SanteLOGie

Vanaf 4 november wordt teruggeschoten

Er is één lichtpuntje: van die rauwe rook- en drankstem van Hillary zijn we voorlopig af. Aan die stem kan ze nu niks (meer) doen, maar waarom moet er toch zo raar mee gepraat worden? Ze gebruikt tien woorden en die herhaalt ze een half uur lang, met steeds langere uithalen.

Van die vreemde praterij zijn we trouwens niet af, want Barack Obama beheerst die kunst als geen ander. Die gebruikt nog minder dan tien woorden, als ik goed geteld heb. Waar hij vooral voor zorgt: dat alle kiezers denken dat die woorden van hem in hun straatje passen. Daarom zijn Nederlandse ‘waarnemers’ zo eensgezind positief. Vanmorgen hoorde ik houwdegen Hans van Baalen van de VVD met door tranen verstikte stem nog net niet uitbarsten in het Amerikaanse volkslied, dus dan weet je al dat je op je hoede moet zijn.

Daarover liet Obama tijdens zijn speech in ieder geval geen misverstand bestaan: de oorlog gaat door. De Amerikaanse president is namelijk ook opperbevelhebber van de strijdkrachten, en een opperbevelhebber moet iets te doen hebben, en dat moet niet beperkt blijven tot zorgen dat die jongens ’s morgens op tijd uit bed komen en lekkere boterhammen bij het ontbijt krijgen. De kiezers zouden dat ook niet pikken. Er op af, Obama!

Hij zei het ongeveer zo: Als we onze jongens weer eens ergens heen moeten sturen, dan gaan ze erheen met voldoende eten, voldoende wapens, voldoende munitie en strak in het pak. En als ze terugkomen, dan krijgen ze een mooie begrafenis. Nee, dat laatste zei hij niet. Als ze terugkomen dan krijgen ze geld en begeleiding.

Je zou zeggen: dat ligt toch voor de hand, maar in Amerika niet. Een oorlog is namelijk altijd 150 keer zo duur als ze in het Pentagon vooraf berekenen, en daarom is er tot nu toe altijd wel het een en ander bij ingeschoten.

Dus tegen de tijd dat Obama in het Huis van Afgevaardigden in een rechtstreeks op tv uitgezonden speech ('Ah haahave a dreaheaheam') bekend maakt dat zojuist de eerste Marines geland zijn op het centrale plein van Teheran, is het budget op en zijn de psychologen in geen velden of wegen te bekennen. Maar die invasie van Iran, gaat door, en het is nog maar een inleidende schermutseling met als ultieme doel waar alle presidenten sinds de Tweede Wereldoorlog van gedroomd hebben: de triomfmars op het Rode Plein in Moskou.

Al moeten de soldaten dat doen gehuld in lendendoek, en gewapend met pijl en boog. Amerikaanse soldaten kunnen dat, ook dat is een hardnekkig misverstand in de VS, sinds de glorieuze intocht in Hanoi.

Opmerkelijk

 Opmerkelijke advertentie, vanmorgen in het Limburgs Dagblad.

Natuurlijk had ik het zelf moeten doen, maar Andreas (hep dank) dacht er gelukkig wel aan. Niet dat het raadsel nu is opgelost, maar er schijnt wel enig licht op via deze twee links. Een betref een vonnis, de andere gewoon een 'lemma' in het telefoonboek .

Ik ben ook een kraker (nou ja)

Als minister Jacqueline Cramer het veld moet ruimen omdat iemand haar (fout gespelde) naam heeft gezet onder een advertentie in de Volkskrant van 1968, dan weten we zeker dat we definitief zijn aangeland in het rechts-reactionair revanchistisch tijdperk. Wie had dat ooit gedacht.

Een gewaardeerde reageerder op dit weblog stuurde me behulpzaam een mooie knipselkrant waarin op een rijtje wordt gezet, wat voor subsidies het ministerie van mevrouw Cramer allemaal geeft, om het milieubewustzijn van de bevolking te vergroten. Daar zijn enkele dingen bij die nogal absurd overkomen. Het illustreert vooral hoe slecht het kennelijk gesteld is met de kennis van de gemiddelde burger aangaande het leefmilieu in Nederland en de rest van de wereld. Zelfs kinderen die in de jaren tachtig en negentig op de basisschool en later geconfronteerd zijn met de gevolgen voor het milieu door menselijke activiteit, willen gewoon naar Australië kunnen vliegen en een dikke auto onder de kont, en meubels van zo goedkoop mogelijk en desnoods ‘fout’ tropisch hout.

Het leefmilieu, ik heb dat al vaker betoogd op deze pagina, is niet een kwestie van ‘ik doe er wat mee, of ik doe er niks mee, dat is hetzelfde’. De  milieuproblemen gaan ook niet vanzelf weg als we de subsidies aan de meest uiteenlopende discussieclubs en actiegroepen stopzetten. Hoogstens kun je voldaan constateren dat DAARNA het afbreken van wat nog rest van het leefmilieu geheel gratis en ongehinderd kan doorgaan.

Even terzijde: de gewaardeerde reageerder benadrukt dat de genoemde subsidies bekostigd worden door de belastingbetaler, bijvoorbeeld door hem. Op zich geen verrassende constatering. Maar dat is geen diskwalificatie van die subsidies: in een democratisch land zijn die door de meerderheid goedgekeurd. In de jaren zestig en zeventig heb ik op het betaalformulier waarmee ik de belasting afdroeg steevast geschreven: ‘Als jullie er maar geen tanks en raketten voor kopen!’ Maar dat deed men toentertijd toch, gewoon omdat dat democratisch besloten was. Hans Teeuwen zou zeggen: ‘Kun je leuk vinden, kun je niet leuk vinden: tis zo.’

Door die actie ben ik nog geen linkse terrorist. Maar er is wel degelijk erger. Ik heb in augustus 1972 een dag gestaakt toen mijn krant overgenomen dreigde te worden (en later ook werd) door De Telegraaf. Die krant voert niet toevallig momenteel de hetze aan tegen Cramer, Duyvendak, Van Poelgeest en andere linkse terroristen.

Nog erger: ik heb in november 1983 meegelopen in de kruisrakettendemonstratie in Den Haag. Achter het raam van het Torentje zat Lubbers, en deze superdemocraat vond: u doet maar, wij trekken ons daar niets van aan.

En het allerergste: ik heb, toen ik op Koninginnedag 1970 toevallig in Amsterdam moest zijn voor een interview, me spontaan aangesloten bij de demonstratie op de Dam die op dat moment door de politie met gummiknuppels uit elkaar werd geslagen, inclusief vrouwen en kinderen. Ik merkte toen: de politieknuppel politiseert inderdaad. Voor ik het wist scandeerde ik mee ‘Dit is het begin, wij gaan door met de strijd!’

Misschien moeten we dat maar weer doen, vóór de zwart- en bruinhemden de macht grijpen.
_________________
hhBest

Studie met hindernissen

Het Middelbaar Beroepsonderwijs is deze week, met ontstellend frisse tegenzin, aan het nieuwe schooljaar begonnen. De jongelui zijn twee maanden thuis geweest, dus het mocht wel weer eens.

Intussen ligt onze vrolijke mbo-er alweer in bed, al is het half twaalf, en hij kan daar niets aan doen. Maandag hoefde hij niet te komen, dinsdag wel. Hij is zelfs  een dik half uur op school geweest, voornamelijk om te vernemen dat hij de rest van de week niet hoeft te komen: de school heeft het dan zó druk met de introductie van nieuwe slachtoffers, dat het lesgeven aan de oude slachtoffers er helemaal bij in schiet.

Ja, slachtoffers. Luister en huiver. De school heeft feitelijk het monopolie en maakt daar schaamteloos misbruik van. Want die introductieweek is natuurlijk alleen maar de opmaat van wat we al jaren kennen. Voortdurende lesuitval en ander onheil is daar nog de normaalste uiting van.

Nee, het lijkt wel of de school is opgericht en in stand wordt gehouden om te proberen hoe ver je moet gaan om de laatste restanten motivatie van de toch al niet buitengewoon gemotiveerde jongelui tot nul te reduceren.

Dus maakt de jongeman dan eindelijk eens een afspraak met zijn mentor om te spreken over zijn studievoortgang, komt de goede man niet opdagen. ‘Ik dacht dat het morgen was,’ of: ‘Ik herinner me niks van een afspraak.’ De studenten moeten, heel volwassen, studiepunten halen. Behalve dat dat studiepuntensysteem voor een met normaal verstand gezegend mens volkomen onbegrijpelijk is, doet de school er een schepje bovenop door de administratie van die studiepunten hopeloos te verknoeien.

En zo kan het gebeuren dat je aan het eind van het jaar gedrieën bij de mentor zit, die meteen van wal steekt. ‘Deze jongeman is volkomen gameverslaafd. Er is niets mee te beginnen. Zijn studiepunten heeft hij bij lange na niet gehaald, zijn stage heeft hij verknoeid, hij ligt er ongeïnteresseerd bij, hij is brutaal. Dit draait uit op einde verhaal.’ Die laatste uitdrukking betekent: hij moet van school, zoeken jullie het maar uit.

‘Geef eens wat interessanter les,’ probeer ik, maar dat helpt natuurlijk niemand. Ook niet opmerkingen als ‘Is het niet mogelijk deze jongeman wat positiever te benaderen dan met zo’n smalende grijns, te zorgen dat de lessen ook allemaal gegeven worden, dat de inhoud interessant is, de vorderingen strikter worden gevolgd en bij problemen tijdig ingegrepen?’ Die opmerking maak ik dus niet eens.

Enig graafwerk brengt aan het licht, dat de mentor maar wat kletst. Een groot aantal behaalde studiepunten was nog niet tot hem doorgedrongen. Bij de  stageresultaten had hij misschien iemand anders in gedachten; onze jongeman, die absoluut geen heilige is, had op zijn stageplaats wel het predikaat ‘goed’ meegekregen en hem was zelfs een baan aangeboden.

En hetzelfde liedje begint weer. De stages beginnen op 1 september, maar niemand weet nog waar hij of zij op stage moet. Dat moet wachten tot de introductieweek om is. En dan is het alweer… 1 september. Ik hoor het volgend jaar alweer: ‘Ja, en dan is hij ook nog een dag te laat op de stageplaats begonnen.’
____________
hhBest

Bloem stinkt de tent uit

Nooit eerder dan op de ochtend van de 25ste augustus 2008 heb ik Amorphophallus titanum ‘penisplant’ horen noemen. Maar als je veel bezoekers wilt in je hortus wanneer dit interessante gewas weer eens bloeit, hetgeen maar eens in de vijf tot tien jaar gebeurt, dan doe je natuurlijk wat. En sinds ik de verslaggever van Radio 1, vermoedelijk in het kader van de verjonging en verluchtiging van deze zender, wel tien keer wellustig het woord ‘penisplant’ had horen uitspreken, was er geen houden meer aan. Iedereen noemde dat woord gisteren.

Nou ja, Amorphophallus betekent ook wel ‘ongevormde penis’ in het potjeslatijn, dus erg veel bezwaar kan ik tegen dat nieuwe woord niet hebben. Intussen is het gewoon een aronskelk, een bloem die in Nederland vooral gezien wordt als een begrafenisplant. In de volgende alinea's zal duidelijk worden waarom.

Tegen de tijd dat dit stukje openbaar wordt, hangt de bloem er in Leiden alweer slapjes bij, na een wilde nacht met een paar honderd vliegen, stel ik me zo voor, die van heinde en verre af komen op de lucht die de bloem pleegt te verspreiden.

Een Nederlandse onderzoeker die de plant voor het eerst zag bloeien in een Javaans oerwoud omschreef de lucht die de plant verspreidt als die ‘van een kerkhof waar honderden dode olifanten liggen te rotten,’ dus erg smakelijk moet het daar niet geroken hebben en dus ook niet in de hortus in Leiden.

Lijkenlucht, dus, en daarom kan de plant ook volstaan met zo kortstondig te bloeien: voor een aantal vliegensoorten is die geur zo aantrekkelijk dat ze hem op vele kilometers afstand kunnen ruiken en er onmiddellijk heen vliegen, waar ze door de plant duchtig in de maling worden genomen: de vrouwelijke bloemen van de plant bloeien eerst, die vangen de vliegen en houden ze vast tot een paar uur later, wanneer de mannelijke bloemen bloeien. Overdekt met stuifmeel, met achterlating van de vrouwelijke bijdragen, vliegen ze uit, naar de volgende bloem, die er dus in Leiden niet is, waardoor geslachtelijke voortplanting voor de  penisplant er niet bij is.

Het lijken de honden van de buren wel.

Daar staat tegenover dat in Leiden iedereen het wel uit zijn hoofd zal laten de knolvormige wortelstok van de plant op te graven en op te eten, wat in de landen van herkomst wel degelijk gebeurt.

Smakelijk eten, zou ik willen zeggen.

Maar wij wachten op de volgende stinkbloei. Als we intussen zelf niet tot stinken zijn overgegaan, natuurlijk.
______________

De foto is afkomstig van Wikipedia.
hhBest

Wild kamperen kan, maar kijk uit

Vanmorgen in bed met Djamila liggen turven – turven is een van de leukste dingen in bed, maar dat wisten jullie natuurlijk al – hoeveel keer wij eigenlijk wild gekampeerd hebben. Ik herinner me goed de eerste keer: in augustus 1990, aan de noordkust van Zuid-Wales, na de eerste etappe van de wandeling die ons langs het Pembrokeshire Coast Path, ter plaatse beter bekend als Llwybr Arfordir. De bijgaande foto is het bewijs. Vele kilometers in de omtrek geen huis of weg te bekennen.

Een keer of vijftien, schat ik, met die tentjes nog een keer in een afgelegen uithoek van een Italiaans gebergte, enkele keren op camperplaatsen in Italië, op dorpspleintjes in Frankrijk, in straten in Den Haag en Amsterdam. Maar vooral bij tankstations in Duitsland en Zwitserland. Je zet de camper in het felle licht van het station, maar zo dat lui die willen tanken er nog door kunnen. Ramen verduisteren en slapen. Tussen de vrachtwagens kan ook, al maken veel daarvan lawaai, wegens koeling en dergelijke.

In de vakbladen lees ik dat ‘echte’ kampeerders de neus optrekken voor campings. Camperaars al helemaal. Ik schat dat per jaar miljoenen nachten wild kamperend worden doorgebracht, in Europa alleen al.

Maar hoe dom kun je daarbij zijn? Twee Nederlanders die vorig jaar of het jaar daarvoor in Nieuw-Zeeland werden overvallen en beroofd, stonden op een eenzame parkeerplaats waar een groot bord bij stond: ‘Hier niet kamperen, gevaar voor overvallen’. En het tweetal dat afgelopen weekeinde slachtoffer werd van een roofoverval in de buurt van Rome – je moet die mensen niet hard vallen, natuurlijk, je kent niet alle omstandigheden, en die twee schaapherders moeten zeer streng gestraft worden – maar erg slim was het niet om juist daar te gaan kamperen.

Ik ken de omgeving een beetje. ze bevonden zich aan de rand van de Romeinse luchthaven Fiumicino, in een plaatsje genaamd Ponte Galeria. In de omgeving is een grote autosloperij, liggen enkele keurige olijfgaarden en wat kleinere dorpjes, industrieterreinen, de autoweg van Rome naar de luchthaven en veel braakliggend land met verlaten boerderijen. In Ponte Galeria is een metrohalte en een treinstation. Op ongeveer 20 kilometer ligt de camping van Lido di Ostia. Van Ponte Galeria kun je bijvoorbeeld met de bus of de taxi naar Fiumicino en, neem ik aan, ook naar het Lido. Wat je je ook moet realiseren: de periferie van alle grote steden van de wereld, ook in Europa, is gewoon gevaarlijk, zelfs wanneer je daar met een afgesloten auto doorheen rijdt. En al helemaal als er een internationale luchthaven in de buurt is. Het wemelt daar van de zakkenrollers, illegale taxirunners en ander gespuis.

De burgemeester van Rome, Allemano, heeft gisteren gezegd dat hij vindt dat de twee Nederlanders die daar in het weekeinde overvallen werden, wel heel erg onvoorzichtig zijn geweest in dat ‘door god en de mensen verlaten’ gebied. Ik had eerlijk gezegd verwacht dat deze Berlusconi-burgemeester de zaak vooral zou hebben aangegrepen om te keer te gaan tegen de illegale buitenlanders in en rond Rome.

Maar helemaal onbegrijpelijk is zijn uitval niet. Als je echt iets oerstoms wilt doen, dan moet je je tentje opslaan in de buurt van Ponte Galeria.

Intussen prefereer ik een veilige camping. Een overval met deze gevolgen komt hoogst zelden voor, maar het zal je maar gebeuren.

________________

Hieronder een kaartje van het gebied waar de overval plaats vond. Rome ligt rechts boven, niet op de kaart. De bovenste rode stip staat in het centrum van Ponte Galeria, de linkse stip bij de ingang van de luchthaven Fiumicino en de onderste bij de Camping op het Lido di Ostia.

hhBest

De maand van de zomerappel

Jullie denken natuurlijk allemaal dat ik de hele dag venijnige dingetjes zit uit te zoeken zodat ik zo onbeleefd mogelijk uit de hoek kan komen. Geef het maar rustig toe, ik heb jullie in de gaten.

Terwijl ik eigenlijk alleen maar bezig ben met de bloemetjes en de bijtjes.

Daarvan vandaag maar eens een concreet voorbeeld. De Appels.

Ik wend me nu even tot de jongelui: appels, mijn dames en heren, dan zijn de vruchten van de appelboom. Sommige mensen, vooral die van boven de vijftig, eten die dingen nog wel eens, hoewel het een hele mond vol is, er geen prik in zit, niet zoet, zout of vet is. Een appel is een beetje rins, maar dat is een woord dat jullie natuurlijk niet kennen. Je moet er ook tamelijk hard op bijten en binnenin zit een vrij hard klokhuis vol venijnige pitten. De appelmoes, en dan met name die welke steevast geserveerd wordt op een doorbakken biefstuk bij Van der Valk, wordt ook van appels gemaakt.

Nou goed, dan kennen jullie de Gouden Liesjes. Die zijn alleen maar toegelaten omdat ze drie jaar na de pluk nog net zo smaken als bij de pluk: naar niks.

Maar sterappeltjes, notarisappels en bellefleuren, die kennen jullie niet, dat weet ik zeker. Ik heb ze als werkstudent nog wel geplukt in de buurt van Nijmegen. En daar staan nu ook alweer bijna vijftig jaar lelijke flats, dus wat wil je.

Gelukkig is er de maand augustus, ik kijk er reikhalzend naar uit. Meestal komt de markt er als eerste mee: Summerred, een mooi rood appeltje met knapperig, sappig, enigszins zoet vruchtvlees – maar het gaat mij om de kleur van dat vlees: zo blank als een rasechte Engelse meid met rood haar die voor altijd uit de zon wordt gehouden.

Daarna volgen al snel Delbar en Delcorf; die zijn er in grote en kleine, zoete en minder zoete variëteiten, maar ze hebben allemaal één belangrijk kenmerk: ze zijn heel knapperig maar absoluut niet hard, heel rins van smaak en het sap druipt langs je kin. Ik eet er, nu het seizoen is, twee à drie per dag van.

Als snoepje is er dan ineens Benoni. Wat donkerder van kleur, ook nog iets zachter, met iets geheimzinnigs in de smaak, als van een oosterse specerij. Ik zie ze niet altijd, maar deze week had ik ze te pakken.

Nog mooier: geen van die zomerappels kost iets, je hebt drie kilo voor twee euro – dat komt omdat ze niet lang houdbaar zijn en na enkele dagen melig worden en oneetbaar. Dat hebben de Gouden Liesjes dan weer voor op de zomerappels.

Nog een weekje, dan zit het er weer op en moeten we het doen met JonaGold, de Liesjes en niet te vergeten de Elstar. Brrr.

O nee. Met Kerstmis zijn er ineens sterappeltjes. Ook heel lekker. Veel mensen denken dat het decoratiemateriaal is voor in de kerstboom.

_______________

hhBest

Over 100 jaar is de aarde op

In nrc.next van vrijdag stonden twee stukken die ik met andere ogen gelezen zou hebben als ik niet net het boek van Jared Diamond uit had gehad, getiteld Collapse – How Societies Choose to Fail or Succeed.

Beide stukken gaan over ‘mijnbouw’. Het ene is een reactie op een column waarin werd beweerd dat onze energie al lang helemaal uit wind en zon kan worden gewonnen. Het stuk is van de hand van een communicatiemedewerker van Shell. De meldt tromfantelijk dat de columnist ongelijk heeft: zon en wind worden nauwelijks gebruikt, zijn eigen producten, olie en gas, zullen tot in lengte van jaren de boventoon blijven voeren. Likkebaardend zegt hij: tot 2050 zal het verbruik van olie en gas verdubbelen! Het andere stuk gaat over een firma die handelt in (ijzer)erts en die nu doende is, links en rechts ijzermijnen op te kopen. Handig, want dan ben je nooit meer afhankelijk van anderen.

Jared Diamond schrijft in zijn boek uitvoerig over mijnen. Wat alle mijnen met elkaar gemeen hebben: ooit raken ze uitgeput. Als je Diamond’s redenering daarop loslaat zie je: Shell en die ijzermijnenfirma willen daar gewoon niet aan denken. In ieder geval willen ze niet dat het verbruik aan olie en gas, respectievelijk ijzer  minder wordt.

Zo ook met de tropische bossen. Daar komen de houthakkers als struikrovers binnen en voordat ze tot de orde geroepen kunnen worden, hebben ze het bos gekaapt en zijn er vandoor met het kostbare hout, de onherstelbare rotzooi achterlatend voor de inboorlingen.

Diamond’s boek is een opsomming van een aantal oude en moderne samenlevingen die uiteindelijk uiteen gevallen zijn, of nog altijd bestaan. Treffend is het voorbeeld van het Paaeiland, dat bij de ‘ontdekking’ in de op Eerste Paasdag 1722 door Jacob Roggeveen  bijna aan het eind van zijn Latijn was. Ze hadden hun bossen tot de laatste boom gerooid, daarna waren ze tot de ontdekking gekomen dat er mede daardoor niks meer te eten was, en waren begonnen elkaar op te eten.

Vooral samenlevingen die tijdig inzien dat je géén mijnbouw moet plegen maar moet proberen op zodanige wijze te consumeren dat van je kapitaal – je landbouwgrond of grasland – altijd genoeg overblijft. Veel primitieve stammen leerden zo bijvoorbeeld hun land te herbebossen, of hun varkens uit te roeien omdat die hun bossen bedreigden. Ook het leegvissen van de zee is in zekere zin een vorm van mijnbouw. Er kan niets aan worden gedaan omdat iedereen de an der als schuldige aanwijst en gewoon doorvist.

Mensen blijven dat doen omdat ze bijvoorbeeld geen verantwoordelijkheid voelen voor het gebied waarin ze mijnbouw plegen of vissen. Shell moet dit jaar en volgend jaar dikke winst maken voor de aandeelhouders, veel verder hoeft niet te worden gekeken. Voor de ijzerertsmijnen geldt ongeveer hetzelfde.

Tot zover het bedrijfsleven. Maar ook regeringen kunnen er wat van. Australië is het spectaculairste voorbeeld. Een groot deel van de flora en fauna is uitgeroeid door de import van vossen en konijnen – die dieren maakten dat het land er wat meer uitzag als Engeland – en door de verplichting die pachters hadden, de oorspronkelijke vegetatie van het land te verwijderen. Daarna bleek het land vrijwel onvruchtbaar, maar dat was geen aanleiding de politiek te veranderen. Tegenwoordig wil de Australische regering van 20 naar 50 miljoen inwoners als tegenwicht tegen China en Japan, maar het land kan, conservatief gerekend, hoogstens een paar miljoen mensen voeden. Ook een vorm van mijnbouw.

Diamond geeft zich in zijn boek veel moeite ook enkele optimistische geluiden te laten horen. Het kan nog goed gaan, het gaat hier en daar ook goed. Hij noemt IJsland dat na het rooien van de bossen en het wegspoelen van de landbouwgrond aan het vissen is geslagen en daar rijk van is geworden.Maar zijn voorbeelden zijn schaars, en het is duidelijk dat hij gewoon het verwijt niet wil krijgen er eenzijdig tegenaan te kijken.

Diamond laat feitelijk de eindconclusie over aan de lezer, en die constateert dat hoe dan ook tussen de vijftig en honderd jaar van nu de wereld helemaal op zal zijn en de twaalf miljard wereldbewoners begerig naar elkaars carbonaadjes gaan zitten loeren, of er al enige tijd op zitten te knagen. Geen vrolijk vooruitzicht, natuurlijk. Daarom doet Diamond ook alle moeite om de veel gehoorde stelling ‘Het is altijd goed gegaan, waarom zou het nu fout gaan?’ te weerleggen, door te wijzen op samenlevingen die zijn verdwenen door interne en externe factoren. En wij hebben daar niets van geleerd. Misschien wel iets geleerd, maar we brengen het niet in de praktijk.

Zelfs als alle mensen vandaag zouden worden ingevroren en dan geen zuurstof of voedsel meer zouden gebruiken, is het nog maar de vraag of de aarde niet verder zal vergaan door de al aangerichte schade, stelt Diamond ergens.

Dus we nemen er nog maar een.
________________
Het boek is in het Nederlands vertaald onder de titel 'Ondergang'.

Oorlog is vooral wachten

In zijn column Yasha in de VPRO-gids van deze week schrijft Arnon Grunberg over de vraag of je op vakantie kunt gaan in oorlogsgebied. Het lijkt me duidelijk dat als de clusterbommen je om de oren vliegen de vakantie toch enigszins gaat tegenvallen, maar het gekke van oorlogsgebieden is: er is daar vaak geen sprake van oorlogsverschijnselen.

Wat dat betreft lijkt oorlog veel op luchtvaart. Van beide is de essentie dat ze grotendeels bestaan uit wachten.

Ik zou daar niet over begonnen zijn als ik er een jaar of twaalf geleden geen korte, felle discussie over had gehad met de vorige week overleden Nino Tomadesso.

Een jaar of twaalf geleden was de oorlog in Joegoslavië in volle gang, maar Slovenië en Kroatië hadden zich al onafhankelijk verklaard en Belgrado had daar, mede onder internationale druk, mee moeten instemmen. Slovenië en ook Kroatië waren daardoor feitelijk geen oorlogsgebied meer, al waren ze dan voormalig Joegoslavisch. Toentertijd hielden Karadzic en Mladic, een paar honderd kilometer naar het zuiden, Sarajevo onder schot en lieten ook geregeld schieten waarbij veel slachtoffers te betreuren vielen. Maar moest je daarom Kroatië mijden als vakantiegebied?

Toen we er aankwamen bleek het antwoord ‘ja’, want er was werkelijk geen hond. Nou ja, toch wel: wat Oostenrijkers en Italianen van vlak over de grens, maar de enorme massa’s toeristen uit de jaren zestig en zeventig bleven weg. Zeer aangenaam.

Een in ‘Joegoslavië gespecialiseerd reisbureau had mij, als lid van een groep journalisten, al enkele maanden tevoren naar Kroatië vervoerd om met eigen ogen te zien dat je er gewoon op vakantie kon gaan omdat er niets aan de hand was. We kwamen, onderweg van Zagreb, per bus langs onder andere Vukovar, en daar kon je nog wel zien dat er wel degelijk gevochten was, de stad lag half in puin. Maar verderop draaiden overal langs de weg vrolijk de varkens aan het spit, de Adriatische Zee was glashelder, in Porec was nog altijd het café genaamd ‘Lekker kopje koffie’ onbeschadigd en in bedrijf.

Achteraf schreef ik daarover in de krant en dat kwam me te staan op een brief van Nino, die vond dat je in oorlogsgebied niet op vakantie kon. En mijn reactie was: er is daar niets meer aan de hand, die mensen hebben een vakantie-accommodatie die momenteel geen klanten trekt en wanhopig zijn, help dan toch minstens die mensen door erheen te gaan.

In Mali Losjinj, voor de kust van Istrië, hebben we een paar maanden later eerbiedig stilgestaan bij een plaquette die de herinnering levend hield van enkele Kroatische soldaten die er in de korte  maar hevige oorlog gesneuveld waren. En daarna zijn we doorgereden naar een gezellig terras waar de Kroatische bevolking vrolijk bijeen was om de vrijheid te vieren.

Dan doe je toch gewoon mee. Waarom wachten? Oorlog is al wachten genoeg.
___________________
hhBest

De kleine ‘grote’ man is dood

De laatste keer dat ik hem gezien heb, dat was toch zeker een jaar of vijf geleden. In een flits zag ik hem, bij de bushalte voor het voormalige Annadalziekenhuis in Maastricht, tegenover de flat waar hij lang gewoond had. Klein en eenzaam.

Vandaag staat zijn overlijdensadvertentie in de krant. Hij is al overleden op 15 augustus – Ferragosto, zal hij misschien gedacht hebben – en de crematie heeft, aldus de annonce, in kleine kring plaats gevonden. Nino Tomadesso, Italiaan maar vooral Maastrichtenaar, ik mag rustig zeggen: oer-Maastrichtenaar van levensstijl.

Je zult in Italië lang moeten zoeken naar een macho van zijn formaat, maar de collega’s op de krant droegen hem daar om op handen – met Nino was er altijd wat te lachen. Nino Tomatensoep, noemden ze hem, achter zijn rug. Dat lachen gebeurde altijd achter zijn rug. Met als centrale thema zijn geringe lichaamslengte, die hij zijn hele leven heeft proberen te compenseren door dat macho-gedrag.

Nino’s ouders kwamen uit Sequals, (ik zag ergens staan: Travesio, maar dat scheelt niet veel) een godvergeten dorp aan de voet van de Dolomieten in Friuli – nou, godvergeten, de beroemde bokser Primo Carnera was er geboren. Zijn ouders waren naar Maastricht getrokken, omdat je in Friuli maar moeilijk de kost kon verdienen.

Lange tijd was Nino sportjournalist. Hij beoefende dat vak in stijl, bijna als karikatuur. Met name wielrenners en autocoureurs hadden zijn belangstelling, de meeste andere sporten vond hij vermoedelijk niet mannelijk genoeg. Hij werkte in de jaren vijftig en zestig voor verschillende sportbladen, waaronder het roemruchte Limburgse sportblad Marathon. Van 1968 tot 1970 als sportjournalist bij het LD en daarna kortstondig bij De Telegraaf, door hem steevast aangeduid met ‘De Tel’ maar in 1972 werd hij door de toen kersverse hoofdredacteur Pierre Huijskens van het Limburgs Dagblad aangetrokken als reportageredacteur, die het af en toe niet kon laten ook wat aan sport te doen.

Nino’s jaarlijkse hoogtepunt was de Tour de France, die hij verscheidene malen versloeg. Nog maanden na terugkeer uit Frankrijk hing aan zijn auto het bord waarop stond dat hij van de Presse was. Hij was zeer intiem met de wielrenners, zodat niemand opkeek van een artikel dat aldus begon: ‘Bernard Hinault komt het café binnen, en zwaait naar me. ‘Hee, Nino, jij ook hier?’

Waar Nino ook enorm trots op was: zijn vriendschap met Toon Hermans (klik hier) . Ze hadden zelfs wel iets van elkaar weg – en Nino verzorgde natuurlijk de publiciteit via zijn toegang tot de krant.

Tijdens zijn periode als reportageman schreef hij ook een rubriek ‘Even Apart, met Nino Tomadesso’ een titel die dagelijks op de redactie werd gezongen op de maten van een bekende melodie. Daarin kon Nino zich uitleven in interviews met mensen die hij bewonderde. Veel Maastrichtenaren, natuurlijk. Daarna had hij nog een tijdlang een restaurantrubriek, genaamd ‘Hapje her, slokje der’, waarin ‘Hollandse’ eters en koks er vaak van langs kregen. Uiteindelijk had Nino een toerismerubriek. Na zijn pensionering bleef hij nog voor een Maastrichts huis-aan-huisblad over restaurants schrijven. (klik hier.)

Ik was dan wel een soort Hollander, maar als halve Italiaan had ik dispensatie. Ooit kwam ik hem in de Wolfstraat in Maastricht tegen. We stapten de Au Mouton Blanc binnen, bestelden een biertje en toen zag ik waar Nino naar zat te kijken: een echtpaar dat thee dronk. ‘Hollanders,’ mompelde hij. Dodelijk smalend.

Het had zijn laatste woord kunnen zijn.
_______________
De tekening is een van de vele die redactie-illustrator Karel Gerrits ooit maakte met Nino als onderwerp. De datum is ongeveer 1985.

hhBest

__________

Mijn Typepad-abonnement staat niet meer dan 25 reacties per column toe. Vandaar dat hieronder niet alle ingezonden reacties te zien zijn. Ik lees ze wel allemaal!