Gefascineerd heb ik gisteren geluisterd naar de monotone stem van prof. mr. dr. prins Pieter van Vollenhoven, die even uitlegde dat de piloten van het vorig jaar in de buurt van Schiphol neergestorte vliegtuig weliswaar niet zaten te twitteren tijdens de landing, maar toch niet deden waar ze voor betaald werden.
Waarom ga je eigenlijk nog in die cockpit zitten als je denkt: dat vliegtuig vliegt en landt zelf wel?
En ineens moest ik denken aan een ander bericht, vanmorgen in de krant, dat Homo sapiens het vijftigduizend jaar geleden vaak deed met de meiden van Homo neanderthalensis, en daar kwamen vreemde kinderen van, net als de blauwbilgorgel.
En ik dacht: dat heeft met die piloten te maken.
‘Godverdomme!’ was in maart1977 het laatste woord van de gezagvoerder van een 747 van de KLM, toen hij net volgas had gegeven op het mistige vliegveld van Tenerife, en daar ineens een 747 van PanAm rustig taxiënd op zich af zag komen. Een min of meer frontale botsing was niet meer te vermijden en een paar seconden later lag er wel erg veel brokstukken op dat vliegveld, te midden van 583 doden, waaronder de gezagvoerder en de copiloot.
Die copiloot had kort tevoren tegen de gezagvoerder gezegd dat hij beter niet kon opstijgen, omdat de verkeerstoren daar nog geen toestemming voor had gegeven. Maar de gezagvoerder had geen zin nog langer op Tenerife te blijven, hij wilde op tijd thuis zijn en gaf gas. Hij heeft nooit beseft dat zijn Neanderthalergenen hem, en 582 anderen, parten hadden gespeeld.
Uit de mededelingen van prins Pieter maak ik op dat in de Turkse 737 iets dergelijks gebeurd moet zijn. De leerling-piloot zag dat er iets mis was en maakte aanstalten volgas te geven om een doorstart te beginnen, de automatische piloot verhinderde dat, zeven seconden later merkte de gezagvoerder het ook, maar dat was dus net te laat.
Vragen die prins Pieter niet beantwoordde: kunnen piloten niet gewoon uit het raam kijken en opmerken dat ze te langzaam vliegen, dat de motoren in de stationairstand staan, dat ze ook te laag zijn? Ik kan dat als passagier nog zien, en ik heb maar één lullig raampje. Iedereen die wel eens gevlogen heeft kent dat: je ziet de remklappen uit de vleugels komen, en hoort duidelijk dat, om daarna snelheid te kunnen houden, er een dot gas op moet, dat er pas af kan vlak voor het toestel de grond raakt.
De automatische piloot weet dat allemaal ook wel, maar die kan niet uit het raam kijken, daar hebben we de neanderthalerpiloot voor nodig. Die had kunnen weten dat er echt wel eensw iets mis kan gaan en wat je moet doen om te voorkomen dat dat ook tot problemen leidt. ‘Vliegen’, heet dat, maar daar dachten de piloten van het toestel helemaal niet aan. Het ging toch altijd goed, en waarom nu niet?
Als je zoiets doet met je brommer, dan loop je schaafwonden of een hersenschudding op. Maar zelfs een brommer is natuurlijk te hoog gegrepen voor wezens die onveranderlijk in een zeer vroeg stadium van het stenen tijdperk zijn blijven steken. Mensen, dus.
________