Dementie is uiteindelijk de ellendigste ziekte die bestaat. Ik bedoel: je bent eigenlijk al jaren dood, maar je leeft nog.
Vanmorgen om kwart voor tien meldde het team van Vroege Vogels het, op Radio 1, midden in een programma over seks van dieren (nee, niet mèt dieren) dat Oom Gerard gisteren eindelijk officieel was uitgestapt, na al jaren niet meer hoorbaar samenhangend te zijn geweest. Over zijn laatste boek zullen we het maar niet hebben, dat verscheen vijftien, twintig jaar geleden.
Dementie is een ellendige ziekte. Die heeft nu dus eindelijk een einde gemaakt aan het leven van Gerard Reve. Zodat niet gebeurd is wat geschreven staat, op pagina 149 van Nader tot U uit 1969:
Maar dat was natuurlijk een romantisch-decadente kreet, een verlangen dat we allemaal wel eens koesteren: te midden van vrienden, bezig met wat we het liefste doen, net geen tijd meer om wenend afscheid te nemen.
In het begin van mijn journalistieke loopbaan kon ik heel slecht formuleren. Ik heb me tot voor enkele jaren zelfs afgevraagd of ik er wel goed aan had gedaan om dat vak te kiezen, waarvoor ik blijkbaar zo weinig geschikt was.
Veel mensen zijn sindsdien mijn voorbeeld geweest, hoewel niemand me ooit echt tot goed formuleren heeft kunnen brengen. Je bent als een stotteraar die zijn kwaal heeft leren beheersen. Je stottert niet meer, maar iedereen hoort de trucs die je gebruikt om niet te stotteren.
De ironisch-plechtstatige taal van Reve heb ik al vroeg herkend als míjn taal, de taal die ik wel zou willen stotteren. De taal zonder welke de kijk van Reve op de wereld en het leven aanzienlijk moeilijker te formuleren zou zijn geweest. Een tijdlang heb ik met mensen in mijn omgeving zelfs ongeveer in die ‘taal’, want het is uiteindelijk een unieke taal geworden, gecorrespondeerd. Dat lukte trouwens alleen met mensen die zich, net als ik, tot de Reve-adepten rekenen.
Blijft nog de vraag: moet ik eind 2006, een dikke week na de verjaardag van Gerard, De Avonden weer lezen tijdens de dagen tussen Kerstmis en Nieuwjaar?
Toch maar doen.
De begrafenis zal wel weer iets aparts zijn waar we niet bij kunnen zijn. Zien we morgen in de krant, neem ik aan.
Daarna heb ik alleen nog dit:
Schilderes Gabrielle Schleijpen, Erik Matthijsen, Gerard Reve en schilder Emo Verkerk op deze in Dieulefit in juli 1991 door Joop Schafthuizen gemaakte foto.