Niks nieuws, natuurlijk: dat je gedrag enorm bepaald wordt door geuren waarvan je je de meeste tijd niet eens bewust bent. Het sterkst merk je het, wanneer je een geur ruikt die je heel lang, bij voorkeur tientallen jaren, niet geroken hebt. Dan merk je ineens dat je geheugen vooral aan de hand van die geur een ongelooflijk scherp beeld van een situatie in het verleden voor je geestesoog tovert. Ook heel intrigerend: dat je je een geur die je op dat moment niet ruikt, voor je geestesneus kunt toveren. Ik noem voor beide gevallen hetzelfde voorbeeld: een met rood fluweel bekleed doosje dat ik meer dan vijftig jaar geleden vond in een kast van mijn grootmoeder – destijds gewoon aangeduid met opoe – dat direct na opening een sterke aromatische geur bleek af te scheiden die mij daarna altijd is blijven herinneren aan dingen die oud zijn en veel te lang onaangeroerd gebleven.
Ik moest daar aan denken toen ik vanmorgen een stuk las in de boekenbijlage van de Volkskrant, Cicero – ik realiseer me ineens dat geen enkele periodiek me heeft aangezet tot het uitgeven van zo veel geld als juist deze bijlage. Het stuk gaat over het boek ‘Ben ik dat? Wat hersenonderzoek vertelt over onszelf’ van Mark Mieras. Ranne Hovius, die trouwens een naam heeft die ruikt naar lelietjes van dalen, schrijft daarin: ‘Een onderzoeksinstituut… onderzocht de invloed van geuren op erotische fantasieën. Van de meer dan honderd geuren die werden getest bleken mannen het meest opgewonden te raken van lavendel en pompoentaart en vrouwen van de geuren van komkommer en drop. Aftershave daarentegen was vaak de dood in de pot.’
Ik heb geen flauw idee hoe pompoentaart ruikt, en er zijn zo veel soorten drop, dat ik met die informatie niks kan. Komkommer ruikt, eh, naar komkommer, maar ik ben dan ook geen vrouw. Aftershave stinkt inderdaad vaak wel heel erg, net als veel moderne parfums. Maar lavendel, daar heb ik wel iets mee, geloof ik.
Wacht, even de tuin in.
Lavendel: zeep uit de jaren vijftig, welk merk? Iets met Haarlem, met melk, met een blauw met wit doosje, met ‘schoon gewassen’, met ‘onschuldig. Lavendel is de geur van kruiden voor we in Nederland de kruidenmanie kregen, ik ruik nu ook tijm en rozemarijn in lavendel, de geur is voor mij te veel gemengd, ik ruik hem te vaak.
Erotisch? Bij erotiek ruik ik liever helemaal niks, en hoewel ik daar vermoedelijk niet uniek in ben, besef ik twee dingen: andere mannen ruiken graag heel veel (Napoleon!) en ‘niks ruiken’ betekent natuurlijk: wel wat ruiken dat je opwindt, maar waar je je niet van bewust bent.
Wij zetten het hersenonderzoek voort.
________________________
De foto is afkomstig van de fotosite www.webshots.com, en is gemaakt door Roger Beau.