In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw had ik een aantrekkelijke bijverdienste: het correspondentschap voor Limburg en omstreken van het begin 1981 opgerichte Weekblad Gezondheidszorg. Het had een oplage van 90.000 exemplaren en werd gratis verspreid onder alle mensen die in de gezondheidszorg werkten. Het werd gefinancierd uit de opbrengst van vooral de personeelsadvertenties: destijds was de gezondheidszorg booming business en het personeel was niet aan te slepen.
De redactie was samengesteld uit een aantal journalisten die goed thuis waren in de gezondheidszorg en in de loop van zijn korte geschiedenis had het blad een aantal aardige primeurtjes, die aanleiding waren tot publicatie in andere dag- en weekbladen. Mijn medewerking bestond voornamelijk uit hilarische verhalen over de moeizame totstandkoming van het academisch ziekenhuis in Maastricht en spookachtige stukken over de bouw van het monsterziekenhuis ‘Das Klinikum’ in Aken. (Een van die verhalen behelsde het gerucht dat in het in aanbouw zijnde ziekenhuis op schier onvindbare plaatsen hele gezinnen van zigeuners huisden, die niet wisten hoe ze het gebouw zouden moeten verlaten, als ze dat al wilden.)
Zoals het sindsdien vaker is voorgekomen, stopte de vraag naar personeel in de gezondheidszorg plotseling, de advertenties vielen grotendeels weg en de uitgever, Samsom, zag geen andere oplossing dan een abonnementenstelsel in te voeren. Het resultaat: eind 1982 had het blad nog 14.000 abonnees over en besloot de uitgever, uiteraard volgens de hoofdredacteur te vroeg, het blad op te doeken.
Daar moest ik aan denken toen ik dezer dagen in DWDD de hoofdredacteur van NRC Handelsblad Peter Vandermeersch hoorde zeggen dat het natuurlijk niet altijd even juist was geweest het nieuws gratis weg te geven via de website, en dat de krant langzamerhand achter de ‘betaalmuur’ zou verdwijnen.
Maar de lezers van de krant zijn inmiddels verwend geraakt: nieuws is gratis, vinden tegenwoordig hele volksstammen, en als ik er voor moet gaan betalen, dan kijk ik wel televisie. Natuurlijk zijn er mensen die begrijpen dat goede journalisten – terecht – goed betaalde krachten zijn en dat dat geld ergens anders vandaan moet komen als de advertenties massaal naar de commerciële omroepen gaan: juist, van de mensen die gewoon voor hun digitale abonnement betalen.
Van het Weekblad Gezondheidszorg hebben we nooit kunnen vaststellen of het wel een langer leven beschoren zou zijn geweest, als de lezers vanaf het begin betalende abonnees waren geworden. Ineens gaan betalen voor iets dat eerst gratis was, daar vang je niet veel mensen voor. Hun is gebleken dat het jarenlang gratis kon zijn en als je ineens moet betalen dan is dat geen economische noodzaak maar ordinaire graaierij van de uitgever.
Van die wetmatigheid heeft Vandermeersch ongetwijfeld nog nooit gehoord, net zo min als de meeste andere hoofdredacteuren.
En dat is niet gek. De opleidingen voor journalistiek houden er geen aparte studierichting ‘hoofdredactie’ op na, het hoofdredacteurschap is in Nederland zoiets als het koningshuis: je hoeft maar een brave lakei met veel begrip voor de noden van de aandeelhouders te zijn, een vergadertijger en eigenlijk een hekel te hebben aan het schrijven van een mooi artikel, en je zit al bijna op de troon.
Geen krant meer waar de hoofdredacteur de beste journalist van de redactie is en zich kapot vecht voor zijn krant en zijn redactie.
Kan niet schelen waar de uitgever de centen vandaan haalt. Desnoods uit digitale abonnementen.
______