans op propaganda voor hun schoonheden aangegrepen.

Waardoor je nu op de stations van Trenitalia tussen de dorpen omver wordt gelopen of geplet tussen de horden van over de hele wereld die dringend de wandelroute langs de kust willen lopen met enorme rugzakken om (alsof het in de dorpen die je passeert niet stikt van de restaurants in alle prijsklassen) en met de meest overbodige instrumenten op uitgerekend deze route, die voor een belangrijk deel bestaat uit klimmen en klauteren en traplopen, te weten de Nordic Walkingstokken.

De meeste ondernemers in de dorpen praten er liever niet over, maar ze zijn net klaar met de gevolgen van een geweldige ramp die de hele regio trof op 25 oktober 2011, toen eindeloze slagregens ervoor zorgden dat een deel van de heuvels die boven de dorpen uittorenen samen met die overvloed aan regen zich een weg baande door de dorpen en alles verwoestte op zijn weg. Op Youtube zijn daar nog de bewijzen van te vinden.

In Monterosso, een van de getroffen plaatsen, is er niets meer van te zien, op het eerste gezicht. Maar de kenner ziet meteen dar de witte parasols boven het terras van restaurant Ciak vervangen zijn door groene. Op de muur van de kerk tegenover het terras is te lezen dat ‘tot hier’ het water stond tijdens de alluvione , de overstroming van 2011, een kleine drie meter boven het wegdek. Als je verder kijkt zie je dat in het wegdek boven de overkluiste beek, die dwars door het dorp loopt en die tijdens het noodweer al het water en modder niet aankon, op veel plaatsen enorme roosters zijn aangebracht waardoor het water bij een volgende gelegenheid alsnog onder de grond verder kan naar zee.

Een enkel restaurant heeft aan de muur een foto hangen van het water in de eetzaal, maar je moet het lot niet beschrieën, heet het geloof ik, vindt verder iedereen en het is dus business as usual.

Intussen hoopt iedereen dat het eens maar nooit weer was.

Hoewel er weinig is gedaan om de oorzaken een beetje weg te nemen: jarenlange onverantwoorde bouwwerkzaamheden op de berghellingen en hevige regen door de opwarming van het klimaat.

We zien wel, zei een restaurateur me vandaag. Hij bedoelde: als we maar genoeg hulp uit Rome krijgen, dan ruimen we de rotzooi nog wel een keer op.

________

hhBest 

Boek & Film 

Web-etiquette

Hoe lang heb ik dat horloge al, het is van het Deense merk Skagen, en ik kreeg het van Djamila voor een verjaardag in een inmiddels grijs verleden. Ik meen me te herinneren dat het voor haar een van haar eerste aankopen op internet was.

Ik vind het horloge prachtig, met name de geraffineerde vormgeving van de kast die daardoor onmogelijk dun lijkt. Het klokje geeft de uren en minuten aan, verder niks, en dat vind ik mooi – die moderne klokken van een kilo die veel weg hebben van de cockpit van een vliegtuig uit de jaren veertig vind ik wat overdreven.

Mijn horloge heeft ook geen automatisch opwindmechanisme, zodat er om de paar jaar een nieuwe batterij in moet.

De internetwinkel doet dat natuurlijk niet, en zelf begin ik er niet aan.

En dus moet een horlogeverkoper in het dorp eraan geloven.

De eerste keer dat ik me er meldde, kreeg ik een preek te horen: ja ja, wel goedkoop op internet kopen maar als er iets mee mis is, dan kan de dorpshorlogier opdraven. Als ik maar goed begreep dat hij er geen gewoonte van ging maken. Hij wilde het ditmaal nog wel eens voor me doen, maar dan was het ook afgelopen.

Ik telde enkele euro’s neer en kon enigszins bedremmeld naar huis met een weer lopend en gelijkgezet horloge. En met de gedachte: over vijf jaar zien we verder.

Vorige week was het weer eens zover. En ineens stond ik er weer enigszins beschroomd tegenover om naar de horlogeboer te gaan en te zeggen dat er weer een nieuwe batterij in moest. Ik bekeek de horlogekast thuis nog eens goed: misschien kon ik het toch zelf doen. Maar ik zag al gauw van dat plan af, om bovenbedoelde reden.

Er restte me niets anders dan me gewoon weer bij de norse horlogeman te vervoegen. Onderweg in het winkelcentrum bedacht ik nog dat ik, als ik weer zo’n preek kreeg, zou zeggen dat ik er niks aan kon doen dat het horloge op internet was gekocht: ik had het cadeau gekregen, en dat was niets anders dan de waarheid.

Maar de tijden zijn veranderd. Ook de plaatselijke witgoedhandelaar komt intussen zonder morren langs om een afwasmachine te repareren die hij zelf niet heeft geleverd; enkele jaren geleden was dat nog ondenkbaar.

De horlogeman kwam uit zijn kantoortje achter de winkel, griste zonder iets te zeggen mijn horloge van de toonbank, verdween naar achteren en kwam er binnen een minuut mee terug. Het horloge liep weer en wees de juiste tijd aan. ‘Tien euro,’ zei hij, zijn enige tekst, ik betaalde en was weg. Hij ook.

De vriendelijke maar uiteraard valse voorkomendheid van de echte ondernemer bewaart hij voor mensen die wel horloges bij hem kopen.

_______

hhBest

Boek & Film 

De verhoudingen in de wereld

De president van het machtigste land van de wereld, opperbevelhebber van het sterkste leger van de wereld, met de bevoegdheid zijn troepen zonder verder iemand daarover te moeten raadplegen overal ter wereld in te zetten, inclusief gebruikmaking van zijn immense voorraad nucleaire, chemische en biologische wapens, aarzelt.

Hij heeft een ondoordacht besluit genomen dat hij mág nemen, maar hij had liever gezien dat de wereld er instemmend bij zou knikken. Om daar op te wachten legt hij de vraag voor aan zijn parlement, dat de reputatie heeft vooral eindeloos te kunnen redekavelen. Hij doet dat dus niet uit democratische overwegingen, hij doet dat om dat parlement medeplichtig te maken aan zijn besluit om ergens ver weg een gekke dictator met een ouderwets gezicht te straffen voor het gebruik van gifgas.

Het effect van een afwijzing van het voorstel door het parlement zal zijn, dat de president volledig afgaat en zijn reputatie over het balkon ziet kieperen, samen met zijn partij en het concept ‘zwarte president’.

Hij verloor uit het oog dat zijn acties, die bedoeld waren voor de binnenlandse markt, ook op de buitenlandse tv te zien waren. En de machthebbers in China en Rusland zagen hier een schitterende kans te laten zien wat er veranderd is in de wereld.

Een vertegenwoordiger van de gekke dictator schuift niet in Washington maar in het Kremlin aan bij de Russische machthebbers, brengt de boodschap over dat de dictator wel bereid is zijn voorraden gifgas te laten controleren, de Russen vinden dat een prima voorstel en de Syriër staat binnen een uurtje weer op het Rode Plein en slentert naar de Arbat om er een pilsje te gaan drinken.

De president van het sterkste land van de wereld grijpt het aan als een uitweg uit zijn benarde positie. Hij vindt het een goed idee. Hij sluit zich erbij aan.

Zijn land is daarmee officieel voortaan de nummer drie van de wereld en alleen de president, de mensen die hun hoop op hem hadden gevestigd, wat lobbyclubs en zijn leger vinden dat erg.

Gisteren werd op Twitter gediscussieerd over twee foto’s, gemaakt van hetzelfde moment. De president van de Verenigde Staten loopt door een fraaie galerij. De ene foto toont de president in al zijn vastbesloten daadkracht van weleer, met grote stappen op weg naar een kloek besluit – gewoon door hem van onderaf te fotograferen; de andere foto toont een vermoeide man die vlak langs een muur een beetje moedeloos ergens naartoe loopt waar hij eigenlijk geen zin in heeft. Maar hij moet wel, hij gaat toegeven dat hij de wereld van 2013 wel moet accepteren. De fotograaf stond gewoon rechtop, de camera voor zijn oog.

De machtsverhoudingen in de wereld zijn in één week tijd, terwijl u en ik een glas dronken, een plas deden en dachten dat alles bij hetzelfde zou blijven, meer veranderd dan in de afgelopen honderdvijftig jaar.

Nu is Europa aan de beurt. Hoever zullen wij afzakken, en waarheen?

_______

hhBest

Boek & Film 

Porcocane, moet ik alwéér afwassen?

Soms merken Italianen dat er ook zoiets als buitenland bestaat. Maar er zijn daarentegen wel veel Italianen die naar dat onbekende buitenland zijn getrokken en er een restaurant runnen. De meeste houden zich koest en serveren met een stoïcijns gezicht pizza’s, ook pizza taco en pizza Hawaïi, omdat daar nu eenmaal grote vraag naar is. Ook vertrekken ze geen spier als de klant gewoon een bord spaghetti met tomatensaus uit zo’n emmer van de Sligro wil en daar for good measure nog eens flink de maggi- of ketchupfles overheen haalt. De echte waaghalzen eten die pasta met vis of schaaldieren en doen er dan rijkelijk geraspte kaas overheen. Niemand zegt er iets van.

Maar nu is er een instituut in Parma dat de tien regels heeft opgesteld waar een Italiaanse kok zich aan moet houden, ook en vooral in het buitenland.

Ik noem er een paar: bestel geen risotto of pasta als bijgerecht, drink geen cappuccino na het eten: is een ontbijtdrank, doe geen ketchup op de pasta, kip in de pasta is niet Italiaans, denk niet dat spaghetti bolognese uit Bologna komt of de insalata caprese uit Capri,  gebruik geen rood-wit geblokte tafelkleden en eten doe je met familie aan tafel, en niet voor de tv.

Ik vind het een willekeurige greep hoor. Ik noem daarom een paar voorbeelden van koks die zich daar niet aan hielden.

Ik at ooit bij La Grappa in Aken, het gebodene bleek nauwelijks te onderscheiden van gutbürgerliche Hausmannskost. Toen de kok zo dom was te vragen of het gesmaakt had zei ik: ‘Ja, maar erg Italiaans was het niet,’ waarop hij tot mijn lichte verbijstering zei: ‘Maar dat had u moeten zeggen, dan had ik het op zijn Italiaans klaargemaakt.’ Gelukkig vroegen ze me niks in dat restaurant in Bath, Engeland, waar de obers tussen de werkzaamheden door de gitaar hanteerden en er iets bij kweelden. Ik bestelde Bistecchi alla Pizzaiola, een gerecht waar je je echt geen buil aan kunt vallen. Er bestaan honderden recepten voor, maar wat ik kreeg was daar niet bij: een groot ovaal bord waarop een fikse lap draadjesvlees, een kwak bruine sju, glazige piepers, bloemkool met een meelpapje en, ook alweer for good measure, een paar lepels van die glimmende groene erwten waarmee Engeland al die oorlogen heeft gewonnen.

Kortom, de Italianen die naar het buitenland gingen om er de kost te verdienen verdiepten zich eerst in de eigenaardigheden van de plaatselijke keuken in het land waar ze aanlandden en pasten zich daar bij aan. Zodat we nu te lijden hebben onder cappuccino na de maaltijd, en de gruwelijkste uitvinding aller tijden, limoncello, bij het dessert – de laatste tijd heb ik de gewoonte om te roepen, als het glaasje weer naast mijn bord opduikt: porcocane, moet ik alwéér afwassen?

En neem het ze eens kwalijk. De officiële Italiaanse keuken gaat weliswaar prat op het uitsluitende gebruik van dagverse producten, afgehaald bij de buurtbakker, -groente- en visboer en bij de slager. Dat gebeurt ook, op kleine schaal, maar de meeste Italianen verlaten zich op het gebodene in grote en kleine supermarkten, maken het zich graag gemakkelijk met kant-en-klare gerechten, of schuiven zelfs aan bij de fastfoodzaak. De oma die de keuken en de moestuin van een restaurant beheert en zelf de kippen en konijnen de nek omdraait is zeldzaam geworden. En dan heb ik het nog niet over de soms frauduleuze inhoud van veel van die dozen, flessen, zakken en pakken in de winkels.

Veel Italianen kunnen gewoon niet fatsoenlijk koken. En dat alles hebben de Italiaanse koks dus mee naar het buitenland genomen, waar vrijwel alle beschikbare ingrediënten maken dat het behelpen blijft.

Sterker nog: de Italiaanse keuken is een contradictio in terminis, omdat die keuken niet bestaat. De meeste buitenlanders realiseren zich niet dat niet alleen de keuken van Piemonte nauwelijks vergeleken kan worden van die van Sicilië of Puglia, maar dat zelfs de aanpalende streken als Ligurië, Toscane en Lombardije totaal andere opvattingen hebben over wat lekker is en wat niet. En per streek heeft elk dorp zijn eigen variaties.

Het enige dat je echt kunt zeggen van Italië, is dat de buongustaio prijs stelt op gerechten die uit maximaal drie ingrediënten bestaan, dat hij daarbij zuinig is met kruiden en dat het brood en de wijn tot de belangrijkste dingen op tafel worden gerekend.

En dan gewoon een oersterke ristretto als dessert, met daarnaast, nog maar eens for good measure, een lekkere zachte grappa op kamertemperatuur.

_______

hhBest

Boek & Film