SanteLOGie

Het weer van alle mensen

Vroeger, ja vroeger, toen we nog normale winters hadden, toen stormde het altijd zo rond 31 januari. Het was of Hare Majesteit Zelve wakker werd uit haar winterslaap, wat traditiegetrouw gepaard ging met aardtrillingen, een straffe noordwester en dikke gele schuimkragen bij Kijkduin.

Maar ja, ze is vandaag 73 jaar geworden en daarmee het oudste staatshoofd dat we in Nederland ooit hebben gehad, zeiden ze vanmorgen op berustende toon op Radio 1. En dus blijven de seismische gevolgen van het koningschap uit, voortaan. Van de toekomstige Nachtvorst koning Willem IV hoeven we op dat punt weinig te verwachten, die is al moe wanneer hij er aan denkt. En draait zich nog eens om.

Ik kijk naar buiten en zie een bekend beeld. Ik ben namelijk net zo oud als de Majesteit, nou ja, tien maanden jonger, maar dat maakt op onze leeftijd niet zo veel meer uit, toch? Bea? Het bekende beeld is dat van de jaren veertig, toen alle winters verliepen zoals die van ons in de afgelopen dagen. Een paar graden onder nul, soms net nippend aan de nul graden, geen sneeuw, alleen wat rouwvorst, een min of meer dichte nevel, een zwakke, maar doordringende wind uit het Noordoosten. Hoezo doordringend: een wind die je verkilt tot diep in je beenmerg en die van alle kanten tegen je schreeuwt: blijf binnen! Doe nóg een trui aan! Het is pas half elf, maar een cognacje zou er wel in blijven!

De wereld is van alle kleur ontdaan, als je even het blauw van de pimpelmezen en het groen van de groenlingen niet meetelt. Maar die waren er ook niet, in 1943, natuurlijk, toen hadden we alleen mussen en spreeuwen die we niet voerden maar uit de lucht schoten omdat we niks te vreten hadden want dat hadden die vuile Moffen – gehuld in toepasselijk Feldgrau – met de trein naar het Oosten afgevoerd, zoals ze zo veel met de trein naar het Oosten afvoerden. Ze hadden wat met spoorwegen, die types.

Het kan zijn dat dat algemene beeld niet klopt, maar dan komt het doordat wij sindsdien gebukt gaan onder Paul Verhoeven die voor Soldaat van Oranje half Den Haag en Amsterdam Feldgrau schilderde en voor alle onheilsscènes het weder koos dat ons dezer dagen opnieuw teistert. Iedere keer als wij de Verrekijk aanzetten zien we dat beeld weer.

Ik kijk uit het raam en zie de stille, in ijzigheid vastgelopen wereld die nergens naar ruikt en nergens op lijkt.

Maar ach. Toch maar een gedicht van Oom Gerard? Voor deze ene keer?

Scheppend kunstenaar

Naarmate ik ouder word,

wordt, wat ik schrijf, hoewel fraaier verwoord,

steeds enkelvoudiger van inhoud:

Liefde (of geen liefde),

en ouder worden,

en dan de Dood.

Denk daar maar eens over na. Vertel het in je eigen woorden. Maak er een tekening bij. En kleur de plaatjes.

Je zult zien: ineens is het dan lente.

_________

hhBest

Boek & Film

Sonny Boy, ècht wel een goeie film

Je hoort wel eens klagen dat de film heel anders is dan het boek – ik denk, maar dit terzijde, dat een film op zich al iets heel anders is dan een boek. Maar wanneer een filmmaker zich al te sterk aan het boek vasthoudt, dan is het weer niet goed. Zoals in het geval van Sonny Boy.

Waar gaat die film eigenlijk over? Over de botte rassendiscriminatie in het Nederland van de twintigste eeuw die naadloos overgaat in het fascisme van de jaren dertig en eindigt in de Duitse concentratiekampen? Over de behandeling die een getrouwde vrouw ten deel viel in die tijd als zij met haar kinderen haar vreemdgaande echtgenoot verlaat en een relatie begint met een zwarte man? Of over een zwart kind dat door ingewikkelde omstandigheden wees wordt? Over de schrijnende armoede in die tijd, over wat de Joden werd aangedaan en mensen die onderduikers verborgen?

Dat zijn onderwerpen voor minstens drie films, maar omdat schrijfster Annejet van der Zijl in haar historisch werk Sonny Boy nu eenmaal al die elementen nodig had voor een verantwoord boek, heeft regisseur Maria Peters zich gedwongen gevoeld al die elementen een gelijke plaats te geven in de film waardoor het resultaat nogal voortkabbelt, geen naar de climax groeiende structuur heeft.

Voordeel daarvan is weer, dat je zelf mag kiezen. Voor mij gaat het waargebeurde verhaal over een onmogelijke liefde, tussen een min of meer uitgestoten vrouw van 37, Rika van der Lans (gespeeld door Ricky Koole) met vier kinderen en haar 21-jarige, uit Suriname afkomstige zwarte kostganger Waldemar Nods (gespeeld door Sergio Hasselbaink). De geschiedenis speelt zich af tussen 1929 en 1945 en om het drama volledig tot zijn recht te laten komen hadden wellicht de Paul Verhoeven-achtige wreedheidsscènes van SS-ers (wat je al lang weet hoef je niet nog eens onder de neus gewreven te krijgen) beter weggelaten kunnen worden, net zo goed als de ondergang van het Duitse passagiersschip de Cap Arcona, waarbij Waldemar Nods is omgekomen.

De film wordt bijeengehouden door twee zinnetjes: ‘Het water is mijn vriend’, het motto van Waldemar, en ‘Ieder mens heeft recht op een dak boven zijn hoofd’ van Ricky en die twee zinnen houden het hele verhaal in al zijn delen toch bij elkaar.

Maar genoeg gezeurd. Regisseur Maria Peters kan namelijk wel een schitterende film maken – Sonny Boy is dat ook geworden. De productie faalt op een paar kleine puntjes: ik zag bijvoorbeeld types vliegtuigen en auto’s die in die tijd nog niet bestonden (Volvo verhuiswagen uit 1962). Maar wat een schitterende, ik had bijna gezegd: onhollandse fotografie, waarbij de massascènes in concentratiekampen en het bombardement van de Cap Arcona eruit springen. Maar ook de zorgvuldige keuze van Haagse straten en buurten, de bijna op de huid gefilmde intieme scènes tussen Rika en Waldemar, (géén seks!) tussen Rika en de kinderen, tussen Waldemar en zijn uit hun relatie geboren zoon Waldy, bijgenaamd Sonny Boy. Prachtig, de sfeer in het danscafé annex pension van de Jood Sam in Scheveningen (zagen we Frits Lambrechts nog eens terug) waar Rika en Waldemar wonen en werken en in de oorlog Joden laten onderduiken en uiteindelijk verraden en gepakt worden en hun ondergang tegemoet gaan, smartelijk van elkaar en van Sonny Boy gescheiden.

Let ook op de zeer geraffineerde manier waarop de film langzaam van vrolijk en warmgekleurd steeds grauwer en killer wordt, dat is wel een sterk punt, waarmee de klassieke eenheid van tijd, plaats en handeling behoorlijk gered wordt. En ik moet ook nog melding maken van de schitterende muziek van Henny Vrienten.

Ricky Koole is wat mij betreft in één klap de beste filmactrice die we in Nederland hebben, ze speelt de toch niet eenvoudige rol niet alleen heel naturel maar ook nog eens honderd procent geloofwaardig.

Schitterende film, echt waar. (En wat hebben ze in de Royal-bioscoop in Heerlen tegenwoordige heerlijke stoelen.)

________

hhBest

Boek & Film

Dat moet wel mislopen

Nog niet eerder gehad: dat je een boek qua toon en sfeer vergelijkt met het boek dat je ervoor las. Dit keer wel. Eerst de brede, slordige hanenpoten en het achteloos taalgebruik van Arnon Grunbergs Huid en Haar, vol mensen en vooral hun onderlinge relaties; direct gevolgd door de minutieuze ontleding in zorgvuldig en bijna barok beeldend Nederlands van de inwendige monoloog van één persoon in De Weldoener van P.F. Thomése. (Inmiddels ben ik begonnen aan Tikkop van Adriaan van Dis: journalistiek.) Het is zoiets als de ervaring die ik ooit opdeed met bierdrinken: na een flinke slok Heineken smaakte de op zich uitstekende Grolsch in het volgende café ineens naar oude uien.

En het gaat nog door. Huid en Haar speelt zich af in een koude, gevaarlijke wereld waarin je meer van jezelf herkent dan goed voor je is, De Weldoener is alleen zelf een onsympathieke, wereldvreemde, zelfingenomen en daarin falende persoon in de kleine vredige wereld van Haarlem.

Sierk Wolffensperger is de nom de plume van componist Theo Kiers in Haarlem. Wij treffen hem aan, te voet onderweg naar een Haarlemse kerk waar hij met een koor zijn compositie Duisternissen zal repeteren. Onderweg maken we al kennis met zijn wereld, waarin de telgen van een bekende Haarlemse muziekfamilie  hem, Kiers, behoorlijk dwars zitten met hun successen. Kiers krijgt de kruimels: een amateurkoor in een achterafkerk. Hij heeft een zoon die permanent in zijn zolderkamer zit en daar hoorbaar het ene meisje na het andere afwerkt; zijn vrouw is van een Belgische adellijke familie die Kiers er steeds aan herinnert dat hij beneden hun stand is.

Omdat de kerk gesloten is, betreedt hij het pand via een zijingang, die toegang geeft tot een berghok en daar treft hij een bewusteloos meisje aan – ze heeft vermoedelijk met pillen een poging tot zelfmoord gedaan. Kiers brengt haar bij, laat haar in het ziekenhuis verzorgen en als zij een dochter van Lou van Wehry – een telg uit die componistenfamilie – blijkt te zijn, zit er niets anders op zich over haar te ontfermen. Hij verbeeldt zich zelfs dat hij en ‘Beertje’ verliefd op elkaar zijn, vindt de gedachte aan plotseling een geheel nieuw leven heel plausibel al ontdekt hij gaandeweg dat er allerlei omstandigheden zijn die een mooi en idyllisch nieuw leven in de weg staan, inclusief de weerstand die ‘Beertje’ toch biedt. Let wel: hij is geen brute kinderverkrachter, hij wil het meisje slechts belonen voor de bewondering en dankbaarheid die zij hem toedraagt. Steeds weer en steeds meer ervaart hij de toenemende schroom als hij het meisje fysiek benadert.

Hoe moet zo’n verhaal aflopen? Laat ik ermee volstaan te zeggen dat Kiers met ‘Beertje’ naar het Zwitserse buitenhuis van zijn schoonfamilie rijdt alwaar een deus ex machina een uitweg en een oplossing biedt.

Thomése kan werkelijk geweldig goed en buitengewoon minutieus de overwegingen, gedachten, bevindingen van zijn hoofdpersoon beschrijven. Je ziet een brein aan het werk, vooral de zijwegen die het inslaat, de zigzagkoers die het vaart. Dat daardoor de rest van de personages, inclusief ‘Beertje’ schetsmatig blijven, is daar misschien ook een gevolg van. Met name het schitterende proza maakt het lezen van het boek zeer de moeite waard, de intrige op zich is tamelijk doorzichtig.

Maar als je iets minder welwillend bent kun je ook zeggen: Man van vijftig pakt meisje van zeventien, ja dat willen we allemaal wel, maar dat moet natuurlijk mislopen. En dat doet het dan ook.

Een lichte geur van oude ui verspreidt zich. Maar dat ligt natuurlijk aan Grunberg.

_________

hhBest

Boek & Film

De Afghaanse prinsemarij

Van bevriende zijde bereikte mij de navolgende bijdrage:

Tien Afghaanse politiemannen liepen in de regen,

1 gebruikte heroïne, toen waren er nog 9.

9 Afghaanse politiemannen, 2 hadden geen leven,

die zijn toen maar doodgegaan, toen waren er nog 7.

2 dode politiemannen, 1 heeft zich bedacht,

die vond doodzijn toch maar niks, toen waren er weer 8.

8 Afghaanse politiemannen, die sprongen op de bres,

2 zijn misgesprongen, toen waren er nog zes. 

6 Afghaanse politiemannen die riepen '1 mei rood'

toen kwam echter de taliban en schoot er 7 dood.

Min 1 politieman dat vond Jolande lief, toen heel GroenLinks vertederd  was, werd hij weer positief.

Dat ene politiemannetje dat had de zaak bedonderd, want bij de Taliban daar zaten er al honderd, ja honderd.

(Tekst en muziek (heel) vrij naar tien kleine nikkertjes van Neerlands Hoop.

Weet je nog, de Weimarrepubliek?

Wat ik nou wel eens zou willen weten: heeft Rutte geen spijt als haren op zijn jolige hoofd dat hij ooit op het idee is gekomen om met Wilders in zee te gaan? Hij moet toch scherp het tafereel hebben gezien van Sap, Pechtold, Roemer, Cohen, Van der Staay en Rouvoet die nu eenmaal in de politiek zijn gegaan om niet alleen zoveel mogelijk stemmen te krijgen, maar die kiezers ook bij elkaar te houden met hun boodschap die nu eenmaal ingewikkeld is en verwarrend kan zijn, en tegenover hen een onverstoorbare Geert Wilders die, onderweg naar de absolute macht, alles en iedereen aan zijn laars lapt, inclusief de premier.

Sap, Pechtold, Roemer, Cohen, Van der Staay en Rouvoet waren ineens zo aandoenlijk, ze willen ook voor de bevolking van Afghanistan wat wij hier hebben of nastreven: wetten die rekening houden met de geweldige schakeringen van de moderne westerse maatschappij, politiemensen die met de wet in de hand in alle redelijkheid optreden, rechters die meestal kans zien op grond van die wetten streng maar rechtvaardig te oordelen. Maar je kunt natuurlijk net zo goed met de boodschap naar Afghanistan gaan dat voor een beschaafd en democratisch mens een zacht puntje met jonge kaas en een koel glas koemelk een lunch is.

Nee, dan Geert Wilders. Hij stond gisteravond achter de katheder in de Tweede Kamer en deed zijn collega’s Kamerleden af met zijn bekende riedel schimpscheuten en dooddoeners uit het rokerscafé. Hij toonde dat je om een enorme achterban te vergaren – hij hintte zelfs verlekkerd naar 76 zetels, die hem de volledige macht zouden verschaffen – je maar een paar korte slogans nodig hebt, dat het helemaal niet nodig is die slogans ook maar te proberen enigszins waar te maken. Sterker nog: hij deed afspraken die hij in het regeer- en gedoogakkoord met Rutte en Verhagen had gemaakt korzelig af met de mededeling dat dat iets was voor tóen, niet voor gisteravond.

Eerder op de avond had ik op Politiek 24 een discussie gezien waaraan de leden van het Europees parlement Wim van de Camp, Judith Sargentini van GroenLinks en Barry Madlener van de PVV deelnamen. Nou, discussie – Madlener toonde zich een goed leerling. Hij zette mevrouw Sargentini weg als ‘communist’ – GroenLinks is inderdaad een fusiepartij waaraan in een grijs verleden ook leden van de CPN hebben deelgenomen. Maar dat is weer zoiets genuanceerds, terwijl je aan het eenvoudig etiket ‘communist’ veel meer hebt.

Madlener zei dat Roemenië en Bulgarije maar uit de EU moest worden gezet omdat de gehele bevolking van die landen corrupt en crimineel is, en grotendeels naar West-Europa is gekomen, óf als muzikant met hun gejengel in het winkelcentrum, of als lid van bendes die Pinautomaten kraken of langs de autoweg nepgoud verkopen. En als Turkije lid wordt van de EU, dan komt de criminele bevolking van dat land ook hierheen en dan zijn wij nog helemaal niet jarig.

Waarna de gesprekspartners Sargentini en Wim van de Camp enigszins verbouwereerd een genuanceerd betoog opzetten dat zich helaas niet zo kort laat samenvatten als dat van Madlener.

Let wel: ik blijf het verkeerd vinden dat GroenLinks en D66 Rutte aan een meerderheid hebben geholpen voor een ‘missie’ die ook in de door Jolande Sap ‘afgedwongen’ vorm alleen geopolitieke symboolbetekenis heeft – wil je in Afghanistan goed functionerende politieagenten hebben, betoogt columnist Pfeiffer vanmorgen in nrc.next, dan moet je de opleiding niet van acht weken tot achttien weken uitbreiden, maar tot acht jaar.

Nu GroenLinks en D66 voor veel kiezers afvallen, is het van groot belang te benadrukken dat het onverminderd noodzakelijk blijft bij de verkiezingen voor Provinciale Staten tot elke (democratische) prijs te verhinderen dat het kabinet-Rutte de meerderheid krijgt in de Eerste Kamer – gisteren hebben we gezien dat de Weimarrepubliek dan dichterbij is dan wij in onze onschuld denken.

_____

hhBest

Foto & Film

Dialoogje, Afghaanse stijl

Het presidentieel paleis te Kaboel, Afghanistan. Het bureel van Zijne Keizerlijke Majesteit, President Karzaj.

Een in boerka gehulde secretaris komt achteruit kruipend de zaal binnen, beweegt zich tot onder de schrijftafel van de president en legt een missive op het tafelblad, waarna hij ook weer achteruit kruipend de zaal verlaat.

Nog voor hij de deur uit is hoort hij het staatshoofd in een homerisch gelach uitbarsten. Van louter vreugde springen Karzaj de tranen in de ogen, hij slaat zijn eigen handen bont en blauw van de dolzinnige pret, springt op, maakt een guitig dansje rond de tafel en gaat weer zitten met de brief in de hand. Als hij een beetje uitgelachen is, pakt hij de telefoon.

‘Ja, met mij. Zeg, wat was dat ook weer, Nederland?’

‘O nee, ik dacht dat dat een provincie van Kazachstan was. Dan is het nóg leuker.’

‘Wat?’

‘O sorry ja, nou ik heb hier dus een brief van de burgemeester van dat dorp… oh, is het een land, nou ook goed, maakt niet uit, de burgemeester van dat land, ene, eh, hoe spreek je dat uit? Roede? Roete. Ja, goed. Nou, die wil dat wij de nationale politie niet inzetten voor militaire taken, omdat hij anders geen politietrainers mag sturen, van zijn parlement. Wist jij dat wij een nationale politie hadden? En wat is dat met die trainers? Kunduz? Daar hebben we toch niks te zeggen? Dat is gebied van mijn neef Ammehoelah, ja.’

‘Wat zeg je? Hóeveel?’

‘Honderddrieëndertig miljoen euro! Hoeveel afghani is dat niet? Tien miljard! En dat gaan ze wegsmijten aan mijn geliefde neefje! Als die lui daar eenmaal hebben leren schieten, komen ze gelijk hierheen om ons een kopje kleiner te maken!’

‘O, denken ze dat! Dat dacht ik wel, daar moest ik net enorm om lachen! Dat Roete wil dat ze gaan kijken of mensen door rood licht rijden. Ze hebben daar niet eens wégen, laat staan rood licht! En kijken of de mensen niet te hard rijden. Broehahahaha! Hè? Ze gaan ook leren dat je vrouwen niet mag slaan! Wat moeten die lui ánders de hele dag, mag ik dat weten? En daar wil je ze voor gaan bekeuren. Aha, ik krijg er bijkans de hik van, wat zeg je? Toezien dat de mensen hun stoepen sneeuwvrij maken. Oh, natuurlijk, dat wel, dan kun je zien waar de bermbommen liggen, ja ok, snap ik.’

‘Wat? Ja, schrijf jij nou eens een keurige brief aan die Roete. Dat wij dat allemaal best willen beloven, maar dat wij voor de verdere afwikkeling eigenlijk een eenvoudiger plan hebben. Laat ze niet zo moeilijk en ingewikkeld doen, als ze zo nodig die 133 miljoen willen wegflikkeren dan kunnen ze dat geld beter rechtstreeks op jouw en beter nog op mijn rekening in Zwitserland storten, zouden ze dat doen? Zeg maar dat wij dan wel een parlementaire delegatie willen ontvangen en zeggen dat we zo blij zijn met die door hun trainers opgeleide politie-agenten die in de wijken van Kunduz zo keurig oppassen dat de mensen geen peukjes weggooien.’

________

hhBest

Boek & Film

Op wie moet ik nog stemmen?

Zou de wereld echt alleen onze tulpenbollen, baggermolens en onze boter, kaas en eieren willen, als we een koloniaal invasielegertje van 545 man naar een desolate streek in Afghanistan sturen waar nog nooit iemand van heeft gehoord – zelfs de inwoners van het gebied zelf niet? Wie is daar ooit over begonnen? Waarom geloven we er niet rotsvast in dat onze tulpenbollen, baggermolens, boter, kaas en eieren niet alleen de beste maar ook de goedkoopste van de wereld zijn, want daar verkoop je ze mee, dat weet ik zelfs nog wel.

Maar nee, Jolande Sap van GroenLinks denkt nu ook al dat het voor Nederland noodzakelijk is mee te blijven draaien in de geopolitiek en dat het socialistisch internationalisme van haar partij echt staat of valt met ‘iets doen tegen Afghanistan’. Zij staat dus op het punt om gewoon akkoord te gaan met hernoeming van het koloniaal invasielegertje tot ‘politionele actie’. Mark Rutte draait daar zijn hand niet voor om. Desnoods wijst hij er op dat de oude socialist Willem Drees dat woordenspel in 1946 ook al speelde, toen het ging om de koloniale heroveringsoorlog tegen de Republiek Indonesië. En Drees is later nog heilig verklaard, toch? Nou dan.

Hoofdzaak is dat GroenLinks zich gewoon laat platlullen. Rutte wil voor dat doel dus best overwegen de normale opleiding van een analfabete Afghaan tot politieman van zes weken te verlengen tot zestien weken – hoe we dat uitwerken, dat zien we wel als we in Kunduz zijn. Ook in die zestien weken waar Jolande, mede gelet op de geopolitieke situatie van Nederland, mee akkoord wil gaan, kun je weliswaar meer aandacht besteden aan het besef van die agenten op het puntje mensenrechten en zo. Maar onveranderd blijft dat die kandidaat politieagenten als van eeuwen her primitieve wilden in het klasje binnen komen.

En gegarandeerd ook na zestien weken niet naar buiten komen en bekeuringen beginnen uit te delen voor te hard je vrouw slaan en voor het leggen van bermbommen.

Intussen zijn de Nederlandse politici aangeland in het afvoerputje van de politiek; een afvoerputje onder de Haagse kaasstolp, als het ware. Het gaat helemaal niet meer over Afghanistan en wat we daar in vredesnaam te zoeken hebben. Het gaat nu om het politieke spel, om het Haags dammen.

En dan zwijg ik nog maar over de vervaarlijke met medailles behangen generaals in blinkend uniform die gewoon in de Tweede Kamer meepraten, in plaats van in de kazerne bevelen af te wachten.

Ik vrees dat ik momenteel op geen enkele partij kan stemmen, als ik vervolgens mijn kinderen nog recht in de ogen wil kunnen kijken.

_______

hhBest

Boek & Film

Het bewogen leven van een interieurverzorgster

Op het eerste gezicht denk je: ja zeg, zo kun je overal wel een probleem van maken. Ik bedoel nu het proefschrift waarop Sjoukje Botman dezer dagen promoveerde, getiteld: Gewoon schoonmaken, de troebele arbeidsrelaties in betaald huishoudelijk werk. Nou, daar kan ik over meepraten – op zich niet zo verwonderlijk omdat ik vrijwel overal over kan meepraten.

Er is een tijd geweest dat de arbeidsrelaties met het huispersoneel niet troebel, maar daarentegen glashelder waren: je bek houden en poetsen. Tegen kost en inwoning, dat spreekt voor zich. Denk daarbij aan veelbekeken tv-series als Upstairs Downstairs, hoewel ook daarin soms, ter verhoging van de spanning, de (jonge)heer des huizes, althans een Bellamy, wel eens een blanke dienstmaagd beklom in het nederige keldervertrekje waarin het wicht woonde en negen maanden later haar bastaard ter wereld bracht, waarna zij met kind en al gesommeerd werd het pand te verlaten en heel ver weg te gaan wonen.

Daarna was het de beurt aan Mien Dobbelsteen, die weliswaar grondig poetste maar daarbij niet alleen permanent het hoogste woord had maar ook feitelijk de leiding nam van het huishouden van Dokter van der Ploeg.

Je leest ontzettend weinig, trouwens, over de troebele relaties met de hulp, de interieurverzorgster, de hit, de werkster – en dat komt natuurlijk doordat niemand er de aandacht op wil vestigen dat de desbetreffende zwart wordt betaald en misschien ook nog wel een illegale immigrant is. Dat zijn namelijk de goedkoopste, en het gerucht gaat dat de dames (soms ook heren) uit de Kaukasas, Voor-Azië en Noord-Afrika fantastisch kunnen poetsen en bij het tegenspreken soms comfortabel gehinderd worden door gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal.

Goed kunnen poetsen, daar begint het al mee, hoe stel je dat vast? Freud was het, meen ik, die op het idee kwam dat de daarvoor benodigde reinheidsmanie voortkwam uit te rigoureus dan wel niet voldoende rigoureus zindelijk maken van het kind, waardoor het zijn of haar leven lang niet meer loskwam uit de anale ontwikkelingsfase – of zoiets, ik zal dat bij gelegenheid nog eens voor jullie nakijken. Die manie uit zich in de rest van het leven in zeer grondig poetsen terwijl de betrokkene er eigenlijk een enorme hekel aan heeft en er slechts een kleine bevrediging aan ontleent als het gehele huis je spic en span tegemoet glimt.

Hetgeen een toenemende vertroebeling van de relatie niet in de weg staat – als je inmiddels weet hoe het liefdesleven van de werkster en dat van haar kinderen en haar vriendinnen in elkaar steekt, hoe haar financiële situatie is en ze thuis opgehaald wil worden door de werkgever/ster, dan zit er niets anders op dan haar te laten opkrassen, dit wordt van kwaad tot erger en voor je het weet ben je zelf aan het poetsen terwijl de hit een kopje koffie drinkt en vertelt hoe turbulent het weekend weer is verlopen.

En ik weet hoe dat komt: vrijwel niemand heeft nog een huis met een downstairs waar het huispersoneel onzichtbaar kan worden opgeborgen.

_________

hhBest

Boek & Film

Het absolute niets van Fleur Agema

Ik heb nog niet zo lang geleden de geachte afgevaardigde Fleur Agema een omineuze gifmengster genoemd, en dat trek ik ook niet in omdat ik het wel een aardige vondst vind van mezelf. De rechterhand van Geert Wilders, dat moest toch een vervaarlijk politiek monster zijn. Maar sinds gisteravond denk ik daar toch eh, enigszins genuanceerder over. Ze zat 24 uur met Wilfried de Jong opgesloten, tot een gesprek van enige betekenis kwam het niet en in de kleine drie kwartier die de compilatie duurde zat nog de nodige stilte. Wat ze vooral zei, dat was dat ze geopereerd zou worden aan een hernia en dat ze niks mocht zeggen over bepaalde standpunten van de PVV omdat Geert nog steeds onder de rechter is.

Ze lacht wel veel en uitbundig, maar met name onder vrouwen heb ik zelden zo’n lone wolf aangetroffen als onze Fleur. Als je die op campagne stuurt voor de Eerste Kamer, dan weet je dus zeker dat je geen zetels binnenhaalt.

Een aantal keren tijdens de haperende gesprekken met De Jong – die toch waarlijk doorgaans zijn best doet zijn gasten aan de praat te krijgen – begon ze zonder aanleiding over de Islam, en het is een beetje jammer (maar ook wel begrijpelijk) dat De Jong haar daarin een aantal keren afkapte. Toen Agema suggereerde dat Nederland onderweg was een islamitisch land te worden als gevolg van het dragen van hoofddoeken door vrouwen, besefte je ineens welke afgrond er gaapt tussen de Nederlandse werkelijkheid en de denkwereld van de PVV, of in ieder geval die van Fleur Agema, de plaatsvervangend fractievoorzitter van die partij in de Tweede Kamer. Het aardige daarbij was dat je dat gewoon kon aflezen van het gezicht van de zwijgende De Jong; iets zeggen was niet nodig, de zeer geringe overtuiging in de stem van Fleur was voldoende. Even dacht ik: de PVV, dat zijn de Jehova’s Getuigen van de politiek.

‘Denk je dat Nederlanders de Bijbel moeten inruilen voor de Koran?’ vroeg De Jong voor de zekerheid. Nou nee, hakkelde Agema, maar dat boek (de Koran) zou wel verboden moeten worden – ze leek te beseffen dat ze daarmee de vrijheid van meningsuiting met voeten trad, sterker nog: het leek wel of ze begreep dat dat er in Nederland nooit door zou komen en dat je dus zo’n standpunt beter niet kunt innemen. Je kunt net zo goed dringend de Wachttoren willen verbieden.

Zelfs het gesprek van De Jong met Marijke Helwegen van een poosje geleden, toch van een ondraaglijke lichtheid, was er een van grote en diepe betekenis, vergeleken bij het absolute niets van Fleur Agema.

Blijft de vraag hangen: slaapt ze altijd in een trainingspak?

_________

hhBest

Boek & Film

De grijnzen van de macht

Drie heren in net iets te klein pak (staat sneller), de meest linkse is de meest rechtse en oefent dan ook met laarzen, de twee rechtse die een beetje minder rechts zijn maar niet erg veel – ze verdringen elkaar als het ware op rechts – hebben afgetrapte schoenen aan, die van de middelste zijn zwart, die van de rechtse bruin, een kleur waarop je in dit verband een complete symbolistische roman zou kunnen loslaten.

Ze zijn zo gretig dat de beveiligingsmannen het niet kunnen bijhouden, ze zijn net achter hen te zien, een van hen frommelt nog wat aan zijn oortje. Wilders, Rutte en Verhagen, want die zijn het, dat hadden jullie natuurlijk al gelijk in de smiezen, hebben haast, en onwillekeurig tonen ze daarmee hun daadkracht. De breedste grijns is te zien op het gezicht van Geert Wilders, geen wonder, hij heeft het toch maar geflikt om het heft in handen te nemen. Hij vertoont trouwens een lichte neiging tot embonpoint. Rutte kijkt als een schooljongen die zojuist een tien met een griffel en een zoen van de juffrouw heeft gekregen, Verhagen blikt alweer vooruit, hij overweegt de tekst waarmee hij zich uit een verradersrol zal gaan kletsen, en oefent alvast het daarbij behorende innemende gezicht van een betrapte schooljongen. Of het logo van Monumentenzorg boven zijn hoofd er ook iets mee te maken heeft, de Heere zal het zeggen.

Dit is de foto waarvoor fotograaf Evert-Jan Daniëls de Zilveren Camera heeft gekregen, en als gebruikelijk zou ik daar meteen als kanttekening bij willen plaatsen: als het toch het kabinet moet zijn, dan had ik liever een prent gezien van de innige omhelzing van hetzelfde drietal, een paar minuten eerder (of later, dat kan ik niet zien.) Of nog mooier: de foto van de vier beste politici van Nederland, samen het ideale kabinet, ontspannen een ijsje etend op het Plein in Den Haag.

‘Hoe langer je naar deze foto kijkt, hoe rijker hij wordt,’ zei jurylid Ruud Visschedijk, maar dat is natuurlijk een beginnersfout. In elke foto die je wat langer bekijkt zie je meer dan er in zit, en zeker als de foto eerst genomineerd en daarna uitverkoren is voor de Zilveren Camera.

In diverse besprekingen van de foto komt het woord daadkracht voor, maar die daadkracht komt geheel voor rekening van de fotograaf. Door het kiezen van een korte brandpuntsafstand ontstaat een zekere vertekening in de foto, waardoor met name de stappen van de drie veel dynamischer en krachtiger overkomen dan in werkelijkheid het geval zal zijn geweest, en dat geldt dan vooral voor het rechterbeen van Mark Rutte, de stand van been en voeten doen denken aan zeer daadkrachtige stripfiguren op weg naar een beslissende fase in het verhaal. Hij wint omdat hij toevallig iets dichter bij de fotograaf is.

Ik doe verder niks af aan Daniëls’ prestatie hoor, je zult er maar staan met twintig ellebogende collega’s.

En pas in de donkere kamer, of wat daar tegenwoordig voor doorgaat, zag hij dat het goed was. Een doodgewone foto van een bijzonder moment. Een bijzondere foto op een routineus moment. Kies maar.

_______

hhBest

Boek & Film