Terwijl jullie naar het foebele keken, zag ik het discussieprogramma Hollandse Zaken bij Omroep Max. Zo ver is het met mij al gekomen. Op de eerste rij zaten naast elkaar Gerard ‘Toen was geluk nog heel gewoon’ Cox en mevrouw Jo Hedwig Teeuwisse, verkleed alsof ze zo was weggelopen uit de filmset van de dertigduizendste Nederlandse film over de Tweede Wereldoorlog. Ze leek me daarin de rol te spelen van een keurige mevrouw die stiekem Joden aanbrengt bij de Gestapo. Of misschien was ze een kruising tussen Prins Bernhard en Koningin Wilhelmina.
Maar het lag anders. De discussie ging over het antwoord op de vraag ‘Was vroeger alles beter’, en de aanleiding was kennelijk een onlangs ook door de Volkskrant gesignaleerde trend bij een (volgens mij uiterst miniem groepje) dertigers die zich inderdaad kleden, hun huis inrichten en zich gedragen als Katadreuffe of Fré Bolderhey. (Zoek zelf even op wie dat zijn. Gebruik Google.)
En die ook inder- en metterdaad vinden dat het in de jaren dertig van de vorige eeuw allemaal beter was. De mensen zeiden ‘U’ tegen elkaar (met een hoofdletter) ze waren misschien wat vormelijk maar ze waren vooral beleefd en ontzettend beschaafd en netjes, zoals iedereen in die sombere jaren van voor de oorlog. Misschien konden ze zelfs wel goed rekenen.
We brachten ook een bezoek aan de woning van mevrouw Teeuwisse. Het bleek inderdaad dat armoedige bovenhuis maar het was werkelijk tot de nok toe maar smaakvol volgepropt met de voorraad van een middelgrote vlooienmarkt.
En ze woonde er alleen. Dat was natuurlijk heel bijzonder. In de jaren dertig woonden er in zo’n bovenhuis van enkele kamers toch minstens zes of zeven mensen die niet beter wisten of je moest elkaars lichaamsgeuren en geluiden en lullige opmerkingen kunnen verdragen, en die elkaar allemaal scherp in de gaten hielden, dat spreekt vanzelf. Jo Hedwig had het beste van twee werelden: haar kleding en haar zorgvuldig samengestelde collectie nieuw antiek die verwees naar de jaren dertig van de vorige eeuw, en dat alles toch in een situatie waarin ze dat allemaal zonder enig overleg met anderen kon doen – huisgenoten heb je in 2012 alleen als je een paar honderd vierkante meter oppervlak tot je beschikking hebt met ieder een eigen douche en wc.
Gerard Cox, de zeventig gepasseerd, deelde mee inmiddels afgehaakt te hebben: voor hem geen pc, iPhone, e-mail, Twitter of Facebook. Maar hij wilde wel opmerken dat het geluk in dat lied van Van Kooten en De Bie getiteld ‘1948’ wel heel erg gewoon was – het was ‘geluk’ uitsluitend omdat de mensen in die tijd niet wisten van of dachten aan mogelijkheden om zich niet te wassen in een teil in de keuken maar onder een eigen regendouche.
Terug naar vroeger dan maar? Natuurlijk kan het allemaal wel wat minder, maar ik ken de criminaliteitscijfers uit die dagen niet en ik heb het vermoeden dat de mensen in de jaren dertig minstens zo lullig met elkaar omgingen als tegenwoordig, alleen al omdat zij niet de ruimtelijke en financiële mogelijkheid hadden zich af te zonderen van de rest van de wereld – hun en ons geluk bestaat erin dat de toekomst niet bestaat. (Het verleden trouwens ook niet.)
Je hoeft niet per se te twitteren, maar als dat je gelukkig maakt, ga je gang; en het is heel wat eenvoudiger dan terug te gaan naar de jaren dertig en veertig. Nee, dat kan zelfs helemaal niet want de essentie van toen gelukkig zijn was de onwetendheid van hoe de wereld er nú in 2012 uitziet.
Vorige week was het dertig jaar geleden dat mijn vader overleed. Hij heeft nooit gevlogen, hij heeft nooit een computer gezien of een mobiele telefoon, hij kleedde zich keurig netjes, hield zijn grijze snor perfect bij en dronk zijn dagelijks glaasje wijn, was tevreden met zijn Opel Kadett. Hij was blij met het leven van zichzelf en zijn kinderen, al had hij bij dat laatste wel kanttekeningen. Ik zou er wel wat voor over hebben hem de ‘verworvenheden’ sinds 1982 te kunnen laten zien – hij zou er als een kind zo blij mee zijn geweest.
Ik wil maar zeggen: Jo Hedwig heeft makkelijk praten, maar hoort bij haar terugkeer naar de jaren dertig ook niet uitzichtloos werkloos zijn en steun trekken?
_______