SanteLOGie

Zomer

Het is dat Philip Bloemendal al lang dood is, anders waren we, minstens sinds heden, toch wel definitief terug in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Bloemendal kon met die prachtige commentaarstem van hem zo fraai de oubollige grappen te berde brengen die in de studio’s van het bioscoopjournaal werden bedacht bij de zwart/wit-opnamen van caféterrastafeltjes waarop de regen neerplensde, hardnekkige strandbezoekers die, gehuld in zwemkleding met daar overheen een regenjas op het strand zaten te kijken, gezicht op ‘vrolijk’, naar de aanrollende tsunami’s van golven, mensen die het thuis gezellig maakten met thee en spritskoeken. Steevast eindigden die opnamen met een camera die inzoomde op een kapot gewaaide paraplu, verreweg het enige zwerfvuil in die dagen, tegen een lantaarnpaal. Alles in een gestaag neerdrenzende regen.

De inhoud van het commentaar: zo ging dat nu eenmaal in Nederland, een land waar het voortdurend regent, vooral in de zomertijd, en waar de mensen niettemin en vastberaden vrolijk hun twee weken vakantie doorbrengen op strand en camping, of als dagjesmensen in de dierentuin of in de wegberm.

Daarna was het tijd voor de hoofdfilm: de Glenn Miller Story, of Le Salaire de la Peur. Na afloop van de film ging je door de neerplenzende regen, op het fietsje,  naar huis. Voor thee en bokkenpootjes.

De kinderen gingen toen nog om zeven uur naar bed en leefden in den vreze voor de harde hand van vader. De Elfstedentocht was nooit ver weg.

Geleidelijk aan volgden steeds warmere zomers, je vindt die terug in de berichten van de weerman van de plaatselijke krant die uit de gegevens sinds 1947 altijd wel een augustusdag vindt waarop het droog was en dik dertig graden werd.

In de jaren negentig was er geen houden meer aan. De Nederlander ging zijn kinderen opvoeden zoals dat kennelijk gebruikelijk was langs de Middellandse Zee, schafte allerlei attributen aan waardoor je ook buitenshuis onderuit kon liggen, bouwde de tuin vol parasolvoeten en vaste barbecues, liet zich van boven tot onder voltatoeëren, de eerste palmen verschenen in voortuinen. Dat hadden we toch maar mooi voor elkaar gekregen, met ons autootje!

En toen kwam de zomer van 2007. In april was ik buitenslands, dus daar kan ik niet over meepraten, hoewel ik verneem dat die maand ‘uitzinnig’ was. En daarna hebben we nog maar een stuk of zeven dagen gehad die naar de normen van De Bilt ‘zomers’ genoemd mogen worden.

Kijk het maar eens na: het is weer 1954. Hollandse zomer!

Ik hoor dat de kinderen weer meer discipline bijgebracht moet worden. En die eilandjes op de Noordpool kan ik niet helemaal plaatsen.

Het wachten is daarvoor op de opvolger van Philip Bloemendal, die tevens commentaar zal leveren bij de Elfstedentocht. Ik schat die op 18 december. En daarna nog een op 4 april.

Scherven

Om te voorkomen dat jullie net als ik vierhonderd pagina’s moeten lezen voor je er achter komt waar de roman ‘Het schervengericht’ van A.F.Th. (van der Heijden, Adri voor intimi) op gebaseerd is, eerst maar even dit: op de moord, in augustus 1969, op de zwangere echtgenote Sharon Tate van filmregisseur Roman Polanski in een villa in Californië, en op enkele daar min of meer toevallig aanwezige vrienden. De moord bleek gepleegd in opdracht van een hippie-sekteleider Charles Manson, door enkele van zijn (vrouwelijke) discipelen.

Hoewel het raam van dit meer dan duizend pagina’s tellende boek een reconstructie is, als het ware messteek voor messteek van deze gruwelijke slachtpartij en alles dat er vanaf ging en er op volgde, laat Van der Heijden duidelijk blijken dat het om die reconstructie niet te doen is; nergens vind je concrete namen en andere aanwijzingen, het is duidelijk de bedoeling dat het een roman blijft en niks anders. De moordpartij is slechts een bron van gegevens voor een verder fictief verhaal, als het ware.

Een man genaamd Spiros Agraphiotis, die in Nederland voogd is van een jongetje van wie hij nog eens een wereldomvattende revolutie verwacht (een Manson-epigoon, dus) stuurt aan John Lennon enkele suggesties voor een songtekst, die hij ontleent aan heksenzangen uit Macbeth van Shakespeare. Later komt hij in het bezit van een band met een nooit uitgebracht nummer van de Beatles, werktitel ‘Hurly Burly’, waarvan de tekst is gebaseerd op die suggestie. Hij speelt die song in handen van een sekteleider in San Francisco, in het boek Scott Maddox geheten, een doorzichtige variatie op de naam Manson. (Hij heet in het hele boek ‘Charlie’). Agraphiotis werkt in die tijd als fotograaf in hippie- en moviekringen.

Nadat de moorden hadden plaatsgegrepen en zijn opgelost, en er acht jaar zijn verstreken, krijgt ‘de regisseur’ (Remo Woodehouse, in het boek) een proces aan de broek wegens een seksuele relatie met een meisje van dertien, en komt daarvoor in de gevangenis terecht. De Griek, die dat kennelijk allemaal volgt, zorgt er met een geweldige krachttoer voor dat Maddox en Woodehouse in dezelfde gevangenis terecht komen, en hij zelf in die gevangenis cipier wordt. Waardoor hij de mogelijkheid krijgt de twee, die allebei vermomd zijn, samen te laten werken als schoonmakers.

En met elkaar te laten praten. Wat daarvoor Agraphiotis’ motief is, dat is mij eerlijk gezegd niet duidelijk geworden; wat me wel duidelijk is geworden: dat Maddox en Woodehouse tijdens het poetsen van vloeren en pleeën wekenlang een bizarre, hoogst filosofische en psychologiserende discussie met elkaar hebben, waarbij ze elkaar natuurlijk herkennen en ook wel eens aanvliegen, en waarbij De Griek kennelijk goedkeurend toekijkt. Dit is natuurlijk een volkomen onwerkelijk gebeuren, dat trouwens sterk doet denken aan enkele boeken van Aldous Huxley, zoals Point Counterpoint en Eyeless in Gaza. Conversatieromans, noemde men die boeken vroeger. Ik acht het niet beneden de waardigheid van Van der Heijden om iets dergelijks te produceren; hij is daar ook wel in geslaagd; bovendien is het van het begin tot het eind een boeiend boek, ondanks dat er niet of nauwelijks iets in wordt opgelost. Zelfs de vermoedelijke dood door zelfmoord (met een bom) van Scott Maddox blijft in nevelen gehuld.

Uit de discussie blijkt onder andere dat de moord op Sharon Tate en haar vrienden wellicht toevallig was, maar toch het begin had moeten zijn van ‘Hurly Burly’: de ‘Endlösung’ van het blankenvraagstuk, waarna de (Amerikaanse) negers even de illusie hebben de macht te krijgen, waarna Charlie, die dan met zijn  inmiddels door zijn toedoen flink gegroeide sekte uit zijn put in Death Valley te voorschijn komt en de negers definitief tot slaven maakt. Hijzelf maakt daarbij bij voorkeur het liefst zijn handen niet vuil (hij kan ook niet tegen de aanblik van bloed, en doet letterlijk geen vlieg kwaad) druk als hij het heeft met het voortdurend aanpassen van zijn filosofie aan de behoeften van het moment. Dat doet hij heel gemakkelijk, het maakt hem niet zo veel uit of de redenering klopt, als het maar goed klinkt.

Ook Woodehouse kan daar wat van, ook hij verklaart zijn voorkeur voor kleine meisjes vooral met het argument, dat hij nu eenmaal een voorkeur heeft voor kleine meisjes.

Intussen speelt zich op de achtergrond het typisch Amerikaanse gevangenisleven zich af, met bendevorming, met moord en verkrachting. Van der Heijden kan daarbij geen weerstand bieden aan een neiging om namen te parafraseren, zoals die van de gevangene die aangeduid wordt met ‘Sofa Spud’ – een sofa is een couch, en een spud een potato: een couch potato is iemand die onderuit gezakt de hele dag tv kijkt.

Woodehouse wordt in afwachting van zijn definitieve veroordeling wegens kinderverkrachting tijdelijk vrijgelaten en vlucht naar Europa, waar ze niet zo flauw zijn met kleine meisjes, zoals blijkt uit de persconferentie in Parijs, waarmee het boek eindigt. Eind goed, al goed, zoiets.

Een schervengericht is te vergelijken met als een vuurproef, maar dan met scherven. Waar in het boek een schervengericht plaatsvindt, dat moet iemand me nog eens aanwijzen. De maker van de omslag weet in ieder geval niet wat het is want hij heeft de plaat Hurly Burly in scherven gegooid en een foto van de scherven op de omslag gezet. Aan een gebroken LP kun je volgens mij je voeten niet bezeren.

Het Schervengericht, door A.F.Th. Uitg Querido

Gaia Park

In de serie ‘De dierentuinen in mijn leven’ is het nu de beurt aan het Gaia Park in Kerkrade. Als er één dierentuin is die werkelijk in alle opzichten verschilt van eerbiedwaardige instituten als Artis, dan is het wel dit park.

Om te beginnen is deze dierentuin nog volop in opbouw. Het aantal aanwezige diersoorten is beperkt, maar groeit gestaag. Zo is er een overmaat aan Zuid-Amerikaanse halfapen, maar dat is geen probleem: een overmaat aan wandelende takken of duizendpoten zou erger zijn.

In een moderne dierentuin zoals deze hebben de dieren voorrang. Weliswaar is ook hier gezorgd voor voldoende kansen tot ‘apies kijken’, want ook het Kerkraadse dierentuinpubliek komt vooral daar voor. Maar verder heb je dus afgerasterde plekken waar je het vooral moet hebben van het bordje met de naam van de hier aanwezige dieren. Ik noem de cheetah, die voor honderd procent schittert door afwezigheid.

De plaatselijke Bokito zit met zijn ondoorgrondelijke grijns op een verhoging op het gorilla-eiland, de bezoekers staan in een donker halletje, zodat inter-soortelijk flirten met Bokito wel heel erg moeilijk wordt gemaakt. Iets lager zit een van zijn vrouwen. Op het moment dat ik de camera richt, staat Bokito op en beent weg. Zijn eiland is groot en voorzien van een soort wallen waar de gorilla’s zich onbespied kunnen wanen, en daar verdwijnt hij achter.

Terwijl ik me concentreer op de kuif-mangabey, een ander aapje dat de gorillakooi deelt – hij is zwart en heeft een schitterende kuif die zonder gel toch rechtop blijft staan – klinkt in de bezoekershal een luid gelach en een begin van applaus. Ik zie nog net dat het vrouwtje besloten heeft achter Bokito aan te gaan; maar niet zonder een snack: een stevige drol die ze uit haar eigen achterste peutert. Ze kuiert weg, smakelijk uit de hand etend, tot achter de eerste wal. We zien haar niet meer terug. Maar het publiek heeft waar voor zijn geld gekregen – ik weet wat bij het avondeten het gesprek van de zondag was, in Kerkrade. Apen en poep, een ijzersterk en onverslaanbaar conversatie-item.

Voor die tijd hebben we mooiste varkens aanschouwt op ’s-Heren Aardbodem: het penseelzwijn, duidelijk verwant aan het wrattenzwijn, maar wat een mooie lichtbruine kleur en wat zwierige witte haren en vooral die oortjes allemaal vermogen, in esthetisch opzicht.

Dan langs de leeuwaapjes, een andere Zuid-Amerikaanse halfaap. Een vrij lelijk, grijs dier. Het beest zit samen met een iets donkerder gekleurd kleintje op een afgezaagde boomstam, en vlooit en likt dat het een aard heeft. De kleine laat het zich met moeite welgevallen. De meeste tijd kijkt het diertje alsof het wil zeggen: ‘ja ja, ik weet dat het een oude familietraditie is, maar gek ben ik er niet op. En al helemaal niet als je begint te tongen’.

Dan is het tijd voor het voederen der doodshoofdaapjes. Een geren en gevlieg over dunne takjes en dikke touwen van al die gouden beestjes, minstens de helft heeft een kind op de rug, dat zich een beetje angstig vastklemt. Dat moet een paar maanden geleden een gezellige orgie zijn geweest. Ook al zo modern: je wordt gewoon binnengelaten in de kooi waar de dieren wonen. Je mag ze alleen niet aanhalen. Teleurstelling alom: daar waren we nou net voor gekomen! Een doodshoofdaapje, met jong, lekker knuffelen!

_______________

Een foto-album naar aanleiding van dit bezoek vind je op deze website.

1938

Met Jos Brink had ik niet zo veel, eigenlijk. Ik heb niets met musicals en dan blijft er weinig over. Preken wil ik nog wel eens, voor eigen parochie dan, maar ook dat is verder niks voor mij. Dan blijft een zeer geroutineerde sympathieke presentator over die zich wel eens een ondeugendheidje veroorloofde. Laat ik het zo zeggen: Jos Brink liet Paul de Leeuw zien dat je het ook leuk kunt houden.

Pas vannacht om vier uur hoorde ik het op de radio. Je kon de laatste dagen al opmaken dat het niet goed ging en dat hij overleden was, dat is maar goed ook, ik heb in mijn omgeving wel mensen meegemaakt die die lijdensweg van de te laat ontdekte darmkanker hebben moeten afleggen en er uiteindelijk toch aan overleden.

Maar daardoor had ik gisteren even de tijd om eens rustig de dvd te kijken die ik laatst heb aangeschaft, met het nieuws van mijn geboortejaar 1938. Het leukste filmpje kon zó in ‘The Planet’s Funniest Animals’, namelijk een chimpansee, ‘Japie’ die door twee oppassers in Artis in bad wordt gedaan, met flink zeep en water in een piepklein teiltje. Japie is er niet gek op, maar daar staat tegenover dat hij in de gelegenheid is de oppassers ook flink in te zepen. De zeep prikte trouwens niet in de oogjes, zo te zien.

Japie en de oppassers zijn natuurlijk al lang dood, zoals vrijwel iedereen die ik dat uurtje zag. Op Beatrix na, dan.

En ik zag er een paar, zeg. Want wat me vooral opviel waren de enorme mensenmenigten die uitrukten als een regeringsleider weer eens terug kwam van een conferentie. Nu betrof het in dit geval wel de conferentie in München, waaruit de conclusie werd getrokken dat het wel mee ging vallen met de oorlogsdreiging, die kennelijk Europa in haar greep had. Want niet alleen in Berlijn en Rome werden de aanbeden leiders door juichende menigten zowat gewurgd van louter liefde, ook in Parijs en Londen ging het er heet aan toe.

De realiteit was natuurlijk anders, en dat zag je aan de volgende reportage: de Duitsers trekken Sudetenland – Tsjechoslowakije dus – binnen en lijfden Oostenrijk in en dat temperde de gevoelens van opluchting weer een beetje. Gevoelens van liefde bij de aanhangers allerminst, het beeld van een struise meid met dikke benen die een Duitse soldaat die Sudetenland binnenmarcheert bijkans tegen de grond slaat van louter liefde is sinds gisteravond op mijn netvlies gebrand.

Dat daarbij de menigten misschien wel cinematografisch aangedikt werden of zelfs gewoon geronseld, dat is voorstelbaar, weten wij nu. Maar ook bij de doop van prinses Beatrix, eerder in 1938, rukte een onwaarschijnlijke menigte uit die de tocht naar de Sint Jacobskerk in Den Haag -- in de gouden koets -- bijna onmogelijk maakte. Beatrix brulde de hele doopplechtigheid door, en die overheersende houding kennen we nog steeds van haar.

Acteurs Fientje de la Mar en Kommer Kleijn – de laatste kende ik van hoorspelen in de jaren vijftig – declameerden een potsierlijke tekst over het prinsesje dat ons was geworden. Dat wil zeggen: Fientje had voor de zekerheid ook de versie ingesproken die zou gelden als er een prins geboren werd. Zij declameert beide versies achter elkaar met dezelfde holle stem en tot een grimas vertrokken grimlach.

Nou ja, de journalistieke methoden zijn in ieder geval de laatste zeventig jaar niet veel veranderd. Want op datzelfde moment lag de necrologie van koningin Wilhelmina ook al op alle redacties klaar, ook op die van Polygoon Profilti, natuurlijk.

Verhaspeling

Jo Ritzen mag die paar ton houden die hij kreeg toen hij alleen nog maar solliciteerde bij de Universiteit Maastricht. Kèjje nagaan wat er daar de laatste dertig jaar is veranderd; in 1974 werd ik gevraagd om voorlichter van die universiteit in oprichting te worden, ik bleek na een test in alle opzichten de geschikte kandidaat, behalve in één: tegen het eind van de sollicitatieperiode was de leiding van de universiteit er achter gekomen dat je voor het verlangde salaris ook een academicus kon aantrekken. Ik kreeg dus een briefje dat de keuze niet op mij was gevallen en de volgende dag stond er alweer een advertentie in de krant. Je kunt je mijn vreugde voorstellen toen ik de vervolgens aangestelde academicus een tijdje later, ter voorbereiding van de openingsceremonie van de universiteit in de Sint Servaaskerk in Maastricht, met stoelen zag slepen. Ook eentje voor mij, aanwezig als eenvoudig verslaggever.

Maar eigenlijk wilde het hebben over hebben, maar wel degelijk over een nieuwe rage, alweer een poosje geleden gestart door de website van Onze Taal. Het gaat om het verschijnsel Mondegreen, en waarom het precies zo heet, dat moet u maar opzoeken op die website. Een mooi voorbeeld van een Mondegreen: ‘Kleine kroketten-Katinka’ waarmee het duo De Spelbrekers de definitieve teloorgang van het Nederlands Songfestivalwezen inluidde. Ik dacht altijd dat ik het zelf had bedacht, maar het blijkt niet zo: het was bedacht door jongens die zich een ‘kroketten-Katinka’ wel konden voorstellen, maar absoluut niet wisten wat een ‘kokette Katinka’ zou kunnen zijn.

Een ander mooi voorbeeld is ‘Anna Paulowna blanca’ , eigenlijk dus ‘Una paloma blanca’ van de George Baker Selection. Die kende ik zelf nog niet.

Die ik in het lijst niet tegenkwam: Marco Borsato’s lied ‘Dromen zijn bedrog’, waarin de zin voorkomt: ‘ik voel je adem…’ De bijbehorende Mondegreen is uiteraard ‘ik ruik je adem…’

Ik bedenk nu eens ineens dat ik zo ongeveer alle teksten die ooit heb gezongen – en hou daarbij in het oog dat niet kán zingen – wel heb proberen te verhaspelen. Ook kerkelijke, uit de tijd van het rijke roomsche leven, waarin de strofe ‘anima mea Dominum’ (mijn ziel aan god) ter plaatse vertaalde met: ‘Annie mag mee naar opoe toe’.

Je deed het soms ook om bestraffende blikken vóór te zijn, zoals in het dronken-studentenlied: ‘Oh, Barneveld, oh Barneveld, wat heb je mooie kippetjes – als ’s morgens vroeg de haan weer kraait, dan is er weer een ei gelegd’. Stel u voor dat de laatste twee strofen eigenlijk hadden moeten rijmen. Toen kwamen we nog in kroegen waar de oorspronkelijke tekst als onbetamelijk werd ervaren.

Maar daarbij heb ik me wel ver van de officiële omschrijving van een mondegreen begeven. Want een mondegreen is vooral een onopzettelijke verhaspeling van een tekst, bijvoorbeeld om die voor jezelf begrijpelijk te maken, en dus niet, zoals mijn eigen voorbeelden, om een beetje te zieken of om de boel belachelijk te maken.

Dus ‘je kijkt me aan en kleedt je uit’, is wel een leuke, maar geen mondegreen. 'Vanaf hier Ritzen' misschien wel weer.

Ex

‘Defensie onderhoudt boot Beatrix’, dat schijnt nieuws te zijn dat ons moet schokken, de plaatselijke krant opent er tenminste de voorpagina mee. Terwijl ik denk: dat is nog een meevallertje, want de rest van Beatrix betalen wíj, als ik goed ben ingelicht.

Maar terwijl de eerste herfststorm de nog onrijpe peren van de bomen schudt, beginnen de politieke rapen ook al een beetje op stoom te komen. En dan bedoel ik niet het inkomensplaatje met alle bijbehorende schijnbewegingen.

Nee, ik bedoel het aarzelend stemmen der instrumenten van het moslimconcert van het komend seizoen.

Wouter Bos, die denkt: ‘wat heb ik nu aan mijn fiets hangen’, als hij geconfronteerd wordt met partijgenoot en ijdeltuit Jami – maar daar vervolgens een tamelijk ongelukkige reactie op geeft. En vóór het door zijn eigen VVD uitgebroede duivelsei uit Venlo kan toeslaan, heeft Mark Rutte een ‘prettig gesprek’ met Jami. Dat zal niet over koetjes en kalfjes zijn gegaan, maar om de vraag: is deze Jami iets voor het gat dat is gevallen door het vertrek van Ajaan en het aanstaande vertrek van Rita? Met andere woorden: hoe maken wij hem ex-PvdA-lid en ex-raadslid?

Want Jami poseert in tientallen interviews (die me gelukkig vrijwel allemaal zijn ontgaan) als ex-moslim.

Dat zou me een chaos worden, zeg, als we allemaal gingen poseren met alles dat we ex hebben. Ik ben bijvoorbeeld ex-echtgenoot, ex-vakbondslid, ex-jeneverdrinker en ex-katholiek, maar ik ga dan toch geen vier ex-verenigingen oprichten? Dat zou, in Jami-stijl, me al 120 interviews hebben gekost en wat zou het me hebben opgeleverd? Niks, want ex is ex. Nex.

Ik ben óók geen moslim, net als Jami, alleen Jami is moslim gewéést, wat er op duidt dat hij minimaal een tijdlang in die smoesjes is getrapt. En nu niet aankomen met ‘ja, maar ik ben zo geboren’, dat is geen ex-cuus. Ik ben ook katholiek geboren – twee keer gedoopt, wie doet het me na – maar ik had op mijn veertiende al mijn twijfels en op mijn twintigste heb ik me laten uitschrijven.

Het gekke is: je blijft natuurlijk katholiek, in zekere zin. Ik weet hoe een mis in elkaar zit, ik weet wat OFM Cap. betekent. Ik haat de paus. Ik ken de meeste gezangen uit het hoofd – zij het dan in het Latijn – en ik ben kaal geworden door die dubbele doop. Maar zou ik de neiging hebben er raadslid of kamerlid voor te worden?

Let op mijn woorden: die Jami is eerder ex-Jami dan je denkt.

Trouwens, wanneer zou Beatrix ook weer ex-koningin worden? Niet te gauw, hoop ik, want dan moeten wíj die boot natuurlijk weer gaan onderhouden.

Vergeefs

Wat mij trouwens ook behoorlijk fascineert, dat is de vergeefsheid van het menselijk streven, zoals verzinnebeeld door de inhoud van het krat met oud papier.

Normaal maak ik aan die gedachte niet veel woorden vuil, je kunt wel aan de gang blijven. Maar vanmorgen kan ik er niet omheen.

Aan mijn voordeur vervoegt zich een manspersoon, type ‘voorin de zestig, maar nog kwiek ter been’ in het bezit van een fiets met een rode leren tas er aan. Hij zelf is gehuld in een zwart uniform met gele accenten en een bijpassende jolige honkbalpet.

Hij deponeert een langwerpige enveloppe in de brievenbus en gaat zijns weegs. Djamila laat het couvert van schrik bijna uit haar hand vallen als ze aan de voorkant leest: ‘If undeliverable please return to…’ volgt een postbusnummer op ‘Schiphol Triport’.

De brief is aan mij persoonlijk gericht, dus ik ruk de enveloppe krachtig open en haal er een formulier uit, en een retourenveloppe. Die enveloppe moet ineens niet meer naar Schiphol Triport, maar naar ECG, SL, Calle Martinez Cubells no 6, 4o, pta 8 in Valencia, Spanje. Een postzegel is niet nodig.

Met behulp van de inliggende brief kan ik mij, bij de desbetreffende firma bekend staand als ‘Communication Enterprise/Consultants’, aanmelden voor de European City Guide, waarvan de realisering op genoemd adres met voortvarendheid ter hand is genomen. De Gids, aldus het formulier, zal zowel op internet verschijnen en op cd-rom. Sterker nog: wanneer ik toestemming geef mij in dat gidsje te vermelden krijg ik een cd-rom van de gids ‘at no extra cost’. Hoeft ook niet, want wanneer ik er in toestem in te gaan op het voorstel om mij te vermelden in beide edities, kan zo’n gratis schijf er wel vanaf, want de vermelding kost tweemaal 987 euro. Door mij spoedig over te maken. Een koopje.

De brief, die helemaal van Valencia via Schiphol Triport tot hier is gekomen, een traject waarvan het laatste deel werd afgelegd door een leeftijdgenoot op de fiets, die er ongetwijfeld vier eurocent aan overhoudt, ligt  tien seconden later roemloos bij het oud papier.

De hele actie heeft in totaal negentig seconden in beslag genomen.

Ik hoop dat ze in Valencia nog niet de flessen cava hebben opengetrokken, in afwachting van mijn overmaking. Dat zou de volgende vergeefse actie zijn.

Namen

Voor Shakespeare en voor de roomsche kerk is het nooit een probleem geweest; respectievelijk ‘what’s in a name’ en ‘als het beestje maar een naam heeft.’ Een goed voorbeeld is te zien op de voorpagina van sinds kort weer geheel roomsche Dagblad De Limburger van heden, dat op de voorpagina een foto toont van de grafsteen voor kardinaal Willebrandts (met een kapitale taalfout in de laatste zin, daat staat ‘Dat allen een zij’, moet uiteraard zijn: ‘Dat allen een zijn’.) De steen wordt vervaardigd door een benedictijnerpater in klooster Mamelis, een volbloed regionaal onderwerp dus. Maar in het bijschrift van de foto staat ‘…voor de vorig jaar overleden kardinaal Alfrink.’

Direct daaronder een ander bericht dat illustreert hoe soepel men in roomsche kring pleegt te denken over namen. Bisschop Muskens (of misschien is het wel Muschkens, weet ik veel) vindt dat iedereen got maar ‘allah’ moet noemen, want got is zo roomsch, dat het hem helemaal niets kan schelen hoe hij genoemd wordt.

Als ik daarmee even mijn eigen filosofie mag completeren: ‘Got bestaat niet en bovendien maakt het hem niks uit hoe ze hem noemen.’ Ik heb het wel eens botter geformuleerd, eerlijk waar.

Twee dingen zijn leuk aan de uitspraken van Mus(ch)kens: ten eerste zijn we grappige uitspraken van hem gewend (‘een arme mag een brood stelen’) en ten tweede treedt hij binnenkort in een klooster, waar nu al gewerkt wordt aan een grafsteen, waar Dagblad De Limburger te zijner tijd als bijschrift bij zal zetten: ‘…voor de vorig jaar overleden bisschop Bekkers’.

Er is trouwens nog wel een reden waarom ik met gepast gegniffel kennis heb genomen van de nieuwste enormiteiten van Mus(ch)kens: ik heb me daar namelijk bij voorgesteld hoe heden, bij het lezen of horen van dit bericht, de krullen van de Engel des Doods uit Venlo van strogeel naar knal- en lichtgevend oranje zullen verkleuren.

Natuurlijk zal de betrokkene nog geen minuut nadenken en dan de Tweede Kamer in spoedzitting bijeen roepen: is het de minister bekend dat zelfs een roomsche bisschop al door dat akelige boek is aangestoken en geen driehonderd jaar wil wachten, zoals Ella Voghelaar, maar binnenkort al de naam van Allah op ieders lip wil horen? Is de minister voornemens de betrokkene in het openbaar, naar goed Hollands gebruik, te laten vierendelen op het Buitenhof?

Kardinaal Alfrink, die aanstaande 17 december twintig jaar dood zal zijn, kijkt bij het horen van dat laatste nieuwsgierig over de rand van zijn graf, en mompelt: ‘allahu akbar’. Die weet tegenwoordig namelijk alles uit de eerste hand.

Komkommeraf

Het staat op de voorpagina van de krant, dus het moet waar zijn: de grote vakantie anno 2007 heeft, zeker in het Zuiden van het land, een einde genomen. Gisteren heb ik nog snel een paar kilo komkommers op onnavolgbare wijze ingelegd (onnavolgbaar voor mezelf, ik doe iedere keer maar wat) en dat was dat.

Aaf Brandt Corstius is in ieder geval weer op haar columnistenpost, zij het dan met een wat lullig stukje over kamperen in Frankrijk – wie kampeert er nu in Frankrijk, dat grote land hier beneden dat bevolkt wordt door veel te veel Fransmannen en –vrouwen.

Jan Blokker zou er ook weer zijn, maar die heb ik nog niet gezien, komt misschien wat moeilijk het bed uit met al die tachtig jaren aan zijn broek.

Hier in huis hebben we ook nog een student, maar die doet middelbaar beroeps, dus die heeft nog een weekje. Ik heb hem gisteren al wel de klassieke vraag gesteld, namelijk of hij zijn van school meegekregen vakantietaak echt af heeft. ‘Jaha’. ‘Zou je toch niet even goed nakijken of het allemaal klopt?’ Beledigd kijkt hij me aan. Hij heeft daar nog een hele week voor, namelijk. Aanstaande zondag is het pas tijd voor dat onaangename karweitje, het begin van het onaangename karwei dat ‘het nieuwe schooljaar’ heet.

De tuin is inmiddels grotendeels winterklaar, de druiven, die vroeger pas tegen september rijp waren, zijn al eetbaar, de vijgenbomen dragen een veelbelovende tweede slag, die vroeger nooit rijp werd maar nu wel. Wie heeft er nog behoefte aan de Mediterranée.

Het gehang in de cafés leidt intussen ook tot een ongekende hausse aan steek- en schietpartijen, de eerste wintershovels (die niet worden ingezet voor sneeuwruimen, let op mijn woorden) zijn alweer gejat, de eerste bejaarden in brommobielen zijn op de snelweg geplet, de files zijn er nog niet, maar daar kun je rustig op wachten, die komen, uiterlijk volgende week maandag.

En als dat allemaal nog niet voldoende tekens aan de wand zijn: de eerste reis van het volgend seizoen hebben we gisteren al geboekt. Wat dat gaat worden, dat laten we nog even in het midden, maar u zult er het nodige van vernemen.

De boer op

Wat jammer is het toch, dat je voor sommige belangrijke gebeurtenissen in je leven te jong was om ze je met enige precisie te kunnen herinneren.

Ik moest daar aan denken toen ik de verslaggeving las over de ‘hongertocht’ van een aantal mensen uit het westen van het land, die in navolging van hun ouders in 1944/1945 te voet naar de Veluwe trokken, op zoek naar voedsel.

Mijn moeder ging ook ‘de boer op’. Niet zo ver als die mensen uit Rotterdam en omgeving: ze ging naar Beugen in Oostelijk Noord-Brabant, en niet te voet maar met de trein.

En ik ging mee. Ik was vijf jaar.

Ik kan me niet herinneren dat we echt honger leden, in de oorlog. Mijn vader scharrelde van alles bij elkaar of schoot het met de windbuks uit de lucht. Hij maakte zelf boter en pasta.

Niettemin was er, ik neem aan in de zomer van 1944, aanleiding ’de boer op’ te gaan. Ik had een zus die toen veertien was, en die ging niet mee – of wel, misschien ben ik dat glad vergeten. Ik had een zusje van drie die herstellende was van een ernstige ziekte; en een broer, die pas geboren was.

We moeten een aantal keren gegaan zijn, met de trein van Nijmegen naar Beugen – waarom Beugen, wellicht doordat mijn ouders iemand in Nijmegen kenden, Nelly de B., die daar vandaan kwam en die bij een boer een goed woordje had gedaan. Beugen was iets meer dan twintig kilometer weg, en er was nog een spoorwegstation.

Ik herinner me vermoedelijk maar één keer. Het was een snikhete dag en we keerden terug uit Beugen, met wat mijn moeder had weten te bemachtigen. De sfeer van die middag heb ik later teruggezien: in de film Novecento van Bertolucci, felrode daken, goudgeel graan, puffende stoomlocomotief, houten banken, dat werk.

In een speciaal geconstrueerde zak onder haar kleding droeg mijn moeder een stuk boter en een zak witte bonen. De boter was gesmolten en verspreidde een zware geur in de treincoupé. Was het verboden voedsel te gaan halen? Ik weet het niet. In ieder geval kwam er controle, Duitse soldaten of politie doorzochten de trein. Mijn moeder toonde haar persoonsbewijs, dat zie ik nog voor me, maar of de mannen ook vroegen naar wat ze daar onder haar kleding had, dat weet ik niet.

Later zijn we nog wel eens met Nelly de B., in de Kaiser Frazer van een oom, in Beugen teruggeweest. Maar toen was Bertolucci volledig afwezig.

Wat jammer dat je zo weinig weet van je eigen geschiedenis.

____________

De illustratie is afkomstig van Wikipedia