Vertalen is moeilijk, vooral als er vreemde talen bij betrokken zijn. Ik doe toch een poging. Gregorio de Falco, de commandant van de kustwacht in Livorno, deelde telefonisch mee aan de kapitein van de Costa Concordia, Francesco Schettino: ‘Vada a bordo, cazzo.’ Wie vertaalt met het woordenboek als leidraad zal daar voor Nederland en Koloniën van maken: ‘Ga aan boord, lul!’ Cazzo is inderdaad het gemeenzame Italiaanse woord voor het laatste stukje van de mannelijke urineleiding.
Maar het is in het Italiaans veel meer. Je kunt een vergelijking trekken tussen dat woord en het Amerikaanse woord ‘fuck’ en de vele betekenissen die het heeft; veruit het meest wordt het gebruikt als een loos vulsel. Het Nederlands kent dat minder, soms wordt er een poging gedaan, ik schrik nog wel eens badend in het zweet wakker van het loze vulsel ‘dus’, en het meest recente vulsel ‘zegmar’ ligt nog ergens te stuiptrekken. In bepaalde kringen in Nederland volgt men braaf de Amerikaanse gewoonte om na elke drie normale woorden eenmaal voor de zekerheid ‘fuck’ te zeggen.
Deze zin haal ik uit een Italiaanse popsong van een paar jaar geleden: ‘Se io mi faccio i cazzi miei ti devi fare i cazzi tuoi’, hetgeen gewoon wil zeggen: ‘Als ik me met mijn eigen zaken bemoei, dan bemoei jij je maar met jouw zaken’. En zo zijn er talloze zinsconstructies met het woord ‘cazzo’ of ‘cazzi’, met name in de spreektaal, waarin dat woord van alles betekent maar uitgerekend niet ‘lul’ of ‘lullen’.
Dus even terug naar Francesco Schettino en Gregorio de Falco. Kijk nog eens even naar dat zinnetje. Als De Falco had willen zeggen wat de Nederlandse vertaling suggereert, dan had hij gezegd ‘Vai a bordo, cretino.’ Maar hij zei: ‘Vada a bordo, cazzo.’ Let vooral op de werkwoordsvorm. ‘Vada’ betekent ‘gaat u’ en dan blijkt ineens dat de kustwachtcommandant zich heel beleefd uitdrukt. ‘Gaat u toch aan boord!’ En daar mompelde hij, zachtjes waarschijnlijk, ‘verdulleme’ achter, of ‘potverdikkeme’ of voor mijn part ‘godverdomme’. Dat hij daarna nog een aantal bedreigingen uitte als voorspelling van wat de kapitein te wachten zou staan, deed daar niets aan af.
Intussen weten we dat dezelfde kustwacht geen kik heeft laten horen toen de Concordia het afgelopen jaar 52 keer – eens in de week, tijdens elke passage – die gevaarlijke route had gekozen.
Weinig aanleiding dus om nu ineens hoog van de toren te blazen, cazzo.
__________