Natuurlijk moet onderwijs gratis zijn, zeker in het land waar hoog van de toren wordt geblazen dat we het moeten hebben van kennis en wetenschap. Het grote verschil tussen de langstudeerboete enerzijds en het nu geopperde sociaal leenstelsel anderzijds is tevens het verschil tussen een barbaarse, hersenloze ingreep die de spot dreef met een van de grondslagen van ons rechtssysteem, het nulla poena ofwel het legaliteitsbeginsel, en een normale wetgeving. De langstudeerboete kwam neer op bestraffing zonder wet, terwijl het principe is: je kunt niet met terugwerkende kracht gestraft worden. En dat deed staatssecretaris Halve Zoolstra in dit geval dus wel. Wat erger is: iedereen vond het prima, zelfs de Raad van State.
Het sociaal leenstelsel gaat óók de leergierige burger een smak poen kosten – dus evenmin nulla poena – maar dat weet je nu al, terwijl je dus nog moet gaan studeren. Studieschulden opbouwen bestaat natuurlijk al heel lang, ik ken diverse voorbeelden in eigen omgeving. Het lijkt me dat het ook zal prikkelen tot het kiezen van een studie die het terugbetalen van de lening makkelijker zal maken.
Het gaat dus om twee kwaden, waarvan het sociaal leenstelsel in ieder geval het rechtsgevoel niet met voeten treedt.
Het komende kabinet heeft er voor gekozen om elk tijdens de onderhandelingen bereikt resultaat meteen uit te serveren, zodat we nog een hele tijd aan een keukentafel vol losse puzzelstukjes zitten – hoe de puzzel er uiteindelijk uit gaat zien, dat wordt nog een enorme verrassing.
Het suggereert ook dat het indienen van wensen kan doorgaan.
Een reageerder op mijn stukjes maakte deze week melding van een aflevering van de quiz 1 tegen 100, waarin een directeur van een basisschool gevraagd werd te zeggen welke kunstgebeurtenis zich afspeelt in Maastricht: de Tefaf, de Documenta of de Biennale – en de goede man, voorzien van een hbo-opleiding, had van de drie zelfs nog nooit gehóórd.
En dat is nauwelijks nieuws. Al bijna veertig jaar geleden informeerde een onderwijzer van een lagere school (die toen beide nog bestonden) bij mij, of Von Ribbentrop nou iets te maken had met de Eerste Wereldoorlog of met de Tweede?
Ik verneem dat het met de docenten in hbo en op de universiteit al even treurig gesteld is.
Dus voor mij mag het sociaal leenstelsel wel ingevoerd worden, maar alleen wanneer de kwaliteit van het onderwijs bij dat hoge tarief wordt aangepast.
Anders halen we ons schoolgeld terug.
______