SanteLOGie

Een akelig mensch, maar fascinerend

We treffen Gerard Reve, de schrijver van stad en land, in het eerste deel van zijn biografie in een ongelukkige periode; hij heeft één boek geschreven dat met enig succes in 1947 is uitgekomen, maar nauwelijks inkomsten oplevert in de periode die de biografie omvat: van 1923 tot 1962: De Avonden. Daarnaast enkele novellen: Werther Nieland en De Ondergang van de familie Boslowits. De door Nop Maas beschreven periode kan gezien worden als een van weifelmoedigheid over ‘hoe nu verder‘, zowel met zijn persoonlijk leven als met de literatuur.

Aangaande zijn persoonlijk leven: zijn huwelijk met Hanny Michaelis dat we zien tegen de achtergrond van zijn worsteling met de vraag of hij homoseksueel is of niet, of half, of een beetje (veel) ─ eigenlijk weet hij het de hele periode wel dat hij toch echt een homo is, maar blijft tegenover met name Hanny twijfelen tot hij uiteindelijk moet toegeven dat hij in Wim Schuhmacher ─ Wimie voor zijn fans ─ zijn ‘vrouw met een kraantje‘ heeft gevonden. Aan het eind van het eerste zeer gedetailleerde deel van de biografie van Reve door Nop Maas is hij min of meer definitief gescheiden van Michaelis, al wonen ze nog wel in hetzelfde huis.

En uiteraard aangaande de literatuur, waarbij hij een aantal malen een min of meer onbegaanbaar pad inslaat waar hij maar moeilijk van terug te halen is. Zo besluit hij de bekrompen Nederlanders eens een poepje te laten ruiken door enorm succes in het Angelsaksisch taalgebied, inderdaad een van de meer lucratieve gebieden voor goede schrijvers. Willem Frederik Hermans wijst hem er bij herhaling op dat zijn Engels echt heel slecht is, maar Reve denkt dat te kunnen verbeteren door korte en lange verblijven in Engeland. Zelfs zijn correspondentie met Hanny Michaelis en andere Nederlanders gaat in die tijd in het Engels, en de door Maas gebruikte citaten daaruit tonen dat Reves Engels inderdaad van een onwaarschijnlijke krakkemikkigheid is. Pogingen om boeken in het Verenigd Koninkrijk te laten verschijnen stranden voortdurend, tot zijn Nederlandse uitgever Van Oorschot een poging doet ─ van de verhalenbundel The Acrobat and Other Stories wordt door één Londense boekhandel zes stuks gekocht ─ of ze ook verkocht zijn vermeldt de geschiedenis niet.

Nadat hij, als laatste, moet toegeven dat schrijven in goed Engels voor een buitenlander nauwelijks mogelijk is, stort hij zich op iets anders: schrijven voor toneel. Hij schrijft een toneelstuk dat nooit wordt opgevoerd, vertaalt enkele toneelstukken waarop de reactie op zijn zacht gezegd ‘gemengd‘ genoemd kan worden. Moorlandshuis wordt nooit opgevoerd, Commissaris Fennedy wel, maar wordt vooral negatief beoordeeld. Tussendoor schrijft hij langdurig aan een roman die nooit zal verschijnen, De Drie Soldaten en worden enige korte verhalen gepubliceerd in onder andere Tirade, later ook gebundeld in Vier Wintervertellingen en Tien Vrolijke Verhalen.

Het eerste deel van de biografie (het tweede verschijnt in april) eindigt met de scheiding van Wim Schuhmacher (die intrekt bij het loodgietend prijsdier) en vlak voor het verschijnen van Op weg naar het einde. Het tweede deel van de biografie belooft ook al weinig goeds, want het heet De Rampjaren1963-1975.

In het eerste deel dat simpelweg De vroege jaren 1923-1962 heet wordt de aanhankelijkheid van de Reve-fan terdege op de proef gesteld. Schijnheilig, wankelmoedig, een achterbaks ventje, zo mag je de jonge Reve toch wel typeren; ziekelijk zuinig (hij trakteert zijn vrouw Hanny geregeld op vrijwel rotte vis), altijd bezig mensen geld afhandig te maken, ruziemakend en brekend met mensen die het niet met hem eens zijn. Men mag als kunstenaar uiteraard veel dat een gewone sterveling niet mag, maar hoort (min of meer) in het openbaar masturberen daar ook bij? Of ben je dan een beetje ziek? Ook moet het een teleurstelling zijn voor vele fans dat de man veel van zijn ‘originele‘ vaste uitdrukkingen gewoon gejat heeft van anderen.

Nop Maas heeft uit de (blijkbaar overstelpende) hoeveelheid materiaal zo enorm gedetailleerd geciteerd, dat er zelfs aanzetten voor biografieën van Wim Schuhmacher, Hanny Michaelis en enkele van zijn vele Britse vrienden in zitten. Speciale aandacht is Maas‘ beschrijving van Reve‘s worsteling waard, aangaande door vrijwel niemand begrepen religiositeit en neiging tot een eigen huismerk mystiek.

En toch, en toch.

Maas citeert ergens tegen het eind van het eerste deel een halve pagina uit Een circusjongen . ‘Wij kenden toen, Wimie en ik, twee jongens die ergens in het centrum van de grote stad A., dicht bij ons de buurt, in een oud krot een morsig hotel dreven en die verslaafd waren aan lederen kleding en motorfietsen. Ik herinnerde me weder, hoe we op gezette tijden bij hen op bezoek gingen om in hun gelijkvloerse woonkamer zonder vensters, die tevens als een soort lounge en onwettig proeflokaal dienst deed, onder een lispelende buislamp, aan een tafel met bolpoten het kaartspel Canasta te beoefenen dat mij toen enorm opwond, maar waarvan ik nu alle regels ben vergeten‘.

Wat Reve deed was op een aangeleerde plechtstatige toon gewoon weergeven wat hij dacht en zag.

Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar dan stel ik mij toch glunderend op voor de boekenkast, waarin anderhalve Billyplank gevuld met Reve‘s werken en bedenk: ik lust daar dus wel pap van. (Oom Gerard zou dat waarschijnlijk graag verkeerd begrijpen.)

_______

hhBest

Stel nog even een paar goede vragen

Afgelopen week hebben we het geval gehad van de Maasbrachtse vuilnisscheidmachine, die veel beter dan de eenvoudige en oppassende burger het plastic van het overig afval zou scheiden. ter adstructie toonde de uitbater van de machine stukken inderdaad keurig gewassen en gedroogd plastic, eigenlijk te mooi om zomaar in de recycling te doen, ik zag het eerder als kunstwerk aan de muur hangen. Het bericht bracht ook mij aanvankelijk een lichte teleurstelling, diezelfde ochtend immers had ik veertien zakken Plastic Heroes langs de stoeprand gezet.

Had de dappere ondernemer te Maasbracht gelijk met zijn bewering? Helaas beschik ik niet over alle noodzakelijke gegevens om daarover een steekhoudende uitspraak te doen, maar ik heb wel een paar vragen weten te bedenken die al die journalisten die in Maasbracht en in Gulpen (bij een enthousiaste wethouder) de deur plat liepen, niet hadden gesteld, wij hadden althans de antwoorden niet via de media mogen vernemen.

Bijvoorbeeld: het voorstel van de Maasbrachtenaar hield in dat alle restafval, waarin opgenomen alle kunststof, door zijn machine gaat die er dan de kunststof uithaalt. De vraag is uiteraard: álle huishoudelijk restafval? Betekent dat dat alle huishoudelijk restafval naar Maasbracht moet worden gereden en daar gesorteerd in die ene machine? Of moeten we een stuk of tig van die machines door het hele land bouwen voor het sorteren van alle vuilnis, en wat gaat die rondrijderij met die rotzooi allemaal kosten ─ ik zie nu even af van de vraag: hoeveel langer duurt (en hoeveel duurder wordt) de verwerking van vuilnis door het invoegen van dit procédé?

Andere vraag: waarop is de stelling gebaseerd dat de machine drie of viermaal zoveel kunststof uit het vuilnis haalt dan de eerzame thuisscheider? Als ik even op mijzelf afga: er komen misschien wel eens flintertjes plasticfolie in het restafval, maar te mijnen huize gaat meer dan 99 procent naar de Plastic Heroes.

Een klacht over de Plastic Heroes is, dat de kunststof in die zakken niet erg schoon is. Dat zou kunnen. Ik hoor dat de recycling van dat plastic gebeurt in Duitsland. Zit ik er ver naast als ik denk dat die Duitsers dezelfde machine hebben als de Maasbrachtenaar, maar dat zij door de ‘voorscheiding‘ thuis nog aanzienlijk efficiënter kunnen werken?

Het enthousiasme van zowel de gemeente als de vuilnisophalers voor het Plastic Heroes systeem is intussen zo verdacht groot, dat ik denk dat er veel geld mee te verdienen is.

En dat dit hele verhaal in de wereld is gekomen doordat de Maasbrachtenaar daar óók achter is gekomen.

Ze zeggen de laatste tijd wel eens dat journalisten enorm worden weggehouden van het nieuws door voorlichters en pr-functionarissen. Die waren in dit geval in geen velden of wegen te bekennen. Maar geen van mijn collega‘s sloeg zijn slag.

Moet er weer een ouwe man aan te pas komen om die boel eens in zijn juiste proporties te zien.

_________

hhBest

Ik ben sceptisch over alles

Als het aan Djamila zou liggen, dan mocht ook 95 procent van Nederland onder water lopen, want haar motto is: hoe dichter bij het strand, hoe beter, en aangezien we hier op 148 meter boven de zeespiegel zitten, zullen we toch met de föhn naar Antarctica moeten, anders zijn we lang dood voor de Noordzee zachtjes likt aan de grenzen van Zuid-Limburg. Hoewel, er zijn andere mogelijkheden. Maar daarover zo dadelijk.

Inmiddels schaamt een mens zich dood als hij de rubrieken op tv langs gaat die de op niets gebaseerde commotie in kaart brengen, en die daarbij vooral verlekkerd aanschurken tegen de zogenoemde klimaatsceptici, die een kleine onduidelijkheid in het cijfermateriaal van de IPCC aangrijpen om nog eens flink te gaan kappen in het Amazonegebied omdat de klimaathype toch alleen maar een truc van de linkse kerk is om subsidie binnen te halen. Of zoiets.

Hebben jullie tussen haakjes wel eens gezien wat die zogenaamde en zelfbenoemde klimaatsceptici allemaal lelijke en kwaaie, ontevreje koppen hebben? Dat is voor mij al ruim voldoende aanleiding om voorlopig aan de veilige kant te blijven en het IPPC-rapport onvoorwaardelijk te blijven geloven. Maar ik ben lid van een kleine minderheid.

Wie ik niet onvoorwaardelijk geloof, dat is Nout Wellink. Als hij maar het geringste gaatje had gezien, dan had hij de verkoop van ABN/Amro tegengehouden, maar hij zag geen gaatje en om dan iets onorthodox te doen zodat deze ongelooflijke rampspoed voor Nederland en Oranje zou kunnen worden afgewend, dat was hem een stap te ver. Dat klinkt mij eerlijk gezegd in de oren als iemand die beweert dat hij ‘met de kennis van nu‘ nooit aan dat gezin met twaalf kinderen zou zijn begonnen.

Wouter Bos had ook niks gedaan, maar die noemde tenminste man en paard, en vooral Rijkman Groenink, de Nederlandse Lehman Brother, die natuurlijk ook makkelijk praten had, want zijn wederrechtelijk verkregen centen staan natuurlijk niet op het cd-tje van staatssecretaris De Jager.

De allerslimste van allemaal is Balkie, ik moet het eerlijk toegeven. Die was er in 2002 niet bij toen Nederland besloot tot de invasie in Irak. Hij was er niet bij toen ABN/Amro verpatst werd aan drie banken die beter voor die tijd al naar de Kringloopwinkel hadden gekund en uiteraard is hij in geen velden of wegen te bekennen die op het punt staan onder water te lopen, hij werkt gewoon stug verder aan het allerbelangrijkste: voorzitter te worden van het mooiste kabinet in de parlementaire geschiedenis van Nederland, dat van eind 2010, het vijfde van Balkie, bestaande uit de drie klimaatsceptische partijen, te weten CDA, VVD en PVV.

Ik schat dat tegen eind 2012 de Noordzee inderdaad een beetje over de Markt in Sittard kabbelt. Is in ieder geval Djamila blij.

_______

hhBest

Het water tot de lippen (aflevering 143)

Je hebt van die dagen dat de onderwerpen zich verdringen in het denkhoofd van de columnist. Vandaag zijn het zelfs onderwerpen die met elkaar in verband staan: Plastic Heroes, zout en de waterstanden van hedenmorgen half tien, verstrekt door Rijkswaterstaat.

Eerst maar eens het zout. Dan ben je dus minister van Verkeer en Waterstaat en onderweg naar politieke onsterfelijkheid, gaat het ineens over zout. Camiel heeft nog tienduizend ton liggen, maar dat gaat hij bewaren voor de A2, A58, A16 en A13, want anders komt hij natuurlijk nooit meer op tijd in Den Haag, vanuit Vallekeberg. Ik heb hier nog wel wat zout, anders: zwart zout uit Hawaii, rose zout uit de Himalaya (nog wel even fijn malen) rookzout uit Denemarken, een zakje grauw zout uit Trapani, speciaal gekorreld zout voor op de pretzels, gewoon ordinair grof zeezout, echt origineel Jozozout uit Boekelo en fleur de sel uit de Camargue, waar ze gul van kunnen uitdelen omdat daar de wegen nooit glad zijn. Het badzout is helaas op. Ik gebruik het zelf allemaal niet tegen het ijs, ik kijk wel uit: de planten in mijn tuin hebben een pesthekel aan zout. Die langs de snelweg trouwens ook.

Tip voor Camiel: leer Nederlandsen automobilisten eens echt autorijden, dan heb je voortaan veel minder zout nodig.

Minister Cramer, die over de opwarming van de aarde gaat, is boos omdat ze bij de Verenigde Naties denken dat Nederland voor meer dan de helft onder de zeespiegel ligt. En dat is maar voor een kwart! In plaats van dat ze blij is dat ze bij de VN inmiddels weten dat Nederland niet al lang onder de zeespiegel is verdwenen en sindsdien iedereen met wijde broeken aan op klompen over het wateroppervlak schaatst, achteloos hier en daar een bosje tulpen strooiend en een originele Van Goghreproductie opstellend.

En dan natuurlijk de Plastic Heroes. Persoonlijk zie ik niet in waarom het geen 'Kunststofhelden‘ zou kunnen heten, maar dit uiteraard terzijde. Zestien Limburgse gemeenten hebben gehoord dat in Maasbracht een bedrijf zit dat kunststof gewoon uit uw bak met restafval vist en dat dat goedkoper is dan het gescheiden ophalen waar we nu net een beetje aan gewend zijn (Al zien die bergen zakken op ophaaldag er wel heel erg uit als een Filipijnse of Napolitaanse vuilnisbelt.)

Dat bedrijf in Maasbracht beweert dat wat het doet veel goedkoper is dan die Plastic Heroes. De eigenaar, die zich voor de gelegenheid een ‘Hollands‘ accent had aangemeten, zei iets cruciaals: ‘Natuurlijk, wij zijn een commercieel bedrijf, wij willen er aan verdienen.'

En de wethouders van die zestien Limburgse gemeenten natuurlijk ook. Nadat ze met de Maasbrachtenaar hadden gesproken, waren hen de plastic schellen van de ogen gevallen en pleitten ze voor de zaak van die zelfde Maasbrachtenaar. Je kunt natuurlijk zeggen: gooi uw vuilnis gewoon in de velden en dreven om u heen, dat is het goedkoopste.

Dient zich automatisch een nieuw onderwerp aan: corruptie. Maar daarover wellicht een andere keer.

_________

hhBest

Een absurd en waar gebeurd verhaal

Jullie moeten er nog twee weken op wachten, maar ik heb hem al gelezen, de nieuwe roman van Niccolò Ammaniti. Hij heet ‘Che la festa cominci‘, in het Nederlands al voor te bestellen onder de titel ‘Laat het feest beginnen‘ .

Ammaniti heeft de afgelopen jaren in recordtempo een aantal prachtige boeken het licht doen zien, waarvan ik ‘Come dio comanda‘ (Zoals god het beveelt') nog altijd het beste boek vind. Tot nu toe was altijd een jongen van twaalf of veertien jaar de hoofdpersoon tegen wiens achtergrond Ammaniti het moderne Italië schildert, het land van obscene rijkdom van een steenkoude asociale middenklasse enerzijds en een rechteloze en al even asociale onderklasse anderzijds. Die tegenstelling is opnieuw het toneel van de roman, maar meer dan tot nu toe bedient Ammaniti zich van een ironie die bijna uitloopt op slapstick.

De auteur schikt zich nu in de traditie van twee andere grote Italianen, Dino Buzzati ─ de virtuoze absurdist ─ en Federico Fellini, zij het dan dat Buzzati kille, afstandelijke verhalen schreef en Fellini zich nauwelijks losmaakte van het ‘Bij ons in de Jordaan‘-gevoel. Bij Ammaniti overheerst een vrolijk soort sociaal mededogen en tegelijk een ironische kijk op de Italiaanse versie van RTL Boulevard.

Geen twaalf- tot veertienjarige jongens meer, ditmaal.

Saverio Moneta heeft het niet gemakkelijk. Hij is verkoper van Tiroolse klassieke houten meubels in de winkel van zijn schoonvader, en hij zit volledig onder de plak van zijn baas en diens dochter, zijn vrouw Serena. Als een soort reactie op die zielige positie heeft hij een satanische sekte opgericht, die ook een hoge mate van zieligheid blijkt te hebben. Om zichzelf en zijn sekte in de kijker te spelen op de Italiaanse satanische scene besluit Saverio, Mantos voor zijn satanische vrienden, een bekende zangeres, Larita, te offeren aan de duivel.

Fabrizio Ciba is een romanschrijver en tv-presentator die zijn eerste glorietijd achter de rug heeft en al jaren schrijft aan zijn nieuwe boek, maar daarnaast flink drinkt en vooral de hele dag bezig is met het versieren van vrouwen, meestal die van beroemde mannen. Op het moment dat wij hem treffen heeft hij net gehoord dat een van die ontmoetingen ─ waarbij hij de vrouw van een magnaat in haar keuken van achteren bespringt terwijl zij spaghetti met vier kazen bereidt ─ op film is vastgelegd door het lieve zoontje van mevrouw, die het filmpje wel wil inleveren als daar honderdduizend euro tegenover staat.

Salvatore Chiatti, een zeer mafiose vastgoedhandelaar uit Calabrië, heeft een groot park in Rome gekocht, Villa Ada. Hij heeft daar een dierentuin van gemaakt en een soort pretpark; voor een feest in dat park heeft hij heel mondain Italië uitgenodigd, van schrijvers (ja, ook Ciba) tot voetballers, van zangeressen (inderdaad, Larita) tot tv-springmeisjes.

Saverio Moneta komt ook binnen op dat feest, maar dan als hulpkelner, met zijn hele sekte.

Het feest draait uit op een apocalyptische zooi, waarbij het verhaal op het moment dat de bewoners van de catacomben ónder het park een rol gaan spelen, inderdaad zeer absurd wordt, dat je met rooie oortjes leest. Om de lol niet te bederven zal ik er niet verder over uitweiden.

Zoals we gewend zijn van Ammaniti is het boek met enorme vaart geschreven, het is geen makkelijke opgave om zo‘n absurde toestand weer te geven zodat je werkelijk gelooft wat zich er in afspeelt. En intussen blijft hij scherp in zijn felle schildering van de Italiaanse preoccupatie met het uiterlijk, met geld, met eten en drinken.

Al eerder heb ik van boeken van Ammaniti beweerd dat ze prima zouden kunnen dienen als filmscenario, dat geldt ook voor dit boek. Hoewel, het zal een dure film worden, met al die stervende olifanten en ondergrondse zeventigjarige Russische atleten. En de op eBay gekochte krakkemikkige kopie van het zwaard Durendal. Weet je wel, van Razende Roeland.

__________

hhBest

Doe er toch iets aan!

Het sneeuwt onafgebroken zes weken en nu is het genoeg. Toen we alleen nog maar het KNMI hadden, en de Wind- en Stormwaarschuwingsdienst, toen hadden we nog normale winters. Op 1 februari 2002, om maar eens willekeurige datum te noemen, vierden we uitbundig de verjaardag van Djamila in de tuin, met een schitterende barbecue en heel veel drank, terwijl een stralende zon zorgde dat het 18 graden werd. Dat hield natuurlijk niet echt over, maar wij deden het ermee. Tegenwoordig snakken ze zelfs onder de pensionado‘s die in de winter hun reumatisch en artritische knoken willen verwarmen aan de Spaanse Costa‘s naar een dagje waarop het achttien, of desnoods zestien graden wil worden.

Gisteren hoorden we mensen nog plannen maken om de sneeuw gewoon terug te sturen, maar ja, hoe doe je dat? De afzender, die zich wijselijk niet laat zien, heeft het gemakkelijk, die maakt domweg gebruik van de zwaartekracht. Maar omgekeerd, dat is andere koek, waar haal je voldoende koelboxen vandaan om die hele rotzooi in te pakken? En wat dan? Omhoog gooien, die dingen? Ik word eerlijk gezegd al moe als ik er aan denk. Bovendien is dit gewoon een overheidstaak. Zouden we, met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur, daar onze raadsleden eens op aanspreken? Ik stem op degene die concreet zorgt dat die rotzooi óf wordt teruggestuurd, óf door de beloofde opwarming van de aarde ervoor zorgt dat die witte rotzooi door de rioolputten letterlijk afdruipt. Dat is dan meteen ook een oplossing voor het zouttekort.

Met name de linkse partijen laten hier vooralsnog een mooie taak liggen. Die hebben ons toch warme winters en mooie zomers voorspeld? Hebben jullie geen connecties in die kringen?

Een linkse knakker hier ter stede wees me er net op, dat de sneeuw natuurlijk een complot is van het grootkapitalisme. De wegenbouw kan weer jaren vooruit met de reparaties aan de wegen, de auto-industrie fleurt op nu alle auto‘s hopeloos verroest uit de zoutste winter aller tijden te voorschijn komen, de isolatiebedrijven hebben de komende zomer en herfst de handen vol aan het winterproof maken van tienduizenden woningen waarin de bewoners deze winter hebben zitten vernikkelen of zelfs een eenzame dood zijn gestorven.

Weer een ander die ik raadpleegde wees met de beschuldigende vinger naar alle commerciële weerbureaus die we tegenwoordig hebben en die de wildste winters en zomers bedenken, want aan sneeuw- en ander alarm valt enorm veel te verdienen. Het schijnt dat Piet Paulusma al een goed heenkomen heeft gezocht op de Seychellen waar ze niet blij met hem zijn: daar sneeuwt het nu ook en er zijn plannen voor een elfeilandentocht.

Nee, we moeten echt terug naar 1953, toen het op 1 februari nog gewoon stormde, zoals duizenden jaren daarvoor het geval was. Ik hoor nog die plechtige stem die vanuit de Radiodistributie klonk en die meedeelde dat de zware noordwesterstorm die op de Noordzee woedde in combinatie met springtij had geleid tot het uitroepen der noodtoestand.

Springtij, noodtoestand: ook dat horen we tegenwoordig niet meer. Daar steken files van 24 kilometer vóór zeven uur ‘s morgens toch bleekjes bij af.

Er móet iets gedaan worden. Nu.

_______

hhBest