SanteLOGie

Tegen de dierlijke ernst

Zo, dat zit er weer op. Carnaval 2012. Ik vond er niet veel aan. Niks, eerlijk gezegd, maar dat komt natuurlijk vooral omdat er mensen zijn die er nog tot en met 22 februari mee doorgaan.

Voor mij zit het er al op, omdat ik voor mijn krantje afgelopen week alle prinsen, prinsessen, jeugdprinsen, jeugdprinsessen, vorsten, oud-prinsen, voorzitters, presidenten, dansmarietjes, buutereedners en zaate herremeniekes, joekskapellen en dweilorkesten weer eens in handen heb gehad.

Ik ken er een paar voor wie ‘t het gehele jaar carnaval is, carnaval is voor hen een leefwijze. Zijn ze niet aan het timmeren en boetseren aan de carnavalswagen dan componeren ze wel aan een carnavalssjajer, aan hun redevoering in de ton, en aan de pekskes van de groep – en dat alles natuurlijk afgewisseld met langdurig bezoek aan de narrentempel.

Het Rijnlandse carnaval, waarvan een belangrijk deel van het carnaval in deze contreien een zwakke afspiegeling is, heeft een motto: Wider den tierische Ernst.

Maar daar hebben ze hier nooit erg in geloofd. Sterker nog: bezoek eens een herresietzoeng hier in de regio en je krijgt meteen een goede indruk van de dodelijke ernst waarmee carnaval hier ‘gevierd’ wordt. Het is doorgaans een saaie boel waar dan wel een min of meer professioneel dweilorkest probeert de moed er in te houden, maar de Raad van Elf, Prins Carnaval, de President van de vereniging staan bij elkaar te smoezen alsof ze in de wandelgangen van het parlement proberen een wet erdoor te drukken tegen de wil van de meerderheid in. En wee het gebeente van degene die het waagt hun titels met kleine letters te schrijven.

Ze zijn allemaal pijnlijk precies gekleed in het juiste uniform en vooral het maatpak van Prins Carnaval kost een vermogen. Daar staat wel iets tegenover, want meestal is de sjtadsprins een lokale ondernemer, die er zacht gezegd geen probleem mee heeft als de naam van zijn bedrijf vaak ter sprake komt.

Intussen begrijp je: de carnavalisten drijven niet de spot met de autoriteit, zoals je zou verwachten, en met hiërarchie en met haantje de voorste, maar ze worden het zelf, en waar de echte autoriteiten in hun professionaliteit nog losjes kunnen omgaan met het roerige volkje, zijn de carnavalsautoriteiten vooral lui die absoluut geen bezwaar hebben, sterker nog, voorstander zijn van zoveel mogelijk dierlijke ernst – eindelijk, eindelijk!

Zo wordt er ook een absoluut humorloos programma afgedraaid van prinsenproclamaties, onderlinge bezoeken van carnavalsautoriteiten aan elkaar en aan bejaardenhuizen. Een beetje carnavalsvereniging heeft een eigen afdeling Public Relations, en nog meer dan normale vergelijkbare instanties letten die er strikt op, dat hun embargo’s niet geschonden worden. Zo zit ik nu, na de deadline van mijn krantje, eigenlijk nog te wachten op de staatsiefoto van jeugdprins Lars II van vv de Geëte hier ter plaatse, die vandaag wordt geproclameerd: zijn foto gaat absoluut geen minuut eerder de deur uit. Sterker nog: de prinses van De Spinneköpkes, een damescarnavalsvereniging, wordt pas op carnavalsmaandag of -dinsdag uitgeroepen – waardoor heur naam nooit in het krantje komt omdat ik, net als trouwens de collega’s van de dagbladen, het op 22 februari welletjes vindt en vanaf die dag tot 11 november het zwijgen ertoe doe.

Ik noem daar carnavalsmaandag en dat doet me denken aan een column van collega Johan van de Beek in het Limburgs Dagblad, die zijn lezers vorige week op met de teneur van dit stukje vergelijkbare toon onderhield over hun eigenaardigheden aangaande carnaval. Hij stelde voor carnaval te beperken tot maandag en dinsdag vóór Aswoensdag, maar ik ben een purist en wat dat betreft meet ik me ook wat dierlijke ernst aan: Carnaval, dat is Vastenavond, en dat is, het woord zegt het al, de vooravond, de avond waarop je nog eens los kunt voordat de aloude roomsche veertigdaagse vasten begint, zeg maar de joods-christelijke Ramadan.

Dus de echte carnavalist komt dinsdag 21 februari om 17.00 sharp thuis, eet een bord erwtensoep, zet een theemuts op zijn kop met daarin wat veren van zijn eigen haan, slaat een tafelkleed van oma om en begeeft zich naar buiten, alwaar hij zich bekend maakt als prins carnaval. Als iedereen dat nu doet, dan is niemand meer autoriteit. En daarna aan het bier.

Vanaf woensdag natuurlijk ook wel veertig dagen vasten, daarna.

Een ideale vermageringskuur.

Zo, en nu moet ik even naar buiten, de barricades opwerpen.

_______

hhBest

Boek & Film 

Geef die koe een ijsmuts

Het is min 11.4 en dat is nu al veertien dagen aan de gang en ik zou willen zeggen: ik heb mijn lesje nu wel geleerd, laat het warme water, dat zo’n zegen kan zijn voor de mensheid, nu maar in ruime hoeveelheden uit het zwerk vallen. Ook met het oog op de gasrekening.

Pony’s met lang haar, dito paarden en koeien, die hebben geen gasrekening en dat hoeft ook niet want als door een wonder hebben zij zo te zien geen last van de kou. Je zou verwachten dat ze zouden gaan rondrennen om warm te worden, maar de meeste staan, zoals altijd, een beetje met hangende kop mistroostig over het prikkeldraad te loeren naar het gras dat onbereikbaar is en dus het lekkerste. Het zijn soms net mensen.

Deze week kreeg ik, als samensteller van het plaatselijk huis-aan-huisblad, een noodkreet van een lezer. Die luidde ongeveer:

‘….Tot mijn verbazing stond daar nog vee buiten. Een volwassen koe met een kalf van een jaar of twee. Mooi beige/bruin vee. Kunnen die beter tegen de kou dan melkvee? Mijn vrouw wist het niet. Het werd die nacht bitter koud en ik sliep slecht omdat ik aan die beesten dacht.

Twee dagen later reden we weer voorbij. Ze stonden er nog. Het kalf zocht beschutting bij de moeder tegen de snijdend koude wind. Thuisgekomen belde ik 144. De vrouw aan de telefoon vroeg: Hebben de dieren beschutting? Nee dus.

Voer? Nee dus. Water? Vers drinkwater? Misschien eten ze sneeuw, vroeg ik. De dame wist het ook niet. Hoe ziet het vee er uit? Beige, lichtbruin. Geen melkvee.

Hobbydieren? Nee, denk ik niet. Hoe is de conditie? Kan ik niet zien van de straat af. Ik zei: Ik weet een ding heel zeker en dat is dat ze het erg koud hebben met z’n tweeën.

Alles zou worden doorgegeven. Ik hoorde nog van haar. Nu,een week later staan die koeien nog in het weitje.’

De inzender vond dat dit misschien een idee om een foto te plaatsen met een stukje erbij.

Ik ging eens kijken, zag alleen de koe, vermoedelijk een Charolaisrund, vleeskoe, zeer winterhard volgens de boekjes, scharrelt ook onder slechte omstandigheden het eigen kostje op. Ze stond enigszins filosofisch voor zich uit te kijken, zag ik over drie of vier prikkeldraden heen, van een afstand van ruim honderd meter.

Dat bleek, bij navraag bij de klager, niet het juiste antwoord en meneer stelde dan ook vast dat ik een ingeslapen journalist was. Hetgeen ik niet kan tegenspreken, zelfs journalisten slapen wel eens.

Bleef nog wat op te lossen: waar was het kalf gebleven. Had de inzender het beestje naar huis gesleept aan een touw om voor de open haard tot zichzelf te komen? Misschien had zijn vrouw een jasje gebreid en roze sokjes.

Volgens mij wordt het vlees van die beesten lekkerder als de vorst er overheen is gegaan. Net als bij de boerenkool.

Waarom klaagt nooit iemand dat de boerenkool staat te vernikkelen van de kou? Zet anders de stronken een ijsmuts op. Oranje.

Die van de worst.

______

PS: Ik ben er zojuist (12.30 uur) wat dichterbij geweest. Moeder en kind stonden gezellig te herkauwen, ze halen mooi vers gras onder de sneeuw uit. Later ging het kalf liggen, nog steeds kauwend. Die hebben het niet koud.

________

hhBest

Boek & Film 

Italië en liefde, ijzersterke combinatie

Saint Amour is een in Vlaanderen uitgevonden vorm van theater die sinds een aantal jaren ook tot Nederland is doorgedrongen. Wat is Saint Amour? Als ik moet afgaan op wat ik gisteravond zag: Door klein ensemble gespeelde muziek van Vivaldi. Voorleessessies door een aantal min of meer bekende schrijvers. Een korte voordracht door een actrice. Een verhaal gelezen door een bekende acteur, overlopend in een paar hilarische films. Muziek en zang door een kleine folkloregroep, het geheel aan elkaar gepraat door de Vlaamse journalist Piet Piryns.

Dat klinkt natuurlijk, zo omschreven, helemaal niet leuk. Ik zal er een ingrediënt aan toevoegen: het ging over Italië, dat was ook de reden waarom ik een kaartje kocht. Meer in het bijzonder: om Sandro Veronesi eens te zien en misschien wel even te spreken, de schrijver van Caos Calmo, van Brucia Troia, van XY.

Hij was de hoofdact van de avond, las razendsnel een prachtige passage uit dat laatste boek voor, de vertaling rolde achter hem voorbij; het gaat over een psychiater die een patiënte heeft die per se aan de hand van diens mobiele telefoon wil bewijzen dat haar man vreemd gaat. Vijf minuten later stond ik oog in oog met hem, ik dacht nog, ho eens even, ik schrijf serieus bedoelde stukken over zijn boeken, en nu sta ik ineens nederig in de rij voor zijn handtekening. Toch ben ik er blij mee: Heerlen geschreven zonder l, ‘Voor Sante, met mijn vriendschap, Sandro Veronesi’ staat er nu in het Italiaans in mijn exemplaar van XY, bijna twee jaar geleden gekocht, ik denk in dat kleine boekwinkeltje op het Lido di Venezia waar ik vaker kom. Ik ben namelijk wat literatuur betreft niet van de straat. Sta ik daar uit te stralen. Die Romeinse datumaanduiding, door de titel van het boek heen, sjiek hoor.

Sommige mensen zijn aanzienlijk botter dan ik, die hebben alle boeken van Veronesi bij zich, en ook dat ene dat ik nog moet kopen van Francesco Pacifico (zijn tietenverhaal overtuigde me), alles van Ilja Leonard Pfeijffer, die naar Genua fietste en daar bleef wonen, samen met of misschien wegens de etherische actrice Irene Lamponi, van Herman Koch die een speciaal voor de gelegenheid geschreven column voorlas waarin de kapitein van de Costa Concordia voorkomt – hij vertaalde de kreet ‘Vada a bordo, cazzo’ ook alweer verkeerd – en Arjen Lubach, die een soort coming man schijnt te zijn in de Nederlandse literatuur.

Italië en de liefde, daar ging het over, en dat is natuurlijk een gelukkige combinatie. Je kunt er ook alle kanten mee op, zo bleek gisteravond. Aan de ene kant de etherische muziek en zang uit Orlando Furioso van Antonio Vivaldi door het ensemble Transparant en aan het andere einde de smachtende, naar Andalusië ruikende gezangen van Maria Morgante en Salvatore Carlino uit… Zwartberg in Belgisch Limburg.

Met daartussen een bont mengsel onder het motto: waar je ook prikt op de kaart van Italië, er komt altijd liefde uit. En dus draait op de achtergrond een foto mee, een beroemde in zwart-wit, van een mooie vrouw die statig voortschrijdt, bewonderend bekeken door een groep lanterfantende mannen, leest acteur Thom Hoffman gedichten van Catullus en verhalen van Boccaccio die uitlopen op een passage uit een film van Pasolini, inderdaad, Decamerone, over een paar geile nonnen en draait een stuk uit de film Taxisti di notte, waarin Roberto Benigni bij zijn passagier biecht over zijn liefdesleven met pompoenen, een schaap en zijn schoonzuster.

En zo nog het een en ander.

Ik zeg nog tegen Veronesi dat ik zijn boek niet gemakkelijk vond, maar dat zijn Italiaans zo schitterend is dat ik hele pagina’s twee of driemaal heb gelezen, en soms zelfs heb geroepen: ‘Wat prachtig!’ maar ik zie hem denken, daar staan nog meer mensen in de rij.

Rest mij nog te stellen dat Pfeijffer volgens mij een aardig mondje Italiaans praat (dat zeggen Italianen ook altijd tegen mij) en dat ik dat verhaal van Francesco Pacifico maar eens op mijn Lista desideri op Amazon.it moet zetten.

Het publiek in de zaal bestond voor een belangrijk deel uit dames van het type ‘leesclub’. Logisch. Ze vonden ook de filmfragmenten prachtig.

En Saint Amour, de idee erachter die het geheel samenhang zou moeten geven, daar moet iets typisch Vlaams aan zitten dat mij eerlijk gezegd ontgaat.

______

hhBest

Boek & Film 

Het ken wel degelijk noch hefe

Nou wacht nou maar eens effetjes. Eind februari 1985 reisde ik met vrouw en kind per Trasportes Aereis Portugueses – zo heette Air Portugal toen nog, met veel geil sjlissjende sj-en – naar Madeira en nam mijn intrek in een apprtementencomplex waar ik, tot mijn grote verrassing, de opstijgende vliegtuigen praktisch kon aanraken, als ze maar net van de ‘grond’ waren gekomen op het laatste deel van de startbaan, die op betonrotte pilaren in zee stond. Madeira is in essentie een uit de oceaan stekende vulkaan, zonder veel vlak terrein. Vandaar.

De dag daarvoor, of wellicht twee dagen daarvoor, was de voorgenomen Elfstedentocht afgelast wegens te weinig ijs. Dat is het mooie van de Elfstedentocht: al vanaf het begin – er zijn er maar vijftien geweest in ruim honderd jaar – kun je stellen dat de winters nooit streng genoeg zijn voor de tocht, en ook zonder global warming worden de omstandigheden moeilijker, omdat tegenwoordig standaard enkele honderden letselschadeadvocaten klaar staan om Wiebe Wieling en alle tweeëntwintig rayonhoofden mitsgaders de iismaster voor de kadi te slepen in het geval er een paar duizend liefhebbers dronken en spoorloos onder het net iets te dunne ijs schuiven.

In Rusland kun je nu al de duizendstedentocht van 2034 plannen, maar daar is, naar Fryske maatstaven, geen lol aan. Afgezien nog even van het feit dat de luitjes in het vermaledijde Oost-Europa niks zien in de essentie van de Elfstedentocht: de kluunplaatsen (te ver) Berenburg (te slap) en Unoxmutsen (te nichterig). Ik denk dat een zesdorpentocht op Madeira een nog grotere kans zou maken, omdat die nog nooit is gehouden en ook nooit gehouden zal worden: bijna nooit vorst van betekenis en geen vlak terrein. Een glaasje Madeira, my dear?

Maar ik was op Madeira dus, in 1985. Toen ik een week in dat appartement zat en al enige sneeuwbuien had meegemaakt, kregen we buren.  Het waren Friezen, die enthousiast vertelden dat kort na ons vertrek uit het Vaderland de Tocht der Tochten alsnog had plaatsgevonden. Onder barre omstandigheden, het had, geloof ik – maar ik zou het voor de zekerheid moeten nakijken, waar ik nu geen zin in heb – meer geleken op reddend zwemmen, maar dat is juist het mooie. Zoals het tijdens de tocht van 1963 niet veel gescheeld had of alle deelnemers waren onderweg gestorven van koude en honger en niemand als winnaar over de streep was gekomen. Romantische heroïek, kortom.

Het kan, wil ik maar zeggen, best nog wel oangien. It sel hefe. Ik hoop het niet, want de planten in mijn tuin hebben al voldoende geleden. Maar dat terzijde.

De Elfstedentocht van 2012 heeft hoe dan ook al een unieke uitzending van DWDD opgeleverd, die van gisteravond, waarin Erben Wennemars spontaan in snikken uitbarstte bij het vernemen van de onheildstijding en waarin Erik Hulzebosch, die ouwe en totaal geflipte knollenteler, een absoluut honderd procent fout lied mocht zingen. Hij was een clown, nu is hij dood. ‘Nee, jij niet hoor,’ zei hij volledigheidshalve tegen de negentigjarige naast hem. En dat in het door overjarige Friese doorlopers, , inderhaast opgetrokken Fries bruin café op het voormalige muziekpodium. Alle doorlopers waren zonder uitzondering getooid met rode konen en in beste stemming.

Nee, het is nog niet beslist, misschien zullen we zondag toch nog te Sleat, Snits en Harns terecht komen.

Met Koos Postema, Jan Mulder en Mart Smeets in het zijspan van de motor van de NOS-cameraman, alle drie met zo’n enorme hoornen Unoxbril op. En veel oudere schaatsers, en dat zijn ze bijna allemaal, met de schaatsator, die gisteren op Omrop Fryslân televyzje nadrukkelijk te zien was.

Genieten, noemen ze dat tegenwoordig.

______

hhBest

Boek & Film 

Tijd voor een echt alternatief

Omrop Fryslân vanmorgen. Zowel de foarsitter als de iismaster staan in HD te Balk op het ijs. Nou ja, ijs, er staat water op het ijs. Hoe is het mogelijk: het vriest al veertien dagen dat het kraakt en in Friesland, het woord zegt het toch al, staat er water op het ijs. Achter het tweetal dat eruitziet en klinkt als inwoners van een onlangs herontdekt Noors bergdorp, zien we de dwangarbeiders die ze daar nog hebben, bezig met een héél klein schepje een onafzienbare ijsvlakte van sneeuw te ontdoen. Vooraan krabt er een mismoedig mannetje aan iets dat eruitziet als een in de vriezer vergeten bak vanille-ijs, dat helemaal broos is geworden, kennelijk al lang over de datum heen.

‘Balk is een mooi plaatsje, maar als het niet gaat dan gaat het niet, dan gaan we er omheen,’ zegt de foarsitter, ik vertaal bij benadering uiteraard. Of hij daarmee zijn geheime startsein verraadt: wie weet. Maar de Balkenaren zullen hem dat niet in dank afnemen, dat merk je aan de zwijgzame types achter hem die wel bereid zijn gratis nederig werk te doen, maar daar moet dan toch iets tegenover staan: als het voor Balk net oangeit, dan voor niemand.

Zeg Friezen, het gaat Dooien, weten jullie dat wel? Neem anders een voorbeeld aan ons hier in Zuip-Limburg: steeds meer vijvers in de regio worden vrijgegeven, hetgeen in de huidige context wil zeggen: dat je erop mag schaatsen. Afgelopen nacht was het wederom min 7, gevoelstemperatuur zelfs min 17 (maar dat schijnt dan weer niet goed te zijn voor het ijs) en voor donderdag en vrijdag nog dubbele cijfers onder nul. Intussen moet de Friezen het doen met min 2 en min 3, dat wordt dus niks, Friesland zakt door het ijs in het zicht van de Bonkevaart, zullen we maar zeggen.

Hier kun je zondag gewoon een Drieëntwintigvijverstocht houden, je kluunt je een ongeluk natuurlijk, maar een kilometertje of 25 moet te halen zijn. En niks geen tofelemoonse bezwaren, de pastoor van Maria, Hulp der Christenen zal zondag volgaarne direct na de IJsmis ter ere van de Vorst der Heirscharen de start op het Stuwmeer van de Bevroren Worm zegenen met een in wijswater gedoopte sneeuwschuiver.

En naar goed lokaal gebruik wordt de Tocht der Dorstigen dan toch een klein ritje naar de dichtstbijzijnde kroegen. Je kunt hier wat dat betreft vele kanten op.

De echte diehards proberen er elf van te maken (het is carnavalstijd), maar als ze na de vijfde kroeg vredig glimlachend op het ijs van de Weltervijver in slaap sukkelen, dan maakt dat niemand wat uit, en de betrokkenen al helemaal niet.

Alaaf!

________

hhBest

Boek & Film 

Dat afslagnummer zoeken we op

De weg van het Zuid-Oosten van Zuid-Limburg naar het Noorden is korter en sneller geworden door de aanleg van een rotonde in Duitsland en een stukje autoweg vanaf die rotonde naar de A2 ter hoogte van Born. Dus tegen bezoek uit het Noorden zeggen we tegenwoordig: ‘Op de A2 neem je de afslag bij de autofabriek en dan over Brunssum.’

De autofabriek kun je rustig zeggen, want NedCar is de enige autofabriek in Nederland. De autofabriek die vanaf het begin de verkeerde activiteit op de verkeerde plek is geweest. Die om de verkeerde reden op die plek terecht is gekomen.

In de jaren zestig werd de gasbel van Slochteren ontdekt en werkten in toenemende mate alleen nog maar gastarbeiders in de Zuid-Limburgse kolenmijnen. Twee goede redenen om de mijnen te sluiten – als je nog kolen nodig had kwamen die goedkoper per schip uit verre buitenlanden dan uit de koel in Limburg.

Een logische conclusie zou zijn geweest: de gastarbeiders helpen we naar huis als ze dat willen en de overige mijnwerkers – koelpieten noemen ze die openlijk denigrerend hier – moesten aan een baan worden geholpen. Zuid-Limburg zou terugkeren naar de toestand van vóór de mijnen: lieflijk heuvelland waar je op vakantie zou kunnen gaan. Menigeen vertrok ook naar elders in Nederland, tot in Groningen toe. Maar allerlei motieven, onder andere het hier heersende heimwee, maakten dat er naar vervangende werkgelegenheid in eigen gebied werd gezocht.

Een bedrijf dat kort daarvoor was begonnen met de bouw van auto’s, DAF in Eindhoven, kon met zachte drang en veel subsidie gebracht worden tot de bouw van een fabriek voor de met bretels aangedreven DAF’jes, die niet al te lang daarna het loodje zouden leggen: door gebrekkige techniek en vooral buitengewoon knullig marketingbeleid.

Geen autofabriek ter wereld is sindsdien zo vaak zo negatief in beeld geweest als juist deze. DAF werd na zachte aandrang gekocht door Volvo, die min of meer gedwongen moest worden (en gesubsidieerd) om de 300-serie in Born te maken. Daarna kwamen nog andere modellen, maar al gauw verdween de hele productie naar Zweden. Toen kwam Mitsubishi en intussen en daarna de ene reorganisatie na de andere. Vooral omdat auto’s nauwelijks meer door mensenhanden worden gemaakt en omdat in elkaar zetten van auto’s natuurlijk veel goedkoper in Thailand of China kan.

De laatste koelpieten hebben Born lang geleden al verlaten, nóg een bestaansreden die is vervallen.

Nederland maakt geen vliegtuigen meer en waarom dan nog wel auto’s?

Reken ondertussen maar liever niet uit wat het overeind houden van een doodgeboren kindje de Nederlandse belastingbetaler heeft gekost.

Intussen denk ik, vermoedelijk tegen beter weten in, dat de onverwoestbare Volvo V40 die hier voor de deur staat destijds nog in Born werd gemaakt. Een Limburgse auto, met dank aan de mijnsluiting.

De volgende keer even goed opletten wanneer we bezoekers de weg wijzen, want dan zullen we het afritnummer moeten weten. Of anders zeggen: kijk goed links, daar zie je het magazijn van Mitsubishi. Dat blijft namelijk wel, heb ik begrepen.

Daar moet je afslaan als je in de glorieuze Oostelijke Mijnstreek moet wezen, uit zijn as verrezen als Parkstad Limburg.

_______

hhBest

Boek & Film 

Van oude mannen, de dingen die (nog niet) voorbijgaan

Terwijl ik gisteren keek naar het programma Kunststof en daarna naar het eerste deel van de serie interviews door Coen Verbraak met Kees van Kooten en Wim de Bie, realiseerde ik me drie dingen: dat ik in 1998, toen het tweetal ermee stopte – exacter: toen Kees van Kooten er de brui aan gaf – net begonnen was met een dagelijkse column op pagina 3 van het Limburgs Dagblad, destijds nog een zeldzame uitverkiezing voor een journalist.

Het tweede was dat de twee me nog vrijwel dagelijks bezoeken in de vorm van uitdrukkingen die zij introduceerden in de Nederlandse taal. (‘Dat doe ik voor de gezelligheid, dus dat telt niet mee’.)

En het derde dat minstens eenmaal in de week een bepaalde gebeurtenis in Nederland, vooral in de politiek, binnen enkele seconden leidt tot de constatering: dat hebben Van Kooten en De Bie 20, 25, 30 jaar geleden al eens verwerkt in een sketch. Ik hoef hier maar het zeer voor de hand liggende voorbeeld te geven van Jacobse & Van Es, waarvan de een lid van de Haagse gemeenteraad voor een onlangs opgerichte partij zou kunnen zijn dat liegt over zijn opleiding, en de ander de trotse uitbater van een winkelke in Roermond. Het viel mij op dat K&B gisteren zonder namen te noemen dat verband nogal uitdrukkelijk uit de weg gingen, terwijl het zo mooi zou zijn geweest te constateren: ‘Ja, daar hebben wij toch maar mooi dertig jaar geleden al voor gewaarschuwd’. Ze wilden gewoon leuke dingen voor zichzelf doen en nergerns voor waarschuwen.

De twee ‘pakketjes Koot & Bie’ die je sinds zaterdag kunt downloaden van de site van de VPRO tonen enkele kostelijke en nooit eerder vertoonde scènes van het duo – en waarmee ook gelijk de bodem wordt weggeslagen onder het rotsvaste idee van de liefhebbers dat alles wat ze maakten perfect was. Van enkele van die sketches kun je zeggen: die zijn terecht niet uitgezonden. Ik noem de sketch over de herverdeling van doctorandussen over het land; leuk gedaan, typisch K&B, maar volstrekt wezenloos en mislukt.

Wat de twee in hun interview met Coen Verbraak enorm zitten te benadrukken: dat zij vooral een stel leuke grapjassen wilden zijn die eigenlijk nooit verder gestreefd hebben dan naar optreden op bruiloften en partijen. Ze deden het met goedkope middelen of helemaal zonder, hun medeacteurs waren altijd vrienden, kennissen, familieleden en kinderen.

Waarna je dus moet constateren dat ze zelfs die rol in de rol perfect speelden. Met name de zorgvuldige uitwerking van teksten waarvan niet werd afgeweken en die toch volkomen naturel eruit kwamen, vaak in één keer goed opgenomen (door een werkelijk eersteklas stel mensen voor beeld, geluid, productie en grime, en niet gestoord door een kijkcijfergeile netcoördinator) toont uiteraard dat we hier te maken met twee professionals, noem het rustig genieën, en dat vrijwel zonder een formele opleiding. Zou nog ergens hun opname van Pinters Dienstlift te vinden zijn? Nooit meer zo prachtig gespeeld gezien. En dat was dus niet eens satire.

Van Kooten en De Bie zijn, bedacht ik net, precies zo onwaarschijnlijk Hollands als Gerard Reve – die laatste is vrijwel onvertaalbaar en geen bestseller als het toch gebeurt; ik heb nooit gehoord of enig buitenland getaald heeft naar K&B, en omgekeerd ook niet. In die zin hebben ze zich bewust beperkt, en gelukkig maar: ze bleven bewust tussen de schuifdeuren van de Nederlandse bruiloft.

En in de geschiedenis van de twintigste eeuw. Sinds hun vertrek van de buis zijn bijna vijftien jaar verstreken. Inmiddels is een generatie opgegroeid die even moet googlen om te weten wie K&B waren. Die, als ze hen al kennen, hun erfgoed iets vinden ‘van mijn ouwe vader’.

En dan nog iets: ik zag gisteren een tweet van iemand die schreef: ‘dat verdienen de mannen niet, herinneringen van ouwe heren die met weemoed praten over lang geleden.....’ Nou, zo weemoedig leek met name Kees van Kooten me niet, maar een kern van waarheid zit er in. Wim de Bie zat er, vooral in het programma Kunststof, wat sullig bij.

Zo voel ik me tegenwoordig ook wel eens.

_____

hhBest

Boek & Film 

Gaat het aan, of toch niet?

Nou goed, jullie je zin. Vanavond komen de rwayonhoofden bij elkaar. De provincie Friesland is niet buitengewoon groot, ze zouden het ook vanmiddag kunnen doen, zodat het NOS Journaal vanavond en de ochtendbladen morgenvroeg kunnen openen met het grote nieuws. Maar eeuwenoude tradities staan dit in de weg. Bovendien krijgt de Liwwadder altijd de primeur.

De rwayonhoofden, tweeëntwintig in getal, hebben vanmorgen om krek half zes de ijsdikte al gemeten. Ze zitten op dit moment – het is 1400 uur Midden-Europese Tijdrekening – nog in de kerk teneinde de wekelijkse donderpreek tot zich te nemen, die ditmaal uiteraard gaat over de Hemelsche IJsdikte van de IJsmeester der IJsscharen. Daarna moeten ze thuis te midden van hun ademloos toekijkende gezin spekpannenkoeken en gebakken bloedworst met appeltjes uit het Gaasterland nuttigen met daarbij een fikse slok Oude Genever van de firma Boomsma te Leeuwarden. Vervolgens binden ze de schaatsen onder – rwayonhoofden zijn, behalve aan een pandjesjas en een vadermoorder te herkennen aan schaatsen van vóór 1850 – stappen op het ijs voor hun woning – de rwayonhoofden wonen zonder uitzondering aan een van de wateren die samen het parcours van de Elfstedentocht vormen – en schaatsen naar Leeuwarden, alwaar ze hun intrek nemen in een hotel op de Nystad.

De enige die niet mág schaatsen naar Leeuwarden is traditioneel het rwayonhoofd van Leeuwarden, die komt met de prikslee via de Bonkevaart en die logeert ook gewoon thuis bij ûs mem, en wel achter haar eigenhandig gebreide directoire, die speciaal voor dit soort gelegenheden achter de hand wordt gehouden.

Klokslag 2200 uur MET komen ze bijeen in Hotel De Klanderij, nemen plaats in de van eeuwen her stammende volgorde, roepen met luider stemme het getal van de ijsdikte dat met een ganzenveer op perkament genoteerd wordt door de IJsmeester Vansels; het schriftstuk wordt vervolgens nat gemaakt en tegen de wand van de uiteraard onverwarmde vergaderzaal geduwd waar het direct vastvriest.

De rwayonhoofden nemen nog een Brons Beerenburg (ook van Boomsma), gaan dan nog even langs op de Weaze en schaatsen, aldus bevredigd, naar hun hotel en gaan meteen naar bed want het is morgen vroeg dag, voor de Moeder van Alle Persconferenties.

De tekst van het uitgereikte persbericht bevat drie woorden: Het Gaat Aan. Of: Het gaat je niet aan. Kan natuurlijk ook.

_______

Tags: rayonhoofden elfstedentocht friesland

hhBest

Boek & Film 

Citeren met bronvermelding

Vandaag maar eens gemakzuchtig citeren wat me opviel in de Volkskrant, in volgorde van opkomst.

Sylvia Witteman: ‘Daar zit ik nu. Die kat schreeuwt jammerlijk en krabt aan de zolderdeur. De ratten liggen te slapen in mijn haar. Ik durf me niet te verroeren. Ik krijg sterk de indruk dat ik weer eens genaaid ben.’

Wim de Jong: ‘Vrijwel alle vrouwen die op een datingsite naar nieuw geluk met een gelijkwaardige… man op zoek zijn… stellen wel even eigenhandig een lijstje op van wat jij idealiter allemaal nog kan en wil. Zeilen, skiën, fietsen, musea bezoeken, strandwandelen, voor haar koken, praten, nóg langer praten, tv kijken, theaters bezoeken, lezen, mijmeren, verre reizen en stedentrips maken, terrasjes pikken, samen de zon zien zakken… En dan moet je daarnaast liefst ook even spannend en jongehonderig als subtiel intiem zijn in bed.’

Arnon Grunberg: ‘De mens is een bron van informatie die door bedrijven als Google en Facebook te gelde wordt gemaakt. Haal vijfhonderd euro van uw spaarrekening en koop wat aandeeltjes Facebook – de ware columnist is ook een beleggingsadviseur.’

Bert Wagendorp: ‘De sneeuwvlok ontwricht ons, Wind en regen kunnen ons niet deren, die hebben we in de hand. Maar het zachte sneeuwvlokje toont ons de grenzen van onze controledwang; het lacht om strooizout, Rover en Kamervragen. Lastig, maar we mogen de vlok ook dankbaar zijn. Het is goed als de zaken zo nu en dan eens flink in het honderd lopen: het leert ons bescheidenheid en toont ons onze beperkingen. Wij zijn niet the masters of the universe, het sneeuwt een beetje en machteloos glijden we van de rotonde.’

De boswachter van de Oostvaardersplassen: ‘Wij willen hier dolgraag een toertocht uitzetten, maar vandaag is zelfs de ijsmeester tot zijn kruis door het ijs gezakt.’

Alexander Pechtold (over het economisch links populisme, zeg maar de SP): ‘Als dat populisme de overhand krijgt in Europa, dan zijn we verder van huis. Dat is politiek tegen misdadig aan: mensen voorhouden dat er niets hoeft te gebeuren aan AOW-leeftijd en pensioenen. Dan krijgen we polarisatie tussen de generaties… Dan wordt de legimitatie van onze democratie een probleem.’

Wim de Bie zag Henk Bleker op het Binnenhof: ‘Bleker kwam naar buiten. Er kwam een ster uit het gebouw van de Tweede Kamer. Zo gedroeg hij zich. Er was helemaal niemand. Er reed een limousine voor, de chauffeur deed de deur open en Bleker keek met een triomfantelijke blik om zich heen. Maar er was nìemand.’ Kees van Kooten: ‘Soms is er geen beginnen aan. Dan is iets van zichzelf al bizar.’

En Ronald Giphart: ‘Dat volgend jaar de eerste marathon op natuurijs niet wordt gewonnen door zo’n knauwende knollenpoter, maar door een 19-jarig talent uit Uitwellingerga, genaamd Mustafa Yilderim. Dat de Franeker stayer Abdullah al Zhilfani bij de Dwarsgrachter Natuurtocht op de meet wordt geklopt door de belofte uit Twellobuikerveen: Ömer Burak Gökbodönir… en dat zo’n jongen op de streep dan net zo onverstaanbaar in de microfoon van de NOS begint te blaffen als Erik Hulzebosch.’

En dan ben ik pas op de helft, maar als ik zo blijf jatten, krijg ik te maken met telefoon 666, de auteursrechtengestapo.

_______

hhBest 

Boek & Film 

 

Lazer toch op met je winter (2)

Wat ik met jullie zou willen afspreken: de opwarming van de aarde is een geweldig interessant concept, maar signalen van enige betekenis dat we definitief verzeild raken in een lauwwarm mediterraan klimaat zijn er dus helemaal niet. Nog eens duchtig gassen met de automobiel helpt niet. De tuin vol palmen en bougainvillea’s zetten getuigt van een zieke geest, die minstens ‘stom bezig’ is.

Zelfs in de rijkserkende mediterrane contreien moeten ze met de billen bloot, als het daar niet te koud voor was. De Cinque Terre aan de Ligurische kust in Italië, een streek die ik sinds jaar en dag verslijt voor een klimatologisch paradijs (op winterse overstromingen na, natuurlijk) tonen dezer dagen temperaturen die ook overdag niet boven nul komen. Wat zou er inmiddels over zijn van die schitterende bougainvillea in Levanto, om maar eens een retorische vraag te stellen?

Ik heb wat veel tv gekeken de laatste dagen en ik heb daar tientallen mensen, soms op spectaculaire wijze, door het ijs zien zakken. Zo zie je maar weer wat een vertekend beeld je kunt hebben, want veel van die beelden blijken jaren oud. In werkelijkheid is bliksemsnel Nederland bedekt met een ijsvloer waarvan de restanten in augustus nog ontdekt zullen worden in de bossen van Drente en de Flevopolder. De snelheid waarmee het zich heeft voltrokken doet denken aan het boek Cat’s Cradle van Kurt Vonnegut, waarin een waanzinnige geleerde zijn uitvinding – water dat bevriest bij 9 graden Celsius – toevoegt aan de wereldzeeën waardoor het grootste deel van de wereld spontaan doodvriest.

Het was vanmorgen min 13 op mijn thermometer, de officiële temperatuur was zelfs min 15. Dat is weliswaar al eeuwen een zeldzaamheid – de laatste keer dat ik me een dergelijke temperatuur in februari kan herinneren was in 1955 of 1957 of misschien ook 1963 – maar je kunt er niet op rekenen dat het nooit meer zal gebeuren, of althans een hele tijd niet meer.

En het ergste is geniepige manier waarop het dit jaar, net als in 1955, toeslaat: je wordt maandenlang in slaap gesust met temperaturen die je nauwelijks winters kunt noemen en dan word je op een ochtend wakker, ook nog op een ongelegen moment omdat je naar de dokter moet met een zwerende vinger, en dan is het ineens koud, verzengend koud, zou je bijna kunnen zeggen.

Terwijl de horde sadomasochisten juichend die rare ijzers onder de schoenen gespt waarop ik nooit hebben leren rijden, constateer ik dat de wilde zangvogeltjes, die zich vorige week nog zorgeloos kwinkelerend de vetbollen prima lieten smaken, nu nergens meer te bekennen zijn. Ze zijn vermoedelijk een paar dagen geleden wakker geworden in een holle boom en hebben tot hun leedwezen moeten constateren dat ze waren doodgevroren.

En dat wij dat nog niet zijn dat danken wij aan Buienradar en aan Piet Paulusma, die zijn horrorwinter alsnog gestalte ziet krijgen.

Ik ga weer naar bed en kom er pas weer uit als mij het bericht bereikt dat de eerste aardbeien van de volle grond tegen schappelijk tarief veil worden geboden.

________

hhBest

Boek & Film