In de Nederlandse journalistiek was het lange tijd de gewoonte om geen melding te maken van zelfmoorden. Ook omdat zelfmoord zo ongeveer het particulierste is dat iemand kan overkomen, maar vooral omdat het vermoeden bestond dat berichten over zelfmoord twijfelaars over de streep zouden kunnen trekken om het voorbeeld te volgen. Bij mijn weten zijn daar geen harde bewijzen voor, maar de laatste jaren, nu de keiharde concurrentie in journalistenland de boventoon voert vervaagt de norm en zie je inderdaad dat één zelfmoord andere lijkt uit te lokken.
Vervaging van de maatschappelijke normen doen zich voor op alle gebieden, dus ook in de journalistiek. Daar komt ook nog het ‘alles moet kunnen’ bij. En de omstandigheden waaronder een zelfmoord wordt gepleegd zijn dan vaak de smoes – ze hebben tot maatschappelijke ophef geleid, bijvoorbeeld doordat de betrokkene op school werd gepest, dus de vermelding van de zelfmoord wordt daar vanzelf verplicht door: het is een niet mis te verstaan voorbeeld van de desastreuze gevolgen die pesten op school kan hebben.
Een aparte variant van de zelfmoord wordt gevormd door de schoolmoorden in Amerika van de laatste jaren. Dergelijke krankzinnige schietpartijen hebben zich in Europa en andere landen buiten de VS ook wel voorgedaan, maar op veel kleinere schaal. In de VS spelen enkele factoren een rol die alleen daar voorkomen: in de meeste staten is het relatief gemakkelijk om aan wapens te komen. Maar misschien is de Amerikaanse mentaliteit – het dragen en gebruiken van wapens is ongeveer even normaal als het hebben van een tandenborstel, een Amerikaan is een vrij mens die zichzelf en zijn gezin wil en moet kunnen verdedigen op de manier die hem goeddunkt – wel een belangrijkere oorzaak.
Obama staat wel tranen met tuiten te huilen op de tv, maar hij geeft er op geen enkele manier blijk van dat hij zich van dat laatste bewust is en eigenlijk dáár iets aan zou moeten doen. Bovendien weet hij dat tegen de wapenlobby niks te beginnen valt.
Maar ook daar zie je dus het imitatiegedrag hand over hand toenemen – van gevallen waarin de schoolleiding of de politie op het nippertje zo’n ramp heeft weten te voorkomen, daarvan hoor je niks.
Terug dus maar naar de oude situatie waarin alleen in het uiterste geval melding wordt gemaakt van zelfmoord als doodsoorzaak. Al was het maar om privacyredenen.
En dan nog iets: niemand besluit rationeel om de hand aan zichzelf te slaan. Een bepaalde geestesgesteldheid is een eerste vereiste, niet een precies omschreven oorzaak of aanleiding; zoals pesten op school.
Ook daar wordt vaak te licht over gedacht.
_________