Een vraag waar journalisten dagelijks mee zitten. Of mee zouden moeten zitten: hoe ver in het privédomein van mensen die ‘in het nieuws zijn’ mag en moet je graven? Zou ik, om maar eens als journalist een beetje in mijn eigen privédomein te graven, niet een gat in de lucht gesprongen zijn als ik, feitelijk per ongeluk, de enige overlevende van een vliegramp aan de telefoon zou krijgen? Zou ik de moed kunnen opbrengen tegen de nieuwsdienst te zeggen: ‘Ik heb dat jongetje aan de telefoon gehad. En ja, er zit nieuws in, hij kan zich namelijk niets herinneren van wat er gebeurd is – maar ik wil dat stuk niet schrijven want het kind is negen jaar, zijn ouders en zijn broer kwijt en het is onze taak hier een grens te trekken, mede gezien de wetenschap die bestaat over de schade die dit soort publicaties kan aanrichten.’ Ik hoop in ieder geval dat de verslaggeefster van De Telegraaf het wel gedacht heeft. Hoe dan ook: ze heeft het stukje geschreven en de redactie maakte er een sensationele kop bij en zette het stuk op de voorpagina.
Was dit werkelijk zoiets bijzonders? Dit is toch bepaald niet de eerste keer dat De Telegraaf op dit punt niet de standpunten van de rest van de Nederlandse pers huldigt. Sterker nog: hoeveel Nederlandse journalisten kunnen met de hand op het hart verklaren dat zij nooit zoiets hebben gedaan – al was het maar per ongeluk of door even niet goed na te denken.
Of uit concurrentie-overwegingen. Denk nog maar eens aan het voortuintje van de moordenaar van Gerrit Jan Heijn, Ferdi E., waar ook de Volkskrantverslaggever vrolijk in stond te spitten.
Maar er zijn grote verschillen tussen die zaak en de situatie van de enige overlevende van de Libische vliegramp. E. was natuurlijk een volwassene, en hij werd verdacht van en later veroordeeld voor een zwaar misdrijf, dat is een groot verschil. En tussen allerlei gevallen zijn altijd dit soort verschillen aan te wijzen, die het eindoordeel over de vraag of publicatie, en de modaliteiten daarvan, de ene dan wel de andere kant op uitvalt.
Ik kreeg op de redacties waar ik werkte weinig handen op elkaar als ik vertelde dat ik tegen iemand die geen ervaring had met publiciteit had gezegd: ‘Wilt u dat wat u daar zegt wel morgen in de krant lezen?’ Dan gooi je immers je eigen mooie verhaal weg, als de betrokkene ‘nee’ zegt? Maar ik ben geen watje, hoor. Publiciteitsgeile ‘sterren’ mitsgaders politici kunnen niet op genade rekenen, natuurlijk.
Ik hoorde vandaag een radiomaker zelfs als argument gebruiken: het Nederlandse volk wel vindt dat het Rubenverhaal moet kunnen, want De Telegraaf is de ‘best gelezen krant van Nederland,’ hij bedoelde natuurlijk ‘De krant met de meeste abonnees’. Dat hoor ik al heel mijn journalistieke leven van bepaalde kanten: de methoden van De Telegraaf zijn commercieel de beste voor een krant die wordt uitgegeven met winstoogmerk. Dus is De Telegraaf de beste krant. Ik lees al maanden in het boek met de geschiedenis van De Telegraaf van Mariëtte Wolf. Het is zware kost, want De Tel heeft een groot deel van de geschiedenis getriomfeerd met precies dat soort kwajongensjournalistiek zoals gisteren weer vertoond, en de opwinding daarvan komt in het boek goed tot uiting, je wordt er gauw moe van.
Maar ook op de redactie van de kranten waar ik in mijn journalistieke leven heb gewerkt, gold als stelregel dat nieuws over ‘royalty, kinderen en dieren ‘gevreten wordt, vooral door de vrouwen’. Zoals ik Henri Beunders net op tv hoorde zeggen: heel wat mensen die het gedrag van De Telegraaf afkeuren, hebben wel gesmuld van het verhaal.
En dan heb ik het nog niet gehad over Jack de Vries. Persoonlijk ben ik blij met alle negatieve nieuws over het CDA, natuurlijk. Maar wat Jack de Vries in zijn vrije tijd doet, daar hebben wij geen bal mee te maken. ‘Komt een vrouw bij de spindoctor,’ merkte een bevriend staatshoofd zeer ter snede op.
En dan zwijg ik maar grotendeels over het blaadje dat gisteren werd afgescheiden door de redactie van de ooit stijlvolle HP/De Tijd, en dat zijn nieuws letterlijk haalt uit de vuilnisbak van politici. Dat mag, zo lang er politiek nieuws in die zak zit. Maar het bleek vooral om een negatief uitgevallen zwangerschapstest te gaan.
Met de journalistieke ethiek zijn we nog lang niet klaar, zullen we maar zeggen.
________